Tục ngữ về con người và xã hội

A. Nội dung bài học

Nội dung Tục ngữ về con người và xã hội

I. Đôi nét về tác phẩm Tục ngữ về con người và xã hội

1. Giá trị nội dung

Những câu tục ngữ về con người và xã hội đã tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có

2. Giá trị nghệ thuật

- Giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ

- Sử dụng từ và câu có nhiều ý nghĩa

- Nội dung hàm súc, cô đọng

II. Dàn ý phân tích tác phẩm Tục ngữ về con người và xã hội

I. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tục ngữ

- Giới thiệu về “Tục ngữ về con người và xã hội” (khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Câu 1

- Nghệ thuật:

   + So sánh đối lập: một – mười

   + Hoán dụ: mặt người

- Câu tục ngữ đề cao giá trị con người, so với mọi thứ của cải, con người quý giá hơn nhiều lần

- Là triết lí đúng đắn, phê phán thái độ sống sai lầm và đồng thời an ủi, động viên trường hợp mất mát về tài sản.

2. Câu 2

- Cái răng, cái tóc là một phần bên ngoài, thể hiện tính cách, nhân cách của con người

- Mọi biểu hiện của một con người đều thể hiện phản ánh vẻ đẹp bên trong, nhân cách của người đó

- Nhắc nhở con người phải biết giữu gìn răng và tóc cho sạch đẹp

- Thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá, bình phẩm con người của nhân dân

3. Câu 3

- Nghệ thuật: tiểu đối ngắn gọn, ẩn dụ

   + Đói, rách: sự khó khăn, vất vả thiếu thốn trong cuộc sống

   + Sạch, thơm: những điều con người cần phải đạt được, phải giữ gìn, vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn

- Câu tục ngữ khuyên con người dù khó khăn, vất vả, thiếu thốn vẫn phải sống cho thanh sạch, cao đẹp, vẫn luôn phải giữ gìn phẩm chất cao đẹp của mình.

⇒ Giáo dục con người có lòng tự trọng

4. Câu 4

- Nghệ thuật:

   + Bốn vế câu đồng đẳng, bổ sung ý nghĩa cho nhau

   + Điệp từ: học

- Nội dung: Ăn, nói, gói, mở thực chất là chỉ lối ứng xử của con người trong cuộc sống hằng ngày. Do đó, con người cần học cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống

5. Câu 5

- Câu tục ngữ khẳng định vai trò, công lao to lớn của người thầy đối với mỗi người: không được sự dạy dỗ của thầy thì không thể thành công trong bất cứ việc gì, trong sự học của mỗi người không thể thiếu sự quan tâm, chỉ abro của thầy

- Khuyên nhủ mỗi người cần phải biết kính trọng, biết ơn thầy và tìm đến thầy để học hỏi thêm nhiều điều hay, lẽ phải

6. Câu 6

- Nghệ thuật: so sánh. Câu tục ngữ với hai vế câu so sánh. Hai vế câu bổ sung ý nghĩa cho nhau – vừa nhấn mạnh việc học thầy, vừa nhấn mạnh việc học bạn

- Nội dung: Câu tục ngữ đề cao việc học bạn của mỗi người

7. Câu 7

- Nghệ thuật: so sánh

- Nội dung:

   + Câu tục ngữ khuyên con người cần phải biết yêu thương, quan tâm, những người xung quanh như yêu thương chính bản thân mình.

   + Đề cao tinh thần đồng loài, là bài học về tình nhân đạo

8. Câu 8

- Nghệ thuật: ẩn dụ

- Nội dung: câu tục ngữ khuyên con người khi được hưởng thành quả thì cần phải biết ơn, nhớ tới công lao của người đã giúp đỡ mình

9. Câu 9

- Nghệ thuật: đối lập, ẩn dụ

   + Một cây: sự đơn độc, một mình

   + Ba cây: chỉ sự đoàn kết, liên kết với nhau

- Câu tục ngữu khuyên con người cần phải sống đoàn kết với nhau bởi lẽ đoàn kết thì sẽ thành công còn nếu chia rẽ, sống đơn lử thì sẽ khó có thể làm nên việc gì

III. Kết bài

- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản

   + Nội dung: Những câu tục ngữ về con người và xã hội đã tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có

   + Nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, từ và câu nhiều nghĩa…

B. Bài tập luyện tập

Câu 1: Đối tượng phản ánh của tục ngữ về con người và xã hội là gì ?

A. Là các quy luật của tự nhiên

B. Là quá trình lao động, sinh hoạt và sản xuất của con người.

C. Là con người với các mối quan hệ và những phẩm chất, lối sống cần phải có.

D. Là thế giới tình cảm phong phú của con người.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 2: Tục ngữ về con người và xã hội được hiểu theo những nghĩa nào ?

A. Cả nghĩa đen và nghĩa bóng. B. Chỉ hiểu theo nghĩa đen.

C. Chỉ hiểu theo nghĩa bóng. D. Cả A,B,C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3: Đặc điểm nổi bật về hình thức của tục ngữ về con người và xã hội là gì ?

A. Diễn đạt bằng hình ảnh so sánh B. Diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ

C. Từ và câu có nhiều nghĩa. D. Cả 3 ý trên.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 4: Nội dung của hai câu tục ngữ “ Không thầy đố mày làm nên” và “ Học thầy không tày học bạn” có mối quan hệ như thế nào ?

A. Hoàn toàn trái ngược nhau B. Bổ sung ý nghĩa cho nhau

C. Hoàn toàn giống nhau D. Gần nghĩa với nhau

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 5: Trong các câu tục ngữ sau, câu nào có ý nghĩa giống với câu “ Đói cho sạch, rách cho thơm”?

A. Đói ăn vụng, túng làm càn. B. ăn trông nồi, ngồi trông hướng.

C. ăn phải nhai, nói phải nghĩ D. Giấy rách phải giữ lấy lề.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 6: Trong các câu tục ngữ sau, câu nào có ý nghĩa trái ngược với câu “ Uống nước nhớ nguồn”?

A. ăn quả nhớ kẻ trồng cây B. Uống nước nhớ kẻ đào giếng

C. ăn cháo đá bát D. ăn gạo nhớ kẻ đâm xay giần sàng

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 7: Nội dung nào không có trong nghĩa của câu tục ngữ “ Học thầy không tày học bạn” ?

A. Đề cao ý nghĩa, vai trò của việc học bạn

B. Khuyến khích mở rộng phạm vi và đối tượng học hỏi

C. Không coi học bạn quan trọng hơn học thầy

D. Không coi trọng việc học thầy hơn học bạn.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 8: Câu tục ngữ “ăn quả nhớ kẻ trồng cây ” dùng cách diễn đạt nào ?

A. Bằng biện pháp so sánh B. Bằng biện pháp ẩn dụ

C. Bằng biện pháp chơi chữ D. Bằng biện pháp nhân hoá.

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 9: Ý nghĩa nào đúng nhất có trong câu tục ngữ “ Không thầy đố mày làm nên” ?

A. ý nghĩa khuyên nhủ B. ý nghĩa phê phán

C. ý nghĩa thách đố D. ý nghĩa ca ngợi

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 10: Trường hợp nào cần bị phê phán trong việc sử dụng câu tục ngữ “Một mặt người bằng mười mặt của” ?

A. Phê phán những trường hợp coi trọng của cải hơn con người

B. An ủi, động viên những trường hợp mà nhân dân ta cho là “của đi thay người”

C. Nói về tư tưởng đạo lí, triết lí sống của nhân dân ta: đặt con người lên trên mọi thứ của cải

D. Khuyến khích việc sinh đẻ nhiều con.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 11: Câu tục ngữ “ Một cây làm chẳng nên non, Ba cây chụ lại nên hòn núi cao” khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết. Đúng hay sai ?

A. Đúng     B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án: A

Câu 12: Nối nội dung ở cột A với nội dung ở cột B để được một nhận định đúng.

Hướng dẫn giải:

Đáp án: (2)