Đoạn trích: Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)
MỤC LỤC
A. Nội dung bài học
I. Đôi nét về tác giả
- Nguyễn Thành Long (1925-1991) còn có một số bút danh khác như Lưu Quỳnh, Phan Minh Thảo
- Quê quán: sinh ra tại huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam,
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Năm 1943 ông viết báo cho Thanh Nghị
+ Sau cách mạng tháng Tám ông tham gia hoạt động văn nghệ trong những năm kháng chiến chống Pháp và bắt đầu viết văn
+ Sau 1954, Nguyễn Thành Long chuyển về sáng tác và biên tập ở các báo chí, nhà xuất bản
+ Năm 2008, ông được Nhà nước truy tặng Huân chương Lao đông hạng Nhì
+ Các tác phẩm tiêu biểu: “Bát cơm Cụ Hồ”, “Giữa trong xanh”, “Gió bấc gió nồm”…
- Phong cách sáng tác: Ông là một cây bút chuyên viết về truyện ngắn và kí. Đặc sắc trong truyện ngắn của ông là luôn tạo ra những hình tượng đẹp đẽ, ngôn ngữ rất giàu chất thơ trong trẻo và nhẹ nhàng.
II. Đôi nét về tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa
1. Hoàn cảnh sáng tác
Lặng lẽ Sa Pa được viết năm 1970, trong chuyến đi thực tế của tác giả Nguyễn Thành Long, in trong tập “Giữa trong xanh”.
2. Tóm tắt
Truyện kể về cuộc gặp gỡ tình cờ của anh thanh niên, ông họa sĩ, cô kĩ sư và bác lái xe tại trạm khí tượng trên đỉnh núi Yên Sơn, trong vòng chưa đầy nửa tiếng. Ông họa sĩ và cô kĩ sư lên thăm nơi ở và làm việc của anh thanh niên . Anh bộc bạch về công việc và cuộc sống của mình. Họa sĩ đã kịp ghi lại kí họa chân dung về anh. Anh đã làm cô kĩ sư và ông họa sĩ sống dậy những khát vọng cống hiến. Họ đã chia tay trong tình cảm lưu luyến, xúc động.
3. Giá trị nội dung
Truyện ngắn khắc họa thành công hình ảnh những con người lao động thầm lặng công hiến cho đời mà tiêu biểu là nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh núi cao. Qua đó ngợi ca vẻ đẹp của người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng nhưng quan trọng vô cùng.
4. Giá trị nghệ thuật
Tác phẩm thành công trong việc xây dựng tình huuongs, miêu tả nhân vật từ nhiều điểm nhìn tạo tính khách quan, kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự và trữ tình.
III. Dàn ý: phân tích Lặng lẽ Sa Pa
I. Mở bài
- Dẫn dắt từ khát vọng cống hiến của người trẻ hiện nay
- Giới thiệu sang tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của tác giả Nguyễn Thành Long: Một tác phẩm sáng tác năm 1970 chứa đựng những giá trị sâu sắc về sự cống hiến thầm lặng trước cuộc đời thông qua vẻ đẹp của các nhân vật trong tác phẩm
II. Thân bài
1. Nhân vật anh thanh niên
a. Giới thiệu về nhân vật và hoàn cảnh sống
- Xuất hiện trong lời giới thiệu của ông lại xe: đó là một trong những người cô độc nhất thế gian, thèm người.
- Hai mươi bảy tuổi, tầm vóc nhỏ bé, nét mặt rạng rỡ.
- Sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, bốn bề chỉ có cây cỏ và mây mù.
⇒ Nghệ thuật miêu tả gián tiếp, trực tiếp được sử dụng để khắc họa oàn cảnh sống thật đặc biệt: cô đơn, vắng vẻ của anh thanh niên
- Nơi ở và cách sống, cách sinh hoạt:
+ Nơi ở: sạch sẽ với chiếc giường con, một bàn học, một giá sách.
+ Cách sống, cách sinh hoạt: Trồng hoa, nuôi gà, tự học, đọc sách.
⇒ Nghệ thuật liệt kê, miêu tả nhằm khắc họa nơi ở giản dị nhưng ngăn nắp, gọn gàng cùng cách sống rất đẹp của anh thanh niên
b. Công việc và suy nghĩ về công việc, về mọi người
- Công việc của anh thanh niên:
+ Làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu.
+ Công việc hằng ngày của anh là: đo gió, mưa, nắng, tính mây, đo chấn động địa chất dự vào việc dự báo thời tiết, phục vụ sản xuất và chiến đấu
⇒ Nghệ thuật liệt kê, kể, miêu tả => công việc của anh là một công việc đòi hỏi sự chính xác cao, đó cũng là một công việc nhiều vất vả, gian khổ, đồng thời qua đó cũng bộc lộ anh thanh niên là người yêu công việc, có tinh thần trách nhiệm cao.
- Suy nghĩ của anh thanh niên về công việc:
+ Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi.
+ Anh luôn nghĩ: mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc
⇒ Đây là những suy nghĩ đúng đắn, nghiêm túc và sâu sắc
- Khi anh suy nghĩ và nói về người khác:
+ Anh kể về ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa: ngồi im rình xem ong lấy phấn thụ phấn .
+ Anh khâm phục đồng chí nghiên cứu khoa học đang làm bản đồ sét.
⇒ Anh nói về mọi người với một thái độ khiêm nhường, quý trọng những người lao động.
⇒ Anh thanh niên hiện lên chân thật, tận tuỵ, tin yêu cuộc sống.
2. Những nhân vật khác
a. Nhân vật ông hoạ sĩ già
- Cảm xúc của người họa sĩ già trước anh thanh niên
+ Xúc động mạnh.
+ Bối rối.
+ Cảm thấy người con trai làm ông nhọc quá
+ Ông muốn vẽ anh thanh niên
- Những điều ông nhận ra sau khi tiếp xúc cới anh thanh niên
+ Nghệ thuật, hội hoạ bất lực trong hành trình cuộc đời.
+ Vẽ là công việc khó nhọc, gian nan.
⇒ Ông họa sĩ hiện lên là con người yêu mến, quý trọng những người lao động
b. Nhân vật cô kĩ sư
- Cảm xúc của cô kĩ sư khi tiếp xúc với anh thanh niên:
+ Trước một người giáu lí tưởng như anh thanh niên, cô kĩ sư thấy bàng hoàng và sự hàm ơn khó tả, khi nhận lại chiếc khăn tay, cô đỏ bừng mặt
+ Sau cuộc gặp gỡ ngắn ngủi ấy, cô càng tin vào quyết định của mình
⇒ Cô kĩ sư hiện lên là một người trẻ trung, kín đáo, giàu khao khát, lí tưởng
III. Kết bài
- Khái quát những nét chính về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm
- Suy nghĩ bản thân về sự cống hiến của con người trước cuộc đời
B. Bài tập luyện tập
Câu 1: Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa được viết theo thể loại nào?
A. Hồi kí B. Tiểu thuyết
C. Truyện ngắn D. Tùy bút
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: C
Câu 2: Chuyện Lặng lẽ Sa Pa có nhân vật chính là ai?
A. Ông họa sĩ B. Cô kĩ sư
C. Bác lái xe D. Anh thanh niên
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 3: Cốt truyện của Lặng lẽ Sa Pa là gì?
A. Cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa
B. Cuộc nói chuyện thú vị giữa người lái xe lên Sa Pa với cô kĩ sư và ông họa sĩ già
C. Anh thanh niên làm công tác trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa tự kể về cuộc đời mình
D. Cuộc gặp gỡ giữa những người đang sống và làm việc trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa nhưng trước đó chưa biết về nhau
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 4: Cốt truyện của Lặng lẽ Sa Pa là cốt truyện có tính kịch tính, xung đột. Đúng hay sai?
A. Đúng B. Sai
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Giải thích: Truyện Lặng lẽ Sa Pa có cốt truyện nhẹ nhàng
Câu 5: Truyện Lặng lẽ Sa Pa chủ yếu được kể qua cái nhìn của ai?
A. Tác giả B. Anh thanh niên
C. Ông họa sĩ già D. Cô gái
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 6: Trong tác phẩm, anh thanh niên chủ yếu được tác giả miêu tả bằng cách nào?
A. Tự giới thiệu về mình
B. Được tác giả miêu tả trực tiếp
C. Hiện ra qua sự nhìn nhận, đánh giá của các nhân vật khác
D. Được giới thiệu qua lời kể của ông họa sĩ già
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: C
Câu 7: Câu “Cháu ở đây có nhiệm vụ đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu” có tác dụng gì?
A. Giới thiệu hoàn cảnh sống của anh thanh niên B. Giới thiệu công việc của anh thanh niên
C. Giới thiệu cảnh sống của anh thanh niên D. Giới thiệu đặc điểm khí hậu, thời tiết của Sa Pa
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 8: Qua lời kể của anh thanh niên, em nhận thấy công việc đó đòi hỏi người làm việc như thế nào?
A. Ti mỉ, chính xác B. Có tinh thần trách nhiệm cao
C. Cả A và B đều đúng D. Cả A và B đều sai
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: C
Câu 9: Theo em thách thức lớn nhất với nhân vật anh thanh niên là gì?
A. Công việc vất vả, nặng nhọc B. Sự cô đơn, vắng vẻ
C. Thời tiết khắc nghiệt D. Cuộc sống thiếu thốn
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 10: “Không, bác đừng mất công vẽ cháu! Cháu giới thiệu với bác ông kĩ sư vườn rau dưới Sa Pa…!... Hay là, đồng chí nghiên cứu khoa học ở cơ quan cháu ở dưới ấy đấy. Câu nói này thể hiện nhân vật anh thanh niên có nét đẹp nào?