Lựa chọn trật tự từ trong câu

A. Củng cố kiến thức cơ bản:

1. Định nghĩa:

   - Trong một cây có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.

   - Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp

2. Tác dụng:

   - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (Như sắp xếp theo thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình từ quan sát của người nói)

   Ví dụ: Nhà em gồm 6 người: ông, bà, bố, mẹ, anh và em.

   Hôm qua, em lau nhà, nấu cơm, giặt quần áo và học bài.

   -Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

   Ví dụ: Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!

   -Liên kết câu này với câu khác trong văn bản.

   Ví dụ: Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù, hắn coi là thường.

   -Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

   Ví dụ: Cối xay tre, nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc. B. Bài tập vận dụng

   Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới có tác dụng gì?

   a. Tiếng Việt chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.

(Phạm Văn Đồng)

   b.

Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng

Em đã sống lại rồi, em đã sống!

Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung

Không giết được em, người con gái anh hùng.

(Tố Hữu)

   c.

Tin vui chiến thắng trăm miền

Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về

Vui từ Đồng Tháp, An Khê

Vui lên Việt Bắc, đồi De, núi Hồng.

   d. Ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán. . .

   e. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.

   f. Ruộng, tôi có năm sào. Tiền, tôi có rất nhiều.

   g. Quần áo được tôi giặt rồi.

   h. Thẻ của nó, người ta giữ. Hình của nó, người ta đã chụp rồi. (Nam Cao)

   i. Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát.

Hướng dẫn làm bài

   a. Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng (Sắp xếp theo thứ tự tăng dần)

   b. Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng (Sắp xếp hành động dã man của giặc)

   c. Nhấn mạnh những địa danh làm nên chiến thắng lừng lẫy

   d. Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng (Sắp xếp từ vui đến buồn)

   e. Nhấn mạnh hành động nhân vật

   f. Nhấn mạnh nhằm tác dụng khoe khoang

   g. Nhấn mạnh hành động quần áo do tôi giặt

   h. Nhấn mạnh làm nổi bật tầm quan trọng của thẻ và hình đều bị người ta giữ.

   i. Nhằm tạo sự kết nối, âm hưởng ngân vang ( từ "Lô" hợp âm với "ô" trong cùng một câu.

Phần trắc nghiệm

Câu 1: Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu thơ "Xanh xanh bãi mía bờ dâu" (Hoàng Cầm, Bên kia Sông Đuống) là gì?

A. Nhằm miêu tả vẻ đẹp của bãi mía bờ dâu.

B. Nhằm nhấn mạnh màu xanh tràn đầy sức sống của bãi mía bờ dâu.

C. Nhằm giúp người đọc hình dung ra màu sắc của bãi mía bờ dâu.

D. Cả A, B, C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 2: Trật tự của câu nào thể hiện trước sau theo thời gian ?

A. Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập. (Nguyễn Trãi)

B. Đám than đã vạc hẳn lửa. (Tô Hoài)

C. Tôi mở to đôi mắt, khẽ reo lên một tiếng thú vị. (Nam Cao)

D. Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. (Nguyên Hồng)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 3: Trật tự từ của câu nào nhấn mạnh đặc điểm của sự vật được nói đến ?

A. Sen tàn cúc lại nở hoa. (Nguyễn Du)

B. Những buổi trưa hè nắng to. (Tô Hoài)

C. Lác đác bên sông chợ mấy nhà. (Bà Huyện Thanh Quan)

D. Tràng thở đánh phào một cái, ngực nhẹ hẳn đi. (Kim Lân)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 4: Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong câu văn “Cả tiền phạt, tiền thuốc, tiền lợn, mày phải chịu một trăm bạc trắng ”(Tô Hoài) là gì ?

A. Thu hút sự chú ý của người đọc vào cụm từ Cả tiền phạt, tiền thuốc . . .

B. Nhấn mạnh việc liệt kê các loại tiền mà người nghe phải đóng.

C. Bộc sự quan tâm của người nói đối với người nghe.

D. Gồm ý A và B.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 5: Trật tự từ của dòng thơ nào góp phần tạo nên tính nhạc ?

A. Tranh Đông Hồ gà lơn nét tươi trong - Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp. (Hoàng Cầm)

B. Con lại về quê mẹ nuôi xưa - Một buổi trưa nắng dài bãi cát. (Tố Hữu)

C. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối - Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan. (Thế Lữ)

D. Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm - Heo hút cồn mây súng ngửi trời. (Quang Dũng)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 6: Cho câu văn: “ Nhanh như cắt, chị Dậu nắm ngay được gậy của hắn” (Ngô Tất Tố, Tắt đèn). Cách thay đổi vị trí cụm từ “nhanh như cắt” nào dưới đây làm biến đổi ý nghĩa của câu văn trên nhiều nhất ?

A. Chị Dậu nhanh như cắt nắm ngay được gậy của hắn.

B. Chị Dậu nắm nhanh như cắt gậy của hắn.

C. Chị Dậu nắm ngay được gậy của hắn nhanh như cắt.

D. Nắm ngay được gậy của hắn, chị Dậu nhanh như cắt.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 7: Vì sao tác giả lại đảo cụm từ “nhanh như cắt” lên trước cụm chủ - vị ?

A. Để ca ngợi sự phản kháng quyết liệt của chị Dậu.

B. Để tô đậm hơn độ nhanh trong hành động nắm được gậy của chị Dậu.

C. Để câu văn có sự hài hoà về mặt ngữ âm.

D. Ca A, B C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 8: Trong những cụm từ in đậm của câu văn dưới đây, trật tự cụm từ nào thể hiện thứ bậc quan trọng của sự việc được nói đến ?

A. Theo sau thống lí là một lũ thống quan (một chức việc như phó lí), xéo phải (như trưởng thôn) và một bọn thị sống vẫn thường ra vào hầu hạ, ăn thịt, uống rượu, hút thuốc phiện nhà thống lí. (Tô Hoài, Vợ chồng A Phủ)

B. Chị Hoàng cười như nhiều quá, phát ho, chảy cả nước mắt ra ngoài. (Nam Cao, Đôi mắt)

C. Bà lão lật đật chạy xuống bếp, lễ mễ bưng ra một cài nồi khói bốc lên nghi ngút. (Kim Lân, Vợ nhặt)

D. Người Việt khô khốc, thèm tắm và rất thèm vào bếp lục cơm nguội. (Nguyễn Thi, Những đứa con trong gia đình)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 9: Dòng nào nêu đúng nhất trật tự của câu văn “Chống tay lên trán, chị như nghĩ ngợi phân vân” (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

A. Cụm từ chỉ cách thức của hành động đứng trước cụm chủ - vị.

B. Cụm từ chứa vấn đề được bàn bạc trong câu đứng trước cụm chủ - vị.

C. Cụm từ chỉ hành động đặt trước cụm chủ - vị.

D. Cụm từ chỉ đặc điểm của nhân vật đứng trước cụm chủ - vị.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 10: Trong các câu văn dưới đây, trật tự của câu nào thể hiện trình tự quan sát của người nói ?

A. Đáng tội nghiệp nhất là hai cô không sầu tư, không có một nỗi chán nản gê ghớm, nó xui ta cầu xin cái chết. (Xuân Diệu)

B. Rồi hắn tháo giày, quăng từng chiếc một vào xó nhà. (Nam Cao)

C. Bọn ấy đều hoặc là bạn hàng, hoặc là vây cánh, hoặc là tay sai của nghị Hách cả. (Vũ Trong Phụng)

D. Các nhà đã lên đèn cả rồi, đèn treo trong nhà bác phở Mĩ, đèn hoa kì leo lét trong nhà ông Cửu, và đèn dây sáng xanh trong hiệu khách. . . (Thạch Lam)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 11: Nguyên nhân của việc sắp xếp thứ tự các cụm từ in đậm trong câu văn sau là gì ?

“Hắn gắt gỏng với con, với vợ, với bất cứ ai, với chính mình. ”

A. Nhằm thể hiện mức độ “gắt gỏng” tăng dần của nhân vật.

B. Nhằm thể hiện sự gắt gỏng vô lí của nhân vật.

C. Nhằm thể hiện rõ hơn đặc điểm của nhân vật.

D. Cả A, B, C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 12: Có nên thay đổi trật tự từ trong câu văn ở câu 11 hay không ?

A. Có     B. không

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B