So sánh
MỤC LỤC
A. Nội dung bài học
- So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gọi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
- Mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh gồm:
+ Vế A (nêu tên sự vật, sự việc được so sánh)
+ Vế B (Nêu tên sự vật, sự việc dùng để so sánh với sự vật, sự việc nói ở vế A)
+ Từ ngữ chỉ phương diện so sánh
+ Từ ngữ chỉ ý so sánh
- Trong thực tế, mô hình cấu tạo nói trên có thể biến đổi ít nhiều:
+ Các từ chỉ phương diện so sánh và chỉ ý so sánh có thể được lược bớt
+ Vế B có thể được đảo lên trước vế A cùng với từ so sánh.
B. Bài tập luyện tập
Bài 1: Hãy tìm 5 thành ngữ so sánh và đặt câu với chúng?
Gợi ý:
*5 thành ngữ sau:
- Nóng như Trương Phi
- Khỏe như voi
- Đen như mực
- Nhanh như cắt
- Trắng như tuyết
*Đặt câu:
- Anh trai tôi cứ mỗi lần tức giận là nóng như Trương Phi.
- Bạn Nam lớp em khỏe như voi.
- Lan có mái tóc đen như mực, dài và óng mượt.
- Con chim nhanh như cắt, lao xuống ngậm con cá trong miệng.
- Em bé nhà cô Hoa có làn da trắng như tuyết trông thật dễ thương.
Bài 2: Tìm và phân loại các kiểu so sánh trong những câu dưới đây:
A. Đây quân du kích dao chen ánh
Giữ lá cờ sao vàng lấp lánh
Cờ như mắt mở thức thâu canh
Như lửa đốt hoài trên trót đỉnh.
(Xuân Diệu, Ngọc quốc kì)
B. Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.
(Nguyễn Đình Thi, Bài thơ Hắc Hải)
C. Ta đi tới, trên đường ta bước tiếp
Rắn như thép, vững như đồng
Đội ngũ ta trùng trùng điệp điệp
Cao như núi, dài như sông
Chí ta lớn như biển Đông trước mặt.
(Tố Hữu, Ta đi tới)
D. Đất nước!
Của những người con gái, con trai
Đẹp như hoa hồng, cứng như sắt thép.
(Nam Hà, chúng con chiến đấu cho những người sống mãi, Việt Nam ơi)
Gợi ý
a | b | c | d | |
Câu so sánh | Cờ như mắt mở thức thâu canh/ Như lửa đốt hoài trên trót đỉnh | Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn | Rắn như thép, vững như đồng/ Đội ngũ ta trùng trùng điệp điệp/ Cao như núi, dài như sông/ Chí ta lớn như biển Đông trước mặt | Đẹp như hoa hồng, cứng như sắt thép |
Kiểu so sánh | So sánh ngang bằng – sử dụng từ so sánh “như” | So sánh không ngang bằng – sử dụng từ so sánh “hơn | So sánh ngang bằng – sử dụng từ s sánh “như” | So sánh ngang bằng – sử dụng từ so sánh “như” và so sánh không ngang bằng – sử dụng từ so sánh “hơn” |
Bài 3: Tìm những từ ngữ thích hợp để hoàn chỉnh phép so sánh trong câu ca dao sau:
Cổ tay em trắng.......
Đôi mắt em liếc...... dau cau
Miệng cười...... hoa ngâu,
Cái khăn đội đầu...... hoa sen.
(Ca dao)
Gợi ý:
Cổ tay em trắng như ngà
Con mắt em liếc như là dao cau
Miệng cười như thể hoa ngâu
Cái nón đội đầu như thể hoa sen
Phần trắc nghiệm
Câu 1. So sánh là gì?
A. Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng, làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
B. Là mang hai đối tượng ra so sánh với nhau
C. Là hai sự vật, hiện tượng có nhiều nét tương đồng với nhau
D. Hai sự vật, hiện tượng có nhiều nét tương cận với nhau
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
Câu 2. Mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh gồm?
A. Vế A, vế B, từ ngữ chỉ phương diện so sánh (có thể lược bớt)
B. Vế A, từ ngữ chỉ phương diện so sánh
C. Vế B, từ ngữ chỉ phương diện so sánh
D. Vế A, vế B
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
Câu 3. Nội dung câu: “Trẻ em như búp trên cành/ Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan” là gì?
A. Khen ngợi trẻ em biết ăn, biết chơi
B. Trẻ em là những người nhỏ bé, yếu đuối cần được bảo vệ chăm sóc
C. Trẻ em cần được tạo điều kiện ăn, chơi, học tập
D. Cả B và C
Hướng dẫn giải:
Đáp án D
Câu 4. Trong các câu văn dưới đây, câu nào không sử dụng phép so sánh?
A. Trên gác cao nhìn xuống, hồ như một chiếc gương bầu dục lớn, sáng long lanh
B. Cầu Thê Húc màu son, cong cong như con tôm , dẫn vào đền Ngọc Sơn
C. Rồi cả nhà- trừ tôi- vui như tết khi bé Phương, qua giới thiệu của chú Tiến Lê được mời tham gia trại thi vẽ quốc tế
D. Mặt chú bé tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ.
Hướng dẫn giải:
Đáp án D
→ Câu D đơn thuần là câu miêu tả không sử dụng biện pháp so sánh.
Câu 5. Biện pháp so sánh trong câu “Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng” có tác dụng gì?
A. Người đọc dễ tưởng tượng ra khung cảnh dòng sông Năm Căn mênh mông sóng nước
B. Khiến câu văn trở nên sinh động hơn, người đọc dễ tưởng tượng ra khung cảnh tự nhiên
C. Giúp nhà văn thêm gần gũi với độc giả
D. Câu văn trở nên giàu hình tượng hơn.
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
→ Câu văn gợi cho người đọc về không gian mênh mông, rộng lớn của dòng sông Năm Căn
Câu 6. Tìm từ thích hợp để hoàn thiện phép so sánh trong bài ca dao?
Cổ tay em trắng…
Đôi mắt em liếc … dao cao
Miệng cười… hoa ngâu
Cái khăn đội đầu như thể….
Hướng dẫn giải:
Cổ tay em trắng như ngà
Đôi mắt em liếc như là dao cao
Miệng cười như thể hoa ngâu
Cái khăn đội đầu như thể hoa sen.
Cho các câu sau:
+ Ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ.
+ Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
+ Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc
+ Dượng Hương Thư như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
Câu 7. Có bao nhiêu so sánh trong các câu văn trên?
A. Ba B. Bốn
C. Năm D. Sáu
Hướng dẫn giải:
Đáp án B
→ 4 câu trên đều sử dụng phép so sánh
Câu 8. Các so sánh trong câu trên có cùng loại không?
A. Có B. Không
Hướng dẫn giải:
Đáp án B
→ Bốn câu so sánh trên không cùng loại với nhau.
Câu 9. Tác dụng của phép so sánh trong câu văn trên là gì?
A. Gợi hình, biểu cảm, miêu tả sự vật, sự việc cụ thể, sinh động
B. Chỉ có tác dụng làm rõ hình thức bên ngoài của đối tượng được miêu tả
C. Làm cho câu văn trở nên hơi đưa đẩy và bóng bẩy.
D. Không có tác dụng gợi cảm.
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
Câu 10. Tình từ nào không thể kết hợp với “…như mực” để tạo thành thành ngữ?
A. Đen B. Bẩn
C. Sạch D. Tối
Hướng dẫn giải:
Đáp án C