Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

A. Nội dung bài học

- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét là các kỹ năng cần thiết khi làm bài văn miêu tả.

- Muốn làm bài văn miêu tả hay, trước hết, người ta phải biết quan sát thật kỹ lưỡng, biết nhận xét, liên tưởng, so sánh đối tượng được tả, từ đó nắm bắt được những đặc điểm tiêu biểu nhất của sự vật, hiện tượng.

- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét là những thao tác chung, cơ bản, cần thiết nhất trong văn miêu tả. Để viết được bài văn miêu tả hấp dẫn, sinh động cần rất nhiều điều kiện và yếu tố khác. Tuy nhiên, người viết cầ phải nắm được những thao tác cơ bản trên để bước đầu có được những định hướng đúng đắn trước khi làm bài văn miêu tả.

B. Bài tập luyện tập

Bài 1:

Với đề bài: “Tả cảnh mùa xuân”, em sẽ sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào sau đây trong bài văn của mình:

A. Tiết trời lạnh giá, gió mùa đông bác thổi ù ù. B. Bầu trời xám xịt.

C. Ánh nắng nhẹ dịu, ấm áp. D. Muôn hoa đua nở, chim hót líu lo.

E. Những chiếc lá vàng xào xạc trong làn gió heo may se lạnh.

G. Cơn mua rào bất ngờ ập xuống.

H. Cả nhà xúm xít chuẩn bị gói bánh chưng.

I. Hoa đào khoe sắc làm phố phường bừng lên không khí mùa xuân.

K. Tiếng ve kêu râm ran trên các vòm cây.

L. Những chùm lộc non xanh mơn mởn đầy sức sống.

Gợi ý:

Có thể sử dụng các hình ảnh, chi tiết: c, d, h, i, l

Bài 2: Với đề bài: “Miêu tả người bạn thân của em”, hãy lựa chọn các từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống để có những câu văn miêu tả ngoại hình và hành động, cử chỉ hợp lí?

A. Câu văn tả ngoại hình:

- Đôi mắt bạn:

- Bạn có nước da:

- Vầng trán của bạn:

- Đôi má bạn:

- Bạn có nụ cười:

B. Câu văn tả hành động, cử chỉ:

- Bạn có giọng nói:

- Mỗi khi gặp bài khó, bạn:

- Khi gặp thầy cô giáo hoặc người lớn tuổi, bạn đều:

Gợi ý:

A. Câu văn tả ngoại hình:

- Đôi mắt bạn: to, tròn, sáng long lanh

- Bạn có nước da: bánh mật, trông khỏe khoắn

- Vầng trán của bạn: cao, rộng, trông rất thông minh

- Đôi má bạn: bầu bĩnh, hồng hào

- Bạn có nụ cười: tươi tắn, rạng rỡ dễ thương

B. Câu văn tả hành động, cử chỉ:

- Bạn có giọng nói: ấm áp, trong trẻo, truyền cảm

- Mỗi khi gặp bài khó, bạn: thường lấy tay chống cằm suy nghĩ, trông như một bà cụ non.

- Khi gặp thầy cô giáo hoặc người lớn tuổi, bạn đều: tươi cười, niềm nở, lễ phép, chào hỏi.

Bài 3: Với đề bài “Miêu tả cơn mưa rào”, hãy tìm các từ láy:

- Gợi tả tiếng mưa rơi:

- Gợi tả trạng thái của các sự vật trong cơn mưa:

   + cây cối:

   + sấm:

   + chớp:

Gợi ý:

- Gợi tả tiếng mưa rơi: tí tách, ào ào, ầm ầm, rào rào, rả rích,...

- Gợi tả trạng thái của các sự vật trong cơn mưa:

   + cây cối: nghiêng nghiêng, ngả nghiêng, im lìm,....

   + sấm: ầm ầm, đùng đùng, đùng đoàng,...

   + chớp: loe lóe, nhằng nhịt,...

Phần trắc nghiệm

Câu 1. Muốn miêu tả được trước hết người ta cần?

A. Biết quan sát, rồi đưa ra nhận xét, liên tưởng, ví von, so sánh… để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật

B. Liên tưởng, tưởng tượng trước đối tượng bản thân sẽ tả

C. Đọc thông tin về đối tượng cần miêu tả, từ đó tưởng tượng, liên tưởng để tả đối tượng

D. Muốn miêu tả cần hiểu rõ đối tượng mình miêu tả

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

→ Trước hết muốn miêu tả được cần phải biết quan sát, biết liên tưởng, tượng tượng ví von so sánh làm nổi lên những đặc điểm tiêu biểu của đối tượng

Câu 2. Chi tiết nào không sử dụng để tả cảnh mặt trời mọc?

A. Mặt trời tròn hồng như lòng đỏ trứng gà

B. Phía đông, chân trời đã ửng hồng

C. Bầu trời quang đãng, loáng thoáng vài gợn mây phớt hồng

D. Ánh sáng mặt trời chói chang như ngàn ánh kim lấp lánh

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

→ Chi tiết này dùng để tả mặt trời khi lên cao, tỏa ánh sáng chói chang.

Câu 3. Văn miêu tả có thể kết hợp với các yếu tố như tự sự, biểu cảm giúp bài văn thêm hấp dẫn, giàu cảm xúc, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

→ Bài văn miêu tả kết hợp với các yếu tố tự sự, biểu cảm càng trở nên sinh động, hấp dẫn và giàu cảm xúc hơn.

Câu 4. So sánh nào không phù hợp khi tả đêm trăng?

A. Trăng sáng dịu dàng như ánh sáng của ngọn đèn đường

B. Trăng bập bùng như ánh lửa đêm đông.

C. Dưới ánh trăng, những chiếc lá sáng bóng như vừa được rẩy nước

D. Vầng trăng trôi nhẹ nhàng trên bầu trời như một con thuyền

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

→ Trăng và ánh lửa bập bùng đêm đông không có nét tương đồng, không tạo được sự liên tưởng.

Câu 5. Viết văn miêu tả không cần thiết phải biết liên tưởng, tưởng tượng, chỉ cần quan sát là đủ, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

→ Văn miêu tả thiếu đi sự liên tưởng, tượng tượng bài văn trở nên khô cứng, thiếu sự hấp dẫn.