Cơ chế điều hòa sinh tinh
- Các hocmon kích thích sinh tinh trùng là hocmon FSH, LH của tuyến yên và testosteron của tinh hoàn. Vùng dưới đồi tiết ra yếu tố giải phóng GnRH điều hòa tuyến yên tiết FSH và LH.
- FSH kích thích ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng
- LH kích thích tế bào kẽ trong tinh hoàn sản xuất ra testosteron
- Testosteron kích thích phát triển ống sinh tinh và sản sinh tinh trùng
- Khi nồng độ testosteron trong máu tăng cao gây ức chế ngược lên tuyến yên và vùng dưới đồi, làm 2 bộ phận này giảm tiết GnRH, FSH và LH dẫn đến tế bào kẽ giảm tiết testosteron. Nồng độ testosteron giảm không gây ức chế lên vùng dưới đồi và tuyến yên nữa, nên 2 bộ phận này lại tăng tiết hocmon.
(SGK 11 nâng cao trang 178) Quá trình sản sinh tinh trùng và trứng chịu sự chi phối của hệ nội tiết, hệ thần kinh và các nhân tố môi trường, trong đó hệ nội tiết đóng vai trò quan trọng nhất.
(SGK 11 nâng cao trang 178; SGK 11 cơ bản trang 180) thể vàng tiết ra ostrogen và progesteron. Các chất này một mặt làm cho niêm mạc tử cung dày và xốp, xung huyết để đón trứng đã được thụ tinh đến làm tổ mặt khác tác động ngược lên tuyến yên và vùng dưới đồi, gây ức chế tiết GnRH, FSH và LH nên trong vòng 14 ngày sau khi rụng trứng, trứng khác không chín và rụng. Trường hợp trứng không được thụ tinh, thể vàng teo lại và thoái hóa.
(SGK 11 cơ bản trang 179) khi nồng độ testosteron trong máu tăng cao, cả vùng dưới đồi và tuyến yên đều bị ức chế nên giảm tiết GnRH, FSH và LH (còn gọi là ICSH)
Tuyến yên tiết ra nhiều loại hoocmon trong đó có 2 loại hoocmon quan trọng kích thích sinh dục là FSH và LH. Ở nam giới, FSH kích thích sự phát triển của ống sinh tinh và tạo thành tinh trùng, LH tác dụng lên tế bào kẽ để gây tiết hoocmon testosteron. Ở nữ giới, FSH kích thích sự phát triển của bao noãn. LH làm bao noãn chín, gây rụng trứng, tạo thể vàng và kích thích thể vàng tiết ra hoocmon prôgesteron và ơstrôgen.
(SGK 11 cơ bản trang 180) FSH kích thích nang trứng phát triển và tiết ra ơstrôgen.
(SGK 11 nâng cao trang 178, hình 46.1 SGK 11 cơ bản trang 179) Ở nữ giới, GnRH kích thích thùy trước tuyến yên tiết ra FSH làm noãn chín, đồng thời tiết LH gây rụng trứng và tạo thể vàng. Ở nam giới, GnRH kích thích thùy trước tuyến yên tiết ra FSH để kích thích sự phát triển của ống sinh tinh và tạo thành tinh trùng, tiết ra LH có tác dụng lên tế bào kẽ để gây tiết hoocmon testosteron
(SGK 11 nâng cao trang 178, hình 46.1 SGK 11 cơ bản trang 179) Ở nam giới, GnRH kích thích thùy trước tuyến yên tiết ra + FSH để kích thích sự phát triển của ống sinh tinh và tạo thành tinh trùng,
+ LH có tác dụng lên tế bào kẽ để gây tiết hoocmon testosteron
(SGK 11 cơ bản trang 179) khi nồng độ testosteron trong máu tăng cao, cả vùng dưới đồi và tuyến yên đều bị ức chế nên giảm tiết GnRH, FSH và LH (chứ không ngừng hoàn toàn)
(SGK 11 nâng cao trang 178) thể vàng tiết ra ostrogen và progesteron. Các chất này một mặt làm cho niêm mạc tử cung dày và xốp, xung huyết để đón trứng đã được thụ tinh đến làm tổ mặt khác tác động ngược lên tuyến yên và vùng dưới đồi, gây ức chế tiết FSH và LH nên trong vòng 14 ngày sau khi rụng trứng, trứng khác không chín và rụng. Trường hợp trứng không được thụ tinh, thể vàng teo lại và thoái hóa.
Kích thích tuyến yên tiết hoocmôn FSH và LH là tác dụng của chất GnRH
Kích thích nang trứng chín và gây rụng trứng, hình thành và duy trì thể vàng hoạt động là tác dụng của LH
Kích thích phát triển nang trứng là tác dụng của FSH
(SGK 11 cơ bản trang 183) sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội.
SGK 11 cơ bản trang 180) LH làm trứng chín, gây rụng trứng, tạo thể vàng và kích thích thể vàng tiết ra hoocmon progesteron và ostrogen
(SGK 11 cơ bản trang 180) LH làm trứng chín, gây rụng trứng, tạo thể vàng và kích thích thể vàng tiết ra hoocmon prôgesteron và ơstrôgen.