Sự phát triển kinh tế và văn hóa thời Trần

I. Sự phát triển kinh tế

1. Tình hình kinh tế sau chiến tranh

a) Nông nghiệp

- Nhà Trần khuyến khích sản xuất, khai hoang, lập làng xóm mới, mở rộng diện tích canh tác.

- Chú trọng thủy lợi, củng cố đê điều.

- Vương hầu, quý tộc Trần tiếp tục chiêu tập dân khai hoang, lập đồn điền.

- Ban thưởng ruộng đất cho người có công.

- Ruộng đất công làng xã chiếm ưu thế, nông dân được chia ruộng đất cày cấy và đóng thuế cho nhà nước.

=> Nông nghiệp được phục hồi phát triển nhanh chóng.

b) Thủ công nghiệp

- Thủ công nghiệp nhà nước được mở rộng, phát triển nhiều nghề khác nhau: làm gốm tráng men, dệt vải lụa, đóng tàu, chế tạo vũ khí...

- Thủ công nghiệp trong nhân dân rất phổ biến và phát triển, nổi bật là làm gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy, khắc bản in, khai khoáng,...

- Nhiều làng nghề, phường nghề thủ công được xây dựng.

- Các mặt hàng thủ công ngày càng chất lượng, trình độ kĩ thuật được nâng cao.

c) Thương nghiệp

- Chợ mọc lên ở khắp nơi, buôn bán tấp nập, sầm uất.

- Mở rộng trao đổi, buôn bán với nước ngoài, nhiều trung tân buôn bán nổi tiếng: Thăng Long, Vân Đồn.

2. Tình hình xã hội sau chiến tranh

Xã hội phân hoá sâu sắc:

- Tầng lớp thống trị:

• Tầng lớp vương hầu, quý tộc Trần có nhiều đặc quyền, đặc lợi và nắm giữ các chức vụ quan trọng.
• Tầng lớp địa chủ có nhiều ruộng đất nhưng không thuộc tầng lớp quý tộc.

- Tầng lớp bị trị: Nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì.

II. Sự phát triển văn hóa

1. Đời sống văn hoá

- Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân và phát triển hơn trước: thờ tổ tiên, thờ anh hùng dân tộc, người có công.

- Tôn giáo: Phật giáo, Nho giáo phát triển mạnh.

- Tập quán: Nhân dân đi chân đất, quần đen, áo tứ thân, cạo trọc đầu.

- Hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian phát triển như: ca hát, nhảy múa, chèo tuồng múa rối, đấu vật, đua thuyền,…

2. Văn học.

- Văn học chữ Hán phát triển mạnh mẽ, chứa đựng sâu sắc lòng yêu nước, tự hào dân tộc.

- Văn học chữ Nôm bước đầu phát triển, xuất hiện một số nhà thơ nổi tiếng: Nguyễn Thuyên, Nguyễn Sỹ Cố, Hồ Quý Ly.

3. Giáo dục và khoa học - kĩ thuật

- Giáo dục:

• Mở trường học nhiều nơi.
• Tổ chức thi thường xuyên.

- Sử học:

• Lập cơ quan “Quốc sử viện” chuyên viết sử.
• Năm 1272, “Đại Việt sử kí” được Lê Văn Hưu được biên soạn. => Bộ sử chính thống đầu tiên.

- Quân sự: Binh thư yếu lược của Trần Hưng Đạo đánh dấu bước phát triển về lý luật quân sự của Đại Việt.

- Y học: Tuệ Tĩnh với tổng kế chữa bệnh bằng thuốc nam.

- Thiên văn học: Đặng Lộ, Trần Nguyên Đán.

- Kĩ thuật: Thế kỉ XIV, Hồ Nguyên Trừng chế tạo ra súng thần cơ và đóng các loại thuyền lớn.

4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc

- Kiến trúc:

• Nhiều công tình có giá trị ra đời: tháp phổ Minh, chùa thành Tây Đô.
• Một số công trình được tu sửa lại có quy mô hơn như Hoàng thành Thăng Long, tháp Bình Sơn,..

- Điêu khắc:

• Điêu khắc tượng đá phát triển.
• Nghệ thuật chạm khắc rồng độc đáo.