Phương trình đối xứng với $sin$ và $cos.$
Dạng: $a{{\left( \sin x+\cos x \right)}^{k}}+b{{\left( \sin x\cos x \right)}^{m}}+c=0$ (1)
hoặc: $a{{\left( \sin x-\cos x \right)}^{k}}+b{{\left( \sin x\cos x \right)}^{m}}+c=0$ (2)
Với \[a,b \ne 0\].
Phương pháp:
Đặt $\sin x+\cos x=t\text{ }\left( -\sqrt{2}\le t\le \sqrt{2} \right)\Rightarrow \sin x\cos x=\dfrac{{{t}^{2}}-1}{2}$ (đối với phương trình (1))
hoặc $\sin x-\cos x=t\text{ }\left( -\sqrt{2}\le t\le \sqrt{2} \right)\Rightarrow \sin x\cos x=\dfrac{1-{{t}^{2}}}{2}$ (đối với phương trình (2))
Ví dụ: Giải phương trình:
$1+{{\sin }^{3}}x+{{\cos }^{3}}x=\dfrac{3}{2}\sin 2x\text{ }\left( 1 \right)$
Giải:
\[\begin{align} & \left( 1 \right)\Leftrightarrow 1+\left( \sin x+\cos x \right)\left( {{\sin }^{2}}x-\sin x\cos x+{{\cos }^{2}}x \right)=3\sin x\cos x \\ & \Leftrightarrow 1+\left( \sin x+\cos x \right)\left( 1-\sin x\cos x \right)-3\sin x\cos x=0\text{ }\left( 2 \right) \\ \end{align}\]
Đặt: $\sin x+\cos x=t\text{ }\left( -\sqrt{2}\le t\le \sqrt{2} \right)\Rightarrow \sin x\cos x=\dfrac{{{t}^{2}}-1}{2}$
$\begin{array}{l}
\left( 2 \right) \Leftrightarrow 1 + t\left( {1 - \dfrac{{{t^2} - 1}}{2}} \right) - 3\dfrac{{{t^2} - 1}}{2} = 0 \Leftrightarrow {t^3} + 3{t^2} - 3t - 5 = 0\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
t = - 1\\
t = - 1 - \sqrt 6 < - \sqrt 2 {\rm{ }}\left( L \right)\\
t = - 1 + \sqrt 6 > \sqrt 2 {\rm{ }}\left( L \right)
\end{array} \right.
\end{array}$
$\begin{array}{l}
\Rightarrow \sin x + \cos x = - 1 \Leftrightarrow \cos \left( {x - \dfrac{\pi }{4}} \right) = - \dfrac{1}{{\sqrt 2 }} = \cos \dfrac{{3\pi }}{4}\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
x = \pi + k2\pi \\
x = - \dfrac{\pi }{2} + k2\pi
\end{array} \right.{\rm{ }}\left( {k \in Z} \right)
\end{array}$
Vậy phương trình có nghiệm $\left[ \begin{align} & x=\pi +k2\pi \\ & x=-\dfrac{\pi }{2}+k2\pi \\ \end{align} \right.\text{ }\left( k\in Z \right)$
\[\begin{array}{l}
2\cos 2x + \cos x - {\cos ^3}x + \sin x{\cos ^2}x = m\left( {\sin x + \cos x} \right)\left( 1 \right)\\
\Leftrightarrow 2\left( {\cos x - \sin x} \right)\left( {\cos x + \sin x} \right) + \cos x{\sin ^2}x + \sin x{\cos ^2}x = m\left( {\sin x + \cos x} \right)\\
\Leftrightarrow \left( {\sin x + \cos x} \right)\left( {2\cos x - 2\sin x + \sin x\cos x} \right) = m\left( {\sin x + \cos x} \right)\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
\sin x + \cos x = 0\\
2\cos x - 2\sin x + \sin x\cos x = m\left( 2 \right)
\end{array} \right.
\end{array}\]
Với $ \sin x+\cos x=0 $ $ \Leftrightarrow x=\dfrac{3\pi } 4 +k\pi $ $ \Rightarrow $ Không có nghiệm thuộc $ \left[ 0;\dfrac{\pi } 2 \right] $
Để (1) có nghiệm thuộc $ \left[ 0;\dfrac{\pi } 2 \right] $ thì pt (2) phải có nghiệm thuộc $ \left[ 0;\dfrac{\pi } 2 \right] $
Đặt
$ \begin{align} & \cos x-\sin x=t \\ & t=\sqrt 2 \cos \left( x+\dfrac{\pi } 4 \right) \\ & x\in \left[ 0;\dfrac{\pi } 2 \right]\Rightarrow x+\dfrac{\pi } 4 \in \left[ \dfrac{\pi } 4 ;\dfrac{3\pi } 4 \right]\Rightarrow \cos \left( x+\dfrac{\pi } 4 \right)\in \left[ \dfrac{-1}{\sqrt 2 };\dfrac{1}{{}\sqrt 2 } \right] \\ & \Rightarrow t\in \left[ -1;1 \right] \\ \end{align} $
Khi đó $ \sin x+\cos x=\dfrac{1-{ t ^ 2 }} 2 $
Phương trình (2) trở thành
$ \begin{align} & 2t+\dfrac{1-{ t ^ 2 }} 2 =m \\ & \Leftrightarrow -{ t ^ 2 }+4t+1=2m \\ \end{align} $
Kẻ bảng biến thiên của hàm số $ f(t)=-{ t ^ 2 }+4t+1 $ , ta suy ra
PT có nghiệm $ t\in \left[ -1;1 \right] $
$ \begin{align} & \Leftrightarrow -4\le 2m\le 4 \\ & \Leftrightarrow -2\le m\le 2 \\ \end{align} $