Một số hình thức chủ yếu của tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Lý thuyết về Một số hình thức chủ yếu của tổ chức lãnh thổ công nghiệp
BÀI 33: MỘT SỐ HÌNH THỨC CHỦ YẾU CỦA TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
I. Vai trò của tổ chức lãnh thổ công nghiệp
- Sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên thiên nhiên, vật chất và lao động.
- Góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
II. Một số hình thức của tổ chức lãnh thổ công nghiệp
1. Một số khái niệm cơ bản
- Điểm công nghiệp là hình thức tổ chức đơn giản nhất, trên đó có một, hai hoặc ba xí nghiệp phân bố ở nơi có nguồn nguyên liệu, nhiên liệu với chức năng khai thác hay sơ chế nguyên liệu hoặc ở những điểm dân cư nằm trong vùng nguyên liệu nông lâm, thủy sản đồng nhất với một điểm dân cư.
- Khu công nghiệp tập trung là khu vực đất đai có ranh giới rõ ràng, vị trí thuận có kết cấu hạ tầng tương đối tốt và khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.
- Trung tâm công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, gắn với đô thị vừa và lớn, có vị trí thuận lợi.
- Vùng công nghiệp là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
2. Đặc điểm của một số hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp
a) Điểm công nghiệp
- Khái niệm: Là hình thức tổ chức đơn giản nhất, trên đó có một, hai hoặc ba xí nghiệp phân bố ở nơi có nguồn nguyên liệu, nhiên liệu với chức năng khai thác hay sơ chế nguyên liệu hoặc ở những điểm dân cư nằm trong vùng nguyên liệu nông lâm, thủy sản đồng nhất với một điểm dân cư.
- Đặc điểm:
+ Gồm 1 - 2 xí nghiệp gần nguồn nguyên, nhiên liệu công nghiệp hoặc vùng nguyên liệu nông sản.
+ Giữa các xí nghiệp ít hoặc không có mối liên hệ giữa các xí nghiệp.
+ Phân công lao động về mặt địa lí, độc lập về kinh tế, công nghệ sản phẩm hoàn chỉnh.
b) Khu công nghiệp tập trung
- Khái niệm: Khu vực đất đai có ranh giới rõ ràng, vị trí thuận có kết cấu hạ tầng tương đối tốt và khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.
- Đặc điểm:
+ Tập trung tương đối nhiều các xí nghiệp với khả năng hợp tác sản xuất cao, có ưu đãi riêng.
+ Chi phí sản xuất thấp, có các xí nghiệp dịch vụ hỗ trợ.
+ Sản phẩm vừa phục vụ trong nước, vừa xuất khẩu.
c) Trung tâm công nghiệp
- Khái niệm: Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, gắn với đô thị vừa và lớn, có vị trí thuận lợi.
- Đặc điểm:
+ Gồm nhiều khu công nghiệp, điểm công nghiệp và nhiều xí nghiệp công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ.
+ Có các xí nghiệp hạt nhân (thể hiện hướng chuyên môn hóa).
+ Có các xí nghiệp bổ trợ, phục vụ. Ví dụ: TP.HCM, Hà Nội, Thái Nguyên,...
d) Vùng công nghiệp
- Khái niệm: Đây là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
- Đặc điểm: Chia làm hai vùng:
+ Vùng công nghiệp ngành: là tập hợp về lãnh thổ các xí nghiệp cùng loại.
+ Vùng công nghiệp tổng hợp: Gồm nhiều điểm, khu công nghiệp, trung tâm công nghiệp có mối liên hệ sản xuất và nét tương đồng trong quá trình hình thành công nghiệp; Có một vài ngành công nghiệp chủ yếu tạo nên hướng chuyên môn hóa; Có các ngành phục vụ, bổ trợ. Ví dụ: Vùng Loren (Pháp), vùng công nghiệp Đông Nam Bộ (Việt Nam).
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có quy mô diện tích lớn nhất là
- A
- B
- C
- D
Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có quy mô diện tích lớn nhất là vùng công nghiệp.
Câu 2: Điểm công nghiệp có đặc điểm nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Đặc điểm nổi bật của điểm công nghiệp là:
- Có một, hai hoặc ba xí nghiệp
- Phân bố ở nơi có nguồn nguyên liệu, nhiên liệu với chức năng khai thác hay sơ chế nguyên liệu.
- Đồng nhất với một điểm dân cư.
Câu 3: Ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, phổ biến hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp phổ biến là khu công nghiệp tập trung.
Câu 4: Hình thức cơ bản nhất để tiến hành hoạt động công nghiệp là
- A
- B
- C
- D
Hình thức cơ bản nhất để tiến hành hoạt động công nghiệp là các xí nghiệp công nghiệp.
Câu 5: Trung tâm công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp, bao gồm
- A
- B
- C
- D
Trung tâm công nghiệp bao gồm khu công nghiệp, điểm công nghiệp và nhiều xí nghiệp công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ.
Câu 6: Điểm công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có đặc điểm nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Điểm công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, thường gắn với một điểm dân cư, phân bố gần các vùng nguyên – nhiên liệu.
Câu 7: Các trung tâm công nghiệp thường phân bố ở
- A
- B
- C
- D
Trung tâm công nghiệp thường gắn với đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi.
Câu 8: Khu vực có các cơ sở công nghiệp chỉ dành cho xuất khẩu được gọi là
- A
- B
- C
- D
Khu chế xuất là khu công nghiệp đặc biệt chỉ dành cho việc sản xuất, chế biến những sản phẩm để xuất khẩu ra nước ngoài hoặc dành cho các loại doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ liên quan đến hoạt động xuất-nhập khẩu tại khu vực đó.
Câu 9: Khu công nghiệp có đặc điểm nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Các khu công nghiệp sản xuất các sản phẩm vừa để phục vụ tiêu dùng trong nước, vừa để xuất khẩu.
Câu 10: Ý nào sau đây là đặc điểm của vùng công nghiệp?
- A
- B
- C
- D
- A, B, C là đặc điểm của trung tâm công nghiệp $\Rightarrow1$ Loại A, B, C.
- Đặc điểm vùng công nghiệp là có các ngành phục vụ, bổ trợ.
Câu 11: Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất là
- A
- B
- C
- D
Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất là điểm công nghiệp.
Câu 12: Cơ sở hạ tầng thiết yếu cho một khu công nghiệp tập trung là
- A
- B
- C
- D
Cơ sở hạ tầng thiết yếu cho một khu công nghiệp tập trung là điện, nước, giao thông, thông tin liên lạc.
Câu 13: Vùng công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có đặc điểm nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Vùng công nghiệp là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có trình độ cao nhất, quy mô lớn nhất.