I. Sự thành lập Công xã
1. Hoàn cảnh ra đời của Công xã
- Năm 1870, chiến tranh Pháp – Phổ bùng nổ. Kết quả Pháp thất bại.
- Được tin, quần chúng Pa-ri lật đứng lên khởi nghĩa, đổ chính quyền Na-pô-nê-ông III (4/9/1870), yêu cầu lập chế độ Cộng hòa và kháng chiến chống Phổ, một chính phủ tư sản lâm thời thành lập mang tên Chính phủ vệ quốc.
- Quân Phổ tiến sâu vào lãnh thổ Pháp, bao vây Pa-ri. Chính phủ tư sản xin đình chiến, nhân dân kiên quyết chiến đầu bảo vệ Tổ quốc. => Mâu thuẫn giữa nhân dân với chính phủ tư sản.
2. Cuộc khởi nghĩa 18/3/1871. Sự thành lập Công xã
- Sáng 18/3/1871, Chie cho quân tấn công Quốc dân quân, nhưng bị thất bại phải rút về Véc-xai để đối phó. Cuộc chiến đấu kết thúc khi nhân dân làm chủ Pa-ri.
- Ngày 26/3/1871, nhân dân Pa-ri bầu Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu.
II. Tổ chức bộ máy và chính sách của Công xã Pari
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Cơ quan cao nhất là Hội Đồng Công Xã vừa ban bố pháp luật, vừa lập các ủy ban thi hành pháp luật.
- Thành lập lực lượng vũ trang và lực lượng an ninh của nhân dân.
2. Các chính sách của công xã
- Tách nhà thờ khỏi hoạt động của Nhà nước, nhà trường không dạy kinh thánh.
- Giao cho công nhân quản lí những xí nghiệp của bọn chủ bỏ trốn.
- Quy định về tiền lương tối thiểu, giảm lao động ban đêm, cấm cúp phạt, đánh đạp công nhân.
- Hoãn trả tiền thuê nhà, hoãn trả nợ.
- Quy định giá bán bánh mì.
- Thực hiện chế độ giáo dục bắt buộc, miễn học phí.
=> Chứng tỏ là nhà nước kiểu mới, là một nhà nước vô sản, phục vụ nhân dân
III. Nội chiến ở Pháp. Ý nghĩa lịch sử của Công xã Pari
1. Nội chiến ở Pháp
- Từ đầu tháng 4/1871, quân Véc-xai bắt đầu tấn công Pa-ri. Đến đầu tháng 5, phần lớn các pháo đài phía tây và phía nam bị quân Véc-xai chiếm lại.
- Ngày 20/5, quân Véc-xai tổng tấn công vào thành phố. Cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt, đến ngày 28/5, lịch sử gọi là “Tuần lễ đẫm máu”.
* Nguyên nhân thất bại của Công xã Pa-ri:
- Do không co chuẩn bị và thiếu kiên quyết trấn áp phản cách mạng.
- Vô sản Pari còn yếu.
- Chủ nghĩa tư bản Pháp còn mạnh.
- Thiếu một chính đảng Mác- xít lãnh đạo.
- Chưa liên minh với nông dân.
2. Ý nghĩa lịch sử
- Là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới lật đổ chính quyền tư sản.
- Thành lập được nhà nước kiểu mới – nhà nước vô sản.
Ngày 26-3-1871, nhân dân Pa-ri tiến hành bầu Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. 86 đại biểu đã trúng cử, hầu hết là công nhân và tri thức, đại diện cho nhân dân lao động Pa-ri.
Ba giờ sáng ngày 18/3/1871 Chi-e cho quân đánh úp đồi Mông-mác nơi tập trung đại bác của Quốc dân quân nhưng lại gặp phải sự phản ứng mạnh mẽ của nhân dân.
Nhằm giảm nhẹ các mâu thuẫn trong nước và ngăn cản quá trình thống nhất nước Đức, Pháp đã tuyên chiến với Phổ. Thời đó, Phổ là vương quốc lớn nhất ở Đức có lực lượng quân sự hùng mạnh và hiếu chiến đồng thời giữ vai trò chủ đạo trong chiến tranh với Pháp.
Ngày 26/3/1871 nhân dân Pari tiến hành bầu Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. 86 đại biểu đã trúng cử, hầu hết là công nhân và tri thức đại diện cho nhân dân lao động Pari.
Ngày 26/3/1871 nhân dân Pari tiến hành bầu Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. 86 đại biểu đã trúng cử hầu hết là công nhân và trí thức.
Ngày 4/9/1870, nhân dân Pari phần lớn là công nhân và tiểu tư sản, đã đứng lên khởi nghĩa lật đổ chính quyền Na-pô-lê-ông III đòi thành lập chế độ cộng hòa và bảo vệ "tổ quốc lâm nguy". Chính phủ lâm thời tư sản được thành lập mang tên "Chính phủ vệ quốc".
Ngày 2/9/1870, Hoàng đế nước Pháp là Na-pô-lê-ông III cùng toàn bộ quân chủ lực gồm 10 vạn người bị quân Phổ bắt làm tù binh tại thành Xơ-đăng. Nắm được tin đó, ngày 4/9/1870 nhân dân Pa-ri phần lớn là công nhân và tiểu tư sản đã đứng lên khởi nghĩa lật đổ chính quyền Na-pô-lê-ông III, đòi thành lập chế độ cộng hòa và bảo vệ "Tổ quốc lâm nguy".
Để xoa dịu những mâu thuẫn trong nước và ngăn cản quá trình thống nhất nước Đức, Hoàng đế Na-pô-lê-ông III đã tuyên chiến với Phổ. Chiến tranh Pháp - Phổ bùng nổ.
Công xã Pari là một chính quyền điều hành Pari trong một thời gian ngắn từ ngày 18 tháng 3 đến ngày 28 tháng 5 năm 1871 tức 72 ngày.
- Quân Phổ tiến sâu vào đất Pháp và bao vây Pa-ri. Chính phủ tư sản vội vã xin đình chiến. Ngược lại, nhân dân Pa-ri kiên quyết chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. (sgk Lịch sử 8 tr 36)
Sau khi âm mưu chiếm đồi Mông-mác của Chi-e bị thất bại, chiến sự cũng đã diễn ra ở nhiều nơi khác với sự thắng lợi của Quốc dân quân. Cuộc chiến đấu kết thúc khi nhân dân làm chủ Pari, quân chính phủ tháo chạy về Véc-xai.
Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới