BÀI 41: MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
I. Môi trường
- Môi trường được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau.
- Môi trường sống của con người là tất cả hoàn cảnh bao quanh con người có ảnh hưởng đến sự sống phát triển của con người.
- Phân loại: Môi trường tự nhiên, môi trường xã hội và môi trường nhân tạo.
- Sự khác nhau giữa môi trường tự nhiên và môi trường nhân tạo:
+ Môi trường tự nhiên: Xuất hiện trên bề mặt trái đất không phụ thuộc vào con người, con người tác động vào môi trường tự nhiên thay đổi, nhưng các thành phần tự nhiên vẫn phát triển theo quy luật tự nhiên.
+ Môi trường nhân tạo: Là kết quả lao động của con người, phụ thuộc vào con người, con người không tác động vào thì các thành phần của môi trường nhân tạo sẽ bị hủy hoại.
II. Chức năng của môi trường, vai trò của môi trường đối với sự phát triển xã hội loài người
- Chức năng
+ Là không gian sống của con người.
+ Là nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên.
+ Là nơi chứa đựng các chất phế thải do con người tạo ra.
- Vai trò:
+ Môi trường tự nhiên có vai trò rất quan trọng với xã hội loài người.
+ Không có vai trò quyết định đến sự phát triển xã hội loài người.
- Con người: Có những tác động tích cực và tiêu cực đến môi trường.
III. Tài nguyên thiên nhiên
- Khái niệm: Là các thành phần của tự nhiên mà ở trình độ nhất định của sự phát triển lực lượng sản xuất chúng được sử dụng hoặc có thể được sử dụng làm phương tiện sản xuất và làm đối tượng tiêu dùng.
- Phân loại:
+ Theo thuộc tính tự nhiên: đất, nước, khí hậu, sinh vật, khoáng sản.
+ Theo công dụng kinh tế: tài nguyên nông nghiệp, công nghiệp, du lịch.
+ Theo khả năng có thể hao kiệt trong quá trình sử dụng của con người:
Tài nguyên có thể phục hồi bao gồm đất trồng, các loài động vật và thực vật.
Đất trồng là loại tài nguyên có thể khôi phục được. Nếu sử dụng hợp lí, độ phì của đất còn có thể màu mỡ hơn.
Vai trò quyết định sự phát triển xã hội là phương thức sản xuất bao gồm sức sản xuất và quan hệ sản xuất.
Năng lượng mặt trời là dạng tài nguyên không bị hao kiệt.
Môi trường nhân tạo là kết quả của lao động của con người, nó tồn tại hoàn toàn phụ thuộc vào con người.
Tài nguyên được phân loại theo công dụng kinh tế là tài nguyên nông nghiệp, tài nguyên công nghiệp, tài nguyên du lịch.
Môi trường tự nhiên, môi trường xã hội và môi trường nhân tạo là nhân tố thuộc môi trường sống của con người.
Đất đai và sinh vật là dạng tài nguyên phục hồi.
Tài nguyên nước, không khí,... là tài nguyên không bị hao kiệt.
Tài nguyên được phân loại theo công dụng kinh tế là tài nguyên nông nghiệp, tài nguyên công nghiệp, tài nguyên du lịch.
Loại tài nguyên không có khả năng khôi phục được là các nguồn tài nguyên khoáng sản.
Mục tiêu của phát triển bền vững là đảm bảo cho con người có đời sống vật chất, tinh thần ngày càng cao, môi trường sống lành mạnh.
Môi trường sống của con người bao gồm môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, môi trường nhân tạo.
Người ta chia môi trường sống làm ba loại: Môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, môi trường nhân tạo là dựa vào chức năng của môi trường.
Không gian bao quanh Trái Đất, có quan hệ trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người là môi trường địa lí.
Sự hình thành các tài nguyên khoáng sản phải mất hàng triệu năm, vì vậy các tài nguyên này khi hao kiệt thì không khôi phục được.
Tài nguyên nào sau đây phục vụ đắc lực cho ngành công nghiệp điện lực mà không bị ô nhiễm năng lượng mặt trời.
Theo công dụng kinh tế người ta chia tài nguyên thành các loại như sau tài nguyên nông nghiệp, tài nguyên công nghiệp, tài nguyên du lịch,…
Loại tài nguyên khôi phục được là đất trồng, các loài động vật và thực vật.
Cách phân loại tài nguyên thành: tài nguyên nông nghiệp, tài nguyên công nghiệp, tài nguyên du lịch,… là dựa vào công dụng kinh tế.
Tài nguyên không bị hao kiệt bao gồm các nguồn năng lượng như mặt trời, năng lượng từ gió, nước,…