Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

A. Nội dung bài học

I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Ái Quốc

- Nguyễn Ái Quốc (1890-1969), là tên gọi rất nổi tiếng của chủ tịch Hồ Chí Minh, được dùng từ năm 1919 đến năm 1925

- Bút danh Nguyễn Ái Quốc gắn với tờ báo Người cùng khổ, nhiều truyện kí và tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp”, viết trên đất Pháp, bằng tiếng Pháp trong thời gian từ 1922 đến 1925

II. Đôi nét về tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

1. Hoàn cảnh ra đời

“Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” được viết ngay sau khi nhà cách mạng Phan Bội Châu bị bắt cóc (18-6-1925) ở Trung Quốc giải về giam ở Hỏa Lò và sắp bị xử án, còn Va-ren thì chuẩn bị sang nhậm chức Toàn quyền Đông Dương.

2. Tóm tắt

Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu là câu chuyện về cuộc gặp gỡ giữa Va-ren, tên toàn quyền Đông Dương lúc bấy giờ và Phan Bội Châu, hiện là một người tù bị bắt giam vì hoạt động Cách mạng. Trong cuộc gặp gỡ tại nhà tù giam giữ Phan Bội Châu, Va-ren ra sức dùng lời lẽ dụ dỗ người chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu phản bội dân tộc, làm tay sai cho Pháp. Những với tinh thần dân tộc, ý chí Cách mạng của mình, Phan Bội Châu đã đáp trả Va-ren bằng thái độ dửng dưng, khinh bỉ thậm chí là nhổ vào mặt tên toàn quyền Đông Dương ấy.

3. Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “vẫn bị giam trong tù”): Lời hứa của Va-ren với Phan Bội Châu

- Phần 2 (tiếp đó đến “không hiểu Phan Bội Châu”): Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu

- Phần 3 (còn lại): Thái độ của Phan Bội Châu qua lời của các nhân chứng

4. Giá trị nội dung

“Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” đã khắc họa được hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập nhau ở nước ta thời Pháp thuộc. Va-ren: gian trá, lố bịch, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương. Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất, xứng đáng là “bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả than vì độc lập”, tiêu biểu cho khí phách dân tộc Việt Nam

5. Giá trị nghệ thuật

- Sử dụng triệt để biện pháp tương phản, đối lập nhằm khắc họa hai hình tượng nhân vật đối lập

- Lựa chọn các chi tiết miêu tả độc đáo, giàu ý nghĩa tượng trưng

- Sáng tạo hình thức ngôn ngữ độc thoại

- Giọng văn sắc sảo, hóm hỉnh

- Giàu khả năng liên tưởng, hư cấu

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

I. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Ái Quốc (những nét chính về tiểu sử, sự nghiệp sáng tác…)

- Giới thiệu về văn bản “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” (hoàn cảnh ra đời, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Lời hứa của Va-ren với Phan Bội Châu

- Lời hứa của Va-ren: Va-ren nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu

⇒ Lời hứa mập mờ, chứa đựng sự hài hước, lố bịch

- Thực chất của lời hứa: ngài chỉ muốn chăm sóc đến khi nào ngài yên vị thật xong xuôi bên ấy đã

⇒ Coi lời hứa không quan trọng bằng việc ổn định công việc, địa vị của mình

- Lời bình của tác giả: liệu quan Toàn quyền Pháp Va-ren sẽ “chăm sóc” vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao

⇒ Sử dụng hàng loạt các từ nghi vấn, qua đó cho thấy thái độ mỉa mai, giễu cợt của tác giả

2. Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu

- Cách giới thiệu về hai nhân vật của tác giả có sự tương phản, đối lập rõ rết, qua đó làm nổi bật tính cách của mối nhân vật:

   + Va-ren: người phản bội giai cấp vô sản Pháp, kẻ đã ruồng bỏ quá khứ, ruồng bỏ lòng tin, rường bỏ giai cấp mình

⇒ Kẻ đê hèn, phản bội

   + Phan Bội Châu: hi sinh cả gia đình và của cải để không nhìn thấy bọn cướp nước mình, sống xa lìa quê hương, bị bọn thực dân nhử vào muôn cạm bẫy, bị kết án tử hình vắng mặt…

⇒ Một người tù, một nhà cách mạng vĩ đại

- Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu:

   + Va-ren: độc thoại một mình: tuyên bố thả Phan Bội Châu với điều kiện phải trung thánh, hợp lực cộng tác với Pháp, khuyên Phan Bội Châu từ bỏ lí tưởng chung, bắt tay với Va-ren

⇒ Va-ren là kẻ bịp bợm, xảo trá

   + Phan Bội Châu: im lặng

3. Thái độ của Phan Bội Châu

- Im lặng,d dửng dưng trước những lời nói của Va-ren

- Đôi ngọn râu mép nhếch lên một chút rồi hạ xuống ngay và điều này chỉ diễn ra một lần

- Mỉm cười kín đáo, vô hình và im lặng, như cánh ruối lướt qua

⇒ Thái độ ngạc nhiên, coi thường và nhân cách cứng cỏi, bản lính, không chịu khuất phục của người tù

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm

   + Nội dung: “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” đã khắc họa được hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập nhau ở nước ta thời Pháp thuộc

   + Nghệ thuật: biện pháp tương phản, đối lập, giọng văn sâu sắc, hóm hỉnh, khả năng tưởng tượng, hư cấu…

B. Bài tập luyện tập

Câu 1: Truyện ngắn Những trò lố hay Va-ren và Phan Bội Châu của tác giả nào?

A. Nguyễn Ái Quốc B. Phan Bội Châu

C. Phạm Duy Tốn D. Va-ren

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 2: Có ý kiến cho rằng mục đích của tác phẩm Những trò lố hay Va-ren và Phan Bội Châu của Nguyễn ái Quốc là để cổ động phong trào của nhân dân trong nước đòi thả Phan Bội Châu. Điều này đúng hay sai ?

A. đúng B. sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3: Tác phẩm được viết trong hoàn cảnh nào?

A. Ngay sau khi Phan Bội Châu bị bắt cóc (18/6/1925)ở Trung Quốc giải về Giam ở Hỏa Lò – Hà Nội và sắp bị xử án.

B. Va-ren thì chuẩn bị sang nhậm chức Toàn quyền Đông Dương.

C. Khi Nguyễn Ái Quốc bị bắt giam ở nhà lao thuộc tỉnh Quảng Tây – Trung Quốc.

D. Cả 2 ý A và B.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 4: Tính cách của hai nhân vật chính trong tác phẩm này có quan hệ với nhau như thế nào?

A. Giống nhau hoàn toàn. B. Bổ xung cho nhau.

C. Tương phản với nhau. D. Gần giống nhau.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 5: Phan Bội Châu và Va-ren là hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập nhau. Đúng hay sai ?

A. Đúng        B. sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 6: Để khắc hoạ tính cách của Va-ren, tác giả đã dành một khối lượng từ ngữ miêu tả như thế nào ?

A. Khối lượng từ ngữ hầu như không có gì. B. Khối lượng từ ngữ tương đối lớn.

C. Khối lượng từ ngữ vừa phải. D. Khối lượng từ ngữ lớn.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 7: Ngôn ngữ của Va-ren trong tác phẩm thuộc hình thức ngôn ngữ nào?

A. Ngôn ngữ độc thoại. B. Ngôn ngữ đối thoại.

C. Ngôn ngữ biểu cảm. D. Ngôn ngữ miêu tả.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 8: Qua ngôn ngữ của mình, tính cách của Va-ren được bộc lộ như thế nào ?

A. Là một con người có nhân có nghĩa.

B. Là vị quan Toàn quyền có trách nhiệm với nhân dân ở nước thuộc địa.

C. Là người biết giữ lời hứa.

D. Là một tên quan lố bịch và bất lương.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 9: Với hình thức và thái độ đối xử là im lặng trước kẻ thù, Phan Bội Châu đã bộc lộ tính cách của mình như thế nào ?

A. Không dễ làm quen với người ngoại quốc. B. Căm phẫn vì phải ngồi tù.

C. Khinh bỉ kẻ thù và có bản lĩnh kiên cường. D. Đồng tình với những lời nói của Va-ren.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 10: ý nghĩa chính của lời ‘‘tái bút” trong tác phẩm này là gì?

A. Làm tác phẩm gần gũi như một bức thư.

B. Nâng cấp thái độ, tính cách của Phan Bội Châu trước kẻ thù: không chỉ dửng dưng, khinh bỉ mà còn chống trả quyết liệt.

C. Thể hiện sự giễu cợt của Phan Bội Châu với Va-ren.

D. Thể hiện sự giễu cợt của anh lính dõng An Nam với Va-ren.

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 11: Cụm từ ‘‘những trò lố’’ trong nhan đề tác phẩm được tác giả dùng với dụng ý gì ?

A. Để trực tiếp vạch trần và tố cáo bản chất xấu xa của Va-ren.

B. Để gây sự chú ý của người đọc.

C. Để nói lên quan điểm của Va-ren về những việc làm của mình.

D. Để nói lên quan điểm của người đọc với những việc làm của Va-ren.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 12: Câu văn nào nói lên vai trò, vị trí của Phan Bội Châu đối với lịch sử của dân tộc ta?

A. … con người đã hi sinh cả gia đìnhvà của cải để xa lánh khỏi thấy mặt bon cướp nước mình …

B. … Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù.

C. … bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, được hai mươi triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng …

D. … (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C