Ca Huế trên sông Hương

Cố đô Huế nổi tiếng không phải chỉ có các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển

4. Giá trị nghệ thuật

- Thủ pháp liệt kê kết hợp với giải thích, bình luận

- Miêu tả đặc sắc, gợi hình, gợi cảm, chân thực

II. Dàn ý phân tích tác phẩm Ca Huế trên sông Hương

I. Mở bài

- Trình bày khái quát những hiểu biết của bản thân về Huế (từng là kinh đô của nhà Nguyễn, có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng,…)

- Giới thiệu văn bản “Ca Huế trên sông Hương” (xuất xứ, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Giới thiệu về Huế - cái nôi của những làn điệu dân ca

- Các làn điệu dân ca, điệu lí ở Huế:

+ Các điệu hò – hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm: gửi gắm một ý tình trọn vẹn

+ Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hồn buồn bã

+ Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nang vung: náo nức nồng hậu tình người

+ Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện: gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh

+ Các điệu lí: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam..

⇒ Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế

- Các dụng cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh

⇒ Huế là mảnh đất, là cái nôi sinh ra những làn điệu dân ca. Các làn điệu phong phú và đa dạng, sâu sắc, chan chứa tình cảm

2. Những đặc sắc của ca Huế trên sông Hương

- Cách thức biểu diễn:

+ Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng

+ Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, nhón rãi

+ Dàn nhạc cất lên tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người

⇒ Thanh lịch, tinh tế, mang nét dân tộc

- Cách thưởng thức:

+ Thời gian: đêm, màn sương dày đặc, thành phố lên đè như sao sa

+ Không gian: con thuyền bồng bềnh trôi trên dòng sông trăng gợn sóng

⇒ Quang cảnh sông nước đẹp, huyền ảo, thơ mộng

+ Cách thưởng thức độc đáo, đặc biệt: trực tiếp nghe và xem các nhạc công biểu diễn

- Nguồn gốc của ca Huế: kết hợp giữa dòng nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, nhã nhạc trang trọng, uy nghi nên có thần thái của ca nhạc thính phòng

- Thể điệu của ca Huế: có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương, ai oán…Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi nên tình người, tình đất nước, trai hiền, gái lịch

⇒ Ca Huế vừa trang trọng, vừa sôi nổi uy nghi. Nghe ca Huế là một thú vui tao nhã

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

+ Nội dung: Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển

+ Nghệ thuật: liệt kê kết hợp với giải thích, bình luận, nghệ thuật miêu tả đặc sắc, gợi hình, gợi cảm…

- Cảm nhận của bản thân về xứ Huế

B. Bài tập luyện tập

Câu 1: Dòng nào không phải nói lên đặc điểm của văn bản nhật dụng ?

A. Là những văn bản có nội dung gần gũi, bức thiết đối với cuôch sống của con người và cộng đồng trong xã hội hiện đại.

B. Là những văn bản có tính thời sự, đồng thời cũng chứa đựng trong đó những vấn đề xã hội có ý nghĩa lâu dài.

C. Là loại văn bản có nội dung thời sự xã hội nhưng về hình thức thể hiện vẫn có những giá trị nghệ thuật nhất định, sử dụng nhiều phương thức biểu đạt khác nhau.

D. Là những văn bản nghị luận đặc biệt ngắn gon.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 2: Văn bản Ca Huế trên sông Hương được viết theo hình thức nào ?

A. Truyện ngắn B. Văn tả cảnh

C. Bút kí D. Tuỳ bút

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 3: Dòng nào nói đúng nhất những nội dung mà văn bản Ca Huế trên sông Hương muốn đề cập đến ?

A. Vẻ đẹp của cảnh ca Huế trong đêm trăng thơ mộng trên dòng sông Hương.

B. Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế.

C. Sự phong phú và đa dạng của các làn điệu ca Huế.

D. Cả 3 nội dung trên.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 4: Đêm ca Huế diễn ra trong khoảng thời gian nào?

A. Từ lúc thành phố lên đèn đến lúc trăng lên. B. Từ lúc thành phố lên đèn đến đêm khuya.

C. Từ lúc thành phố lên đèn đến lúc gà gáy sáng. D. Từ lúc trăng lên đến sáng.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 5: Phương tiện nà được dùng để tổ chức đêm ca Huế trên sông Hương?

A. Tàu thuỷ B. Thuyền rồng

C. Xuồng máy D. thuyền gỗ

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 6: Điền từ vào chỗ trống sao cho đúng:

« …….. là quê hương của những điệu hò nổ tiếng ».

A. Hà Nội B. Bắc Ninh

C. Huế D. Hội An

E. Sài Gòn

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 7: Cho biết đoạn văn sau miêu tả điều gì ?

Không gian yên tĩnh bỗng bừng lên những âm thanhcủa dàn hoà tấu, bởi bốn khúc nhạc lưu thuỷ, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt mở đầu đêm ca Huế. Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ vả, ngón bấm, day, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.

A. Miêu tả các loại loại nhạc cụ.

B. Miêu tả người choi đàn.

C. Miêu tả tài nghệ của các ca công và âm thanh phong phú của nhạc cụ.

D. Miêu tả tâm trạng của người nghe đàn.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 8: Dòng nào nói đúng nhất những nguyên nhân tạo nên nét độc đáo của đêm ca Huế trên sông Hương ?

A. Du khách được ngồi trên thuyền rồng, được nghe và ngắm nhìn các ca công từ trang phục đến cách chơi đàn đến những ngón đàn trau chuốt và điêu luyện.

B. Quang cảnh sông nước đẹp, huyền ảo, thơ mộng.

C. Những làn điệu dân ca Huế phong phú và đa dạng, giàu cung bậc tình cảm, cảm xúc.

D. Kết hợp cả 3 nội dung trên.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 9: Khi biểu diễn, các ca công vận trang phục gì?

A. Nam nữ mặc võ phục.

B. Nam nữ mặc áo bà ba nâu.

C. Nam áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ áo dài, khăn đóng.

D. Nam nữ mặc áo quần bình thường.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 10: Đêm ca Huế được mở đầu bằng mấy nhạc khúc?

A. Một B. Hai

C. Ba D. Bốn

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 11: Danh thắng nào của Huế không được nhắc tới trong văn bản ?

A. Chùa Thiên Mụ B. Tháp Phước Duyên

C. Thôn Vĩ Dạ D. Sông Hương

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 12: Theo em, cách nghe ca Huế trong bài văn có gì độc đáo so với nghe băng ghi âm hoặc băng vi-đê-ô?

A. Được nói chuyện với các ca công B. Được nghe và nhìn trực tiếp các ca công chơi đàn

C. Được chơi thử các nhạc khúc D. Được nghe đi, nghe lại

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 13: Cung bậc nào sau đây không được dùng để miêu tả tiếng đàn của các nhạc công?

A. Âm thanh cao vút B. Trầm bổng

C. Lúc khoan lúc nhặt D. Réo rắt, du dương

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 14: Vì sao có thể nói: Ca Huế vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi ?

A. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc dân gian.

B. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc thính phòng

C. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc dân gian và nhạc cung đình

D. Do ca Huế bắt nguồn từ nhạc cung đình

Hướng dẫn giải:

Đáp án: C

Câu 15: Trong bài viết, đoạn văn sau nói về khoảng thời gian nào?

… Đấy là lúc các ca thi cất lên ngững khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tưkhúc, hành vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc pha phách điệu Nam không vui, không buồn như tứ đại cảnh.