Cuộc chia tay của những con búp bê

A. Nội dung bài học

I. Đôi nét về tác giả Khánh Hoài

- Khánh Hoài, bút danh khác là Bảo Châu, tên khai sinh là Đỗ Văn Xuyền, sinh năm 1937

- Quê gốc ở xã Đông Kinh, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình

- Các tác phẩm đã xuất bản: Trận chung kết (truyện dài, 1975), Những chuyện bất ngờ (truyện vừa, 1978), Cuộc chia tay của những con búp bê (truyện, 1992), Chuyện ở lớp, chuyện ở nhà (hay Băng ngũ hồ, truyện vừa, 1993-1994)…

II. Đôi nét về tác phẩm Cuộc chia tay của những con búp bê

1. Hoàn cảnh ra đời

Truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê” được trao giải Nhì, cuộc thi thơ – văn viết về quyền trẻ em, do Viện Khoa học Giáo dục và Tổ chức cứu trợ trẻ em Rát-đa Bác-nen Thụy Điển tổ chức năm 1992

2. Tóm tắt văn bản

   Vì bố mẹ chia tay nhau, hai anh em Thành và Thuỷ cũng phải mỗi người một ngả: Thuỷ về quê với mẹ còn Thành ở lại với bố. Hai anh em nhường đồ chơi cho nhau, Thuỷ đau đớn chia tay thầy cô, khi chia tay còn quyến luyến anh không muốn rời,... Ba cuộc chia tay gợi lên ở bạn đọc những xúc cảm mạnh mẽ cùng nỗi xót thương cho cảnh ngộ mà lẽ ra những người bạn nhỏ không phải gánh chịu.

3. Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “hiếu thảo như vậy”): Cảnh hai anh em chia đồ chơi

- Phần 2 (tiếp đó đến “trùm lên cảnh vật”): Thủy chia tay lớp học

- Phần 3 (còn lại): Cảnh hai anh em chia tay

4. Giá trị nội dung

Cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em bé trong truyện khiến người đọc thấm thía rằng: Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất cứ lí do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy

5. Giá trị nghệ thuật

- Ngôi kể thứ nhất, giúp bộc lộ cảm xúc chân thật, dễ dàng

- Lời kể chân thành, giản dị, không có xung đột dữ dội, ồn ào…phù hợp với tâm trạng nhân vật và có sức truyền cảm

- Miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế

- Lựa chọn chi tiết, hình ảnh độc đáo, hấp dẫn

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Cuộc chia tay của những con búp bê

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Khánh Hoài (tiểu sử, các tác phẩm chính…. )

- Giới thiệu về văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê” (xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật,…)

II. Thân bài

1. Cảnh hai anh em Thành và Thủy chia đồ chơi

- Tâm trạng của Thành và Thủy khi biết tin hai anh em sắp phải xa nhau:

   + Thủy: bất giác run lên bần bật, kinh hoàng và tuyệt vọng, khóc cả đêm, mất hồn, loạng choạng, không cho chia rẽ hai con búp bê, buồn thăm thẳm,…

   + Thành: cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suốt, ướt dầm cả gối và hai cánh tay áo, lạy trời đây chỉ là một giấc mơ

⇒ Hai anh em đau khổ, ngậm ngùi trước nỗi đau chia xa

- Hai anh em nhớ lại những kỉ niệm đã có cùng nhau:

   + Thủy mang kim ra tận sân vận động vá áo cho anh

   + Thành giúp em học, chiều nào cũng đến đón em về

- Khi chia đồ chơi, tình cảm yêu thương và sự gắn bó của hai anh em càng thể hiện rõ:

   + Chia đồ chơi, Thành nhường hết cho em

   + Thủy thương anh, “không có ai gác đêm cho anh ngủ nên nhường lại cho anh con vệ sĩ”

⇒ Thành và Thủy rất mực gần gũi, quan tâm, yêu thương và sẵn sàng chia sẻ cùng nhau

2. Thủy chia tay cô giáo và lớp học

- Khóc thút thít vì Thủy phải chia xa nơi này mãi mãi và có thể Thủy sẽ không còn được đi học nữa

- Cô giáo tái mặt, nước mắt dàn dụa

- Bọn trẻ khóc mỗi lúc một to hơn

⇒ Mọi người đều ngạc nhiên, thương xót và đồng cảm với nỗi bất hạnh của Thủy

- Bức tranh cảnh vật vẫn tươi vui như mọi ngày: mọi người vẫn đi lại bình thường, nắng vàng ươm trùm lên cảnh vật

3. Cảnh hai anh em Thành và Thủy chia tay nhau

- Tâm trạng và hành động của Thủy:

   + Thủy như người mất hồn, mặt tái xanh như tàu lá

   + Lấy con Vệ Sĩ ra đặt cạnh đầu giường anh để nó gác đêm cho anh ngủ

   + Nhắc anh, lúc nào có áo rách, tìm về chỗ em để em vá

   + Cuối cùng, Thủy đặt con Em Nhỏ ở lại và dặn anh không bao giờ được để chúng nó ngồi xa nhau

- Tâm trạng của Thành: mếu máo, chân như chôn xuống đất, hứa với em sẽ để con Vệ Sĩ và Em Nhỏ cạnh nhau

⇒ Khung cảnh chia tay đau thương, buồn bã, ngậm ngùi của hai anh em Thành và Thủy

III. Kết bài

- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật:

   + Nội dung: ca ngợi tình cảm anh em, tình cảm gia đình thắm thiết. Đồng thời, phản ánh hiện tượng xã hội: li hôn và hậu quả của nó

   + Nghệ thuật: cách kể chuyện hấp dẫn, miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo, kết hợp giữa quá khứ và hiện tại,…

- Cảm nhận của bản thân về văn bản: để lại nhiều cảm xúc, gợi nhắc về tình cảm gia đình, tình anh em,…

B. Bài tập luyện tập

Câu 1. Tác giả của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê là ai?

A. Khánh Hoài B. Lê Anh Trà

C. Lý Lan D. Et- môn đô A-mi-xi

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 2. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy

A. Ngôi thứ nhất B. Ngôi thứ hai

C. Ngôi thứ ba D. Ngôi thứ tư

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3. Ai là nhân vật chính trong truyện

A. Thành B. Bạn bè trong lớp Thủy

C. Bố mẹ Thành và Thủy D. Hai anh em Thành và Thủy

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 4. Ý nghĩa nhan đề của tác phẩm là gì?

A. Cuộc chia tay của những con bê chính là cuộc chia tay của những đứa trẻ đáng thương tội nghiệp

B. Nhan đề gây sự chú ý bởi tính có vấn đề, có tình huống nằm ở phần nhan đề tác phẩm

C. Thông điệp tác giả muốn nhắn nhủ rằng: đừng vì bất cứ lý do gì mà chia cắt tình cảm của trẻ nhỏ, phải bảo vệ và vun đắp tình cảm, hạnh phúc gia đình

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 5. Nhân vật Thành đối xử với em gái như thế nào?

A. Luôn thương yêu và bảo vệ em

B. Sau khi bố mẹ chia tay, quan tâm, thương yêu, nhường nhịn cho em

C. Trước khi hai anh em chia tay thì mải chơi với bạn bè, chẳng khi nào chú ý tới em

D. Cả B và C

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 6. Trong truyện hai con búp bê có ý nghĩa tượng trưng cho điều gì?

A. Những món đồ chơi yêu thích của trẻ con B. Những đứa trẻ hồn nhiên, trong sáng, ngây thơ

C. Những đứa trẻ trưởng thành, hiểu biết, nhân ái D. Cả 3 phương án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 7. Nhân vật Thủy trong truyện là người như thế nào?

A. Luôn quan tâm, chăm sóc và thương yêu anh trai

B. Là đứa trẻ cá tính, thích gây trò quậy phá

C. Là đứa trẻ nhút nhát, ít nói nhưng quan tâm tới gia đình

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 8. Chi tiết khi Thủy đến chia tay lớp học, cô giáo tặng Thủy đồ vật gì?

A. Chiếc bút và quyển vở B. Gấu bông

C. Một món quà bí mật D. Cả 3 đáp án trên đều sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 9. Nội dung câu chuyện Cuộc chia tay của những con búp bê là gì?

A. Nói về cuộc chia tay giữa hai con búp bê Vệ Sĩ và Em nhỏ

B. Cuộc chia tay đầy đau đớn, cảm động của hai em bé Thành và Thủy

C. Cuộc chia tay của cha mẹ khiến hai anh em Thành Thủy phải chia tay nhau

D. Cả ba đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 10. Tại sao sau khi dắt Thủy ra khỏi trường, tâm trạng của Thành lại “kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng ươm trùm lên cảnh vật”?

A. Vì cuộc sống vẫn diễn ra như thường nhật, chỉ có tâm trạng của Thành chìm trong đau khổ bởi gia đình ly tán.

B. Vì mọi người không biết sự thật đang diễn ra, trong khi hai anh em Thành Thủy đau khổ vì bố mẹ chia tay

C. Anh em Thành tâm trạng khi sống trong không khí chia ly, thiên nhiên vẫn đẹp một cách dửng dưng càng làm nỗi đau khổ của Thành đến tột cùng

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 11. Cuộc chia tay của những con búp bê tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì?

A. Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng

B. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất cứ lý do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án B