Cổng trường mở ra

A. Nội dung bài học

I. Đôi nét về tác giả Lí Lan

- Lí Lan sinh năm 1957, quê ở Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Quê mẹ ở Lái Thiêu, quê cha ở huyện Triều Dương, thành phố Sán Đầu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Tám năm đầu đời Lý Lan sống ở quê mẹ, sau khi mẹ mất thì gia đình về Chợ Lớn định cư.

- Là một phụ nữ đa tài, vừa là nhà giáo, nhà văn và đồng thời là một dịch giả nổi tiếng

- Các tác phẩm chính: Chàng nghệ sĩ (truyện dài, 1978), Cỏ hát (truyện ngắn, 1983), Ngôi nhà trong cỏ (tập truyện, Nhà xuất bản Kim Đồng, 1984), Bí mật giữa tôi và thằn lằn đen (Nhà xuất bản văn nghệ, 2008), …

- Phong cách nghệ thuật: dịu dàng, đằn thắn và dạt dào cảm xúc trên từng trang viết

II. Đôi nét về tác phẩm Cổng trường mở ra

1. Hoàn cảnh ra đời

- “Cổng trường mở ra” được in trên báo Yêu trẻ, số 166, ngày 1-9-2000

- Văn bản ghi lại chân thực cảm xúc của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường của con

2. Tóm tắt văn bản

   Trước ngày tựu trường của con người mẹ không ngủ được. Khi đứa con đã ngủ say, người mẹ bồi hồi nhớ lại những hoạt động trong ngày của con và nhớ về cả những kỉ niệm của chính bản thân mình trong ngày khai trường đầu tiên. Người mẹ nghĩ về tương lai của đứa con, rồi liên tưởng tới ngày khai giảng ở Nhật- một ngày hội thực sự của toàn xã hội- nơi mà mọi người thể hiện sự quan tâm tới thế hệ tương lai.

3. Bố cục (2 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “cái thế giới mà mẹ vừa bước vào”): Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày khai trường

- Phần 2 (còn lại): Vai trò của Nhà trường trong giáo dục thế hệ trẻ

4. Giá trị nội dung

Như những dòng nhật kí tâm tình, nhỏ nhẹ và sâu lắng, bài văn giúp ta hiểu thêm tấm lòng yêu thương, tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con và vai trò to lớn của Nhà trường đối với cuộc sống của mỗi người

5. Giá trị nghệ thuật

- Lựa chọn hình thức tự bạch, như những dòng nhật kí tâm tình, thủ thỉ của mẹ đối với con

- Ngôn ngữ giàu sức biểu cảm, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng bạn đọc

III. Dàn ý phân tích tác phẩm Cổng trường mở ra

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Lí Lan (tiểu sử, sự nghiệp sáng tác, phong cách nghệ thuật,…)

- Giới thiệu về văn bản “Cổng trường mở ra” (hoàn cảnh ra đời, xuất xứ, khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày con khai trường

- Những tình cảm dịu ngọt mẹ dành cho con:

   + Trìu mến quan sát những việc làm của con (giúp mẹ thu dọn đồ chơi, háo hức ngày mai thức dậy cho kịp giờ,…)

   + Vỗ về cho con ngủ, xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con trong ngày đầu tiên đến trường,..

- Tâm trạng của người mẹ trong đêm trước ngày con khai trường – không ngủ được:

   + Suy nghĩ về việc làm cho ngày đầu tiên con đi học có ý nghĩa

   + Hồi tưởng lại những kỉ niệm không thể nào quên của bản thân trong ngày đầu tiên đi học

   + Hôm nay, mẹ không tập trung được vào việc gì

   + Mẹ lên giường trằn trọc… không ngủ được

   + Mẹ nhớ sự nôn nao, hồi hộp khi cùng bà ngoại đi gần tới cổng trường và nỗi chơi vơi, hốt hoảng khi cổng trường đóng lại

⇒ Yêu thương con, tình cảm sâu nặng đối với con và luôn luôn lo lắng, suy nghĩ cho con

2. Vai trò của nhà trường trong giáo dục thế hệ trẻ

- Từ câu chuyện về ngày khai trường ở Nhật, người mẹ bày tỏ suy nghĩ về vai trò của nhà trường đối với việc giáo dục thế hệ trẻ: “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước vào cánh cổng trường là thế giới kì diệu sẽ mở ra”

- Khẳng định vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi con người và niềm tin vào sự nghiệp giáo dục

III. Kết bài

- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

   + Nội dung: Văn bản “Cổng trường mở ra” giúp chúng ta hiểu thêm về tình yêu thương, sự lo lắng của người mẹ đối với mỗi đứa con, đồng thời, qua đó còn cho chúng ta thấy vai trò của nhà trường trong quá trình phát triển của mỗi con người

   + Nghệ thuật: lựa chọn hình thức tự bạch như những lời tâm sự, ngon ngữ giàu sức biểu cảm, giọng văn tâm tình, thủ thỉ, nhẹ nhàng,…

- Liên hệ, mở rộng: kỉ niệm, ấn tượng, cảm xúc của bản thân trong ngày khai trường đầu tiên

B. Bài tập luyện tập

Câu 1. Cổng trường mở ra là văn bản của tác giả nào?

A. Lý Lan B. Tố Hữu

C. Tế Hanh D. Khánh Hoài

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 2. Cổng trường mở ra là văn bản thuộc thể loại?

A. Tự sự B. Hồi kí

C. Tùy bút D. Tiểu thuyết

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3. Trong văn bản Cổng trường mở ra, tâm trạng của người mẹ trước đêm con khai trường thế nào?

A. Vui mừng, lo lắng

B. Trằn trọc không ngủ được, hoài niệm về ngày tựu trường của mình và lo lắng cho tương lai của đứa con

C. Háo hức, mong chờ

D. Mẹ bận dọn dẹp nhà cửa, chẳng nghĩ ngợi gì

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 4. Tâm trạng của đứa con trước đêm khai trường?

A. Háo hức thu xếp đồ chơi, tối lên giường mẹ chỉ dỗ một lát là đã ngủ

B. Hồi hộp, háo hức

C. Lo lắng, băn khoăn

D. Sợ hãi, khủng hoảng

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 5. Người mẹ nhớ lại kỉ niệm nào?

A. Nhớ tới tuần lễ khai trường của con năm con ba tuổi

B. Nhớ về kỉ niệm khai trường được bà ngoại dẫn đến trường

C. Nhớ về không khí ngày khai trường hằng năm.

D. Tất cả các đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 6. Trong bài, ngày khai trường trở thành ngày lễ của toàn xã hội nước nào?

A. Nhật Bản B. Hàn Quốc

C. Singapore D. Trung Quốc

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 7. Câu văn nào nói lên tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ?

A. Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một điều kì diệu sẽ mở ra

B. Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau, và sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả hàng dặm sau này

C. Người lớn nghỉ việc để đưa trẻ con đến trường, đường phố được dọn quang đãng và trang trí tươi vui.

D. Các quan chức không chỉ ngồi trên hàng ghế danh dự mà nhân dịp này còn xem xét ngôi trường, gặp gỡ với Ban Giám hiệu, thầy, cô giáo và phụ huynh học sinh, để kịp điều chỉnh kịp thời những chính sách về giáo dục

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 8. Nội dung của bài Cổng trường mở ra là gì?

A. Kể về buổi khai trường đầu tiên của đứa con

B. Những dòng nhật kí tâm tình, nhỏ nhẹ về tình yêu thương của người mẹ đối với con

C. Vai trò to lớn của trường học đối với con người

D. Đáp án B và C

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 9. Thế giới kì diệu mà tác giả nói tới là gì?

A. Thế giới của tri thức, kiến thức

B. Thế giới của tâm hồn, tình cảm, thế giới của tình thầy trò, tình bạn

C. Nhà trường là nơi nâng đỡ về tri thức, tình cảm, tư tưởng đạo lí, tình bạn, tình thầy trò…

D. Tất cả các đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 10. Nghệ thuật chủ yếu trong bài Cổng trường mở ra là gì?

A. Nhân hóa B. So sánh

C. Sử dụng nghệ thuật tự bạch D. Ẩn dụ

Hướng dẫn giải:

Đáp án B