Bài thơ: Sông núi nước Nam
MỤC LỤC
A. Nội dung bài học
Nội dung Bài thơ: Sông núi nước Nam
- Phiên âm:
- Dịch nghĩa:
- Dịch thơ:
I. Đôi nét về tác phẩm Sông núi nước Nam
1. Hoàn cảnh ra đời
Bài thơ chưa rõ tác giả là ai và có nhiều lời kể về sự ra đời của bài thơ, trong đó có truyền thuyết: Năm 1077, quân Tống do Quách Quỳ chỉ huy xâm lược nước ta. Vua Lí Nhân Tông sai Lí Thường Kiệt đem quân chặn giặc ở phòng tuyến sông Như Nguyệt, bỗng một đêm, quân sĩ nghe từ trong đền thờ hai anh em Trương Hống và Trương Hát có tiếng ngâm bài thơ này
2. Bố cục (2 phần)
- Phần 1 (hai câu thơ đầu): Lời khẳng định chủ quyền của đất nước
- Phần 2 (hai câu còn lại): Quyết tâm bảo vệ chủ quyền, độc lập của dân tộc
3. Giá trị nội dung
“Sông núi nước Nam” là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược
4. Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt ngắn gọn, súc tích
- Ngôn ngữ dõng dạc, giọng thơ mạnh mẽ, đanh thép, hùng hồn
II. Dàn ý phân tích tác phẩm Sông núi nước Nam
I. Mở bài
Giới thiệu khái quát về bài thơ “Sông núi nước Nam” (hoàn cảnh ra đời, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật,…)
II. Thân bài
1. Hai câu thơ đầu: Lời khẳng định chủ quyền của đất nước
- Nam đế: hoàng đế nước Nam – ngang hàng với hoàng đế các nước phương Bắc, qua đó thể hiện lòng tự hào dân tộc
- Thiên thư: sách trời - Giới phận lãnh thổ của người Nam được quy định ở sách trời, điều này trở thành chân lý không thể chối cãi và không bất cứ ai có thể thay đổi được điều đó (với người Việt và người Trung tôn thờ thế giới tâm linh, thì trời chính là chân lý)
⇒ Khẳng định niềm tin, ý chí về chủ quyền dân tộc, tinh thần tự lập, tự chủ, tự cường của dân tộc
2. Hai câu còn lại: Quyết tâm bảo vệ nền độc lập, chủ quyền của dân tộc
- Kết cấu câu hỏi nhằm mục đích khẳng định nền độc lập dân tộc, khẳng định niềm tin chiến thắng của dân tộc ta
- Tác giả chỉ rõ, những kẻ xâm lược là trái đạo trời, đạo làm người- “nghịch lỗ”
- Cảnh cáo bọn giặc dã tất sẽ thất bại không chỉ vì trái đạo trời mà còn vì dân tộc ta sẽ quyết tâm đánh đuổi, bảo vệ chủ quyền đất nước đến cùng.
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ:
+ Nội dung: khẳng định chủ quyền của dân tộc và ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền ấy trước mọi kẻ thù xâm lược
+ Nghệ thuật: thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, giọng thơ hùng hồn, đanh thép,..
- Cảm nhận về bài thơ: Bài thơ khẳng định đanh thép, cảm xúc mãnh liệt, tinh thần sắt đá, ý chí quyết tâm không gì lay chuyển, khuất phục nổi. Cảm xúc và ý chí ấy không được bộc lộ trực tiếp mà kín đáo qua hình tượng và ngôn ngữ.
B. Bài tập luyện tập
Câu 1. Ai là tác giả của Sông núi nước Nam?
A. Tương truyền là Lý Thường Kiệt B. Trần Quang Khải
C. Nguyễn Trãi D. Nguyễn Du
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
Câu 2. Nam quốc sơn hà được mệnh danh là?
A. Áng thiên cổ hùng văn B. Bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta
C. Bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của nước ta D. Bài thơ có một không hai
Hướng dẫn giải:
Đáp án B
Câu 3. Thể thơ tác giả dùng để viết Nam quốc sơn hà là gì?
a. Song thất lục bát B. Thất ngôn tứ tuyệt
C. Thất ngôn bát cú D. Ngũ ngôn tứ tuyệt
Hướng dẫn giải:
Đáp án B
Câu 4. Nam quốc sơn hà khẳng định điều gì?
A. Khẳng định chủ quyền lãnh thổ
B. Nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền
C. Khẳng định sự ngang hàng về vị thế với phương Bắc
D. Cả 3 đáp án trên
Hướng dẫn giải:
Đáp án D
Câu 5. Nội dung nào không xuất hiện trong bài Sông núi nước Nam?
A. Khẳng định bề dày truyền thống văn hóa của người Việt
B. Khẳng định ranh giới lãnh thổ
C. Khẳng định quyết tâm bảo vệ độc lập, chủ quyền dân tộc
D. Cả 3 ý trên
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
Câu 6. Bài thơ sông núi nước Nam ngoài việc biểu ý, thì có biểu cảm, đúng hay sai?
A. Đúng B. Sai
Hướng dẫn giải:
Đáp án A
→ Biểu cảm: tinh thần yêu nước