Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến những năm 90 của thế kỉ XX
Lý thuyết về Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến những năm 90 của thế kỉ XX
I. Sự khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết
1. Sự khủng hoảng
- Trước những tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1973, Ban lãnh đạo Liên Xô không tiến hành cải tổ về kinh tế xã hội. => Đất nước lâm vào khủng hoảng toàn diện.
- Biểu hiện:
- Công, nông nghiệp trì trệ. Hàng hóa, lương thực khan hiếm.
- Tình trạng thiếu dân chủ và tệ nạn quan liêu, tham những gia tăng.
2. Công cuộc cải tổ và sự tan rã của Liên Xô
- Tháng 3/1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng và đề ra đường lối cải tổ, nhằm đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng.
- Do chưa có sự chuẩn bị và thiếu đường lối chiến lược toàn diện, nhất quán nên công cuộc cải tổ nhanh chóng lâm vào tình trạng bị động, lúng túng, đây khó khăn.
=> Đất nước ngày càng khủng hoảng và rối loạn.
- Ngày 19/8/1991, một số lãnh đạo Đảng và Nhà nước tiến hành đảo chính lật đổ Goóc-ba-chốp nhưng thất bại, Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động, Nhà nước Liên bang hầu như tê liệt, các nước cộng hòa đua nhau đòi tách khỏi Liên bang.
- Ngày 21/12/1991, 11 nước cộng hòa trong Liên bang Xô viết họp và kí quyết định giải tán Xô viết, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG).
- Ngày 25/12/1991, Goóc-ba-chốp tuyên bố từ chức Tổng thống, lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống, đánh dấu sự chấm dứt của Liên bang Xô viết.
II. Cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu
- Cuối những năm 70 - đầu những năm 80 của thế kỉ XX, các nước Đông Âu lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế và chính trị sâu sắc.
- Biểu hiện:
- Cuối năm 1988, khủng hoảng ở Đông Âu lên tới đỉnh cao, các cuộc mít tinh, biểu tình ở các nước diễn ra dồn dập đòi cải cách kinh tế, thực hiện đa nguyên chính trị,…
- Bên ngoài, các thế lực chống chủ nghĩa xã hội ra sức chống phá.
- Hệ quả: Ban lãnh đạo các nước Đông Âu phải từ bỏ quyền lãnh đạo của Đảng Cộng sản, thực hiện đa nguyên chính trị, tiến hành tổng tuyển cử tự do.
=> Các thế lực chống chủ nghĩa xã hội thắng cử, giành chính quyền nhà nước, các Đảng Cộng sản thất bại, không còn nắm quyền.
- Cuối năm 1989, chế độ XHCN bị sụp đổ ở hầu hết các nước Đông Âu.
- Ngày 28/6/1991, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) chấm dứt hoạt động.
- Ngày 1/7/1991, Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va tuyên bố giải thể.
=> Chế độ XHCN sụp đổ ở Liên Xô và Đông Âu đã chấm dứt sự tồn tại của hệ thống XHCN trên thế giới.
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Liên Xô thực hiện công cuộc cải tổ đất nước từ năm 1985 nhằm mục đích gì?
- A
- B
- C
- D
Cuộc cải tổ Liên Xô được xem như một cuộc cách mạng nhằm khắc phục những sai lầm, thiếu sót trước đây, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng và xây dựng chủ nghĩa xã hội theo đúng bản chất và ý nghĩa nhân văn đích thực của nó.
Câu 2: Trong bối cảnh khủng hoảng dầu mỏ lan rộng trên khắp thế giới, ban lãnh đạo Liên Xô đã có hành động gì ?
- A
- B
- C
- D
Theo SGK Lịch sử 9 trang 9, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng dầu mỏ trên khắp thế giới, Ban lãnh đạo Liên Xô đã không tiến hành cải cách cần thiết về kinh tế xã hội cần thiết về kinh tế và xã hội ; không khắc phục những khuyết điểm trước đây làm trở ngại sự phát triển kinh tế của đất nước.
Câu 3: Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu đã
- A
- B
- C
- D
Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu đã kết thúc sự tồn tại của hệ thống xã hội chủ nghĩa trên thế giới. Chủ nghĩa xã hội chỉ còn tồn tại ở một số nước: Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Cuba, Triều Tiên.
Câu 4: Chế độ xã hội chủ nghĩa bị sụp đổ ở hầu hết các nước Đông Âu vào cuối năm
- A
- B
- C
- D
Tới cuối năm 1989, chế độ xã hội chủ nghĩa đã bị sụp đổ ở hầu hết các nước Đông Âu.
Câu 5: Sự kiện nào đánh dấu chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô sụp đổ?
- A
- B
- C
- D
Ngày 25/12/1991 Goóc-ba-chốp từ chức tổng thống lá cờ Liên bang Xô Viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống, đánh dấu sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô sau 74 năm tồn tại.
Câu 6: Một trong những cải tổ về chính trị của Liên Xô trong thời gian từ 1985 - 1991 là thực hiện chế độ
- A
- B
- C
- D
Trước những khó khăn về kinh tế, những cải tổ về chính trị - xã hội lại được đẩy mạnh như thực hiện chế độ tổng thống tập trung mọi quyền lực, thực hiện chế độ đa nguyên về chính trị, xoá bỏ chế độ một đảng, tuyên bố dân chủ và công khai mọi mặt
Câu 7: Việc làm nào dưới đây của M. Goóc-ba-chốp đã xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô?
- A
- B
- C
- D
Theo SGK Lịch sử 9 trang 10, M. Goócbachốp đã tiến hành những cải tổ về chính trị - xã hội lại được đẩy mạnh như thực hiện chế độ tổng thống tập trung mọi quyền lực, thực hiện chế độ đa nguyên chính trị (tức nhiều đảng cùng tham gia công việc chính trị của đất nước), hành động này cùng với việc xóa bỏ chế độ một đảng chính là việc xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô.
Câu 8: Công cuộc cải tổ của Liên Xô bắt đầu từ năm nào?
- A
- B
- C
- D
Tháng 3/1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô và đề ra đường lối cải tổ. Như vậy, công cuộc cải tổ ở Liên Xô được tiến hành vào năm 1985.
Câu 9: Đầu những năm 80 của thế kỉ XX, tình hình kinh tế của Liên Xô có điểm gì nổi bật ?
- A
- B
- C
- D
Tới đầu những năm 80 của thế kỉ XX, nền kinh tế đất nước ngày càng khó khăn, trì trệ, khủng hoảng :
- Sản xuất công nghiệp và nông nghiệp trì trệ.
- Lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng khan hiếm.
= > Mức sống của người dân Xô Viết giảm sút.
Câu 10: Tháng 3-1985, ở Liên Xô đã diễn ra sự kiện gì dưới đây ?
- A
- B
- C
- D
Tháng 3-1985 Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô, đề ra đường lối cải tổ.
Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới
- Bước phát triển mới của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1950 - 1953)
- Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và liên kết hóa học
- Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam (1954 - 1965)
- Lý thuyết chung về lưu huỳnh
- Oxi - ozon có tính oxi hóa mạnh, c&oacu