Giáo án ngữ văn 9 học kỳ 1 theo công văn 5512

HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ

DỰ KIẾN TRẢ LỜI

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động : Giới thiệu chung vê tác giả, tác phẩm

a. Mục đích: tìm hiểu tác giả, tác phẩm

b. Nôi dung : HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: phiếu học tập của nhóm, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên: Giới thiệu đôi nét về tác giả Lê Anh Trà

? Cho biết xuất xứ của văn bản "  Phong cách Hồ Chí Minh" ?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

+ Một nhóm trình bày.

+ Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

- GV chốt kiến thức:

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu bố cục VB

a. Mục đích: Giúp HS nắm được thể loại, PTBĐ

b. Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: phiếu học tập của nhóm, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên hướng dẫn cách đọc: Chậm rãi, nhấn mạnh những lời bình

+ Giáo viên đọc mẫu một đoạn, học sinh đọc tiếp

GV đặt câu hỏi:

? Văn bản có tựa đề Phong cách HCM. Tác giả không giải thích phong cách là gì nhưng qua nội dung văn bản em hiểu từ phong cách trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào ?

? Xét về nội dung, văn bản trên thuộc loại văn bản nào? Tại sao em lại khẳng định như vậy?

? Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản?

? Chỉ ra bố cục của văn bản?

? Nhận xét gì về bố cục của văn bản?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

          + HS đọc yêu cầu.

          + HS hoạt động cá nhân.

          + HS hoạt động nhóm.

          + HS thảo luận.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

• - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS
• =>GV chốt:

* Giáo viên giải thích thêm các từ:

+ Bất giác: 1 cách tự nhiên, ngẫu nhiên, không dự định trước.

+ Đạm bạc: Sơ sài, giản dị, không cầu kỳ, bày vẽ

* GV bổ sung kiến thức :

+ VB  Nhật dụng (Nhật dụng: Không chỉ có ý nghĩa cập nhật mà còn có ý nghĩa lâu dài, là việc làm thiết thực, thường xuyên).

+ Chủ đề của văn bản là: Sự  hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.

+ Thuyết minh.

* Giáo viên: Văn bản mang ý nghĩa cập nhật và ý nghĩa lâu dài. Bởi lẽ việc học tập, rèn luyện theo phong cách HCM là việc làm thiết thực, thường xuyên của các thế hệ người VN, nhất là lớp trẻ. Chính vì thế Ban chỉ đạo Trung ương đã triển khai thực hiện cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ngày 22-10-2007.

Hoạt động 3: Tìm hiểu phần 1

a. Mục đích: Giúp HS nắm được Con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh

b. Nội dung: HS thực hiện yêu cầu

c. Sản phẩm: câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi:

? Ở phần 1, tác giả giới thiệu như thế nào về phong cách văn hoá của Bác Hồ? ? Bác Hồ tiếp xúc với văn hoá nhân loại trong điều kiện nào?

? Đi nhiều, tiếp xúc nhiều với văn hoá nhân loại thì vốn văn hoá của Bác như thế nào? ? Biểu hiện nào chứng tỏ Bác có vốn văn hoá sâu rộng?(H khá)

? Vậy Bác Hồ đã tiếp thu văn hóa  nhân loại bằng cách nào? ? Qua phần tìm hiểu trên, giúp em hiểu gì về Hồ Chí Minh ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, GV chuẩn kiến thức

- GV bổ sung:

Năm 1911, Bác ra đi tìm đường cứu nước từ bến cảng Nhà Rồng ( Sài Gòn). Người làm phụ bếp trên 1 con tàu của Pháp. Người đã ghé lại nhiều hải cảng, thăm nhiều nước Châu Phi, Á, Mỹ, đã sống dài ngày ở Anh. HCM đã từng đi khắp 5 châu 4 biển, lao động kiếm sống và học tập khắp mọi nơi trên thế giới, tiếp xúc đủ mọi dân tộc, chủng tộc của các màu da: vàng, đen, trắng, đỏ...Lúc Người làm nghề bồi bàn, cuốc tuyết, làm nghề rửa ảnh. CLV trong bài thơ "Người đi tìm hình của nước" đã viết:  

   " Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể

  Người đi hỏi khắp bóng cờ Châu Mĩ, Châu Phi

     Những đất tự do, những trời nô lệ

  Những con đường cách mạng đang tìm đi"

Biểu hiện nào chứng tỏ Bác có vốn văn hoá sâu rộng:

 + Bác nói và viết thạo nhiều tiếng ngoại quốc: Pháp, Anh, Nga: Viết văn bằng tiếng Pháp ( Bản án chế độ thực dân).

Làm thơ bằng tiếng Hán (NKTT)

+ Am hiểu nhiều về các dân tộc, nhân dân thế giới

+ Am hiểu văn hoá  thế giới....

* Giáo viên: Để có một vốn kiến thức uyên thâm đó không phải trời phú mà nhờ thiên tài, nhờ Bác đã dày công học tập, rèn luyện ngôn ngữ - phương tiện giao tiếp. Đây chính là chìa khoá để mở ra kho văn hoá tri thức của nhân loại. Bác đã nói và viết khoảng 28 ngôn ngữ (tiếng nói) của các nước.  Cha ông ta xưa có câu: " Đi một ngày đàng học một sàng khôn" Bác đã đi nhiều nơi, được học hỏi tiếp xúc nhiều. Nhưng vấn đề là học như thế nào, bằng cách nào?

Bác Hồ đã tiếp thu văn hóa  nhân loại bằng cách:

- Luôn học hỏi: trong hoạt động cách mạng, trong lao động, mọi lúc, mọi nơi

- Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ

-  Học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc

- Tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa  nước ngoài

+ Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động

+ Tiếp thu cái đẹp, hay, phê phán những hạn chế, tiêu cực

( trên nền tảng của văn hoá dân tộc)

+ Giữ vững giá trị văn hóa  dân tộc

🡺 Cách sống, học tập của Bác thật đúng đắn, mang tính khoa học cao. HCM là người sáng suốt, thông minh, cần cù, yêu lao động, ham học hỏi.Mục đích của Bác là ra nước ngoài tìm đường cứu nước, Người đã tự mình tìm hiểu những mặt tích cực của triết học P.Đông: Muốn giải phóng dân tộc phải đánh đuổi TD Pháp & CNTB. Muốn vậy, phải thấy được những mặt tích cực, ưu việt của các nền văn hoá đó.

A. Giới thiệu chung

1. Tác giả:

2, Tác phẩm:

+ Trích trong bài "Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị" (1990)

B. Đọc - hiểu văn bản

1.  Đọc - Chú thích:

 a. Đọc:

 b. Chú thích:

- Phong cách: đặc điểm có tính ổn định trong lối sống,sinh hoạt,làm việc của một người, tạo nên nét riêng của người đó.

2. Bố cục:

+ Thể loại: Văn bản nhật dụng.

+ PTBĐC: thuyết minh.

+ Bố cục: 2 đoạn

3. Phân tích:

a. Con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh:

+ Bác Hồ đi và tiếp xúc với nhiều nền văn hoá trên thế giới -> có vốn văn hoá uyên thâm.

* Cách tiếp thu văn hóa nhân loại của Bác:

+Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ.

+ Luôn học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc

+ Tiếp thu chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài.

+ Tiếp thu cái đẹp, hay, phê phán những hạn chế,  tiêu cực ( trên nền tảng của văn hoá dân tộc)

+ Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động.

+ Giữ vững giá trị văn hóa  dân tộc.

* Nghệ thuật: Liệt kê nhằm khẳng định sự miệt mài học hỏi của Bác.

=> Nhân cách rất Việt Nam, rất bình dị, rất Phương Đông, rất hiện đại.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu phần 2

a.  Mục tiêu: Giúp HS nắm được vẻ đẹp trong phong cách sinh hoạt của Bác

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

? Đoạn 2 của văn bản cho ta thấy đặc điểm gì về con người của Bác?

? Tác giả đã thuyết minh phong cách sinh hoạt của Bác trên những khía cạnh nào? Mỗi khía cạnh đã có những biểu hiện cụ thể ra sao?

? Nhận xét về hệ thống dẫn chứng của tác giả khi nói về lối sống của Bác?

? Từ đó, vẻ đẹp nào trong cách sống của Bác được làm sáng tỏ ?

? Cụ thể tác giả so sánh cách sống của Bác như thế nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

+ Ngỡ như tất cả áo quần, trang phục tinh túy nhất, tiêu biểu nhất ở mọi miền đất nước, của dân tộc trong mọi công việc, lao động, chiến đấu được gạn lọc, lựa chọn về đây họp thành trang phục của Người. Bộ trang phục thật giản dị thanh cao. Những món ăn đậm hương vị quê nhà, những sản vật thân quen tinh túy của đất Việt từ ngàn xưa để lại hết sức thân thương, gắn bó.

+ Bác Hồ không bao giờ đòi hỏi chủ tịch nước được ăn món nọ món kia. Bác sống như một người bình thường:                

 Người thường bỏ lại đĩa thịt gà, mà ăn hết:

Mấy quả cà xứ Nghệ

Tránh nói to mà đi rất nhẹ trong vườn                                              ( Viễn Phương)

+ Khi ăn, có món gì ngon, Bác không bao giờ ăn một mình. Bác sẻ cho người này, người kia rồi sau cùng mới đến phần mình thường là ít nhất. Ăn xong, thu xếp bát đĩa gọn gàng để đỡ vất vả cho người phục vụ

GV cho HS quan sát hình ảnh nhà sàn của Bác:

Ngôi nhà giản dị: lợp rơm, đồ đạc đơn sơ, ngoài vườn trồng cây ăn quả (cam, bòng, mít, cau) trước nhà có ruộng đỗ, lạc (mùa nào thức ấy) chứng tỏ Người rất tiết kiệm, quan tâm tới việc sản xuất (vườn không trồng cây cảnh sang trọng mà chỉ có những loài hoa dân dã- hoa dâm bụt)- sự giản dị của gia đình góp phần hình thành phong cách sống của Bác.

 Nhận xét về hệ thống dẫn chứng của tác giả:

- Dẫn chứng tiêu biểu (toàn diện) chọn lọc tuy không nhiều

GV: Sự trình bày hệ thống dẫn chứng như trên đã thuyết phục người đọc. Hơn thế, văn bản còn hấp dẫn bởi tác giả đã kết hợp một cách khá khéo léo việc trình bày dẫn chứng và nội dung bình luận

🡪 Tác giả bài viết khiến người đọc hình dung trong sự đối chiếu các hình ảnh: cung điện của những ông vua ngày xưa, những tòa nhà nguy nga tráng lệ của các vị nguyên thủ quốc gia và ngôi nhà sàn của Bác.

-" Chiếc nhà sàn bằng gỗ cạnh chiếc ao": có ai ngờ đó là nơi ở, làm việc của 1 vị chủ tịch nước.

- Phạm Văn Đồng khi nói về Bác cũng nhắc tới ngôi nhà sàn " luôn luôn lộng gió và ánh sáng phảng phất hương thơm của hoa vườn"

- Còn Tố Hữu viết:

  Nơi Bác ở: rào mây, vách gió

  Sáng nghe chim  hót sau nhà

 Đêm trăng một ngọn đèn khêu nhỏ

 "Tiếng suối trong như tiếng hát xa"

Tác giả so sánh cách sống của Bác :

+ “Tôi dám chắc không có một vị lãnh tụ, một vị tổng thống hay một vị vua hiền nào ngày trước lại sống đến sức giản dị và tiết chế như vậy”.

+ “Ta nghĩ đến các vị hiền triết ngày xưa như Nguyễn Trãi ở Côn Sơn hay Nguyễn Bỉnh Khiêm sống ở quê nhà với những thú quê thuần đức :

     “Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,

       Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao”

Hoạt động 2: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

- GV đặt tiếp câu hỏi:

? Văn bản " Phong cách Hồ Chí Minh" có ý nghĩa như thế nào  

Để làm rõ và nổi bật những vẻ đẹp và phẩm chất cao quý của phong cách Hò Chí Minh, người viết đã dùng những biện pháp nghệ thuật?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

GV chốt kiến thức:

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

b. Vẻ đẹp trong phong cách sinh hoạt của Bác:

+ Lối sống giản dị của Bác Hồ:

- Nơi ở, làm việc đơn sơ: nhà sàn, vài căn phòng nhỏ

- Trang phục giản dị: áo bà ba nâu, áo trấn thủ, đôi dép lốp

- Ăn uống đạm bạc, không cầu kì: cá kho, dưa cà muối, cháo hoa

- Tư trang: ít ỏi.

+ Ngôn ngữ giản dị với các từ chỉ SL ít ỏi, cách nói dân dã (chiếc, vài, vẻn vẹn).

+ Phương pháp thuyết minh: Liệt kê các biểu hiện cụ thể xác thực trong đời sống sinh hoạt của Bác.

-> Giản dị mà thanh cao, trong sáng

⬄ Là bài học cho mỗi chúng ta càng cảm phục, kính yêu Bác.

- So sánh cách sống của Bác với lãnh tụ của các nước khác, với các vị hiền triết xưa.

=> Lối sống vô cùng thanh cao,giản dị là cách sống có văn hoá theo quan niệm thẩm mĩ cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên, là cách di dưỡng tinh thần của chủ tịch HCM

4 Tổng kết:

a Nội dung- Ý nghĩa:

* ND:

+ Phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa thanh cao và giản dị.

 * Ý nghĩa của văn bản: Bằng lập luận chặt chẽ, chúng cứ xác thực, tg Lê Anh Trà đã cho thấy cốt cách văn hoá HCM trong nhận thức và trong hành động. Từ đó đặt ra một vấn đề của thời kì hội nhập: Tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, đồng thời phải giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc.

b. Nghệ thuật:

+ Đan xen giữa tự sự và bình luận

+ Dẫn chứng chọn lọc tiêu biểu, có sức thuyết phục cao

+ Nghệ thuật đối lập, sử dụng nhiều từ ngữ Hán Việt, thơ cổ.

c Ghi nhớ: SGK/ T5

Tiết theo PPCT: 3

HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ

DỰ KIẾN TRẢ LỜI

  B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động : Tìm hiểu phương châm về lượng

a. Mục đích: hiểu về phương châm về lượng

b. Nôi dung : HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: phiếu học tập của nhóm, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu HS đọc ví dụ SGK và trả lời câu hỏi:

Thế nào là phương châm? Phương châm hội thoại

* GV yêu cầu HS tìm hiểu về các ngữ liệu 1, 2

 Và phân công:

Tổ 1: Khi An hỏi “Học bơi ở đâu?” mà Ba trả lời “ở dưới nước” thì câu trả lời đó có đáp ứng điều mà An cần biết không? Vì sao?

Tổ 2: Vậy câu trả lời có đáp ứng được điều mà An mong muốn không?Vậy điều mà An cần biết ở đây là gì?Ba cần trả lời như thế nào?

Tổ 3: Phân tích ngữ liệu 2

 ? Vì sao truyện lại gây cười?Lẽ ra anh “Lợn cưới” và anh “áo mới” phải hỏi và trả lời như thế nào để người nghe đủ biết được điều cần hỏi và trả lời?

Banhóm, đại diện báo cáo kết quả , thu phiếu các nhóm còn lại

* Từ đó, GV yêu cầu HS : Qua ví dụ 1, hãy cho biết khi giao tiếp ta cần phải tuân thủ yêu cầu gì? Hãy lấy ví dụ trong thực tế người nói không tuân thủ phương châm về lượng khi giao tiếp?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

+ Một nhóm trình bày.

+ Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Đáp án

Tổ 1:

- Bơi là hoạt động di chuyển trong nước hoặc trên mặt nước bằng cử động của cơ thể.

 Tổ 2:

 - Không vì không mang nội dung mà An cần biết nghĩa là nói ít hơn điều cần nói mà cuộc giao tiếp đòi hỏi.

- An muốn biết Ba học bơi ở địa điểm nào “ở đâu?” chứ không phải An hỏi bơi là gì?

Ví dụ: “Mình học bơi ở bể bơi trong Lựng Xanh”.

 Tổ 3:

- Truyện gây cười vì cách nói của hai nhân vật (nói nhiều  hơn những gì cần nói)

-  Lẽ ra chỉ cần hỏi “Bác có thấy con lợn nào chạy qua đây không?”

- Trả lời “(Nãy giờ) tôi chẳng thấy có con lợn nào chạy qua đây cả!”

- Như vậy, các nhân vật ở đây nói nhiều hơn những gì cần nói.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

- GV chốt kiến thức:

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu phương châm về chất

a. Mục đích: Giúp HS hiểu được phương châm về chất

b. Nội dung: HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: phiếu học tập của nhóm, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên :

1. Gọi học sinh đọc truyện cười “ Quả bí khổng lồ” và đặt câu hỏi:

? Truyện cười phê phán điều gì?

? “Nói khoác” là nói như thế nào?

? Như vậy trong giao tiếp có điều gì cần tránh?

2.  Nếu không biết chắc ngày 1/9 lớp có được nghỉ học không hoặc không biết chắc lý do vì sao vì sao một bạn trong lớp nghỉ học em có thông báo nội dung đó không?

_? Nếu không chắc chắn một điều gì mà phải trả lời (về điều đó) thì nên dùng thêm từ ngữ nào ở đầu câu?

3. Qua tình huống trên em rút ra nhận xét gì khi giao tiếp?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

          + HS đọc yêu cầu.

          + HS hoạt động cá nhân.

          + HS hoạt động nhóm.

          + HS thảo luận.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

• - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS
• =>GV chốt:

1. Phê phán tính nói khoác. “Nói khoác” là

nói không đúng sự thật.

Trong giao tiếp, không nên nói những điều không đúng sự thật hoặc không có bằng chứng xác thực.

2. Nếu không chắc chắn, có thể thêm cụm từ: Hình như là; em nghĩ là; em nghe nói;  chắc là...

Như vậy, Đừng nói những điều mình không có bằng chứng xác thực, chưa có cơ sở để xác định là đúng.

3. Khi giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực.

I. Phương châm về lượng

1. Phân tích ngữ liệu:

( SGK- Tr 8 )

1.1. Đoạn đối thoại

- Ba không trả lời vào điều An muốn hỏi (không mang đầy đủ nội dung cần trả lời nói)

1.2. Truyện cưới “Lợn cưới áo mới”

- Các nhân vật nói nhiều hơn những gì cần nói (thừa từ ngữ).

🡪 Nhận xét:  Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung đáp ứng đúng yêu cầu giao tiếp, cần nói đầy đủ, không thiếu không thừa.

II. Phương châm về chất

 1. Phân tích  ngữ liệu (SGK- Tr 9)

Truyện Quả bí khổng lồ

-Truyện phê phán tính nói khoác.

-> Khi giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Ôn tập kiến thức văn bản thuyết minh

a.  Mục tiêu: Giúp HS nắm được vẻ đẹp trong phong cách sinh hoạt của Bác

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV cho HS thảo luận theo nhóm bàn (3 phút)

Phiếu học tập

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

Hoạt động 2: Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh:

a.  Mục tiêu: HS nắm được việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Nhiệm vụ 1:

- GV đưa ví dụ lên màn hình máy chiếu.

- GV gọi học sinh đọc văn bản “ Hạ Long - Đá và nước”. GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi những câu hỏi sau :

? Văn bản này thuyết minh đối tượng nào?

? Bài văn thuyết minh đặc điểm gì  của vịnh Hạ

Long?

? Thông thường khi thuyết minh về cảnh đẹp Hạ Long, người ta sẽ thuyết minh những khía cạnh nào? Nhà văn Nguyên Ngọc có thuyết minh theo những khía cạnh đó không?

? Để làm rõ “ Sự kỳ lạ của Hạ Long là vô tận” một cách sinh động, hấp dẫn, tác giả còn vận  dụng biện pháp nghệ thuật nào? Thể hiện cụ thể ra sao?

Nhiệm vụ 2 : GV đặt câu hỏi, HS trả lời cá nhân

? Như vậy, tác giả đã trình bày được sự kỳ lạ của Hạ Long chưa? Nhờ biện pháp gì?

? Để bài văn thuyết minh được sinh động, hấp dẫn ta cần phải làm gì ? Tác dụng của việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật đó?

? Ngoài các biện pháp nghệ thuật như liên tưởng, tưởng tượng, nhân hóa còn có thể sử dụng biện pháp nghệ thuật nào khác?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Nhiệm vụ 1:

1. Đối tượng : Sự kỳ lạ vô tận của Hạ Long do đá và nước tạo nên. Đó chính là vẻ đẹp hấp dẫn kỳ

diệu của Hạ Long.

2. Những đối tượng sẽ thường thuyết minh :

+ Lịch sử, vị trí địa lí, độ dài

+ Có bao nhiêu hòn đảo lớn, nhỏ, bao nhiêu động đá.

+ Có những hòn đấ mang hình thù kì lạ như thế nào, có những hang đá đẹp ra sao

3. Đá và nước Hạ Long đem đến cho du khách những cảm giác thú vị.

4. Các biện pháp nghệ thuật :

- “ Chính nước làm cho đá sống dậy… tâm hồn”.

- “ Nước tạo nên sự di chuyển. Và di chuyển theo mọi cách” tạo nên sự thú vị của cảnh sắc.

-  Tuỳ theo góc độ và tốc độ di chuyển của du khách, tuỳ theo cả hướng ánh sáng dọi vào  các đảo đá, mà thiên nhiên tạo nên thế giới sống động, biến hoá đến lạ lùng: Biến chúng từ những vật vô tri thành vật sống động có hồn.

=> Tác giả sử dụng biện pháp tưởng tượng và

liên tưởng, tưởng tượng những cuộc dạo chơi với các khả năng dạo chơi (Tám chữ “Có thể”), khơi gợi những cảm giác có thể có (Thể hiện qua các từ: Đột nhiên, bỗng, bỗng nhiên, hoá thân).

- Giới thiệu Vịnh Hạ Long không chỉ là đá và nước mà còn là một thế giới sống có hồn.

Nhiệm vụ 2:

+ Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật: tưởng

tượng, liên tưởng, nhân hóa...

=> Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật: Làm cho cảnh vật có hồn sống động, bài văn hấp dẫn

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

- GV tổng kết qua phần ghi nhớ.

- GV bổ sung :  lưu ý :

* Khi sử dụng các BPNT tạo lập các VBTM, cần phải:

+ Đảm bảo T/chất của VB.

+ Thực hiện được mục đích thuyết minh.

+ Thể hiện các phương thuyết minh.

Trong Vb thuyết minh, có thể sử dụng các biện pháp nghệ thuật khác như :

+ Biện pháp tự thuật: Ví dụ thuyết minh về chiếc kèn, có thể để cho những chiếc kèn tự kể chuyện mình ( Chúng tôi là các kim khâu, bằng kim loại, bề ngang độ nửa mili mét

+ Biện pháp kể chuyện: Ngọc Hoàng xử tội ruồi xanh.

+ Vè: vè các chữ cái: O tròn như quả trứng gà

                                 Ô thời thêm mũ

                                 Ơ thì thêm râu

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a.  Mục tiêu: củng cố kiến thức về sử dụng biện

pháp nghệ thuật trong văn thuyết minh; rèn luyện kĩ năng áp dụng cách sử dụng biện pháp nghệ thuật trong văn thuyết minh.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi

Thảo luận nhóm lớn GV phát phiếu học tập

- Thời gian: (3 phút)

- Văn bản: Ngọc hoàng xử tội Ruồi Xanh

Học sinh đọc văn bản và điền phiếu học tập

- Tích hợp liên môn: sinh vật( bài 1, 2: đặc tính sinh học của loài ruồi)

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV tích hợp: tác hại của loài ruổi và ý thức

trách nhiệm trong việc diệt ruồi

Ruồi là loại côn trùng gây hại cho môi trường sống của con  của con người, gây nhiều bệnh như:

Đường ruột, hô hấp...

Biện pháp :

+ Dùng thuốc nước có chất độc diệt

 ruồi

+ Keo dính ruồi

+ Vỉ ruồi(đập ruồi)

I .Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh:

1.Phân tích ngữ liệu:

Văn bản “ Hạ Long - Đá và nước”.

+ Văn bản thuyết minh vấn đề: Sự kì lạ vô tận của Hạ Long.

 + Văn bản cung cấp tri thức khách

quan về đối tượng đó là sự kỳ lạ của

Hạ Long là vô tận.

+ Đối tượng thuyết minh: Trừu tượng ( Giống như trí tuệ, tâm hồn, có tình cảm, đạo đức).

Nhận xét:

+ Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật: tưởng tượng, liên tưởng, nhân hóa...

=> Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật: Làm cho cảnh vật có hồn sống động, bài văn hấp dẫn

2. Ghi nhớ: ( SGK-13)

II. Luyện tập:

Bài tập số 1: ( SGK-14)

+ Văn bản là một câu chuyện vui có tính chất thuyết minh: Giới thiệu về họ, giống, loài, về các tập tính sinh sống, sinh đẻ đặc điểm cơ thể của Ruồi xanh

+ Phương pháp: Định nghĩa, phân loại, liệt kê.

+ Các biện pháp nghệ thuật: Nhân hoá, hư cấu, tưởng tượng có tình tiết

-> gây hứng thú, hấp dẫn

HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ

DỰ KIẾN TRẢ LỜI

  B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động : lập dàn ý đề văn thuyết minh

a. Mục đích: HS biết cách lập dàn bài

b. Nôi dung : HS quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: phiếu học tập của nhóm, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV : yêu cầu trả lời câu hỏi

? HS xác định kiểu bài, nội dung thuyết minh?

? Bài văn thuyết minh có thể sử dụng các yếu tố kết hợp nào?

* Giáo viên: yêu cầu HS đọc nội dung SGK va thảo luận theo nhóm :

Nhóm 1,3 : đề 1

Nhóm 2,4 : đề 2

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

* Học sinh các nhóm trao đổi, thảo luận, thống nhất  dàn ý ( 2 bàn 1 nhóm).

- Báo cáo kết quả thảo luận.

- Các nhóm khác bổ sung

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

- GV chốt kiến thức:

Đề bài

     Thuyết minh một trong những đồ dùng sau: Quạt, cái bút, cái kéo, chiếc nón

I.  Xác định yêu cầu của đề

- Kiểu bài: Thuyết minh

- Nội dung: Nêu nguồn gốc, lịch sử phát triển, cấu tạo, công dụng, cách dùng, chủng loại, cách làm( Cách bảo quản) của cái quạt (hoặc cái kéo, cái bút, chiếc nón)

- Hình thức: Vận dụng một số biện pháp nghệ thuật để làm cho bài viết hấp dẫn như kể chuyện, tự thuật, hỏi đáp theo lối nhân hoá.

II. Dàn bài

1. Thuyết minh về cái quạt.

a.  Mở bài:

- Giới thiệu quạt máy là một vật dụng quen thuộc đối với đời sống

B. Thân bài: Giới thiệu cụ thể về cái quạt:

- Nguồn gốc- Quá trình phát triển

+ Người tạo ra quạt máy đầu tiên là Omar-Rajeen Jumala vào năm 1832

+ Cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, các loại quạt chạy bằng cơ học đã cải tiến thành quạt điện

+ Giữa năm 1882 đến năm 1886, phát triển thành loại quạt bàn và quạt điện cá nhân

+ Năm 1882, Philip Diehl đã giới thiệu đến chiếc quạt điện trần và Diehl được xem là cha đẻ của chiếc quạt điện hiện đại ngày nay.

- Cấu tạo:

+ Thành phần chính của quạt máy gồm: động cơ điện, trục động cơ, cánh quạt, công tắc quạt, vỏ quạt.

+ Khi hoạt động, quạt điện gồm các cánh quạt xoay nhanh tạo ra các dòng khí.

+ Mỗi quạt điện có nhiều mức độ quay khác nhau từ mức cao nhất đến mức thấp nhất

- Phân loại: quạt treo tường, quạt để bàn, quạt đứng, quạt trần, quạt âm trần , quạt âm tường, quạt hút gió, quạt thổi gió,… Có rất nhiều cỡ quạt từ quạt gắn trong máy tính nhỏ xíu đến quạt công nghiệp to đùng. Môtơ chạy quạt cũng rất nhiều loại khác nhau, điện một pha , điện ba pha, công suất từ nhỏ tới lớn.

- Công dụng

+ Chống nóng chủ yếu trong mùa hè vì nó đơn giản và ít tốn kém về mặt kinh tế

+ Thường dùng để làm khô quần áo, tóc, khăn tắm,…

+ Nếu sử dụng không hợp lý thì có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ

- Cách dùng

+ Thời gian ngồi quạt mỗi lần khoảng 30- 60 phút là hợp lý

+ Dùng đúng công suất, thời gian sử dụng hợp lí và đem đi bảo trì nếu thấy có trục trặc gì để tránh nguy hiểm

C. Kết bài: Quạt máy là một vật dụng rất cần thiết cho đời sống của chúng ta. Nếu ta sử dụng đúng cách, nó sẽ đạt hiểu quả cao, hết công suất.

Đề bài: Thuyết minh cái nón  

A. Mở bài: Nón là một vật dụng, quen thuộc của người phụ nữ VN

B. Thân bài: Giới thiệu, trình bày đặc điểm của chiếc nón

- Lịch sử của cái nón:

+ Từ rất lâu khi con người lao động sản xuất...=> nhu cầu bảo vệ bản thân trước sự bất thường của thời tiết.

+ Nơi làm nón nổi tiếng và lâu đời nhất: Làng Tây Hồ, thành phố Huế.

- Cấu tạo:

+ Trước: nón phẳng như cái mâm, ngoài cùng có đường thành nhô cao

+ Nay: Nón hình chóp nhọn

Gồm: Khung nón, lá nón, quai nón

- Cách làm nón:

+ Chuẩn bị nguyên liệu: cật tre, lá nón, chỉ màu, quai nón

+ Cách làm: Làm khung, cách khâu, trang trí

- Công dụng: che mưa, nắng, tôn thêm vẻ đẹp duyên dáng cho người phụ nữ.

C. Kết bài: Nón là nét đẹp tinh tế mang bản sắc độc đáo văn hoá Việt Nam cần được giữ gìn, lưu truyền.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: tìm hiểu tác giả, tác phẩm

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Hãy nêu một số nét cơ bản về tác giả Ga-bri-en Gác–xi

a Mác-két ?

Văn bản ra đời trong hoàn cảnh nào ? Có ý nghĩa  

gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

+ Ông là tác giả của nhiều tiểu thuyết và tập

truyện ngắn theo khuynh hướng hiện thực huyền ảo.

- Năm 1982, được nhận giải thưởng Nô-ben về văn

học.

+ Tháng 8/1986, ông được mời tham dự cuộc gặp gỡ của nguyên thủ 6 nước ( Ấn Độ, Mê-hi-cô, Thuỵ Điển, Ác- hen- ti- na, Hi Lạp, Tan-da-ni-a tại Mê-hi-cô, với nội dung kêu gọi chấm dứt chạy đua vũ trang, thủ tiêu vũ khi hạt nhân để đảm bảo an ninh và hoà bình thế giới.

+ Văn bản này trích từ tham luận của ông đọc tại hội nghị chống c.tranh hạt nhân(8/1986)-> mang ý nghĩa như một bức thông điệp của lương tri thức tri thức tỉnh con người.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh đọc, tìm hiểu chú thích, PTBĐ, bố cục

a.  Mục tiêu: HS nắm được phương thức biểu đạt và bố cục văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên nêu yêu cầu đọc: Đọc chính xác, rõ ràng, giọng điệu kêu gọi thống thiết ( chú ý con số,thuật ngữ, tên riêng ).

GV đặt câu hỏi đàm thoại gợi mở:

? Em hiểu gì về các tổ chức UNICEF, FAO?

? Em biết gì về điển tích: Thanh gươm Đamôclet?

? Hạt nhân là gì?

? Hành tinh là gì?

? VB đề cập đến vấn đề gì? Xét về nội dung, VB thuộc kiểu Vb gì? Vì sao?

? VB có thể chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

+ Cuộc c.tranh dùng vũ khí có các chất hoá học huỷ diệt sự sống và để lại những hậu quả vô cùng khủng khiếp

+ Hành tinh chính là trái đất thân yêu của chúng ta

+ Nội dung: Chống chiến tranh, bảo vệ hòa bình. Kiểu văn bản nhật dụng.

Hoạt động 3: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh tìm

hiểu luận điểm và hệ thống luận cứ của văn bản

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật  văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi:

? Nêu luận điểm chính của văn bản?

? Luận điểm này được triển khai bằng một hệ thống luận cứ ntn?

? Em có nhận xét gì về hệ thống luận điểm và luận cứ trong bài viết này?

? Tác giả mở đầu bài viết như thế nào? ? Em có nhận xét gì về cách mở đầu của tác giả trong đoạn văn bản này ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

+ Luận điểm chính: Hiểm họa của chiến tranh hạt nhân và nhiệm vụ đấu tranh loại bỏ chiến tranh hạt nhân cho thế giới hòa bình.

+ Luận cứ:

(1) Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có nguy cơ hủy diệt trái đất và các hành tinh trong hệ mặt trời.

(2) Sự tốn kém của cuộc chạy đua vũ trang.

(3) Chiến tranh hạt nhân đi ngược lại  lí trí loài người, tự nhiên.

(4) Nhiệm vụ của mọi người là ngăn chặn chiến tranh hạt nhân.

🡪 Nhận xét: Chặt chẽ, rõ ràng, rành mạch.

- Cách mở đầu: + “Chúng ta đang ở đâu? Hôm nay ngày 8/8/1986”

+ “Nói nôm na ra… mỗi người, không trừ trẻ con, đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ: Tất cả chỗ đó nổ tung lên sẽ làm biến hết thảy… mọi dấu vết của sự sống trên trái đất”.

Cách mở đầu dưới dạng 1câu hỏi tự trả lời “Chúng ta đang ở đâu” 🡪 Gây ấn tượng đối với người đọc.

Hoạt động 4: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh tìm

hiểu nguy cơ chiến tranh hạt nhân và sự phi lí

 của cuộc chạy đua vũ trang

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo phiếu học tập

? Để khẳng định nguy cơ to lớn và sức huỷ diệt khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân, tác giả đã đưa ra những con số và lí lẽ nào ?

? Em nhắc lại sự kiện Mĩ ném hai quả bom xuống 2 thành phố của Nhật?

? Để gây ấn tượng mạnh hơn nguy cơ chiến tranh hạt nhân còn được tác giả so sánh ntn?

? Tác dụng của biện pháp so sánh đó?

? Việc so sánh thể hiện thái độ gì của tác giả?

? Tác giả muốn cảnh báo điều gì trong đoạn đầu VB?

? Dụng ý của tác giả khi đưa ra những con số và lí lẽ ấy là gì ? Nhận xét về dẫn chứng tác giả đưa ra? Tại sao tác giả đưa ra thời gian, số liệu cụ thể như vậy?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

1. Những con số và số liệu:

+ Ngày 8.8.1986 hơn 50.000 đầu đạn hạt nhân đã đươc bố trí trên khắp hành tinh.

+ Có nghĩa là mỗi người ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ.

+ Tất cả nổ tung lên sẽ làm biến hết thảy không phải một lần mà là 12 lần mọi dấu vết  của sự sống trên trái đất.

2. Sự kiện Mĩ ném bom xuống 2 TP của Nhật

Ngày 8/8/1986 (kỷ niệm ngày Mỹ ném 2 quả bom nguyên tử xuống 2 thành phố Hiroxima &Nagasaki (Nhật Bản) vào tháng 8/1945 (Khi sắp kết thúc c.tranh thế giới lần 2) và lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, vũ khí hạt nhân được sử dụng Hiện nay TG đã có kho vũ khí hạt nhân có sức tàn phá gấp hàng triệu lần quả bom nguyên tử đầu tiên đó. đủ để tiêu diệt hàng chục lần sự sống trên trái đất. Số nước có vũ khí này đã lên tới hàng chục...

3. Tác giả đã so sánh

+ So sánh với điển tích phương Tây (Thần thoại Hy Lạp) Thanh gươm Đamôclet& dịch hạch (lan truyền nhanh và gây chết người hàng loạt.

+ Điển tích này có ý tương đương với hình ảnh trong tục ngữ VN: "Ngàn cân treo sợi tóc"

🡪 Tác dụng: Tác giả muốn nhấn mạnh trong thời đại hiện nay, đó là nguy cơ - là thảm hoạ tiềm tàng, ghê gớm, khủng khiếp nhất.

🡪 Qua đó, thể hiện sự hồi hộp, lo âu về cái chết có thể xảy ra trong thực tế bất cứ lúc nào đối với trái đất.

4. Giáo viên: Tất cả những con số cụ thể tác giả nêu ra tuy vô cảm nhưng tác động đến miền nhạy cảm nhất của con người.

Dụng ý :

+ Gây ấn tượng, chỉ cho người đọc thấy rõ nguy cơ của chiến tranh hạt nhân.

A. Giới thiệu chung

1. Tác giả:

+ Mác- két sinh năm 1928- là nhà văn của Cô-lôm-bi-a có nhiều đóng góp cho nền hoà bình nhân loại thông qua các hoạt động sáng tác văn học và hoạt động xã hội.

+ Nhận giải thưởng Nô-ben về văn học 1982.

2. Tác phẩm:

+  Trích tham luận của Mac-ket đọc tại cuộc họp các nguyên thủ quốc gia Mêhicô viết 8/1986.

B. Đọc - Hiểu văn bản:

 1. Đọc- chú thích:

2.Bố cục:

+ Kiểu loại văn  bản: Nhật dụng

 + PTBĐC: Nghị luận

+ Bố cục: 3 phần

+ Phần 1: Cảnh báo nguy cơ của chiến tranh hạt nhân

+ Phần 2: Sự phi lý và tốn kém của chiến tranh hạt nhân.

+ Phần 3: Nhiệm vụ

3. Phân tích văn bản:

a. Tìm hiểu luận điểm và hệ

thống luận cứ của văn bản:

+ Luận điểm: Chiến tranh hạt nhân là một hiểm hoạ khủng khiếp đang đe doạ toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất. Vì vậy đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hoà bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại.

-> Mạch lạc, chặt chẽ, sâu sắc tạo sức thuyết phục của lập luận

b. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân và sự phi lí của cuộc chạy đua vũ trang:

* Nguy cơ chiến tranh hạt nhân:

+ Dẫn chứng và lí lẽ xác thực, vào đề trực tiếp  thu hút được người đọc, gây ấn tượng mạnh về tính hệ trọng của vấn đề.

=> Chiến tranh hạt nhân có nguy cơ to lớn, có sức huỷ diệt khủng khiếp, đe doạ sự sống của trái đất sống, nó có tính chất quyết định đến vận mệnh thế giới.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân và những hậu quả của nó

a.  Mục tiêu: hiểu được nội dung, nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV gọi học sinh đọc đoạn 2: “ Niềm an ủi....cho toàn thế giới”.

* GV yêu cầu HS thảo luận

Nhóm 1,3:

? Em có nhận xét gì về cách nói của tác giả ở đầu đoạn văn ?

 * Gợi ý: Mở đầu đoạn văn là 1 mệnh đề khái quát, thể hiện qua câu văn nào?

? Em hiêu mệnh đề này trình bày vấn đề gì?

? Cách nói như vậy có tác dụng gì ?

? Tác giả làm sáng tỏ điều đó bằng những dẫn chứng nào?

? Những hình ảnh so sánh trên gợi cho em suy nghĩ gì ? Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả?

Nhóm 2,4:

? Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí của loài người mà còn ngược lại lí trí của tự nhiên, phản lại sự tiến hoá. Theo em có đúng không? Vì sao?

* Gợi ý: ? Em hiểu lí trí tự nhiên có ý nghĩa là gì?

? Để làm nổi bật luận cứ này, tác giả đã đưa ra các chứng cứ gì ?

? Có được cuộc sống ngày hôm nay là một sự tiến hoá rất lâu bền nhưng nếu cuộc tranh hạt nhân xảy ra thì kết quả sẽ ra sao ?

? Trong phần văn bản  hai chữ “ trái đất” được nhắc đến nhiều, em có suy nghĩ gì khi nhắc đến danh từ  này ?

? Câu văn cuối của đoạn văn “ trong thời đại...của nó” giống như một lời bình, nội dung lời bình ấy là gì ?

? Cụm từ “ bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới hoà bình” có ý nghĩa ntn ?

? Qua đoạn văn em thấy nhà văn bày tỏ  thái độ và có những kiến nghị như thế nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 1,3:

+ Mệnh đề: “ Niềm an ủi…hạt nhân” thể hiện Cán cân công lí đã mất đi sự thăng bằng, nó đang nghiêng về 1 phía: phía bất công, phi lí.

+ Dịch hạch : Bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm do một loại vi khuẩn từ bọ chét của chuột đã mắc bệnh truyền sang người, khi thành dịch lây lan rất nhanh đe doạ tính mạng nhiêù người

+ Dịch hạch hạt nhân : Cách nói ẩn dụ : Vũ khí hạt nhân đe doạ loài người như nguy cơ bệnh dịch hạch.

🡪 tác dụng: Gây ấn tượng đối với người đọc, cách nói cụ thể giúp cho người dễ hình dung.

+ Tác giả đề cập đến 4 lĩnh vực quan trọng và bức xúc trong cuộc sống của loài người hiện nay :

+ Chăm sóc trẻ em.

+ Y tế.

+ Thực phẩm.

+ Giáo dục.

- Tác giả  lần lượt đưa ra những ví dụ so sánh:

Nhóm 2,4:

* Học sinh đọc “ không những đi ngược lại lí trí của con người ... điểm xuất phát của nó”

+ Lí trí tự nhiên là qui luật tự nhiên, lô gíc tất yếu của tự nhiên.

Các chứng cứ:

+ Tác giả  đưa ra chứng cứ từ khoa học địa chất và cổ sinh học về nguồn gốc và sự tiến hoá của sự sống trên trái đất. Tất cả cho thấy :

+ “Từ khi mới nhen nhúm sự sống trên trái đất…380 triệu năm con bướm mới bay được, 180 triệu năm nữa bông hồng mới nở… 4 kỷ địa chất, con người mới hát được hay hơn chim và  mới chết vì yêu”.

+ “Chỉ cần bấm nút một cái là đưa cả quá trình vĩ đại và tốn kém đó của bao nhiêu triệu năm trở lại điểm xuất phát của nó”.

+ Cuộc tranh hạt nhân là hành động ngu ngốc, cực kì dã man, phi lí, đáng lên án, nó đi ngược lại lí trí của con người.

+ Cụm từ “ bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới hoà bình” :

+ Đó là tiếng nói của tất cả các công luận trên thế giới chống cuộc tranh, là tiếng nói yêu chuộng hoà bình của nhân dân thế giới.

- Thái độ của nhà văn:

+ Rất tích cực phản đối, ngăn chặn chạy đua vũ trang, tàng trữ vũ khí hạt nhân, tác giả  không dẫn người đọc đến sự lo âu mang tính bi quan về vận mệnh của nhân loại.

+ Nhưng tiếng nói ấy có thể không ngăn chặn được hiểm hoạ hạt nhân, nó có thể vẫn cứ xảy ra

 => Đưa ra kiến nghị : Cần lập ra một nhà băng lưu trữ trí nhớ tồn tại được cả sau thảm hoạ hạt nhân, để nhân loại các thời đại sau biết đến cuộc sống của chúng ta đã từng tồn tại trên trái đất và không quên những kẻ đã vì những lợi ích ti tiện mà đẩy nhân loại vào hoạ diệt vong.

🡺 Qua đây Mác – két muốn kêu gọi: Hãy ngăn chặn nguy cơ chiến tranh hạt nhân, bảo vệ con người bảo vệ sự sống.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

+ Tác giả là một nhà văn đầy tâm huyết, quan tâm sâu sắc đến vấn đề hạt nhân, yêu chuộng hoà bình và có những hành động thiết thực xây dựng một c/sống hoà bình hạnh phúc cho nhân loại -> Vì lẽ đó, ông cũng là nhà văn được nhận giải thưởng Nô ben văn học vào năm 1982.

* Giáo viên: Hiện nay cuộc xâm lược I – Rắc của Mĩ ... bị loài người lên án, phản đối những hành động chạy đua vũ trang.  Và chúng ta đang cố gắng chống lại hành động đó, đem tiếng nói của mình tham gia vào bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng

Hoạt động 2: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi:

? Em hãy nêu ý nghĩa của văn bản?

? Theo em, tính thuyết phục và hấp dẫn của văn bản nhật dụng nghị luận chính trị này là ở

những yếu tố nghệ thuật nào ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

*Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân và những hậu quả của nó:

+ Sự tốn kém ghê gớm của cuộc chạy đua hạt nhân.

+ Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho cuộc chiến tranh hạt nhân đã và đang cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để cải thiện đời sống của con người, nhất là ở các nước nghèo trên các lĩnh vực: Chăm sóc trẻ em, y tế, thực phẩm, giáo dục.

=> Nghệ thuật lập luận sắc bén, chứng cứ cụ thể xác thực. Dùng cách so sánh đối lập. Sự tốn kém ghê gớm và tính chất phi lí của cuộc chạy đua vũ trang.

* Sự phi lí của chiến tranh hạt nhân:

+  Sự sống ngày nay trên trái đất và con người là kết quả của một quá trình tiến hoá hết sức lâu dài của tự nhiên.

+ Tính chất của cuộc tranh hạt nhân phản tiến hoá, phản tự nhiên-> Hành động phi lí.

b.  Lời kêu gọi đấu tranh vì một thế giới hòa bình, không có chiến tranh:

+ Tất cả chúng ta phải có trách nhiệm chống, ngăn chặn chiến tranh hạt nhân.

+ Nhân loại cần giữ gìn kí ức của mình, lịch sử sẽ lên án những thế lực hiếu chiến đẩy con người vào thảm hoạ hạt nhân.

4. Tổng kết:

 a Nội dung- Ý nghĩa:

*Nội dung:

+  Chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn thể  loài người và mọi sự sống trên trái đất. Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách của chúng ta là đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy-> Giữ gìn ngôi nhà chung của trái đất, bảo vệ môi trường sống bình yên.

* Ý nghĩa của văn bản: Văn bản thể hiện những suy nghĩ nghiêm túc, đầy trách nhiệm của Mác két đối với hoà bình nhân loại

b Nghệ thuật:

+ Có lập luận chặt chẽ

+ Có chứng cứ cụ thể, xác thực

+ Sử dụng NT so sánh sắc sảo, giàu sức thuyết phục.

c. Ghi nhớ SGK-21

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu phương châm quan hệ

a.  Mục tiêu: hiểu được phương châm quan hệ

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

NV1: GV yêu cầu HS đọc ngữ liệu ( SGK- Tr 21)

GV phân công

Tổ 1: Em hiểu gì về nghĩa của thành ngữ: "Ông nói gà, bà nói vịt"

Tổ 2: Thành ngữ chỉ tình huống này như thế nào?

Tổ 3: Điều gì sẽ xảy ra nếu xuất hiện những tình huống hội thoại như vậy?

V2: GV giao việc cả lớp

- GV đặt tiếp câu hỏi:

? Qua đó, em rút ra bài học gì khi giao tiếp?

? Hãy lấy ví dụ trong thực tế người nói vi phạm phương châm quan hệ  khi giao tiếp?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Đáp án

Tổ 1: - Trường hợp 2 người đối thoại mỗi người nói 1 phách không ăn nhập với nhau, do không hiểu nhau (vi phạm phương châm về lượng)

Tổ 2: - Đây là tình huống hội thoại mà trong đó mỗi người nói một đề tài khác nhau không ăn khớp với nhau

Tổ 3: - Con người sẽ không hiểu nhau, không giao tiếp được với nhau, các hoạt động của xã hội sẽ trở nên rối loạn

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

Gv bổ sung

GV: Trong quá trình hội thoại những người tham gia có thể thay đổi đề tài: có những hình thức ngôn ngữ để báo hiệu sự thay đổi đó.

 Ví dụ:

- à này, còn chuyện hôm qua thì sao?

- Thôi, nói chuyện khác cho vui đi.

Hoạt động 2: Tìm hiểu phương châm cách thức

a.  Mục tiêu: HS nắm được phương châm cách thức

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Nhiệm vụ 1: Giáo viên chia nhóm thảo luận:

- Nhóm 1,3:

? Thành ngữ "Dây cà ra dây muống", "Lúng búng như ngậm hột thị" dùng để chỉ những cách nói ntn?

? Những cách nói như vậy có ảnh hưởng đến giao tiếp ?

? Từ đó, em rút ra bài học gì trong giao tiếp?

Nhóm 2,4:

? Hãy nêu cách hiểu của em về câu: "Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy".

? Để người nghe không hiểu lầm, phải nói ntn?

? Qua đó em rút ra kết luận gì?

* Nhiệm vụ 2: GV yêu cầu cả lớp

? Phân tích truyện cười "Cháy"

? Đây chính là phương châm cách thức. Để đảm bảo phương châm cách thức, khi giao tiếp chúng ta cần chú ý điều gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 1,3:

- "Dây cà ra dây muống"-> Chỉ cách nói dài dòng, rườm rà

- "Lúng búng như ngậm hột thị" -> chỉ cách nói ấp úng không rành mạch, không thành lời.

- Làm cho người nghe khó tiếp nhận hoặc tiếp nhận không đúng nội dung truyền đạt -> Làm cho giao tiếp không đạt được hiệu quả mong muốn.

Nhóm 2,4:

+ Có thể hiểu theo hai cách tuỳ thuộc vào việc xác định cụm từ "của ông" bổ nghĩa cho từ "nhận định" hay "truyện ngắn"

 Để người nghe không hiểu lầm, có thể nói:

- Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn

- Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn mà ông ấy sáng tác.

- Tôi đồng ý với những nhận định của các bạn về tr/ngắn của ông ấy

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức: Khi giao tiếp, nếu không vì một lý do nào đó đặc biệt thì không nên nói những câu mà người nghe có thể hiểu theo nhiều cách, bởi những câu nói như vậy khiến người nói và người nghe không hiểu nhau gây trở ngại cho qúa trình giao tiếp.

Hoạt động 3: Tìm hiểu phương châm lịch sự

a.  Mục tiêu: HS nắm được PC lịch sự

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

- GV yêu cầu HS đọc truyện: "Người ăn xin"

? Nêu nội dung câu chuyện?

? Vì sao cả ông lão ăn xin và cậu bé đều cảm thấy mình đã nhận được từ người kia một điều gì đó?

? Em nhận ra tình cảm nào của cậu bé dành cho ông lão ăn xin qua cái nắm tay ấy?

? Điều đó được thể hiện qua những chi tiết nào?

? Vậy cậu bé đã thể hiện điều gì qua giao tiếp?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

- Mặc dù cả hai người đều không có của cải, tiền bạc để cho nhau nhưng cả hai đều cảm nhận được tình cảm mà người kia dành cho mình (qua cái nắm chặt tay).

Tình cảm của cậu bé với ông lão: Đặc biệt là tình cảm chân thành tôn trọng và quan tâm của cậu bé dành cho ông lão ăn xin.

Thể hiện qua chi tiết:

+ Bàn tay run run nắm chặt (hành động)

+ Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả (lời nói)

- Cậu bé chú ý đến vai xã hội: người dưới - người trên

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức: - Trong giao tiếp dù địa vị xã hội hay hoàn cảnh của người đối thoại có ntn thì người nói cũng vẫn phải có những hành động và lời lẽ lịch sự thể hiện sự tôn trọng.

- Không nên thấy người đối thoại thấp kém hơn mình mà có lời lẽ và hành động thiếu lịch sự.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a.  Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về văn bản để hoàn thành bai tập.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV hướng dẫn HS làm các bài tập theo nhóm

Nhóm 1: bài 1

Nhóm 2: bài 2

Nhóm 3: bài 3

Nhóm 4: bài 4

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

I. Phương châm quan hệ: (7’)

1. Phân tích  ngữ liệu:

          (SGK/21)

- Thành ngữ “ông nói gà, bà nói vịt”: Hai người đối thoại mỗi người nói 1 đằng, không hiểu nhau -> cuộc thoại không thực hiện được.

=> Nói đúng đề tài mà hội thoại đang đề cập, tránh nói lạc đề.

2. Ghi nhớ : (SGK/21)

* Lưu ý: Trong quá trình hội thoại những người tham gia có thể thay đổi đề tài: có những hình thức ngôn ngữ để báo hiệu sự thay đổi đó.

II Phương châm cách thức (6’)

1. Phân tích  ngữ liệu:

 (SGK/21)

+ Thành ngữ:

- “Dây cà ra dây muống": Chỉ cách nói dài dòng, rườm rà

- "Lúng búng như ngậm hột thị": chỉ cách nói ấp úng, không rành mạch, không thành lời.

-> Khi giao tiếp phải nói ngắn gọn, rành mạch

+ Câu: “Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy” có 2 cách hiểu khác nhau -> Diễn đạt không rõ ràng.

->Khi giao tiếp, cần nói ngắn gọn, rành mạch, tránh nói mơ hồ.

2.Ghi nhớ:(SGK/22)

III. Phương châm lịch sự: (5p)

1. Phân tích  ngữ liệu:

(SGK/22)

- Người ăn xin và cậu bé đều cảm nhận đc sự chân thành và tôn trọng của nhau

-> Khi giao tiếp cần tế nhị và tôn trọng người khác

2. Ghi nhớ. (SGK/23)

III. Luyện tập

Bài 1: (SGK/23)

a.Những câu ca dao, tục ngữ khẳng định vai trò của ngôn ngữ trong đời sống và khuyên ta trong giao tiếp nên dùng những lời lẽ lịch sự nhã nhặn.

b.Những câu có nội dung tương

Bài 2 (SGK/23)

VD: Bài văn của bạn chưa hay lắm

=> bài văn viết dở

(Nói giảm, nói tránh).

Bài 3 (SGK/23)

a-nói mát      

b-nói hớt

c-nói móc

d-nói leo

e-nói ra đầu ra đũa

Bài 4 (SGK/23

Khi người nói chuẩn bị hỏi về một vấn đề không đúng vào đề tài mà hai người đang trao đổi, tránh để người nghe hiểu là mình không tuân thủ phương châm quan hệ, người nói dùng cách diễn đạt trên

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: HD học sinh ôn tập về văn thuyết minh

a.  Mục tiêu: hiểu được khái niệm, đặc điểm văn bản TM

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV - GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm

- Thời gian: 2 phút

- Yêu cầu: Viết ra bảng nhóm nội dung câu hỏi

- Phân công:

Tổ 1

? Nhắc lại k/n văn bản TM?

Tổ 2

? Đặc điểm chủ yếu của văn bản TM?

Tổ 3:  Các phương pháp TM.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Đáp án mong muốn

* Nhóm 1:

Là kiểu vb thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống nhằm cung cấp tri thức khách quan về đặc điểm, t/c, nguyên nhân...của các hiện tượng, sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích...

67

* Nhóm 2:

 - Tri thức khách quan, hữu ích, chính xác.

- Trình bày chính xác, rõ ràng.

* Nhóm 3

 Phân tích phân loại, nêu ví dụ, liệt kê, số liệu, so sánh

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh

a.  Mục tiêu: HS nắm được các yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Nhiệm vụ 1: GV yêu cầu HS đọc văn bản và trả lời câu hỏi:

? Nhan đề của VB có ý nghĩa gì?

? Nêu đối tượng thuyết minh của VB?

? Bố cục của văn bản?

Nhiệm vụ 2: GV yêu cầu HS thảo luận nhóm

- Thời gian: 5 phút

- Yêu cầu: Viết ra bảng nhóm nội dung câu trả lời đại diện trình bày

Phân công

Tổ 1+2:

? Văn bản TM những đặc điểm gì của cây chuối?

Tìm các câu văn trong bài thuyết minh về đặc điểm tiêu biểu của cây chuối Việt Nam?

Nhóm 3: ? Chỉ ra những câu văn có yếu tố miêu tả về cây chuối trong VB?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

*Đáp án mong muốn

NV1: Nhan đề nhấn mạnh vai trò của cây chuối trong đời sống vật chất và tinh thần của người Việt Nam từ xưa đến nay, thái độ đúng đắn của con người trong việc nuôi trồng, chăm sóc, sử dụng có hiệu quả giá trị của cây chuối

Đối tượng: Cây chuối Việt Nam.

 Bố cục của văn bản:

+ Đoạn 1: Từ đầu-> con đàn cháu lũ.

+ Đoạn 2: Người phụ nữ -> ngày nay.

+ Đoạn 3: Còn lại

NV2:

Nhóm 1+2

- Hầu như ở nông thôn nhà nào cũng trồng chuối .

 - Cây chuối rất ưa nước ... bạt ngàn vô tận

 - Người phụ nữ nào ...từ gốc đến hoa quả

 - Quả chuối là một món ăn ngon .

 - Nào chuối hương... hương thơm hấp dẫn mỗi cây chuối đều cho một buồng chuối

 - Có buồng chuối trăm quả nghìn quả .

 - Quả chuối chín ... da dẻ mịn màng

- Nến chuối chín... bữa ăn hàng ngày

- Chuối xanh nấu ... không thay thế được .

- Người ta có thể ... trên mâm ngũ quả chuối thờ ... dùng nguyên nải .

- ngày lễ tết ...thờ chuối chín

Nhóm 3

+ Tả thân cây chuối: Thân chuối mềm vươn lên như những trụ cột nhẵn bóng ...

+ Tả vòm tán lá: Toả ra vòm tán lá xanh mướt che rợp từ vườn tược đến núi rừng

+ Tả chuối trứng cuốc : Vỏ chuối có những vệt lốm đốm như vỏ trứng quốc.

+ Tả cách ăn chuối: Chuối xanh có vị chát, để sống cắt lát ăn cặp với thịt lợn luộc...hay ăn gỏi.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức và bổ sung:

Tác dụng của yếu tố miêu tả :

- Tác dụng : Gợi hình ảnh cụ thể, nổi bật, ấn tượng để thuyết minh về cây chuối đc sinh động và hấp dẫn hơn

V/b chưa cung cấp đầy đủ tri thức về cây chuối chưa. Có thể bổ sung thêm

+ Các loại chuối: chuối tây, chuối hột, chuối lá...

+ Cấu tạo của chuối:

- Thân chuối: Gồm nhiều lớp bẹ xếp lại với nhau

- Lá chuối: Gồm lávà cuống

- Hoa chuối: Màu hồng có nhiều bẹ

- Gốc: có củ và rễ

+ Công dụng của chuối.

I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh

1.Phân tích  ngữ liệu SGK/24

Văn bản: "Cây chuối trong đời sống Việt Nam”

+ Nhan đề của VB :

- Vai trò của cây chuối trong đời sống vật chất và tinh thần của người Việt Nam từ xưa đến nay.

-Thái độ đúng đắn của con người đối với cây chuối

+ Đối tượng: Cây chuối Việt Nam

+ Bố cục : 3 đoạn

- TM những đặc điểm tiêu biểu của cây chuối : Nơi trồng, đặc điểm sống, các loại chuối, buồng chuối, quả chuối.

- Câu văn có yếu tố miêu tả :

  +Thân chuối mềm vươn lên như những trụ cột nhẵn bóng

+Toả ra vòm tán lá xanh mướt.

  + Khi chín vỏ chuối có những vệt lốm đốm như vỏ trứng cuốc.

  +Cách ăn chuối xanh...

Ngày soạn:

Ngày dạy:

Tiết theo PPCT:10

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu đề và lập dàn ý

a.  Mục tiêu: Biết cách tìm ý và lập dàn ý cho bài văn TM

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Nhiệm vụ 1 :

* Giáo viên:  Gọi học sinh đọc đề bài và đặt câu hỏi :

? Đề bài thuộc thể loại?  yêu cầu trình bày vấn đề gì ?

Phạm vi của đề bài ?

? Với vấn đề này ta cần phải trình bày những ý nào ?

? Ta có thể sử dụng những ý nào trong bài thuyết minh khoa học ?

Nhiệm vụ 2 :

* Giáo viên hướng dẫn học sinh lập dàn ý theo nhóm( 10 phút)

Nhóm 1: mở bài và phần đặc điểm sinh học

Nhóm 2: Con trâu trong đời sống vật chất.

Nhóm 3: con trâu trong đời sống tinh thần và kết bài.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

1. Đề bài:

Con trâu ở làng quê Việt nam.

2. Yêu cầu:

2.1. Tìm hiểu đề:

+ Thể loại: Thuyết minh.

+ Vấn đề: Vai trò, vị trí của con trâu trong đời sống người nông dân.

+ Phạm vi: Thuyết minh  về con trâu ở làng quê Việt Nam

2.2. Tìm ý:

+ Đặc điểm sinh học

+ Con trâu trong đời sống vật chất

+ Con trâu trong đời sống tinh thần

3. Lập ý:

a) Mở bài:

+ Giới thiệu chung về con trâu ở làng quê VN

b) Thân bài:

* Đặc điểm sinh học:

+ Trâu là động vật thuộc họ Bò, phân bộ nhai lại, nhóm sừng rỗng, bộ guốc chẵn, lớp thú có vú.

+ Trâu Việt Nam có nguồn gốc từ trâu rừng thuần hoá, thuộc nhóm trâu đầm lầy.

* Con trâu trong đời sống vật chất:

+ Là tài sản lớn của người nông dân. cung cấp sức kéo để cày, bừa, kéo xe, trục lúa…cung cấp nguồn phân bón dồi dào cho sản xuất nông nghiệp.

+ Nguồn cung cấp thực phẩm ( thịt), da để bịt mặt trống, sừng trâu để làm đồ mĩ nghệ.

* Con trâu trong đời sống tinh thần:

+ Gắn bó với người nông dân như người bạn thân thiết.

+ Gắn bó với tuổi thơ nông thôn.

+ Trong lễ hội đình đám: chọi trâu, đâm trâu

c) Kết bài: Con trâu trong tình cảm của người nông dân.

Các phương pháp thuyết minh

Các biện pháp nghệ thuật thường sử dụng

Yêu tố miêu tả

Tác dụng

Các phương pháp thuyết minh

Các biện pháp nghệ thuật thường sử dụng

Yêu tố miêu tả

phân loại

phân tích

liệt kê

 so sánh, đối chiếu

Lấy VD

định nghĩa

Kể chuyện

Tự thuật

 đối thoại

vè

Diễn ca

Tác dụng

Sự vật được thuyết minh nổi bật, có hồn, trở nên gần gũi với con người, gây hứng thú cho người đọc.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: biết đuọc tác giả, tác phẩm

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên:  yêu cầu HS dựa vào SGK và trả lời câu hỏi:

Hãy nêu xuất xứ của văn bản?

 Văn bản này được tuyên bố vào thời gian nào? Tại đâu trong hoàn cảnh nào ?

Văn bản này ra đời trong tình hình thế giới như thế nào ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

- Văn bản này không phải là toàn bộ lời tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em mà sau phần nhiệm vụ (hết mục 17) bản tuyên bố còn phần cam kết, những bước tiếp theo và nêu ra một chương trình, các bước cụ thể cần phải làm. Điều này cũng khẳng định: Quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em ngày càng được các quốc gia, các tổ chức quốc tế quan tâm đầy đủ và sâu sắc hơn.

- Bối cảnh thế giới mấy chục năm cuối thế kỉ XX:

+ Khoa học kỹ thuật phát triển, kinh tế tăng trưởng, tính cộng đồng hợp tác giữa các quốc gia trên thế giới được củng cố, mở rộng tạo điều kiện thuận lợi để quan tâm đến trẻ em.

+ Khó khăn, những vấn đề đặt ra: Sự phân hoá rõ rệt về mức sống giữa các nước, trong một nước. Chiến tranh và bạo lực nổ ra ở nhiều nơi, có nhiều trẻ em hòan cảnh khó khăn, tàn tật, bị bóc lột, thất học.....

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản/ tìm hiểu chú thích, bố cục văn bản

a.  Mục tiêu: HS nắm được bố cục, PTBĐ của văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên nêu yêu cầu đọc: Đọc rõ ràng, khúc triết từng mục để  cho thấy tính cấp thiết của vấn đề tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em.

* Giáo viên: Văn bản gồm 17 mục giáo viên đọc mẫu phần 1,2. Gọi học sinh  đọc tiếp.

- GV đặt câu hỏi:

?  Em hiểu chế độ Apacthai như thế nào?

? Giải thích các từ tăng trưởng, vô gia cư?

? Nhận xét về ND văn bản này thuộc cụm văn bản nào?

? Xét về hình thức, cách trình bày văn bản này thuộc kiểu văn bản nào?

? Phương thức biểu đạt chính của văn bản?

? Vấn đề cần đề cập là gì ?

? Đoạn còn lại có thể chia làm mấy phần ? Dựa vào đâu em xác định bố cục đó ?

? Em có nhận xét gì về bố cục  trên của văn bản?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Giải thích các từ

+ Tăng trưởng: Phát triển theo hướng tiến bộ, tốt đẹp

+ Vô gia cư: Không gia đình, không nhà cửa

+ VB thuộc nhóm văn bản  nhật dụng

 + VB Nghị luận ctrị xã hội

Nội dung:  Quyền được bảo vệ, chăm sóc và phát triển của trẻ em.

Bố cục: 4 phần

+ Phần mở đầu:( 2 mục) Lý do của bản tuyên bố

+ Sự thách thức :( 5 mục): Nêu thực trạng cuộc sống của nhiều   trẻ em...

 + Cơ hội: (2 mục) Những điều kiện thuận lợi để con người có thể quan tâm đến trẻ em được nhiều hơn.

  + Nhiệm vụ: (8 mục):Những nhiệm vụ cụ thể ....

? Em có nhận xét gì về bố của trên của văn bản?

+ Rất rõ ràng mạch lạc, các phần liên kết chặt chẽ và lôgíc.Văn bản đi từ nghiên cứu chung đến thực tế (kk, thuận lợi) và từ thực tế đề ra nhiệm vụ cụ thể.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

Hoạt động 3: Tìm hiểu Nhận thức của cộng đồng về trẻ em và quyền trẻ em

a.  Mục tiêu: biết đuọc nội dung và nghệ thuật của văn bản.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi:

 ?Đọc lại phần mở đầu và cho biết: Nội dung và ý nghĩa của từng mục vừa đọc ?

? Mở đầu văn bản Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em họp ở Niu Ooc ngày 30/9/1990 đã kêu gọi điều gì về quyền trẻ em?

? Bản tuyên bố đã thể hiện cách nhìn về trẻ em ntn?

? Hội nghị đã khẳng định trẻ em có những quyền gì

? Em có nhận xét gì về cách nhìn nhận, đánh giá của cộng đồng thế giới về trẻ em?

? Quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em trên toàn thế giới là một vấn đề mang tính chất như thế nào?

? Là học sinh  thế hệ trẻ, em có cảm xúc gì khi biết đến lời tuyên bố này ?

? Em có nhận xét gì về cách nêu vấn đề của tác giả?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nội dung

 + Mục 1: Mở đầu nêu vấn đề giới thiệu mục đích và  nhiệm vụ của hội nghị cấp cao thế giới.Tại sao phải họp hội nghị này.

 + Mục 2: Khái quát những đặc điểm, yêu cầu của trẻ em, khẳng định quyền của trẻ em.

Hội nghị đã khẳng định trẻ em có những quyền:

+ Phải được sống trong vui tươi thanh bình, được chơi được học và phát triển, tương lai của chúng phải được trưởng thành trong sự hoà hợp và tương trợ (sống trong bình đẳng giúp đỡ và không bị phân biệt)

🡪 Nhận xét:

+ Cách nhìn tiến bộ đầy tin yêu và giàu trách nhiệm đối với thế hệ trẻ-> Hội nghị cấp cao thế giới thể hiện sự quan tâm rất đặc biệt và cần thiết với trẻ em.

Liên hệ:

+ Vui sướng vì: Quyền sống của trẻ em là vấn đề quan trọng cấp thiết trong thế giới hiện đại.

+ Cộng đồng thế giới đã quan tâm đặc biệt đến vấn đề này-> Trẻ em có quyền hi vọng vào những lời tuyên bố đó.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

* Giáo viên: Hội đồng bộ trưởng nước CHXHCN Việt Nam đã quyết định chương trình hoạt động vì sự sống còn, quyền được bảo vệ và chăm sóc, bảo vệ và phát triển của trẻ em từ 1991-2000 đặt thành bộ phận chiến lược phát triển k.tế xã hội.

A.Giới thiệu chung:

*  Tác phẩm:

+ Trích "Tuyên bố của hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em" họp tại trụ sở Liên hợp quốc tại Niu-oóc ngày 30/9/1990

B. Đọc - Hiểu văn bản:

1. Đọc-  chú thích:

2. Bố cục- Kiểu văn bản

+ Kiểu văn bản: nhật dụng

+ PTBĐ: nghị luận (chính trị -xã hội)

+ Bố cục: 4 phần

3. Phân tích:

a Nhận thức của cộng đồng về trẻ em và quyền trẻ em:

+ Bản tuyên bố mở đầu bằng lời kêu gọi khẩn thiết: "Hãy bảo đảm cho tất cả trẻ em 1 tương lai tốt đẹp hơn".

-> Lí do đề ra bản tuyên bố.

+ Cách nhìn nhận trẻ em

thông qua đặc điểm tâm sinh lí: Trẻ em trong trắng, dễ bị tổn thương và còn phụ thuộc, hiểu biết, ham hoạt động và đầy ước vọng.

=> Khẳng định về Quyền trẻ em: được sống trong thanh bình, được chơi, được học, được phát triển.

=> Quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em là một vấn đề mang tính chất nhân bản.

+ Cách nêu vấn đề gọn, rõ có tính chất khẳng định, giới thiệu mục đích, nhiệm vụ  của Hội nghị cấp cao thế giới

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Những thách thức phản ánh thực trạng của trẻ em trên thế giới

a.  Mục tiêu: nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV Gọi học sinh đọc từ mục 3 đến mục 7 (SGK-32) và trả lời câu hỏi

- HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi

? Hãy cho biết vai trò và vị trí của mục 3?

? Trình bày những dẫn chứng cụ thể cho các nhận xét trên?

? Em có nhận xét gì về cách nói và con số được đưa ra?

? Tuy ngắn gọn nhưng phần “sự thách thức” đã nêu lên điều gì về tình trạng của trẻ em?

? Theo em, những bất hạnh trên của trẻ em là mang tính khách quan hay chủ quan? Nhân loại có thể cải thiện tình hình đó được hay không?

? Em có nhận xét gì về cách lập luận ở đoạn văn nghị luận này?

?Hiện nay trẻ em ở VNam nói chung và thế giới nói riêng phải chịu đựng những thách thức nào ngoài những thách thức nêu trên?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Mục 3 : Vai trò chuyển ý, chuyển đoạn,  giới hạn vấn đề: Trong thực tế cuộc sống thời thơ ấu của nhiều trẻ em trên thế giới không được hưởng “quyền trẻ em” bằng phép tương phản, thu hút người nghe.

- Những dẫn chứng cụ thể :

+ Mỗi ngày có 40.000 trẻ em bị chết

+ Hàng ngày có vô số trẻ  em..bất hạnh

+ Mỗi ngày có hàng triệu...đói nghèo

🡪 Nhận xét :

+ Cho thấy số trẻ em chịu bất hạnh là vô cùng lớn, các em phải chịu những bất hạnh, hiểm hoạ giáng xuống từng ngày từng giờ-> kìm hãm khả năng phát triển, quyền trẻ em bị xâm phạm.

Mục 3 đã nêu lên những tình trạng ở trẻ em :

+ Bị trở thành nạn nhân của của chiến tranh và bạo lực, của sự phân biệt chủng tộc, sự xâm lược, chiếm đóng và thôn tính của nước ngoài.

+ Chịu đựng những thảm hoạ đói nghèo, khủng hoảng kinh tế, tình trạng vô gia cư, dịch bệnh, mù chữ, môi trường xuống cấp.

+ Nhiều trẻ em chết mỗi ngày do suy dinh dưỡng và bệnh tật.

- Nhận xét cách lập luận

? Em có nhận xét gì về cách lập luận ở đoạn văn nghị luận này?

+ Phân tích theo trình tự tổng- phân -hợp

+ Kết hợp giữa lí lẽ và dẫn chứng bằng những con số xác thực, tiêu biểu

+ Giải thích thực trạng bằng nguyên nhân

+ Luận cứ liệt kê dồn dập ->gây tác động truyền cảm

+ Ba điều nói về thực trạng đều mở đầu bằng sự lặp lại của 1 cụm từ mang nghĩa khẩn cấp: " Hàng ngày....Mỗi ngày và những cụm từ có sự gợi cảm mạnh mẽ " những hiểm họa.., nỗi bất hạnh, những thảm họa..."

- Trẻ em tại VN :

+ Buôn bán, bắt cóc trẻ em qua biên giới: T.Quốc& T.Lan

+ Nạn nhân của những vụ hiếp dâm, cưỡng dâm, xâm phạm tình dục, bạo hành trẻ em.v.v..

+ Nạn nhân của văn hoá phẩm đồ truỵ, ma tuý

+ Đói nghèo, khủng hoảng k.tế

+ Dịch bệnh nguy hiểm: Viêm cơ Đen ta, H1N1       HIV/AIDS, xương thuỷ tinh, ảnh hưởng chất độc màu da cam.v.v..

+ Nạn nhân của sóng thần, động đất, bão lụt, lũ quét.v.v..

+ Môi trường xuống cấp

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

* Giaó viên:  Chiếu video sóng thần ở Nhật bản

       Sóng thần, động đất mạnh nhất trong vòng 140 năm tại Nhật Bản ngày 11/3/2011 có 15.365 người thiệt mạng, 5.363 người bị thương và 8.206 người bị mất tích. 125. công trình nhà ở bị hư hại hoặc phá huỷ hoàn toàn. Một loạt các nhà máy điện hạt nhân bị ảnh hưởng ngừng hoạt động khiến cho việc rò rỉ chất phóng xạ- nỗi lo lớn của toàn thể nhân dân thế giới. Trẻ em ở các nước nghèo Châu Á, Châu Phi bị chết đói. Vào tháng 1 năm 2008 cả nước ta đã trào dâng

 làn sóng phẫn nộ về trường hợp “ bảo mẫu” Quảng Thị Kim Hoa ở số 1/2 đường Võ Thị Sáu, phường Quyết Thắng, thành phố Biên Hoà, tỉnh Đồng

Nai hành hung 10 đứa trẻ trong quá trình trông giữ các cháu tại nhà ( Bị xử phạt 12 tháng tù giam vì tội: “ngược đãi trẻ em” theo điều 11 Bội luật hình sự ).v.v...

+ Họ phải trăn trở suy nghĩ và tìm các giải pháp thích hợp để giảm bớt và xoá bỏ bất hạnh cho trẻ em. Họ phải làm tất cả những gì tốt đẹp nhất có thể vì trẻ em

* Giáo viên kết luận: Tuy ngắn gọn nhưng phần “Thách thức” đã nêu lên khá đầy đủ, cụ thể hiện trạng bị rơi vào hiểm hoạ cuộc sống khổ cực về mọi mặt của trẻ em trên thế giới và ở VNam cũng vậy. Đặt ra yêu cầu đối với cộng đồng thế giới: Cần quan tâm, bảo vệ & chăm sóc trẻ em như thế nào, ta cùng tiếp tục tìm hiểu.

Hoạt động 2: Tìm hiểu Những thuận lợị  để cộng đồng quốc tế thực hiện lời tuyên bố vì trẻ em

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu học sinh theo dõi mục 8 – 9 ( SGK-32,33 ) và trả lời câu hỏi theo cặp đôi :

? Em hiểu cơ hội là gì?

? Tại sao sau khi nêu phần “Sự thách thức” Hội nghị cấp cao lại chỉ ra những cơ hội để quan tâm chăm sóc trẻ em?

? Bối cảnh thế giới vẫn có nhiều cơ hội để bảo vệ quyền sống và phát triển của trẻ em. Đó là những cơ hội nào?

? Hãy lấy ví dụ chứng minh: Sự liên kết của các quốc gia và sự hợp tác quốc tế trên nhiều lĩnh vực để bảo vệ và chăm sóc phát triển trẻ em?

? Nêu những hiểu biết của em về công ước quốc tế về quyền trẻ em? (L.hệ GDCD6) ?

+ Trẻ em có quyền vui chơi, học tập, có quyền tham gia, góp ý.v.v..

? Cách lập luận ở đoạn văn bản này có đặc điểm gì?

?Liên hệ Đảng và Nhà nước ta, đã quan tâm đến Quyền trẻ em như thế nào?(

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Cơ hội là những điều kiện thuận lợi cơ bản để cộng đồng quốc tế có thể đẩy mạnh việc bảo vệ & chăm sóc trẻ em.

+ Hội nghị cấp cao lại chỉ ra những cơ hội để quan tâm chăm sóc trẻ em vì: Thế giới và trẻ em đang đứng trước rất nhiều thách thức song không phải là không có cơ hội để giành những điêù kiện tốt nhất cho trẻ em. Chúng ta có thể cải thiện cuộc sống của trẻ em nếu biết vượt qua những thách thức và tận dụng mọi cơ hội thuận lợi

+ Các cơ hội:

+ Sự hợp tác và đoàn kết quốc tế ngày càng có hiệu quả cụ thể trên nhiều lĩnh vực, phong trào giải trừ quân bị được đẩy mạnh tạo điều kiện cho một số tài nguyên to lớn có thể được chuyển sang phục vụ các mục tiêu kinh tế, tăng cường phúc lợi xã hội              

+ Công ước quốc tế về quyền trẻ em quy định: Trẻ em có quyền vui chơi, học tập, có quyền tham gia, góp ý.v.v..

- Nhận xét nghhệ thuật

 + Giải thích + chứng minh : lấy sự việc để chứng minh lấy(công ước) để khẳng định ý nghĩa của sự liên kết các nước được giải thích bằng thực tại đã có( sự hợp tác, đoàn kết) kết hợp giải thích, dự báo (tài nguyên to lớn phục vụ mục đích phi quân sự)

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

GV bổ sung:

* Đảng và Nhà nước ta đã cải thiện đ/sống của trẻ em trên mọi lĩnh vực:

+ Xây dựng Luật bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em

+ Gdục: Thực hiện Luật Phổ cập giáo dục, trường học cho trẻ khuyết tật, lớp học dành cho trẻ em nghèo, cơ nhỡ.v.v..

 + Sức khoẻ: Các bệnh viện nhi, tiêm phòng, tư vấn sức khoẻ bà mẹ và trẻ em. Trẻ em dưới 6 tuổi được khám chữa bệnh miễn phí

+Vui chơi giải trí: Công viên, nhà hát, các câu lạc bộ.v.v..

- Đất nước ta hiện nay cũng có những cơ hội thuận lợi nào để có thể chăm sóc trẻ em tốt hơn:

+ Ở Việt Nam tình hình chính trị ổn định, kinh tế tăng trưởng ổn định và bền vững hợp tác quốc tế ngày càng mở rộng.

+ Sự quyết tâm cụ thể của Đảng và Nhà nước.

+ Sự nhận thức và tham gia tích cực của nhiều tổ chức xã hội và phong trào chăm sóc, bảo vệ trẻ em, ý thức cao của toàn dân về vấn đề này ..

Hoạt động 3: Tìm hiểu những đề xuất nhằm đảm bảo cho trẻ em được chăm sóc, bảo vệ, phát triển

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật  văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi:

* GV yêu cầu học sinh đọc phần 3 và trả lời câu hỏi:

? Đứng trước những thách thức và cơ hội đó, nhân loại có những nhiệm vụ gì vì sự sống còn, bảo vệ và phát triển của trẻ em?

? Em có nhận xét gì về nhiệm vụ của cộng đồng để thực hiện quyền trẻ em?

? Dựa vào cơ sở nào để Hội nghị xác định những nhiệm vụ về quyền trẻ em?

? Theo em nhiệm vụ nào là quan trọng nhất?

? Để thực hiện các nhiệm vụ đó, các nước phải có biện pháp gì?

? Nhận xét về lời văn, ý văn trong phần này?

? Điều đó khẳng định đây là nhiệm vụ ntn của nhân loại?

? Ở Việt Nam đã thực hiện và chưa thực hiện được những nhiệm vụ  nào mà bản tuyên bố đưa ra?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhiệm vụ của cộng đồng để thực hiện quyền trẻ em:

+ T/c toàn diện: từ tăng cường sức khỏe -> học hành, từ c/s hiện tại -> tương lai...

+ Từ các đối tượng cần quan tâm hàng đầu đến củng cố g/đình, củng cố môi trường xã hội

+ Từ bảo đảm quyền bình đẳng nam nữ đến k.khích trẻ em tham gia các h/động xhội, văn hoá

 Cơ sở: xuất phát từ thách thức, cơ hội.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

- Giáo  viên mở rộng: Hội nghị các nước phát triển (G7) thế giới họp tại Tô-ki-ô bàn cách xoá nợ, hoãn nợ, tăng viện trợ nhân đạo cho các nước Đông Nam Á bị nạn sóng thần, động đất đã lên tới 5 tỉ USD: Nhật Bản 500 triệu, Mĩ 350 triệu, Ngân hàng thế giới 250 triệu, V.Nam 450 nghìn USD.v.v..

Ở Việt Nam đã thực hiện và chưa thực hiện được những nhiệm vụ mà bản tuyên bố đưa ra:

* Đã thực hiện:

+ C/sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em

+Chăm sóc trẻ em khó khăn, khuyết tật

+  C/trình phổ cập Gdục

+ Đảm bảo quyền bình đẳng giới, tạo đ/kiện vui chơi giải trí,xây dựng môi trường trong sạch,lành mạnh

* Chưa làm được hoặc hiệu quả chưa cao:

+Trẻ em còn cơ nhỡ, thất học,

+ Nhiều khu vực chưa có khu vui chơi cho trẻ em.v.v..

Hoạt động 4: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi: Nhận xét về nội dung và nghệ thuật văn bản?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a.  Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về văn bản để hoàn thành bai tập.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV giao việc cho HS .

+ Bài 1: Làm bài tập trắc nghiệm: SBT trắc nghiệm Ngữ văn 9( từ câu 1=> câu10)

*Yêu cầu HS trình bày đáp án đã trọn.

+ Bài  2.

* GV yêu cầu học sinh thảo luận v/đ sau :

   a) Nêu suy nghĩ của em về sự quan tâm của Đảng và nhà nước ta đối với trẻ em?

   b) Để xứng đáng với sự quan tâm đó em phải làm gì?

+ Bài  3: Viết đoạn văn ngắn nêu suy nghĩ của em về thực tế việc bảo vệ, chăm sóc trẻ em của nước ta hiện nay?

- GV gợi ý: Cảm nhận về những gì mình đang được hưởng, được ưu tiên…

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

b. Những thách thức phản ánh thực trạng của trẻ em trên thế giới:

+ Trẻ em có cuộc sống khổ cực không được hưởng những quyền lợi của mình

+ Nạn nhân của chiến tranh, bạo lực, phân biệt chủng tộc, đói nghèo, dịch bệnh, chết vì suy dinh dưỡng,

+  Lí lẽ xác thực, lập luận chặt chẽ, đầy đủ, dẫn chứng cụ thể, tiêu biểu, mang tính liệt kê dồn dập.

=> Trẻ em trên toàn thế giới phải chịu những thảm hoạ, bất hạnh về nhiều mặt.

-> Đó là thách thức lớn với các chính phủ, các tổ chức quốc tế và mỗi cá nhân.

c Những thuận lợị  để cộng đồng quốc tế thực hiện lời tuyên bố vì trẻ em:

+ Sự liên kết giữa các quốc gia.

+ Công ước về Quyền trẻ em.

+ Bầu không khí chính trị quốc tế được cải thiện.

+ Sự hợp tác đoàn kết quốc tế trên nhiều lĩnh vực.

=> những thuận lợi lớn nhằm cải thiện tình hình, bảo đảm quyền trẻ em.

d  Những đề xuất nhằm đảm bảo cho trẻ em được chăm sóc, bảo vệ, phát triển:

+ Tăng cường sức khoẻ, chế độ dinh dưỡng.

+ Quan tâm trẻ em tàn tật,  hoàn cảnh khó khăn.

+ Tăng cường vai trò phụ nữ, bình đẳng giới.

+ Xoá nạn mù chữ ở trẻ em.

+ Quan tâm đến bà mẹ khi mang thai và sinh đẻ.

+ Tạo cơ hội tìm biết nguồn gốc lai lịch của mình.

+ Khuyến khích trẻ tham gia một số hđộng văn hoá, xã hội.

+ Khôi phục sự tăng trưởng và phát triển kinh tế.

-> Nhiệm vụ toàn diện, cụ thể, sát thực tế để mang lại cuộc sống tốt đẹp nhất cho trẻ em.

4. Tổng kết:

a. Nội dung - Ý nghĩa

+ ND:  Bảo vệ quyền lợi, chăm lo  đến sự phát triển của trẻ em là 1 trong những vấn đề quan trọng, cấp bách có ý nghĩa toàn cầu.

+ Ý nghĩa của văn bản:

 Văn bản nêu nên nhận thức đúng đắn và hành động phải làm vì quyền sống, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em.

b Nghệ thuật:

+ Trình bày rõ ràng hợp lí.

+ Mối liên kết lô-gíc giữa các phần làm cho văn bản có kết cấu chặt chẽ.

+ Sử dụng phương pháp pháp nêu số liệu, phân tích khoa học.

c Ghi nhớ:  (SGK-35)

III.Luyện tập.

1.Bài 1: làm bài tập trắc nghiệm.

2. Bài 2. Thảo luận

3. Bài 3: Viết đoạn văn.

Ngày soạn :

Ngày dạy :

Tiết theo PPCT: 13

Tiết chủ đề: 3

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp

a.  Mục tiêu: hiểu được mối quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu HS: Nhắc lại tiểu phẩm1 (SGK-36) và trả lời câu hỏi:

? Anh chàng trong câu truyện được giới thiệu trong hoàn cảnh như thế nào?

.

? Anh ta có thực hiện đúng lời dặn ấy không? Thực hiện như thế nào?

? Theo em tại sao khi chàng rể ra hiệu thì người đốn cành lại dừng việc, lật đật trèo xuống ?

? Trong tình huống này chàng rể đã vi phạm phương châm hội thoại nào? Vì sao?

? Hãy tìm những tình huống mà lời hỏi thăm như trên được dùng một cách thích hợp bảo đảm tuân thủ là người có phong cách lịch sự?

? Từ câu chuyện trên em rút ra bài học gì trong giao tiếp?

? Em hiểu thế nào là đặc điểm của tình huống giao tiếp? ? Đặc điểm của tình huống giao tiếp bao gồm các yếu tố nào? 

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Anh chàng được giới thiệu: Ở nhà vợ tại một vùng quê. Được người nhà dặn là phải luôn chào hỏi mọi người xung quanh.               .

+ Anh chàng thực hiện đúng lời dặn, thấy người đốn cành trên một cây cao cũng vẫy xuống để chào.

Chàng rể đã vi phạm:  Không tuân thủ phương châm lịch sự vì không phù hợp với tình huống giao tiếp. Gây phiền hà, ảnh hưởng công việc của người khác.

+ Nếu anh chàng đốn cành dưới đất hoặc đang đi trên đường thì lời chào phù hợp, lịch sự.

- Đặc điểm của tình huống giao tiếp :

+ Nói với ai.     ( Đối tượng giao tiếp)

+ Nói khi nào.  (Thời điểm giao tiếp)

+ Nói ở đâu.     ( Địa điểm giao tiếp)

+ Nói để làm gì. ( Mục đích giao tiếp)

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS.

GV chuẩn kiến thức và ghi bảng

Hoạt động 2: Tìm hiểu những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại

a.  Mục tiêu: HS nắm được những nguyên tắc khi vận dụng PC hội thoại.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV phâ công làm việc nhóm:

* Nhóm 1: GV gọi học sinh đọc yêu cầu phần 1 (SGK - 37)

 Các ví dụ 1 (SGK- 8), truyện cười “ Quả bí khổng lồ” (SGK-9), đọc 1 số thành ngữ (SGK- 21), truyện “ người ăn xin” (SGK-22).

? Trong các ví dụ đã phân tích trên khi học về các phương châm hội thoại, trong những tình huống nào phương châm hội thoại không được tuân thủ

* Nhóm 2: HS đọc đoạn đối thoại phần 2, chú ý từ in đậm.

? Câu trả lời của Ba có đáp ứng nhu cầu thông tin đúng như An mong muốn hay không ?

? Trong tình huống này thì phương châm hội thoại nào không được tuân thủ ?

? Vì sao Ba trả lời như vậy mà không tuân thủ phương châm hội thoại đã nêu ?

? Vậy Ba đã tuân thủ phương châm nào trong trường hợp này?

* Nhóm 3: gọi học sinh  đọc phần 3 trong (SGK-37)

? Khi bác sĩ nói với một người mắc bệnh nan y về tình trạng sức khoẻ của bệnh nhân đó thì phương châm hội thoại nào có thể không được tuân thủ ?? Tại sao bác sĩ phải làm như vậy?

? Em hãy tìm những tình huống giao tiếp khác mà phương châm hội thoại cũng không được tuân thủ? 

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 2:

+ Phương châm về lượng không được tuân thủ vì Ba không cung cấp đủ thông tin như An mong muốn là năm nào-> cụ thể, rõ ràng chứ không phải chung chung đầu TK 20.

+ Vì Ba không biết cụ thể, chắc chắn, chính xác chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào nên không dám khẳng định, không dám trả lời An.....

+ Ba tuân thủ phương châm về chất (Ba trả lời chung chung, không nói những điều mà chưa có bằng chứng xác thực, không biết chính xác, chắc chắn.)

Nhóm 3:

+ Bác sĩ chỉ có thể nói thật với người nhà bệnh nhân.

Tình huống tương tự:

+ Giả thiết người chiến sĩ, người lính, nhà hoạt động Cách mạng khi bị rơi vào tay địch.  Không khai thật hết những thông tin bí mật mà mình biết về đơn vị hay những bí mật quân sự vì có thể dẫn đến hậu quả rất tệ hại -> vi phạm phương châm về chất vì  điều đó có lợi cho đơn vị, cho nhân dân đất nước thì vẫn phải làm.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

Trong bất kì tình huống giao tiếp nào nếu có một yêu cầu nào đó quan trọng hơn, cao hơn yêu cần tuân thủ 1 phương châm hội thoại khác thì  người nói có thể không tuân thủ một phương châm hội thoại nào đó.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a.  Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về văn bản để hoàn thành bai tập.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV phân công:

Tổ 1,3 : bài 1

Tổ 2,4 : bài 2

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

1. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp:

1. Phân tích ngữ liệu sgk/36

+ Truyện cười: " Chào hỏi"

+ Chàng rể không tuân thủ phương châm lịch sự vì lời chào không đúng lúc, đúng chỗ, không phù hợp với tình huống giao tiếp ( áp dụng máy móc)

-> Cần vận dụng các phương châm hội thoại  phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp

2.Ghi nhớ: (SGK-36)

2. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:

2.1.Phân tích VD

+ Tình huống trong truyện " Người ăn xin" phương châm lịch sự được tuân thủ.

+ Tất cả các tình huống còn lại không tuân thủ PC hội thoại.

+ Nhân vật Ba: Vi phạm phương châm về lượng để đảm bảo phương châm về chất.

+ Bác sĩ: vi phạm phương châm về chất để người bệnh không rơi vào trạng thái bi quan, tuyệt vọng.

+ Người nói muốn người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý khác.

+ Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể bắt nguồn từ một số nguyên nhân khác nhau.

2. Ghi nhớ: (SGK- 37)

II. Luyện tập:

Bài tập số1 (SGK-37)  Ông bố không tuân thủ PCCT vì cậu bé chỉ 5 tuổi chưa biết cuốn sách Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao” cho nên sẽ không tìm được quả bóng.=> Cách nói không rõ, không phù hợp đối tượng.

Bài tập số 2: (SGK- 38) Lời nói của Chân, Tay, Tai, Mắt không tuân thủ PC lịch sự.

+ Qua tìm hiểu nội dung câu chuyện: Sự giận dữ và nói năng nặng nề như vậy là không có lí do chính đáng.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: tìm hiểu tác giả, tác phẩm

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên yêu cầu HS : Hãy nêu một số nét cơ bản về tác giả ?

? Em hiểu gì về thể loại truyền kì mạn lục ?

* Giáo viên giới thiệu chân dung nhà văn và bổ sung:

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

* Giáo viên giới thiệu chân dung nhà văn và bổ sung: (chiếu slide)

- Nguyễn Dữ là con của Nguyễn Tướng Phiên (Tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 27, đời vua Lê Thánh Tông 1946

Quê: huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương. Ông là học trò của Nguyễn Sinh Khiêm.Tuy học rộng, tài cao nhưng Nguyễn Dữ tránh vòng danh lợi, chỉ làm quan một năm rồi về sống ẩn dật ở quê nhà .

- Hiện chưa rõ cụ thể năm sinh, năm mất nhưng theo các tài liệu dự đoán ông sống vào nửa đầu TK 16, là học trò giỏi của Tuyết giang phu Tử Nguyễn Bỉnh Khiêm. Chế độ pk nhà Hậu Lê sau một thời kì phát triển rực rỡ cuối thế kỉ 15 đã bắt đầu lâm vào khủng hoảng, chính sự suy yếu, tập đoàn phong kiến  Lê- Trịnh – Mạc tranh giành quyền lực gây loạn lạc liên miên. Chán nản trước thời cuộc, lại ảnh hưởng từ thầy học, sau khi đi hương cống Nguyễn Dữ làm quan một năm rồi  ở ẩn vùng rừng núi Thanh Hoá. Đó là cách phản kháng của người trí thức đương thời.

- Truyện truyền kì thường mô phỏng những cốt truyện dân gian hoặc dã sử vốn được lưu truyền rộng rãi trong nhân dân ( cũng có khi cốt truyện là của Trung Quốc nhưng lại được phát triển trên cơ sở bối cảnh của xã hội Việt Nam. Hầu hết các nhân vật đều là người nước ta, sự việc diễn ra hầu hết ở nước ta ). Chuyện người con gái Nam Xương là truyện thứ 16 trong số 20 truyện của truyền kì mạn lục, có nguồn gốc từ một truyện dân gian trong “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam ” được gọi là truyện “ Vợ chàng Trương”-> Có thể nói Nguyễn Dữ đã gửi gắm vào tác phẩm những tâm tư, tình cảm, nhận thức và khát vọng của người trí thức có lương tri trước những vấn đề lớn của thời đại, của con người. Cái chết bi thảm của Vũ Nương đã từng làm rung động bao tâm hồn thi sĩ, để lại nhiều bài thơ viếng Vũ Thị rất hay như bài thơ của Lê thánh Tông trong phần đọc thêm – Sgk tr/52.

- Tác phẩm được chuyển thể thành vở chèo “ Chiếc bóng oan khiên”

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh đọc, tìm hiểu chú thích, PTBĐ, bố cục

a.  Mục tiêu: HS nắm được phương thức biểu đạt và bố cục văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên cho học sinh xác định giọng đọc : Đọc chính xác, rõ ràng, giọng điệu kêu gọi thống thiết

( chú ý con số, thuật ngữ, tên riêng ).

* Giáo viên  yêu cầu HS đọc bài

? Tìm hiểu chú thích từ 1 đến 6?

? Văn bản được viết theo phương thức nào ?

 ? Truyện kể về ai? Kể về việc gì?

? Truyện có thể chia làm mấy đoạn? Nêu ý từng đoạn

? Tóm tắt ngắn gọn Chuyện người con gái Nam Xương

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Hs tóm tắt truyện:

+ Trương Sinh và Vũ Nương lấy nhau, đang sum họp đầm ấm, đất nước xảy ra nạn binh đao, Trương Sinh phải đi lính, Vũ Nương ở nhà phụng dưỡng mẹ già, nuôi con nhỏ. Để dỗ con, nàng thường chỉ vào cái bóng của mình trên tường và bảo là cha nó. Khi Trương Sinh trở về thì con đã biết nói. đứa bé ngây thơ kể với Trương Sinh về chuyện người cha đêm đêm đến với mẹ con nó. Chàng nổi máu ghen mắng nhiếc vợ thậm tệ rồi đánh đuổi vợ đi khiến nàng phẫn uất chạy ra bến Hoàng Giang đâm đầu xuống sông tự tử. Khi hiểu ra nỗi oan của vợ, Trương Sinh đã lập đàn giải oan cho vợ ở nơi ấy.Bến sông  hiện nay ở Lí Nhân – Hà Nam  vẫn còn đền thờ Vũ Nương.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

* Giáo viên: Đặc trưng của văn bản tự sự trung đại Việt Nam nổi bật là: cách xây dựng tình huống truyện như kịch,các tình tiết tiêu biểu xoay quanh các nhân vật chính chứ không phải ở ngôn từ

+ Câu chuyện kể về số phận oan nghiệt của người phụ nữ có nhan sắc, có đức hạnh dưới chế độ phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị nghi ngờ, bị sỉ nhục, bị đẩy đến bước đường cùng-> Tự kết liễu cuộc đời mình. Tác phẩm còn thể hiện mơ ước ngàn đời của nhân dân: Người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí.

Bố cục :

+ Đoạn 1: Từ đầu đến “lo liệu như cha mẹ đẻ mình”

-> Cuộc hôn nhân giữa Trương Sinh và Vũ Nương, sự xa cách và phẩm hạnh của nàng.

+ Đoạn 2: Tiếp đến “ đã qua rồi” -> Nỗi oan khuất và cái chết bị thảm của Vũ Nương.

+  Đoạn 3: Còn lại -> Vũ Nương được giải oan.

Hoạt động 3: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh tìm

hiểu vẻ đẹp của nhân vật Vũ Nương

a.  Mục tiêu: HS nắm được vẻ đẹp về phẩm chất, tính cách của Vũ Nương.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV phân công HS thảo luận theo nhóm:

Nhóm 1:

? Vũ Nương được miêu tả trong những hoàn cảnh khác nhau n.t.nào?

? Vũ Nương được giới thiệu n.t.nào?

? Qua cách giới thiệu của tác giả, em thấy Vũ Nương là người như thế nào? Cách giới thiệu của tác giả về nhân vật chính như thế nào?

Nhóm 2 :

? Vũ Nương xử sự n.t.nào trong cuộc sống trước tính hay ghen của T.Sinh?

? Em hãy tìm chi tiết miêu tả cử chỉ, lời nói của Vũ Nương khi tiễn chồng đi lính ?

? Qua cử chỉ và lời dặn dò ấy giúp em hiểu gì về tình cảm của Vũ Nương với chồng ?

Nhóm 3 :

? Khi Trương Sinh đi vắng, tình cảm của nàng đối với chồng đựơc thể hiện qua câu văn nào?

? Em hiểu tâm trạng của nàng lúc đó ra sao?

?  Qua đó ta thấy tình cảm của Vũ Nương đối với chồng ntn?

? Khi chàng ra trận, ở nhà nàng đối xử với mẹ chồng ra sao?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

+  Vũ Nương ý thức được thân phận mình xuất thân từ con nhà kẻ khó. Nàng ý tứ, cư xử đúng mực, nết na hiền dịu. Vì vậy hạnh phúc gia đình vẫn được bảo vệ.

+ Những cử chỉ và lời dặn dò đầy tình nghĩa thể hiện sự thông cảm trước nỗi vất vả mà chồng sẽ phải chịu đựng vừa nói lên nỗi khắc khoải nhớ nhung của mình.

*Giáo viên bình: Câu văn biền ngẫu như nhịp đập của trái tim. Trái tim ấy giàu tình yêu thương, biết chịu đựng, chờ đợi để yên lòng người đi xa, thật đáng trân trọng. Trong những ngày tháng xa chồng, tình cảm của nàng lại càng đáng trân trọng hơn.  

Hoạt động 4: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh tìm

hiểu nỗi oan của Vũ Nương

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo phiếu học tập

?  Khi chồng trở về, Vũ Nương bị nghi oan ntn?

? Nguyên nhân dẫn tới bi kịch của Vũ Nương?

? Những yếu tố nào đã khiến cho tính đa nghi của Tr. Sinh trở nên mù quáng?

? Vũ Nương đã làm gì khi bị chồng nghi oan?

* GV yêu cầu HS : Hãy đọc những lời thoại của Vũ Nương và phân tích ý nghĩa từng lời thoại đó?

? Kịch tính truyện được đẩy lên cao hơn bởi hành động nào của Vũ Nương?

? Vì sao Vũ Nương phải tìm đến cái chết?

? Qua bi kịch của Vũ Nương, em có suy nghĩ gì về số phận của người phụ nữ xưa?

? Em có nhận xét gì, suy nghĩ gì về hành động tự trẫm mình xuống dòng sông tự vẫn của Vũ nương

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức và bổ sung:

* Giáo viên liên hệ với số phận người phụ nữ Vn qua khi xưa: thơ H.X.Hương “ Bảy nổi ba chìm với nước non, rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn.

+ Truyện Kiều: Đạm Tiên:tài sắc khi chết đi nấm mồ vô chủ, không ai hương khói,tài sắc vẹn toàn như T.Kiều mà 15 năm lưu lạc, bị dập vùi,chìm nổi... => Có thể nói hạnh phúc gia đình là điều quí giá nhất đối với nàng, là điều nàng sẵn sàng hi sinh mọi thứ để đánh đổi, nàng hết chăm lo vun đắp hạnh phúc nhưng giờ đều tan vỡ, nàng không thể cứu vãn trước người chồng đa nghi, bảo thủ và độc đoán như Trương Sinh.

+ Hành động tự vẫn là hành động quyết liệt cuối cùng để bảo toàn danh dự.

+  Đây không phải là hành động bột phát như truyện cổ tích miêu tả (Vũ Nương chạy một mạch ra bến H.Giang đâm đầu xuống nước) Mà đây là hành động có sự chỉ đạo của lí trí, có sự chuẩn bị, sắp đặt và cũng thể hiện dụng ý của nhà văn.

🡪 Đây là một hiện tượng không hiếm trong văn học mà thực tế đời sống xã hội phong kiến sau này trong truyện Kiều của Nguyễn Du -> Nàng Kiều cũng trẫm mình xuống sông Tiền Đường khi quá đau khổ.

* Giáo viên kết luận: Vũ Nương - người phụ nữ đáng thương, đáng trân trọng. Với nàng, không còn con đường nào khác, nàng đã hành động quyết liệt nhất sau bao đắng cay, giãi bày, đấu tranh và van nài. Còn ngày nay, nếu ai đó bị rơi vào hoàn cảnh tương tự chắc sẽ không như V.N - tìm đến cái chết tuyệt vọng, mà phải bình tĩnh kiên trì, tìm mọi cách bằng lời nói, việc làm cụ thể để tự bảo vệ, minh oan cho mình, chống lại tất cả bất công phi lý, độc đoán, nhẫn tâm.

A. Giới thiệu chung:

1. Tác giả: Nguyễn Dữ

+ Sống ở thế kỷ 16

+ Học trò xuất sắc của Nguyễn Bỉnh Khiêm

+ Học rộng, tài cao

2. Tác phẩm:

+ Truyền kì mạn lục(Sgk- 49) Gồm 20 truyện. Viết bằng chữ Hán.

+ Truyện thứ 16 của tập "Truyền kỳ mạn lục"

+ Nhân vât mà Nguyễn Dữ lựa chọn để kể: Những người phụ nữ, tri thức, ở đây là Vũ Nương.

B. Đọc hiểu văn bản:

1. Đọc- chú thích:

2. Bố cục:

+ PTBĐ: tự sự, miêu tả, biểu cảm

+ Bố cục : 3 phần

3.Phân tích:

a Vẻ đẹp của nhân vật Vũ Nương:

+ Tính cách: Thùy mị, nết na

+ Ngoại hình: xinh đẹp

* Đối với chồng:

+ Thuận hòa, giữ gìn khuôn phép để cuộc sống gia đình êm đẹp.

+ Khi chồng ra trận: Lo lắng, ân cần, cảm thông, thủy chung

-> Sử dụng câu văn biền ngẫu

=> Tình cảm yêu thương chồng tha thiết, mong mỏi cuộc sống bình yên

*  Đối với mẹ chồng & con trai:

+ Lấy lời ngọt ngào khuyên lơn, lo thuốc thang, chăm sóc khi mẹ chồng ốm đau.

+ Lo ma chay chu đáo khi mẹ chồng mất.

+ Đối với con trai: Nuôi dạy, chăm sóc, an ủi khi cha vắng nhà

=> Vũ Nương là người phụ nữ đẹp người, đẹp nết, đức hạnh,đảm đang, hiếu thảo, thủy chung, hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình, rất mực yêu thương con.( nàng hội tụ các phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ xưa: công- dung- ngôn -hạnh)

*. Nỗi oan của Vũ Nương:

+ Nguyên nhân: Trương Sinh ghen tuông, ngờ vực. đa nghi vợ không thủy chung

+ Hành động của Vũ Nương: Phân trần, thanh minh để hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có nguy cơ tan vỡ.

+ Đau đớn, thất vọng, không thể thanh minh

=>Tự vẫn để bảo toàn danh dự, nhân phẩm

=> Phản ánh sự bế tắc, vô vọng của Vũ Nương. Tố cáo XHPK nam quyền, xem trọng quyền uy của người giàu.

->Thể hiện niềm cảm thông của tác giả đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chi tiết chiếc bóng

a.  Mục tiêu: hiểu được nội dung, nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV đặt câu hỏi:  Sau khi Vũ Nương tự vẫn Trương Sinh biết vợ bị oan nhờ chi tiết nào?

?Em hãy phân tích ý nghĩa của cái bóng (được nhắc lại nhiều lần) trong tác phẩm?

? Vũ Nương bị nghi oan vì cái bóng và được minh oan cũng nhờ cái bóng. Theo em chi tiết này có phải là tình tiết trung tâm của câu chuyện không? Vì sao?

? Vậy cái bóng thể hiện tài năng  gì của nhà văn Nguyễn Dữ ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Trương sinh biết được sự thật: nhờ chi tiết cái bóng

Ý nghĩa chi tiết:

+ Với bé Đản: Là người đàn ông xa lạ

+ Đối với Vũ Nương: Là nguyên nhân dẫn đến nỗi oan

+ Đối với T.Sinh: Là bằng chứng về sự hư hỏng của vợ, là sự thật về tội lỗi mình gây ra cho vợ.

🡪 đây là  chi tiết đặc sắc. Nếu không có nó sẽ theo tình huống khác, bi kịch sẽ kém hấp dẫn.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

+ Chi tiết chiếc bóng  là chi tiết nghệ thuật xây dựng mâu thuẫn trong truyện lên đỉnh điểm thắt nút là cái bóng mà cởi nút cũng là cái bóng

* Giáo viên: Vũ Nương dùng cái bóng để dỗ con, cho nguôi nỗi nhớ chồng nhưng mang tai hoạ.Cái bóng xuất hiện lần 2 lại để gieo oan và  để giải oan cho nàng .Thầy Vũ Hiền Lương đã có bài thơ

          “ Bóng gieo oan rồi bóng lại giải oan

             Con người thực cả hai đều đau khổ

             Chuyện đời xưa ngàn năm sau còn nhớ

            Bởi mỗi người đều có bóng mang theo”

Hoạt động 2: Tìm hiểu khi Vũ Nương sống dưới thuỷ cung

a.  Mục tiêu: hiểu được nội dung, nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu Hs thảo luận theo cặp đôi các câu hỏi:  

? Tóm tắt phần Vũ Nương sống dưới thuỷ cung?

? Khi gặp Phan Lang ở dưới thuỷ cung Vũ Nương đã nói gì?

? Qua đó cho ta hiểu thêm vẻ đẹp nào của Vũ Nương?

? Vũ Nương nhắn gửi Phan Lang với Trương Sinh lập đàn... nhưng cuối cùng chỉ hiện về trên sông nước nói vọng vào chi tiết đó có ý nghĩa gì?

? Vũ Nương trở về được miêu tả như thế nào?

? Em có nhận xét gì về các chi tiết: Vũ Nương sống dưới thuỷ cung, gặp Phan Lang, trở về?

? Cách thức đưa các yếu tố kì ảo vào trong truyện của Nguyễn Dữ? Tác dụng của nó?

? Qua việc xây dựng nhân vật cho ta thấy thái độ của tác giả đối với nhân vật Vũ Nương?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

Cách thức đưa các yếu tố kì ảo vào trong truyện của Nguyễn Dữ và tác dụng:

+ Các yếu tố được đưa vào xen kẽ với nhiều yếu tố thực về địa danh đò Hoàng Giang, ải Chi Lăng, thời đại nhà Hồ, quân Minh x.lược... ->Thế giới kì ảo lung linh mơ hồ trở nên gần gũi với cuộc đời thực, làm tăng độ tin cậy.

+ Tạo kết thúc có hậu, thể hiện ước mơ của nhân dân: Khát khao được phục hồi danh dự, nhân phẩm.

+ Thức tỉnh người đọc: Chỉ vì sự ghen tuông mù quáng, vì sự hồ đồ, vũ phu mà kẻ làm chồng đã đẩy một người vợ thủy chung, đức hạnh đến chỗ chết oan ức.

 => Câu chuyện trước sau vẫn là bi kịch của người phụ nữ trong chế độ xã hội cũ.

Hoạt động 3: Tìm hiểu nhân vật Trương Sinh

a.  Mục tiêu: hiểu được nội dung, nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu Hs thảo luận theo cặp đôi các câu hỏi:  

? Phần đầu truyện, cuộc hôn nhân của T.Sinh và Vũ Nương được giới thiệu ntn?

? Việc tác giả đưa chi tiết trên ở phần đầu truỵện có dụng ý nghệ thuật gì ?

* GV gọi hs đọc “Qua năm sau ... việc đã qua rồi ”.

? C/tranh kết thúc,Trương Sinh trở về,đã có điều gì xảy ra trong gia đình chàng? Tâm trạng của chàng lúc này ra sao?

? Trong h/cảnh và tâm trạng như vậy lời nói của bé Đản có tác động ntn đến Trương Sinh ? Hãy phân tích ?

? Từ sự nghi ngờ Trương Sinh đã có lời nói và hành động đối với Vũ Nương ntn?

? Qua cách xử sự em thấyTrương Sinh là người ntn?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi

Khi nghe lời nói của bé Đản, Trương Sinh đã thể hiệ tâm trạng:

+ Thường có một người đàn ông, đêm nào cũng đến  mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi, nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả.

 + Lời nói ngây thơ đã gieo vào lòng Tr.Sinh mối nghi nghờ không thể giải tỏa được. -> Trương Sinh đinh ninh là vợ hư, mối nghi ngờ ngày càng sâu, không có gì gỡ ra được. Chàng không đủ bình tĩnh để phán đoán. Đến đây kịch tính câu chuyện lên đến đỉnh điểm.

Tâm trạng của TS:

+ La um cho hả giận .

+ Giấu không kể lời con nói, chỉ lấy chuyện bóng gió này nọ mà mắng nhiếc nàng, đánh đuổi đi.

+ Không thay đổi kể cả khi họ hàng làng xóm biện bạch cho nàng.

+ Mà đáng giận hơn cái chết của Vũ nương vẫn không làm cho Trương Sinh tỉnh ngộ để tin nàng trong sạch mà chỉ động lòng thương.

🡪 Nhận xét:

+ Nghe lời con trẻ một cách hồ đồ cùng chế độ nam quyền độc đoán đã dẫn đến cái chết đầy oan

 khuất của người p/nữ đức hạnh.

+ Cái chết của Vũ Nương là lời tố cáo đanh thép chế độ PK. Người phụ nữ như Vũ Nương lẽ ra phải được hưởng h/phúc trọn vẹn nhưng XHPK đã đối xử với họ thật bất công

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

* Giáo viên bổ sung: Tác giả đi sâu m/tả nội tâm nhân vật. Đó là sáng tạo của Ng.Dữ trong thể loại truyền kỳ. Hiện lên từ đầu đến cuối một T.Sinh phàm phu tục tử, hồ đồ, thiển cận ... mối ngờ vợ ngoại tình ngày càng cao. Tác giả đã thể hiện tài năng của mình trong việc  nắm bắt tâm lý n/v ở tình huống éo le.

* Trương Sinh là hiện thân của chế độ nam quyền phong kiến bất công, sự độc đoán chuyên quyền đã làm tê liệt lí trí, đã giết chết tình người đã dẫn đến bi kịch.

Hoạt động 2: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi:

? Em hãy nêu giá trị nội dung của tác phẩm?

? Em hiểu gì về người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua nhân vật Vũ Nương ?

? Em có nhận xét gì về nghệ thuật viết truyện của tác giả ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

* chi tiết chiếc bóng

+ Với bé Đản: Là người đàn ông xa lạ

+ Đối với Vũ Nương: Là nguyên nhân dẫn đến nỗi oan

+ Đối với T.Sinh: Là bằng chứng về sự hư hỏng của vợ, là sự thật về tội lỗi mình gây ra cho vợ.

->Chi tiết đặc sắc. Nếu không có nó sẽ theo tình huống khác, bi kịch sẽ kém hấp dẫn.

-> Đó là nghệ thuật xây dựng mâu thuẫn trong truyện lên đỉnh điểm thắt nút là cái bóng mà cởi nút cũng là cái bóng

* Vũ Nương sống dưới thuỷ cung:

+ Luôn nhớ chồng con, quê hương-> Bao dung, vị tha, ân nghĩa, nặng lòng  với gia đình, khao khát được phục hồi danh dự.

+ Các yếu tố kì ảo đan xen yếu tố thực (điểm sáng tạo của Nguyễn Dữ)  để hoàn chỉnh những nét đẹp của nhân vật tạo kết thúc có hậu thể hiện ước mơ về sự công bằng, về sự bất tử của cái thiện, cái đẹp của nhân dân.

=> Thái độ của tác giả: Ca ngợi người phụ nữ tiết hạnh, phê phán sự ghen tuông mù quáng.

b  Nhân vật Trương Sinh:

+ Đa nghi, vô học, độc đoán

+ Hành động nông nổi, hồ đồ, vũ phu, thô bạo => là hiện thân của chế độ phụ quyền bất công.

->Thái độ của tác giả: Phê phán sự ghen tuông mù quáng.

4. Tổng kết:

a. Nội dung- ý nghĩa:

*Nội dung:

+ Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam=> Cảm thông với số phận đầy bi kịch của người phụ nữ trong xã hội cũ.

*Ý nghĩa:

+ Với quan niệm cho rằng hạnh phúc khi đã tan vỡ không thể hàn gắn  được, truyện phê phán thói ghen tuông mù quáng và ngợi ca vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.

b Nghệ thuật:

+ Khai thác vốn văn học dân gian.

+ Sáng tạo về nhân vật, sáng tạo trong cách kể chuyện, sử dụng yếu tố truyền kỳ.

+ Sáng tạo nên một kết thúc tác phẩm không mòn sáo.

c. Ghi nhớ: (SGK-51)

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Phân tích ví dụ

a.  Mục tiêu: hiểu được sự biến đổi và phát triển của từ ngữ

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu : Nhắc lại thế nào là ẩn dụ, hoán dụ?

* GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm

Nhóm 1,3 : Ví dụ 1

Đọc bài thơ “ Vào nhà ngục Quảng đông” của Phan Bội Châu  

* GV gọi học sinh đọc và trả lời câu hỏi :

? Câu “ Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế ”. Hãy cho biết từ “ kinh tế” trong bài thơ này có nghĩa gì?

? Ngày nay chúng ta có hiểu nghĩa của từ này theo cách hiểu của cụ Phan Bội Châu  nữa không? Em hiểu nghĩa từ này theo quan niệm ngày nay như thế nào?

? Tại sao lại có sự thay đổi đó?

Nhóm 2,4 : Ví dụ 2

? Hãy giải nghĩa từ “ Xuân”, “ Tay” theo từ điển tiếng Việt ?

?  Em hãy xác định trong trường hợp có nghĩa chuyển thì nghĩa chuyển đó được hình thành theo phương thức chuyển nghĩa nào ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 1,3 :

Từ “ kinh tế” trong bài thơ : Có cách nói khác là“ Kinh thế tế dân”, nghĩa là trị đời cứu dân-> Cả câu thơ ý nói tác giả ôm ấp hoài bão trông coi việc nước, cứu giúp người đời.

+ Nghĩa cũ của từ kinh tế không còn được sử dụng nữa, thay vào đó là một nghĩa mới.

+ Nghĩa của từ không phải bất biến. Nó có thể thay đổi theo thời gian, có những  nghĩa cũ bị mất đi, và có những nghĩa mới được hình thành.

*Nhóm 2,4 :

+  Xuân 1: Mùa chuyển tiếp từ Đông sang Hạ, thời tiết ấm dần lên, thường được coi là mở đầu của năm

+ Xuân 2: Năm dùng để tính thời gian đã trôi qua, hay tuổi của con người ( cách nói văn chương)

+ Tay 1: Bộ phận phía trên của cơ thể người từ vai đến các ngón dùng để cầm nắm.

+ Tay 2: Người chuyên hoạt động hay giỏi về một môn, một nghề nào đó.

Nghĩa chuyển được hình thành theo phương thức :

+ Xuân: Chuyển nghĩa theo phương thức ẩn dụ.

+ Tay: Chuyển nghĩa theo phương thức hoán dụ ( lấy bộ phận chỉ toàn thể )

🡪 Là những từ nhiều nghĩa

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

- Ẩn dụ, hoán dụ là hiện tượng gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật,hiện tượng khác có nét tương đồng hoặc tương cận nhằm tăng sức gợi hình,gợi cảm cho sự diễn đạt. Là biện pháp tu từ làm xuất hiện nghĩa lâm thời của từ ngữ chỉ hiểu trong văn cảnh. Vậy ở lớp 6 ẩn dụ và hoán dụ chỉ có nghĩa lâm thời trong giao tiếp. Còn ở lớp 9 các ẩn dụ và hoán dụ là từ vựng học làm cho từ ngữ thêm nghĩa

(được sử dụng phổ biến trong văn chương, giải thích trong từ điển)

- Nghĩa của từ không phải là bất biến . Nó có thể  thay đổi theo thời gian. Có nhiều nghĩa cũ bị mất đi &  có những nghĩa mới được hình thành. Bên cạnh đó có những từ có thêm những nghĩa mới do sự phát triển của xã hội cũng như nhu cầu có thêm những nghĩa để biểu thị sự vật mới, khái niệm mới. Chúng ta tiếp tục tìm hiểu những từ như thế.

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ

a.  Mục tiêu: HS thấy được sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi: Dựa trê phần phân tích ví dụ, hãy cho biết:

? Qua phân tích ví dụ, em có nhận xét gì về sự phát triển của từ vựng?

? Trên cơ sở nào để từ ngữ có thể phát triển thêm nghĩa?

? Phương thức ẩn dụ, hoán dụ ở các ví dụ phần 2 có giống với biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ mà các em đã được học ở lớp 6? ? Giải thích?

? Dựa vào kết luận mà chúng ta vừa rút ra, hãy phân biệt đâu là ẩn dụ, hoán dụ từ vựng & đâu là ẩn dụ, hoán dụ tu từ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

-  Trên cơ sở nghĩa gốc, đóng vai trò quan trọng để từ vựng có thể phát triển thêm nhiều nghĩa. Hình thành các nghĩa mới cùng tồn tại với nghĩa gốc & có quan hệ với nghĩa gốc.

Ví dụ:

+ Đầu: Bộ phận trên hết, trước hết của người,  động vật, có chứa bộ óc.

+ Đầu đề: Bộ phận trên hết của văn bản

+ Đi đầu: Vị trí trước đoàn người

+ Cứng đầu: chỉ thái độ bướng bỉnh, không dễ từ bỏ ý kiến riêng của mình để nghe theo người mà mình phải phục tùng.

+ Mụ đầu: chỉ khả năng tư duy trí tuệ kém

Phương thức ẩn dụ, hoán dụ giống và khác với biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ mà các em đã được học ở lớp 6 :

- Tuy đều là h.tựơng gọi tên sự vật, h.tượng này bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng (ẩn dụ) hoặc có quan hệ tương cận ( hoán dụ)

+ Nhưng biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ chỉ làm xuất hiện nghĩa lâm thời của từ có tác dụng tạo sắc thái biểu cảm, diễn đạt sinh động => người ta gọi là ẩn dụ, hoán dụ tu từ học.

+ Còn phương thức ẩn dụ, hoán dụ làm cho từ nghĩa có thêm nghĩa mới (nghĩa chuyển) được ghi trong từ điển  => ẩn dụ, hoán dụ từ vựng học

* Giáo viên kết luận:  Chúng ta có thể khẳng định rằng phát triển thêm ý nghĩa mới là một trong những con đường làm giàu từ vựng T.Việt. Theo con đường này, mặt ngữ âm của các đơn vị từ vựng vốn có vẫn giữ nguyên, nhưng mặt ngữ  nghĩa lại biến đổi, phát triển, phong phú hơn nhiều. Muốn hiểu và sử dụng đúng nghĩa của các từ ngữ trong văn cảnh đạt hiệu quả giao tiếp cao nhất, các em tự rèn cho mình thói quen tra từ điển, tìm nghĩa từ để dùng cho chính xác. Tránh các trường hợp chúng ta dùng sai từ ngữ vì chưa hiểu hết nghĩa của nó, gây buồn cười cho người nghe, đọc.

Hoạt động 3: Luyện tập

a.  Mục tiêu: HS nắm lí thuyết và vận dụng

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV hướng dẫn HS thảo luận theo nhóm:

Nhóm 1: bài 1 ý a,b

Nhóm 2: bài 1 ý c,d

Nhóm 3,4: bài 2

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

I. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ:

1.Phân tích VD/ SGK/55.

* Ví dụ 1: Câu: “ Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế ”

+ Kinh tế: Hình thức nói tắt của  

“Kinh bang tế thế”-> trị nước cứu đời .

+ Ngày nay“ Kinh tế” được hiểu: Toàn bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra.

* Ví dụ 2:

+ “Xuân”1: Mùa xuân (nghĩa gốc)

+ “ Xuân” 2: Thuộc về tuổi trẻ

( nghĩa chuyển)

+ “ Tay” 1: Bộ phận của cơ thể

( nghĩa gốc).

+ “ Tay” 2: Người chuyên giỏi về một môn, một nghề (nghĩa chuyển)

+ Từ vựng không ngừng được bổ xung và phát triển.

+ Một trong những cách phát triển từ vựng Tiếng Việt là biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của chúng.

+ Có hai phương thức chủ yếu biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ: phương thức ẩn dụ và phương thức hoán dụ.

2. Ghi nhớ: (SGK-56)

II. Luyện tập:

Bài tập số 1  (SGK- 56)

a, “ Chân”: nghĩa gốc: bộ phận dưới cùng của người hay động vật dùng để di chuyển.

b, “chân”: nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ-> chân con người biểu trưng cho cương vị, vị trí trong tập thể, tổ chức.

c, “chân”-> chuyển theo p/thức ẩn dụ : Phần dưới cùng của đồ vật dùng để đỡ.

d, “chân”-> chuyển theo p/thức ẩn dụ : Phần dưới cùng của đồ vật tiếp xúc với mặt đất.

Bài tập số 2: ( SGK- 57)

+ “Trà” trong trà A-ti-sô-> dùng với nghĩa chuyển: sản phẩm từ thực vật được chế biến thành dạng khô dùng để pha nước uống.

+ Chuyển theo phương thức ẩn dụ.

Bài tập số 3 ( SGK-57)

+ Đồng hồ được dùng với nghĩa chuyển theo p/thức ẩn dụ-> Chỉ những khí cụ dùng để đo có bề ngoài giống đồng hồ: có chức năng dùng để đo.

+ Đồng hồ điện: Đo lượng điện tiêu thụ trong một thời gian nhất định.

+ Đồng hồ nước: Đo lượng nước tiêu thụ...

+ Đồng hồ xăng: Đo lượng xăng đã mua của khách hàng để tính tiền.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân và những hậu quả của nó

a.  Mục tiêu: hiểu được nội dung, nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV: Chiếu  bảng phụ – ngữ liệu/SGK và yêu cầu HS đọc ngữ liệu

* HS thảo luận nhóm bàn và trả lời câu hỏi:

? Hãy cho biết các từ in đậm trên bảng trong các ngữ liệu  a,b thì:

 1.Phần in đậm nào là lời nói được phát ra thành lời? Vì sao em xác định như vậy?

 Phần gạch chân nào là ý nghĩ trong đầu? Vì sao em xác định như vậy?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

- Phần in đậm trong ngữ liệu a là lời nói được phát ra thành lời vì trước nó có từ “nói”.

- Phần in đậm trong ngữ liệu b là ý nghĩ trong đầu vì trước nó có từ “nghĩ”.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV chuẩn kiến thức:

Phần in đậm trong ngữ liệu a được gọi là dẫn lời nói, ngữ liệu b là dẫn ý nghĩ.

- Dẫn lời nói: Là ý nghĩ đã được nói ra (lời nói bên ngoài).

- Dẫn ý nghĩ: Là lời nói chưa được nói ra (lời nói bên trong).

🡪 Nội dung các từ in đậm được nhắc lại một cách nguyên vẹn.

GV Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp

Ví dụ:

“Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi:

- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai?

- Là con thầy mấy lị con u

Thế nhà ta ở đâu?

- Nhà ta ở làng chợ Dầu” (Làng – Kim Lân)

Hoạt động 2: Tìm hiểu cách dẫn gián tiếp

a.  Mục tiêu: HS hiểu được các dẫn gián tiếp

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Nhiệm vụ 1: GV đặt câu hỏi:

* GV chiếu ngữ liệu  và yêu cầu HS đọc NL

a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. 

                                       (Nam Cao, Lão Hạc)

        b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật

 (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại)                        - GV đặt câu hỏi: 

? Phần in đậm trong VD a, b đâu là lời nói, đâu là ý nghĩ? Vì sao em khẳng định như vậy?

? Các từ đó được dẫn ntn? (Có giữ nguyên lời nói của nhân vật không?)

? Các từ đó được tách ra khỏi phần đứng trước nó bằng dấu hiệu gì?

? Có thể thay từ “rằng” bằng từ “là” được không?

? Cách dẫn như 2 VD trên gọi là cách dẫn gián tiếp. Vậy em hiểu thế nào là dẫn gián tiếp?

- HS: Đọc ghi nhớ.

Nhiệm vụ 2: HS thảo luận nhóm: (2 bàn 1 nhóm- dùng phiếu học tập)

 - Thời gian: 2 phút

- Yêu cầu:  Nắm được điểm giống và khác nhau giữa lời dẫn trực tiếp và lời dãn gián tiếp . Biết cách chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang lời dãn gián tiếp và ngược lại

- Phân công:

Nhóm 1:  Em hãy so sánh điểm giống và khác nhau giữa dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp              

Nhóm 2+3: Em hãy nêu cách chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp. Lấy ví dụ minh họa

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhiệm vụ 1:

- VD a là lời nói. Đây là DN 1 lời khuyên vì trước nó có từ “khuyên” trong lời người dẫn.

- VD b là ý nghĩ vì trước nó có từ “hiểu”.

- Các từ được dẫn có sự điều chỉnh.

- Dấu hiệu:

+ VD a: Không có dấu hiệu gì.

+ VD b: Trước nó có từ “rằng”.

- Có thể thay “rằng” = “là”.

Nhiệm vụ 2: HS các nhóm tự lấy ví dụ

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

Cách chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp:

             1/Bỏ dấu hai chấm, dấu ngoặc kép.

             2/chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngôi thích hợp.          

* GV đưa thêm ví dụ :

-Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đây.”

=> Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói rằng đây là chỗ con bà ở được.

So sánh cách dẫn

I. Cách dẫn trực tiếp:

(7’)

1. Phân tích ngữ liệu /sgk:

a- Lời nói

b- ý nghĩ.

-> được dẫn nguyên văn, đặt trong dấu ngoặc kép và đứng sau dấu hai chấm.

-> Dẫn trực tiếp.

2.Ghi nhớ: SGK/54

II. Cách dẫn gián tiếp:

(8’)

1.Phân tích ngữ liệu /sgk:

- Dẫn lời nói, ý nghĩ có sự điều chỉnh không đặt trong ngoặc kép, trước nó có từ “rằng” (“là”).

-> Dẫn gián tiếp.

2. Ghi nhớ: SGK/56

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: tìm hiểu tác giả, tác phẩm

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

? Hãy nêu vài nét cơ bản mà em biết về tác giả?

? “ Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh” trích từ tác phẩm  nào ? Em hiểu gì về tác phẩm này ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

+ Phạm Đình Hổ là một nho sĩ sống trong thời chế độ phong kiến đã khủng hoảng trầm trọng nên có tư tưởng muốn ẩn cư và sáng tác những tác phẩm văn chương khảo cứu về nhiều lĩnh vực. Ông đã để lại nhiều công trình biên soạn khảo cứu có giá trị thuộc đủ các lĩnh vực: Văn học, triết học, lịch sử, địa lí... bằng chữ Hán. Là bạn thơ rất thân của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, cũng từng có mặt trong nhiều bài thơ của bà.

+ "Vũ trung tuỳ bút" là tập tuỳ bút đặc sắc được viết khoảng đầu thời Nguyễn, đề cập đến nhiều vấn đề của đời sống như nghi lễ, phong tục, tập quán, những sự việc xảy ra trong đời sống, những nghiên cứu về địa lí, lịch sử, xã hội.

* Giáo viên  bổ sung: Vũ trung tuỳ bút là một tác phẩm văn xuôi ghi lại một cách sinh động, hấp dẫn hiện thực đen tối của lịch sử nước ta thời đó, cung cấp những kiến thức về văn hoá truyền thống ( Lối chữ viết, cách uống chè, Khoa cử, Cuộc bình văn trong nhà Giám...), về phong tục

 (Lễ đội mũ, Hôn lễ, Lễ tế giao, Phong tục...) Tác phẩm không chỉ có giá trị văn chương đặc sắc mà còn cung cấp những tàu liệu quý về lịch sử, địa lí, xã hội học.

+“ Chuyện cũ....Trịnh” ghi chép về cusống và sinh hoạt ở phủ Chúa thời Thịnh vương Trịnh Sâm ( 1742 – 1782 ), một vị chúa nổi tiếng thông minh quyết đoán và kiêu căng xa xỉ, càng về cuối đời càng bỏ bê triều chính, đắm chìm trong xa hoa hưởng lạc cùng Tuyên phi Đặng Thị Huệ.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh đọc, tìm hiểu chú thích, PTBĐ, bố cục

a.  Mục tiêu: HS nắm được phương thức biểu đạt và bố cục văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên nêu yêu cầu đọc: Giọng bình thản, chậm rãi, hơi buồn, hàm ý phê phán kín đáo.

GV đặt câu hỏi đàm thoại gợi mở:

? Văn bản này được viết theo thể loại gì ?

? Em hiểu thể văn tuỳ bút là như thế nào ?

?  Em hãy tìm các PTBĐ được sử dụng trong văn bản?

? Theo em, văn bản  này có thể được chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

+ Tuỳ bút: Một loại bút kí thuộc thể loại tự sự nhưng cốt truyện đơn giản (thậm chí không có chuyện), kết cấu tự do, tả người, kể việc và trình bày cảm xúc ấn tượng của người viết.

Bố cục:

+ Đoạn 1: Từ đầu...triệu bất tường-> Cuộc sống xa hoa hưởng lạc của Chúa Trịnh Sâm.

+ Đoạn 2: Còn lại-> Nói về bọn quan lại hầu cận trong phủ Chúa.

Hoạt động 3: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh tìm

hiểu Cuộc sống hưởng thụ của Trịnh Sâm

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật  văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu HS theo dõi lại đoạn văn đầu tiên.

GV đặt câu hỏi,

? Qua việc theo dõi đoạn văn bản đầu tiên em nhận xét gì về thói ăn chơi của Chúa Trịnh Sâm?

? Nó có phải là thói ăn chơi bình thường không?

? Tác giả làm rõ thói ăn chơi xa xỉ đó bằng việc chỉ ra những thú vui nào của Trịnh Sâm?

? Để thoả mãn thú vui đó, Chúa Trịnh Sâm đã làm gì?

? Em có nhận xét gì về cách miêu tả những cuộc dạo chơi của Chúa trên bờ Tây Hồ? Hãy tìm những chi tiết miêu tả đó?

? Qua đó em có nhận xét gì về những cuộc dạo chơi của Chúa?

? Ngoài những thông tin trong tác phẩm, em hiểu gì về cuộc sống đế vương của Trịnh Sâm?

? Không chỉ có thế thú vui chơi chậu hoa cây cảnh của Chúa được ghi lại như thế nào ?

? Em hiểu trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch là như thế nào?

? Chúa đều “ sức” thu lấy có nghĩa là như thế nào ?

? Sau khi thu được những cây quí và lạ, Chúa cho vận chuyển về bằng cách nào ?

? Theo em, việc làm của Chúa Trịnh Sâm để thoả mãn những thú vui đó thực chất là việc làm như thế nào ?

? Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả của tác giả trong đoạn văn trên?

? Từ phân tích trên , em có nhận xét gì về cuộc sống ở phủ Chúa Trịnh ? Cuộc sống tất yếu ấy sẽ dẫn tới điều gì ?

? Dựa vào thế Chúa, bọn quan lại hầu cận đã nhũng nhiễu dân bằng những thủ đoạn  nào?

?  Em hiểu “phụng thủ” là gì ?

+ Lấy để dâng lên Vua Chúa

? Đêm đến, bọn quan laị, hầu cận đã sách nhiễu dân lành như thế nào?

?  Theo em vì sao bọn chúng lại có thể làm được như vậy?

?  Tác giả kết thúc bài tuỳ bút bằng cách ghi lại một sự việc có thực đã xảy ra ngay trong nhà mình  đó là việc gì? Mục đích của việc ghi lại ấy là gì?

? Em có nhận xét gì về cách ghi chép sự việc, sử dụng từ ngữ của tác giả?

?  Qua phân tích trên, hình ảnh bọn quan lại hiện lên như thế nào dưới nhà bút của nhà văn ?

? Theo em tác giả đã khéo léo gửi gắm cảm xúc gì ở đây?

? Qua văn bản trên, em hiểu gì về bộ mặt Vua Chúa và quan lại dưới thời Lê-Trịnh ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

+ Trịnh Sâm thích chơi đèn đuốc, thường ngự ở các li cung trên Tây Hồ, núi Tử Trầm, núi Dũng Thuý.

+ Chúa Trịnh Sâm đã cho xây dựng nhiều đình đài, cung điện ở nhiều nơi, việc xây dựng đình đài cứ liên miên.

+ Khiến hao phí thời gian và tiền bạc của nhân dân, đất nước.

🡪 Nhận xét:

+ Được miêu tả rất tỉ mỉ.

+ Diễn ra thường xuyên ( mỗi tháng 3-> 4 lần).

+ Huy động rất nhiều người hầu hạ (lính canh dàn hầu hết vòng quanh bốn mặt hồ)

+ Bày đặt những trò giải trí lố lăng và tốn kém...

🡪 Đó là những cuộc dạo chơi tốn kém, xa xỉ, xô bồ, thiếu văn hoá.

Để chiều lòng Tuyên phi Đặng Thị Huệ, mỗi năm cứ đến tết trung thu, Trịnh Sâm lại tổ chức " Hội Long Trì" treo hàng ngàn chiếc đèn lồng, trông xa tưởng hàng vạn ngôi sao sáng, bày yến tiệc linh đình để vui chơi thoả thích thâu đêm suốt sáng, rất tốn kém.

+ Bao nhiêu loài trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh ở khắp chốn dân gian Chúa đều sức thu lấy không thiếu một thứ gì .

+ Chúa Trịnh Sâm dùng uy quyền để vơ vét của cải của nhân dân, cách ăn chơi rất công phu tốn kém mà lố bịch, sẵn sàng cướp đoạt những của quí trong thiên hạ để tô điểm nơi ở của Chúa.

🡪 Dự báo sự suy vong tất yếu của triều đại Lê- Trịnh-> triều đình Lê-Trịnh cứ thế mà suy vong...

* Giáo viên bổ sung: Đặng Thị Huệ liên kết với Hoàng Đình Bảo phế truất Thái tử Trịnh Khải (Con trưởng Trịnh Sâm) để đưa Trịnh Cán (con Thị Huệ) làm Thái tử khi mới 5 tuổi. Sau khi Trịnh Sâm qua đời Trịnh Cán lên ngôi Chúa  và bắt đầu xảy ra loạn kiêu binh. Trịnh Cán ngồi ở ngôi chúa chưa đầy 2 tháng bị tay chân của Trịnh Khải nổi loạn truất ngôi của Trịnh Cán. Hai mẹ con Đặng Thị Huệ không tránh khỏi cái chết. Trịnh Khải lên ngôi chưa đầy 4 năm  lại có loạn khắp nơi. Nguyễn Huệ với danh nghĩa Phù Lê diệt Trịnh kéo quân ra Bắc Hà. Trịnh Khải bị bắt nộp cho quân Tây Sơn, trên đường đi y đã dùng dao tự tử. Nhà Trịnh tan rã.

+ Nghệ thuật miêu tả sinh động: Từ nghi lễ mà chúa bày đặt ra đến kì công đưa cây quí về trong phủ, những âm thanh khác lạ...

* Giáo viên: Nạn cướp bóc, sách nhiễu ở thời Trịnh Sâm đã trở thành cơn lốc trong xã hội, không chỉ gây đau khổ cho dân thường mà còn đe doạ cả gia đình quyền quý, quan lại, không chỉ cướp bóc của cải vật chất mà còn phá huỷ cả những thú vui tao nhã mang tính văn hoá truyền thống của biết bao gia đình Việt Nam chúng ta.

 Bộ mặt Vua Chúa và quan lại dưới thời Lê-Trịnh:

 + Vua Chúa chỉ lo ăn chơi xa xỉ, không lo việc nước, dùng quyền lực để cướp đoạt của cải của dân lành. Đó là những kẻ tham lam bạo ngược...

+ Bọn quan lại lợi dụng bóng Chúa, ra sức vơ vét, sách nhiễu dân lành, đó là những kẻ tham quan vô lại, đáng lên án

+ Thái độ của tác giả thể hiện qua giọng điệu, qua một số từ ngữ lột tả bản chất của bọn quan lại.

Hoạt động 4: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo phiếu học tập

? Em hãy nêu ý nghĩa của văn bản?

? Hãy khái quát những nét đặc sắc nghệ thuật của văn bản này?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức

A.Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

+ Phạm Đình Hổ (1768–1839) tục gọi Chiêu Hổ-Quê Hải Dương.

+ Là một nho sĩ mang tâm sự bất đắc chí vì không gặp thời.

+ Để lại một số lượng sáng tác rất đồ sộ, vừa có ý nghĩa văn học vừa có ý nghĩa xã hội

2. Tác phẩm:

+ "Vũ trung tuỳ bút" (SGK-  )

+ “Chuyện cũ...Trịnh” là một trong những áng văn xuôi giàu chất hiện thực.Ghi chép về cuộc sống và sinh hoạt ở phủ Chúa thời Trịnh Sâm.

B. Hướng dẫn đọc hiểu văn bản:

1. Hướng dẫn đọc- Chú thích:

2. Hướng dẫn tìm hiểu bố cục:

+ Thể loại: Tuỳ bút

+ PTBĐ:Tự sự + miêu tả+ biểu cảm

+ Bố cục: 2 phần.

3. Hướng dẫn phân tích:

a. Cuộc sống hưởng thụ của Trịnh Sâm:

- Thói ăn chơi xa xỉ được biểu hiện ở hai thú vui:

+ Thú chơi đèn đuốc, bày đặt nghi lễ, xây dựng đề đài...-> ý nghĩa khách quan của sự việc cho thấy cuộc sống của nhà chúa thật xa hoa, vô độ.

+ Thú chơi trân cầm dị thú, cổ mộc quái thạch, chậu hoa cây cảnh...Để thỏa mãn thú chơi, chúa cho thu lấy sản vật quý từ khắp kinh thành đưa vào trong phủ.

+ Vua chúa chỉ lo ăn chơi xa xỉ, không lo việc nước, dùng quyền lực để cướp đoạt của cải của dân lành. Đó là những kẻ tham lam bạo ngược…

=> báo trước sự suy vong tất yếu của triều đại.

b. Thói nhũng nhiễu của bọn quan lại:

+Thủ đoạn: Nhờ gió bẻ măng, vu khống

+ Hành động: Dọa dẫm, cướp, tống tiền...

-> Người dân khốn khổ...

+ Sử dụng liên tục các động từ miêu tả thái độ, hành động và câu văn đặc tả nhấn mạnh. Nghệ thuật miêu tả sinh động. Các sự việc đưa ra đều tiêu biểu, cụ thể, chân thực và khách quan.

-> Bọn quan lại lợi dụng bóng Chúa, ra sức vơ vét, sách nhiễu dân lành, đó là những kẻ tham quan vô lại đáng lên án

-> Thái độ của tác giả: Xót xa, tiếc muối, bất bình, lên án vương triều phong kiến hỗn loạn, mục nát.

4. Hướng dẫn tổng kết:

a Nội dung- Ý nghĩa:

*ND: Phản ánh được đời sống xa hoa của vua chúa và sự nhũng nhiễu của bọn quan lại thời Lê Trịnh.

* ý  nghĩa của văn bản:

+ Hiện thực lịch sử và thái độ của"kẻ thức giả" trước những vấn đề của đời sống xã hội.

b. Nghệ thuật :

+ Lựa chọn ngôi kể phù hợp.

+ Lựa chọn sự việc tiêu biểu, có ý nghĩa p/á bản chất s/việc, con người.

+ Miêu tả sinh động, tỉ mỉ, chân thực, khách quan, cảm xúc được bộc lộ một cách kín đáo sâu sắc

+ Sử dụng ngôn ngữ khách quan thể hiện thái độ bất bình của tác giả.

c. Ghi nhớ: (SGK-63)

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: tìm hiểu tác giả, tác phẩm

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Dựa vào chú thích, em hãy giới thiệu về tác giả của văn bản?

? Em hiểu gì về tác phẩm “Hoàng Lê nhất thống chí”?

? Hồi 14 của" Hoàng Lê nhất thống chí " kể lại việc gì?

? Hãy nêu cách đọc văn bản ( hồi 14 )?

? Giải thích nhan đề "Hoàng Lê nhất thống chí"?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Tác phẩm " Hoàng Lê nhất thống chí " ra đời trong hoàn cảnh xã hội:

- HS chuẩn bị ở nhà và trình bày

Với bối cảnh lịch sử đầy biến động ở nước ta trong khoảng 3 thập kỉ cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX: Sự khủng hoảng của chế độ phong kiến, mưu đồ của kẻ xâm lược. Khởi đầu là sự sa đọa, thối nát của các tập đoàn phong kiến, các ông vua thời Lê-Mạc bất lực, vua Lê Hiển Tông chắp tay rũ áo, phủ chúa Trịnh Sâm ăn chơi xa hoa, hoang dâm vô độ gây nên loạn, sự tranh giành quyền lực giữa các phe phái phong kiến xảy ra...Cuộc nổi dậy của phong trào Tây Sơn là một tất yếu trong lịch sử.

+ Viết theo thể chí. Viết về những sự kiện lịch sử.

+ Hoàng Lê....là cuốn tiểu thuyết lịch sử bằng chữ Hán  viết theo lối chương hồi-> Là tác phẩm có qui mô lớn nhất và đạt được nhiều thành công xuất sắc về mặt nghệ thuật và văn học thời kì trung đại.

+ Cấu trúc: Tác phẩm gồm 17 hồi. Mỗi hồi đều mở đầu bằng 2 câu tóm tắt nội dung chính và kết thúc bằdung sự việc gây ra tình huống chưa có lời giải đáp “Muốn biết sự việc ra sao hồi sau sẽ rõ”. 

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

* Giáo viên bổ sung: Cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX có gia đình họ Ngô Thì ( Sở, Nhiệm, Chí, Du...) quê ở làng Tả Thanh Oai Hà Tây nổi tiếng đỗ cao, có tài văn học. Một số người trong gia đình họ đã viết tác phẩm “ Hoàng Lê nhất thống chí” trong đó có hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du.

- Ngô Thì Chí (1753 - 1788) là em ruột Ngô Thì Nhậm làm quan dưới triều Ngô Chiêu Thống, ông tuyệt đối trung thành với với triều Lê, ông đã từng chạy theo Lê Chiêu Thống khi Nguyễn Huệ sai Nguyễn Văn Nhậm ra Bắc diệt Nguyễn Hữu Chỉnh (1787), ông được cử đi chiêu tập những kẻ lưu vong lập binh nghĩa chống Tây Sơn nhưng trên đường đi ông bị bệnh và mất tại Gia Bình. Nhiều người nói ông viết 7 hồi đầu của " Hoàng Lê nhất thông chí".

- Ngô Thì Du (1772 - 1840)  Anh em chú bác ruột với Ngô Thì Chí học giỏi nhưng không đỗ đạt gì, dưới triều Tây Sơn ông ẩn mình ở vùng Kim Bảng ( nay thuộc Hà Nam). Thời Nguyễn ông làm quan và bổ nhiệm làm đốc học Hải Dương 1827 về nghỉ và ông là tác giả của 7 hồi tiếp theo.

- Tác phẩm miêu tả hiện thực xã hội phong kiến Việt Nam cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX->tập trung vào hai nội dung chính:

  + Vạch trần sự thối nát dẫn đến sự sụp đổ tất yếu của tập đoàn phong kiến Trịnh Lê.

  + Phong trào nông dân khởi nghĩa Tây Sơn và người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ.

- Giá trị: bức tranh hiện thực có tính nghệ thuật cao.

+ Kể lại chiến công oanh liệt của Quang trung đại phá quân Thanh một cách chân thực hào hùng tiêu diệt 20 vạn quân Thanh. Nó không chỉ nêu nên chân dung lẫm liệt của người anh hùng dân tộc mà còn làm rõ sự thất bại của bọn xâm lược nhà Thanh và sự phản bội nhục nhã của bè lũ vua quan hèn hạ  Lê Chiêu Thống

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh đọc, tìm hiểu chú thích, PTBĐ, bố cục

a.  Mục tiêu: HS nắm được phương thức biểu đạt và bố cục văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên nêu yêu cầu đọc: Giọng bình thản, chậm rãi, hơi buồn, hàm ý phê phán kín đáo.

GV đặt câu hỏi đàm thoại gợi mở:

? Giải thích nhan đề "Hoàng Lê nhất thống chí"?

? Đốc xuất đại binh là gì?

? Hãy kể tóm tắt đoạn trích ?( các sự việc)

? Tác phẩm được viết theo thể loại nào? Nêu đặc điểm thể loại?

? Đoạn trích có mấy sự kiện chính? Hãy tách các đoạn theo những sự kiện đó?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Giải thích nhan đề "Hoàng Lê nhất thống chí"

+  Hoàng Lê ...: Là cuốn sách ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê.

Kể tóm tắt đoạn trích:

+ Quân Thanh chiếm Thăng Long.

+ 20/11/1788, Ngô Văn Sở lui về Tam Điệp

+ Quang Trung lên ngôi ở Phú Xuân: Vua tự đốc xuất đại binh, tiến quân ra Bắc diệt quân Thanh ( Vào ngày 25 tháng chạp năm Mậu Thân)-1788.

+Kén thêm binh lính, mở cuộc duyệt binh lớn, chia quân thành các đạo, phủ dụ binh lính.

+ Phán xét công tội của các tướng Sở, Lân.

+ 30 tháng chạp mở tiệc khao quân, hẹn ngày mùng 7 thắng giặc sẽ mở tiệc ăn mừng ở Thăng Long.

+Tiến quân đến sông Gián, Hà Hồi ta đều đánh thắng giặc đến đó.-> Quân Thanh đại bại.

+ Ngày mùng 3 tết QT đến Hà Hồi, mờ sáng tới Ngọc Hồi, trưa kéo vào thành Thăng Long, tướng Thanh là Tôn Sỹ Nghị chạy trốn về nước, quân Thanh đại bại.

Vua Lê chiêu Thống vội vã chạy theo.

Thể loại:

- Chịu ảnh hưởng của cách viết "Tam quốc chí"

Mở đầu: Nêu tinh thần,  sự kiện chủ yếu

Kết thúc bằng câu: Muốn biết sự kiện sau thế nào xin xem hồi sau sẽ rõ.

Bố cục:

+  Đoạn 1: Từ đầu đến năm 1788: Được tin quân Thanh chiếm Thăng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi vua, thân chinh đi dẹp giặc.

+ Đoạn 2: Tiếp theo đến "kéo vào thành"> Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng của Quang Trung.

+ Đoạn 3: Còn lại: Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm bại của  Lê Chiêu Thống

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

Hoạt động 3: Đọc hiểu văn bản/ HD học sinh tìm

hiểu Hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ 

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung, nghệ thuật  văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV yêu cầu HS theo dõi lại đoạn văn đầu tiên.

GV đặt câu hỏi,

? Trong khoảng thời gian ngắn từ 20/11 đến 30/12/1788, khi nhận được tin cấp báo của Đô đốc Nguyễn Văn Thiếp thì Nguyễn Huệ đã có thái độ và quyết định gì? Ông đã làm được những việc gì?

Những việc làm đó cho ta thấy Bắc Bình Vương là người như thế nào?

Chặng đường từ Phú Xuân ra Nghệ An (từ 25 đến 29/12/1788) Quang Trung đã làm được những việc gì?

? Qua lời phủ dụ của Quang Trung giúp em hiểu thêm điều gì về ông cũng như sức mạnh dân tộc trong cuộc chiến đấu chống xâm lược Thanh?

? Ngày 30 tết tại vùng núi Tam Điệp vua Quang Trung đã làm gì?

? Tại sao vua Quang Trung lại quyết định xuất quân vào những ngày cuối năm?

? Trong vòng hơn 1 tháng Quang Trung đã làm được bao việc lớn: Tế cáo trời đất, lên ngôi vua, đốc xuất đại binh... chứng tỏ điều gì? Nhận xét về sự chuẩn bị của Quang Trung cho trận đánh?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Nhận được tin báo cấp, giận lắm, vua hợp các tướng sĩ định thân chinh cầm quân để đánh đuổi chúng ngay.

+ Nghe lời tướng sĩ lên ngôi hoàng đế để giữ lấy lòng người. Làm lễ tế trời đặt niên hiệu Quanh Trung,  ngày25/12/1788 hạ lệnh xuất quân, tổ chức cuộc hành quân thần tốc.

🡪 Nhận xét: Từ đầu đến cuối Nguyễn Huệ luôn tỏ ra là con người có hành động mạnh mẽ, nhanh nhẹn, quả quyết, xông xáo và có chủ đích rõ ràng, nhưng không phải là xốc nổi và độc đoán, mà có tính toán trước sau, có tham khảo ý kiến những cộng sự, những người giúp việc chỉ trong vòng hơn một tháng ông đã làm nên nhiều việc lớn

- Lời dụ có ý nghĩa như bài hịch ngắn gọn, hào hùng,

 kích động tinh thần tướng sĩ quyết tâm đánh giặc.

+ Khẳng định chủ quyền dân tộc của ta, lên án hành động xâm lăng phi nghĩa, trái đạo tín của giặc "Đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng"

+ Nêu bật dã tâm của giặc "Giết hại nhân dân, vơ vét của cải"

+ Nhắc lại truyền thống lịch sử của nhân dân chống xâm lược

+ Tin tưởng ở chính nghĩa, kêu gọi tướng lĩnh đồng tâm hiệp lực, đề ra kỉ luật nghiêm minh

Ngày 30 tết tại vùng núi Tam Điệp vua Quang Trung đã:

+ Khi 2 tướng Sở và Lân “ đều mang gươm trên lưng mà xin chịu tội”-> Xử trí thông minh, đúng mực, khen chê đúng người, đúng việc nhạy bén trong việc xét đoán, dùng người

+ Quang Trung khẳng định chắc chắn như đinh đóng cột “ Phương lược tiến đánh ... Thanh”

+ Quang Trung tính sẵn kế hoạch ngoại giao khi chiến thắng với nước láng giềng “ lớn gấp 10 lần”

+ Tình hình khẩn cấp, nhận định thời cơ chín muồi: Trước & sau tết quân Thanh vui chơi mà lơ là việc quân.

+ Chu đáo, chu toàn mọi mặt: lòng dân, lực lượng, thời gian, tinh thần quân sĩ.

* Giáo viên: Qua phần 1 của v.bản, chúng ta đã thấy Nguyễn Huệ - Quang trung là 1 người chính trực, thẳng thắn, hành động quyết đoán, mục đích tốt đẹp. Ngoài những phẩm chất, tính cách trên, vua Quang Trung còn có nhiều những phẩm chất tốt đẹp của 1 vị tướng tài ba mà chúng ta sẽ tìm hiểu ở tiết sau.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

* Giáo viên: Trí tuệ sáng suốt nhạy bén, một vị tướng tài ba. Phân tích tình hình thời cuộc đưa ra lời phủ dụ quân lính để khích lệ quân sĩ lòng tự hào, tự tôn dân tộc, chiến đấu vì nghĩa lớn. Đó là trách nhiệm đối với lịch sử.

Qua phần 1 của v.bản, chúng ta đã thấy Nguyễn Huệ - Quang trung là 1 người chính trực, thẳng thắn, hành động quyết đoán, mục đích tốt đẹp. Ngoài những phẩm chất, tính cách trên, vua Quang Trung còn có nhiều những phẩm chất tốt đẹp của 1 vị tướng tài ba mà chúng ta sẽ tìm hiểu ở tiết sau.

A.Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

+ Ngô Gia Văn Phái: Nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì quê ở Thanh Oai (Nay thuộc Hà Nội)

2. Tác phẩm:

+ "Hoàng Lê nhất thống chí" viết bằng chữ Hán, gồm 17 hồi. Là cuốn tiểu thuyết lịch sử có quy mô lớn, phản ánh những biến động lịch sử nước nhà từ cuối thế kỉ XVIII đến những năm đầu TK XIX

+ Đoạn trích nằm ở hồi thứ 14.

B. Đọc- hiểu văn bản:

 1. Đọc- Chú thích &TT

2. Kết cấu, bố cục:

+ Thể loại: Tiểu thuyết chương hồi

+ Bố cục: 3 phần

3. Phân tích:

a. Hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ và sức mạnh dân tộc trong cuộc chiến đấu chống xâm lược Thanh:

* Hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ:

+ Ngày 20,22,24/11 ông lên ngôi hoàng đế và xuất quân ra Bắc ngày 25 tháng  chạp năm mậu thân 1788

- Đến Nghệ An:

+ Tuyển thêm quân

+ Mở cuộc duyệt binh lớn

+ Lời phủ dụ với quân lính Khẳng định quyền độc lập tự chủ của đất nước, truyền thống đấu tranh chống xâm lược của nhân dân ta, kêu gọi sự đồng tâm hiệp lực của quân sĩ.

- Đến Tam Điệp:

+ Xử lý thông minh, nhạy bén trong việc dùng người

+ Khẳng định chắc chắn phương lược tiến đánh đã có sẵn.

+ Tính đến kế hoạch ngoại giao

🡪   Quang Trung là người có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén  khi lựa chọn thời cơ, hành động quyết đoán, mạnh mẽ, tầm nhìn xa trông rộng, ý chí quyết thắng.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu Diễn biến trận chiến năm Kỉ Dậu (1789) đại phá 20 vạn quân Thanh và hình tượng vua QT trong trận đấu

a.  Mục tiêu: hiểu được nội dung, nghệ thuật văn bản

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên: Gọi học sinh đọc & chú ý đoạn 2

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm:

Nhóm 1,3:

? Em hãy tóm tắt 2 trận đánh Phú Xuyên và Hạ hồi?

? Em hãy thuật lại  trận đánh Ngọc Hồi?

( trên bản đồ)

? Có gì đặc biệt trong cách đánh của Quang trung trong hai trận đánh này?

Nhóm 2,4 :

? Theo dõi phần tiến công thần tốc của vua Quang Trung từ Phú Xuân ra Thăng Long tiêu diệt quân Thanh em có suy nghĩ gì?

? Qua toàn bộ đoạn trích em cảm nhận được điều gì về người anh hùng Nguyễn Huệ ?

? Tại sao nhóm tác giả vốn là những người cựu thần nhà Lê, chịu ơn sâu nghĩa nặng của nhà Lê lại xây dựng hình ảnh Quang Trung đẹp như vậy?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 1,3:

+ Vừa thấy bóng quân Tây Sơn... bỏ chạy... bắt sống được hết.

+ Trận Hạ Hồi: Bí mật vây kín làng, bắc loa truyền gọi khiến cho quân địch trong đồn sợ hãi xin hàng.

- Thuật lại trận đánh trên bản đồ.

+ Truyền lấy 60 tám ván ...

+ Vua Quang Trung oai phong cưỡi voi...

+ Quân Thanh bỏ chạy toán loạn ...

Nét  đặc biệt trong cách đánh của Quang trung trong hai trận đánh này :

+ Bắt sống hết quân do thám của địch ở Phú Xuyên, giữ được bí mật để tạo ra thế bất ngờ, vây kín làng Hà Hồi, công phá Nhồi, lấy ván ghép phủ rơm dấp nước để làm mộc che dàn trận tiến đánh.

-> Thần tốc, bí mật, bất ngờ, đảm bảo thắng lợi mà không thương vong.

Nhóm 2,4 :

Hình ảnh vua QT đẹp, xông pha trận tiền làm nức lòng quân sĩ, tạo niềm tin quyết chiến, quyết thắng, đồng thời khiến kẻ thù kinh hồn, bạt vía => đại bại nhanh chóng.

+ Đó là sự thật lịch sử mà tác giả đã được chứng kiến trực tiếp, là người trí thức có lương tâm, là người có tâm huyết, tài năng nên các ông không thể không tôn trọng sự thực lịch sử và ý thức dân tộc

+ Mặt khác, các ông cũng thấy rõ sự thối nát, kém cỏi, hèn mạt của vua, chúa Trịnh – Lê. Được thấy cảnh hèn hạ của vua Lê "cõng rắn cắn gà nhà" và  chiến công lẫy lừng của Quang Trung là niềm tự hào dân tộc.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

Ngày mùng 5 tết Quang Trung ngồi trên bành voi mặc áo bào đỏ đã sạm vì thuốc súng dẫn đầu đoàn tượng binh vào Thăng Long thật oai phong lẫm liệt hiếm có trong lịch sử.

Có sách kể rằng Quang Trung đã sử dụng biện pháp cáng võng khi hành quân. Để tranh thủ thời gian cứ 2 người khiêng thì 1 người được nằm võng nghỉ, thay phiên nhau đi suốt ngày đêm không nghỉ, vừa đi vừa đánh giặc khiến cho quân giặc bất ngờ, không kịp trở tay.

Hoạt động 2: Tìm hiểu hình ảnh bọn cướp nước và bán nước và hình ảnh vua tôi Lê Chiêu Thống

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo cặp đôi:

? Mục đích sang An Nam của Tôn sĩ Nghị là gì?

? Khi kéo quân vào Thăng Long, lấy được thành dễ dàng Tôn Sĩ Nghị có thái độ ra sao?

? Khi Tây Sơn đang kéo quân tiến đánh thì cuộc sống của tướng sĩ nhà Thanh như thế nào?

? Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh được tác giả miêu tả như thế nào?

+ ? Quân tướng nhà Thanh có thái độ n.t. nào khi Tây Sơn đánh đến nơi?

? Số phận của chúng như thế nào? Vì sao chúng lại bị thát bại thảm hại như vậy?

? Cảnh thua chạy của quân Thanh có gì giống với cảnh thua chạy của quân Minh đầu thế kỉ 15?

? Nguyên nhân nào dẫn đến sự thất bại đó?

? Việc Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh chứng tỏ đây là 1 vị vua như thế nào?

? Vua tôi Lê Chiêu Thống đã có hành động gì khi nghe tin quân Tây Sơn tiến đến nơi?

? Em có đánh giá gì về bọn vua tôi bán nước Lê Chiêu Thống?

? Kết cục của vua tôi nhà Lê được m.tả ra sao?

? So sánh 2 đoạn văn miêu tả cuộc tháo chạy của quân Tướng nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Mục đích của Tôn Sĩ Nghị : Biến An  Nam thành quận, huyện của nhà Thanh

+ Thái độ quân tướng nhà Thanh khi khi Tây Sơn đánh đến nơi :

+ Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên,

người không kịp mặc áo giáp…chuồn trước qua cầu phao.

+ Quân: ai nấy đều rụng rời, sợ hãi, xin hàng, bỏ chạy toán loạn, giày xéo lên nhau mà chết...bỏ chạy, tranh nhau qua cầu rơi xuống sông chết…

- Nguyên nhân thất bại:

 + Chủ quan, khinh địch, kiêu căng

         +  Chiến đấu không vì mục đích chính nghĩa

         +  Quân Tay Sơn quá hùng mạnh

Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh chứng tỏ đây là 1 vị vua vì lợi ích riêng của dòng họ mà đem vận mệnh dân tộc đặt vào tay kẻ thù xâm lược "cõng rắn cắn gà nhà", rước voi rầy mả tổ, mất tư cách của bậc quân vương

Hành động của vua tôi Lê Chiêu Thống khi nghe tin quân Tây Sơn tiến đến nơi :

+ Chiêu Thống vội cùng bọn thân tín “ đưa Thái hậu ra ngoài”, chạy bán sống bán chết, cướp thuyền dân,…mấy ngày không ăn.

+ Đuổi kịp Tôn Sĩ Nghị, vua tôi nhìn nhau than thở, oán giận chảy nước mắt.

+ Kết cục : Chịu đựng nỗi sỉ nhục của kẻ đi cầu cạnh, van xin không còn tư cách của bậc quân vương: chạy bán sống, bán chết mấy ngày đêm không ăn không nghỉ, sống lưu vong

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

* Giáo viên: Khi Lê Chiêu Thống chạy sang tầu phải cạo đầu, tết tốc, ăn mặc giống như người Mãn. Cuối cùng phải gửi nắm xương tàn nơi đất khách quê người.

 So sánh 2 đoạn văn miêu tả cuộc tháo chạy của quân Tướng nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống

+ Vua tôi nhà Lê: M.tả tỉ mỉ

- Giống: Đều tả thực với nhiều chi tiết cụ thể

- Khác nhau về âm hưởng

+ Cuộc tháo chạy của quân tướng nhà Thanh được miêu tả khách quan trong đó ẩn chứa sự hả hê, sung sướng của người thắng trận

+ Miêu tả cuộc tháo chạy của vua tôi nhà Lê mang cảm hứng chủ quan, ngậm ngùi, mủi lòng trước sự sụp đổ của vương triều mà họ từng thờ phụng, ngậm ngùi chua xót. Vì tác giả là những cựu thần của nhà Lê, chịu ơn sâu, nghĩa nặng của nhà Lê, mủi lòng trước sự sụp đổ của 1 vương triều. Nhưng không thể  không phủ nhận sự hèn nhát, phản bội của vua tôi nhà Lê cũng như công nhận những chiến thắng lẫy lừng của Quang Trung- niềm tự hào lớn của cả dân tộc.        

Hoạt động 2: Tìm hiểu hình ảnh bọn cướp nước và bán nước và hình ảnh vua tôi Lê Chiêu Thống

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo cặp đôi:

? Văn bản " Hoàng Lê nhất thống chí có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

? Nêu nghệ thuật cơ bản tác giả sử dụng để làm nổi bật chủ đề?

+ ? Em có nhận xét gì về cách kể, cách giới thiệu nhân vật, ngôn ngữ của tác giả?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

* Diễn biến trận chiến năm Kỉ Dậu (1789) đại phá 20 vạn quân Thanh:

+ Đánh táo bạo và quyết liệt, thắng giòn giã, kẻ thù không kháng cự được.

* Hình tượng vua Quang Trung trong chiến trận:

+ Tài tổ chức của người cầm quân.

+ Tiên đoán chính xác

+ Kì tài trong việc dùng binh: Vừa vạch ra phương lược, vừa trực tiếp chỉ huy một mũi tấn công, xông pha tên đạn.

-> Oai phong, lẫm liệt trong chiến trận.

=> Người anh hùng QT quả cảm, có tài cầm quân & dụng binh như thần, là người tổ chức & là linh hồn của cuộc khởi nghiã với những chiến công vang dội.

b.Hình ảnh bọn cướp nước và bán nước:

* Quân Thanh:

- Tôn Sĩ Nghị:

+ Chủ quan, kiêu căng, tự mãn

+ Khi thua trận thì sợ hãi bỏ chạy trước

-> Là 1 tên tướng bất tài, hèn nhát

- Quân: hoảng loạn, tan tác, thất bại thảm hại

-> Đội quân bất tài, vô tổ chức

=> Thất bại nhục nhã và thảm hại.

* Số phận của vua tôi Lê Chiêu Thống:

+ “Cõng rắn cắn gà nhà”

-> Là bọn đớn hèn, nhục nhã, số phận gắn chặt  với bọn giặc xâm lược, mù quáng, từ bỏ dân tộc, phản dân hại nước.

4. Tổng kết:

a. Nội dung- ý nghĩa :

*ND : Hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ: văn võ song toàn với chiến công đại phá 20 vạn quân Thanh. Tình cảnh thất bại ê chề, nhục nhã của bọn vua quan bán nước, cướp nước.

* Ý nghĩa của văn bản:

+ Văn bản ghi lại hiện thực lịch sử hào hùng của dân tộc ta và hình ảnh người anh hùng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mùa xuân năm Kỉ Dậu ( 1789)

b. Nghệ thuật:

+ Lựa chọn trình tự kể theo diễn biến các sự kiện lịch sử

+ Khắc họa các nhân vật lịch sử.

+ Ngôn ngữ kể, tả chân thật, sinh động.

+ Giọng điệu trần thuật thể hiện thái độ của tác giả.

c. Ghi nhớ (SGK-7 )

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu tạo từ ngữ mới:

a.  Mục tiêu: biết cách tạo từ ngữ mới

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV giới thiệu, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

* GV gọi học sinh  đọc yêu cầu phần 1 SGK

? Có các từ: Điện thoại, kinh tế, di động, sở hữu, tri thức, đặc khu, trí tuệ. Em hãy cho biết trong thời gian gần đây có những từ ngữ nào mới được cấu tạo trên cơ sở các từ trên ?

?  Hãy giải thích nghĩa của những từ mới đó?  

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

+ Điện thoại di động: Điện thoại vô tuyến nhỏ mang theo người, được sử dụng trong vùng phủ sóng của cơ sở cho thuê bao.

 + Kinh tế tri thức: Nền kinh tế dựa chủ yếu vào lưu thông phân phối các sản phẩm có hàm lượng tri thức cao.

+ Đặc khu kinh tế:  Khu vực dành riêng để thu hút vốn và công nghệ nước ngoài với những chính sách ưu đãi.

+ Sở hữu trí tuệ: Quyền sở hữu đối với sản phẩm do hoạt động trí tuệ mang lại được pháp luật bảo hộ như: quyền tác giả, quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích kiểu dáng công nghiệp.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

Như vậy, từ 1 số các từ ngữ mà ta đã tạo ra được 1 số các từ mới làm giàu cho vốn từ tiếng Việt?  Những từ ngữ trên đó được cấu tạo theo mô hình như thế nào?

 -  X + Y ( x, y là những từ có sẵn) -> được hình thành theo cách dùng các yếu tố có sẵn ghép lại với nhau

? Trong TiếngViệt có những từ được cấu tạo theo mô hình X + tặc ( như: Không tặc, hải tặc ...) . Em hãy tìm những từ ngữ mới xuất hiện cấu tạo theo mô hình đó ?

 + Lâm tặc: Kẻ cướp tài nguyên rừng

 +  Tin tặc: Kẻ dùng kĩ thuật tiên tiến nhập trái phép vào dữ liệu trên máy tính của người khác hoặc phá hoại.

+ Nghịch tặc: kẻ phản bội làm giặc

+ Hải tặc: Những kẻ chuyên cướp trên tàu biển

? Tạo từ ngữ mới trong từ vựng nhằm mục đích gì?

+ Tạo từ ngữ mới để làm cho vốn từ ngữ tăng lên cũng là một cách để phát triển từ vựng tiếng Việt.

Giáo viên:  gọi học sinh đọc Ghi nhớ ( SGK- 73 )

Hoạt động 2: Tìm hiểu mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài

a.  Mục tiêu: HS nắm được nguyên tắc mượn từ tiếng nước ngoài.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Gv đặt câu hỏi:

Nhóm 1,3: Các từ Hán Việt

? Trong ngôn ngữ tiếng Việt có một bộ phận là từ mượn. Theo em từ mượn của chúng ta nhiều nhất là từ ở nước nào?

? Tìm từ mượn Hán Việt ở hai đoạn trích?

? Theo em tại sao trong 2 đoạn trích tác giả lại dựng từ Hán Việt ?

? Theo em trong Tiếng Việt, số từ Hán Việt được sử dụng như thế nào?

? Tiếng Việt dùng từ nào để chỉ khái niệm ?

? Những từ này có nguồn gốc ở đâu ?

?  Hãy tìm một số ví dụ khác ?

? Từ tìm hiểu trên, em rút ra được kết luận gì?

Nhóm 2,4: Các từ biểu thị khái niệm

? Em hiểu gì về các tổ chức UNICEF, FAO?

? Em biết gì về điển tích: Thanh gươm Đamôclet?

? Hạt nhân là gì?

? Hành tinh là gì?

? VB đề cập đến vấn đề gì? Xét về nội dung, VB thuộc kiểu Vb gì? Vì sao?

? VB có thể chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 1,3:

+ Tác dụng từ Hán Việt: Trong đoạn thơ Truyện Kiều: thêm hay, hàm súc và tăng giá trị biểu cảm

+ Văn bản: “ Chuyện người con gái Nam Xương” viết bằng chữ Hán, tiếng Việt không đủ số từ diễn đạt -> Mượn từ Hán Việt

+ Từ HV được sử dụng phổ biến rộng rãi trong cả ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết .

Nhóm 2,4:

Tiếng Việt dùng từ để chỉ khái niệm:

+ Bệnh mất khả năng miễn dịch gây tử vong: AIDS

+ Nghiên cứu một cách có hệ thống ...hàng hoá: maketing

+ Nguồn gốc: Tiếng Anh, tiếng nước ngoài.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức: Từ vựng phát triển bằng cách mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài. Bộ phận quan trọng nhất trong tiếng Việt là tiếng Hán.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a.  Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về văn bản để hoàn thành bai tập.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV hướng dẫn HS làm các bài tập :

Nhóm 1: bài 1

Nhóm 2,3: bài 2

Nhóm 4: bài 3

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

I. Tạo từ ngữ mới:

1. Phân tích ngữ liệu SGK/72

* Các từ ngữ mới được tạo thành:

- Điện thoại di động

- Kinh tế tri thức

- Đặc khu kinh tế

- Sở hữu trí tuệ

* Cấu tạo từ ngữ theo mô hình  X + tặc:

+ Lâm tặc

+ Tin tặc

+ Nghịch tặc

+ Hải tặc

=> Tạo từ ngữ mới để làm cho vốn từ ngữ tăng lên.

2.Ghi nhớ: ( SGK-73)

II. Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài:

 1.Phân tích ngữ liệu SGK/73

* Các từ  Hán Việt:

a. Thanh minh, tiết, lễ, tảo mộ, đạp thanh, yến anh, bộ hành, xuân, tài tử, giai nhân.

b. Bạc mệnh, duyên, phận, thần linh, chứng giám, thiếp đoan trang, tiết, trinh bạch, ngọc.

* Các từ biểu thị khái niệm:  

- AIDS (ết)

- Marketting ( ma- két-tinh)

-> Mượn tiếng Anh

-> Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài cũng là một cách để phát triển từ vựng từ vựng Tiếng Việt. Bộ phận từ mượn  quan trọng nhất trong Tiếng Việt là mượn Tiếng Hán

- >Ngoài ra còn mượn của một số nước Châu Âu( Anh, Pháp...)

2. Ghi nhớ: (SGK-74)

III. Luyện tập

Bài tập 1:

* X + trường: Chiến trường, công trường, nông trường, ngư trường, thương trường...

* X+ hóa: xã hội hóa, cơ giới hóa, điện khí hóa...

* X+ điện tử: Thư điện tử, thương mại điện tử, Giáo dục điện tử, chính phủ điện tử...

Bài tập 2( SGK-74)

 + Cầu truyền hình: Hình thức truyền hình tại chỗ cuộc giao lưu đối thoại trực tiếp với nhau qua hệ thống camêra giữa các điểm cách xa nhau

+  Khu chế xuất: Khu công nghiệp sản xuất hàng hoá với công nghệ cao.

+ Cơm bụi: Cơm giá rẻ, thường bán trong các hàng, quán nhỏ, tạm bợ.                  

+ Đường cao: Đường xây dựng theo tiêu chuẩn đặc biệt dành riêng cho các loại xe cơ giới chạy với tốc độ cao.

+ Thương hiệu: nhãn hiệu thương mại.

+ Bàn tay vàng  

+ Công nghệ cao

+ Công viên nước

+ Đa dạng sinh học    

+ Đường vành đai

+ Hiệp định khung

Bài tập 3( SGK-74)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:

- Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh; tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập

- Phương pháp, kĩ thuật: quan sát tranh ;

- Thời gian:

GV dẫn dắt: Phương pháp thuyết minh là một phương pháp quan trọng trong cuộc sống của chúng ta Vì nó không những chỉ được  sử dụng khi làm văn mà còn được sử dụng khi thuyết minh, giới thiệu, trình bày về một đối tượng nào đó trong cuộc sống giúp người nghe hiểu được một cách chính xác về đối tượng qua những kiến thức của các ngành khoa học được sử dụng khi trình bày. Thế nhưng khi kết hợp các phương pháp, các yếu tố cần thiết  trong 1 bài thuyết minh thì chúng ta còn rất nhiều những hạn chế mà qua giờ trả bài viết số 1 hôm nay,  cô trò ta cùng tìm hiểu để các em rút kinh nghiệm cho bản thân các em khi làm văn thuyết minh.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

- Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/  vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động

- Phương pháp, kĩ thuật: Tổ chức các hoạt động tìm hiểu và phân tích ngữ liệu, thảo luận nhóm, báo cáo kết quả, thảo luận cặp đôi

- Thời gian:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

* Giáo viên chép lại đề bài và yêu cầu học sinh đọc lại đề bài.

? Xác định thể loại, yêu cầu của đề văn trên?

? Nội dung, hình thức cần đảm bảo cho đề bài thuyết minh trên?

* Giáo viên cho học sinh trình bày dàn ý đã chuẩn bị ở nhà -> Học sinh khác nhận xét và bổ sung hoàn chỉnh.

* Giáo viên dùng bảng phụ cho học sinh chữa lỗi sai chính tả( gọi những học sinh hay sai lỗi tạo cơ hội cho các em phát hiện lỗi và cách sửa lỗi chính tả)

* Giáo viên dùng phiếu học tập cho học sinh chữa lỗi sai về cách dùng từ, đặt câu( gọi những học sinh hay sai lỗi tạo cơ hội cho các em phát hiện lỗi và cách sửa lỗi dùng từ đặt câu)

* Giáo viên dùng phiếu học tập cho học sinh thảo luận nhóm để chữa lỗi sai phương pháp(lập luận-> Các nhóm trình bày kết quả thảo luận, các nhóm khác nhận xét và bổ sung hoàn chỉnh

* Giáo viên tiếp tục cho học sinh thảo luận nhóm( mỗi phiếu học tập chỉ gồm 2 đoạn văn chưa hoàn chỉnh cần sửa chữa) chỉ ra lỗi sai trong các phần của Bố cục-> Đưa ra một đoạn văn Mở bài và Kết bài đầy đủ nội dung và trình bày rõ ràng mạch lạc-> các nhóm khác nhận xét và bổ sung hoàn chỉnh

* Giáo viên dùng các phiếu học tập cho học sinh đọc rút kinh nghiệm các đoạn, các phần  bài viết của nhữnh học sinh Khá, Giỏi để các em nhận xét và rút ra kinh nghiệm làm bài cho bản thân.

thống kê điể* Giáo viên m bài viết số 1 cho học sinh nghe.

 Đề bài: Cây lúa ở làng quê Việt Nam?

I. Dàn bài:

 ( Giáo án tiết 14+15)

 MB: Giới thiệu khái về cây lúa, người bạn thân thuộc, gần gũi đối với người dân Việt Nam nói chung, người dân làng quê nói riêng.

Thân bài:

1. Nguồn gốc- cấu tạo của cây lúa:

   +Từ loài lúa nước tự nhiên, cha ông lai tạo, thuần hóa được giống lúa cho năng suất như hiện nay.

  + Lúa là cây có một lá mầm, rễ chùm. Lá bao quanh thân, có phiến lá dài và mỏng, hơi giáp

 + Có loại lúa nước, lúa cạn ( lúa nương)

2. Cách trồng lúa:

* Lúa nước phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau: Gieo mạ, nhổ mạ, đi cấy, gặt lúa, xay xát

 - Lúc mới cấy:

       + Cây lúa còn yếu ớt có màu hơi vàng vì  cây lúa chưa bén rễ.

       + Sau một tuần lúa đã xanh hẳn, rễ chắc khỏe, phải khó khăn mới có thể tách bớt vài rảnh để cấy lại khóm khác đã bị lụi.  

       + Được làm cỏ, bón phân, nước vừa đủ, dần dần cây lúa phát triển rất đẹp: Thân đã cao hơn, tạo thành khóm lúa khỏe đẹp, lá xanh như vẫy chào trong nắng mới.  

- Sau một tháng, lúc này lúa có màu xanh xanh mượt, người ta gọi đó là lúa thời con gái: đẹp, và tràn trề nhựa sống, nhìn từ xa cánh đồng lúa như một tấm thảm xanh ngút ngàn vô tận, khi có gió cả cánh đồng lúa lại rì rào, tạo thành những lớp sóng xanh đuổi nhau, nhìn không chán mắt.  

         + Do đủ nước, đủ phân bón, nên khi trổ bông rất đều

- Lúa chín: cả cánh đồng lúa như tấm thảm vàng: Bông to, hạt to đều, chắc, những bông lúa uốn câu trông thật hấp dẫn. Mỗi sào có thể cho từ tạ rưỡi đến hai tạ rưỡi thóc.

 + Người ta gặt lúa, phơi khô, xay, xát mới được hạt gạo trắng ngần.

3. Phân loại lúa: Có nhiều loại lúa:

 + Lúa tẻ: Mộc toàn, mộc hương, lai u...nấu cơm, nấu cháo, làm bánh đa, bánh cuốn.v.v..

 + Lúa nếp: Nếp hoa vàng, nếp Thái Bình .. cho những đĩa xôi, những chiếc bánh chưng, bánh rẻo, bánh dày vừa thơm ngon, vừa hấp dẫn.

4. Vai trò của cây lúa:

 - Là một trong những cây lương thực quan trọng của người Việt Nam nói riêng và của người dân Châu Á nói chung. Nuôi sống con người (Trích câu nói của Lang Liêu: Lúa gạo: là quí nhất, nó nuôi sống tất cả mọi người mà ta ăn không chán. Những thứ khác tuy ngon nhưng hiếm, con người không thể tự làm, còn lúa gạo con người tự làm được, lại còn có thể ra rất nhiều)      ( Miêu tả, tự sự)  

- Là những món ăn không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, những bữa tiệc, dịp lễ hội quan trọng dưới những cách thức chế biến khác nhau: Nấu cơm, nấu cháo, làm bánh, làm cốm, đồ xôi.v.v.  ( Miêu tả)

-  Tất cả các bộ phận của cây lúa đều có tác dụng:

       + Cám dùng để nấu làm thức ăn cho lợn, cá,

        + Thóc để chăn nuôi gia cầm: gà, vịt

        + Rơm: làm thức ăn cho trâu, bò, tạo mặt hàng xuất khẩu nấm rơm, một chất đốt đỡ chi phí cho người nông dân.

         + Rạ: làm phân bón ruộng

         + Trấu: dùng để trồng trọt, dùng để đun nấu hàng ngày.

- Nhờ có cây lúa, nền nông nghiệp phát triển, lai tạo được nhiều giống lúa, cuộc sống của người nông dân đỡ lam lũ vất vả hơn, nước ta từ một nước đói nghèo đã trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới (sau Thái Lan)  

KB:

+ Cây lúa có vai trò quan trọng trong đời sống của nhân dân ta.      

+ Cây lúa không chỉ mang lại cuộc sống no đủ mà còn trở thành một nét đẹp trong đời sống văn hoá tinh thần của người Việt Nam ta.                      

II. Nhận xét chung:

1. Ưu điểm:

a. Kiểu bài: Đa số đều đúng kiểu bài thuyết minh

b. Nội dung: Hầu hết đảm bảo nội dung thuyết minh về cây lúa.

c. Phương pháp: Đã nắm được phương pháp làm bài, phương pháp thuyết minh. Biết kết hợp các biện pháp nghệ thuật và các yếu tố miêu tả khi thuyết minh về cây lúa.

 + Nhìn chung một số em hiểu đề, tập trung thuyết minh được về cây lúa, khong có học sinh nào nhầm lẫn đối tượng, yêu cầu thuyết minh.

* Một số học sinh có sự tiến bộ trong học tập: chuẩn bị kiến thức, xem lại phương pháp thuyết minh, sự kết hợp các yếu tố miêu tả và biện pháp nghệ thuật khi làm bài, bài viết có sự tiến bộ

9a1 Thúy Hằng; Thương, Ngọc Hà, Hương

9ª2: Hà Phương, Hiền Linh, Hiền, Lê Huyền

*  Một số em có bài viết khá:

 +  Nắm chắc phương pháp, có kiến thức sâu rộng về đối tượng thuyết minh, sử dụng yếu tố miêu tả khá tốt nhờ đó tạo cho bài văn sinh động hấp dẫn.

  + Cách trình bày bài nhìn chung là khoa học, sạch đẹp, diễn đạt trôi chảy, lời văn trong sáng có sức thuyết phục nhờ hình ảnh, cảm xúc chân thành.

II. Nhựơc điểm:

+ Một số học sinh chưa biết tách các ý thuyết minh thành các đoạn văn( Thân bài) mà viết liền rất dài tất cả các nội dung.

- Một số em chưa đọc kĩ đề, chưa xác định rõ yêu cầu của đề nên khi viết còn bị lạc hướng hoặc không tập trung: các em chưa xác định được nội dung cần thuyết minh chính( kĩ) về cây lúa là vai trò, vị trí chứ không phải là quá trình cấy lúa, chăm sóc và gặt hái lúa,

+ Một số bài viết quá sơ sài về nội dung( kiến thức về đối tượng thuyết minh không có, chưa vận dụng sáng tạo và linh hoạt các phương pháp, các yêu tố kết hợp khi thuyết minh-> quá sơ sài, thiếu ý:

+ Một số bài viết cẩu thả về chữ, cách trình bày, dập xoá nhiều:

+ Một số em không đảm bảo về bố cục bài văn: thiếu một trong 3 phần của bố cục bài văn, nội dung Mở bài (Kết bài) không đủ ý, không rõ ràng,

+ Một số bài viết còn không sử dụng dấu câu đúng lúc, đúng chỗ, câu cụt chưa rõ nghĩa, thiếu sự hoàn chỉnh về nội dung.v.v..

+ Một bài còn viết tắt nhiều:

III. Trả bài  học sinh:

IV. Chữa lỗi:

1. Chính tả:

+ da đời-> Ra đời.                +  chổ bông-> trổ bông

+ cuốc lộ-> Quốc lộ.            + Bánh dầy-> bánh giày

+ bánh trưng-> bánh chưng  + gặt núa -> gặt lúa

+ say sát-> xay xát                 + tươi sanh-> tươi xanh

 + nâng liu-> nâng niu            + trở lúa về nhà-> chở lúa

+ phát truyển -> phát triển     + nâu đời-> lâu đời

2. Dùng từ:

+ xịt thuốc sâu dầy-> phun thuốc trừ sâu

+ những bụi lúa-> khóm lúa

+ người dân ta còn một thứ đặc sản-> dân ta có một thứ đặc sản

+ lúa đẻ con-> lúa đẻ nhánh

+ layg cho năng xuất như ngày nay là thành quả của việc cải tạo nhiều lần-> lúa… của việc lai tạo nhiều lần

+ Lúa là cây lương thực hàng đầu có vị trí rất quan trọng trong ngành công nghiệp-> .…ngành nông nghiệp

+ cây lúa cao từ 50-> 60 milimét-> 50-> 60 cm

 + Thóc phơi 3, 4 ngày nếu trời nắng sẽ được ăn-> sẽ đem cất đi

+ lúa cạn trồng trên đá->…các  khu vực đồi, núi cao

3. Câu:

+  Sau đó say sát thành gạo -> Người nông dân mang thóc đi xay xát mới thành gạo như chúng ta thấy.

+ Cây lúa có vai trò rất quan trọng-> Cây lúa là cây lương thực rất quan trọng của người dân Việt Nam nói riêng  và người dân Châu Á nói chung.

+ Ngày tháng trôi qua, chúng đã trở thành thời kì con- thời kì đẹp nhất của cây->  cây lúa phát triển ở thời kì đẹp nhất- người ta gọi đó là lúa thời con gái.

+ Gạo không những ăn ngon mà còn thật chất-> Gạo không những ăn ngon, mà còn cung cấp cho cơ thể con người các chất dinh dưỡng cần thiết.

+ Đất nước tân tiến, cây lúa vẫn là thực phẩm chủ yếu của người dân Việt Nam-> Dù cuộc sống có hiện đại bao nhiêu đi chăng nữa, thì cây lúa vẫn là cây lương thực quan trọng của người dân Việt Nam.

4. Phương pháp ( lập luận)

+ Ngày nay nước ta được hơn 30 giống lúa được công nhận là giống lúa quốc gia. Việt Nam từ một nước đói nghèo đã trở thành nước đứng thứ hai sau Thái Lan về sản xuất lua gạo. Cây lúa đã đi vào thơ ca nhạc hoạ và đời sống tâm hồn của con người Việt Nam. Lúa cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho con người chúng ta.

+ Nhân dân ta đã tận dụng cây lúa cây lúa không lãng phí điều đó cho thấy nhân dân ta biết quý những giọt mồ hôi, xương máu của mình.  

+ Trong những bữa cơm thường ngày của người dân Việt thì những hạt cơm là điều không thể thiếu từ các bữa ăn, tiệc tùng đến các bữa ăn hàng ngày không thể thiếu.

+ Lúa là hạt gạo- hạt ngọc của trời ban cho, Lang Liêu đã làm nên bánh chưng bánh giày dâng lên Vua Hùng. Đó là một sự tích về cây lúa Việt Nam.

+ Năm tháng qua đi nền công nghiệp hoá hiện đại hoá được thịnh hành nhưng hình ảnh cây lúa và giá trị tiềm năng của nó vẫn là vị trí số 1 trong quá trình phát triển của đất nước, chẳng những thế nó còn được lấy làm biểu tượng của các nước trong khối ASEAN như một báu vật cao quý.

* Mở bài:

+ Cây lúa có mặt ở tất cả các vùng quê Việt Nam. Lúa là tài sản quan trọng của người nông dân. Thuộc loại cỏ dại được cha ông ta cải tạo dần trở thành cây lúa có trữ lượng và năng xuất như ngày nay. (Bùi Hoàng 9a2)

+ Cây lúa là bạn thân của người nông dân Việt Nam, hình ảnh cây lúa dã trở thành biểu tượng quen thuộc của người dân Việt Nam.

+ Việt Nam là một nước nông nghiệp, chính vì thế cây lúa là một loại cây quan trọng trong đời sống người Việt Nam.( Bình 9ª2)

+ Cây lúa là một loại cây trồng phổ biến ở Việt Nam. Cây lúa phục vụ cho nhu cầu lương thực trong nước và ngoài nước. Số lượng gạo xuất khẩu ở Việt Nam đứng thứ 2 sau Thái Lan. Và cây lúa là loại cây một lá mầm.

 ( Phương a1)

* Kết bài:

+ Cây lúa giúp ích cho đời. Cây lúa đã biểu tượng của người nông dân Việt Nam. Chúng ta hãy quý trọng cây lúa. ( Điệp 9ª2)

+ Cây lúa đã gắn bó với với đời sống và làng quê của người Việt. Là niềm tự hào của chúng ta. Chúng ta phải giữ gìn và phát huy nó để nó mãi trường tồn và rực rỡ hơn trước. ( Nguyệt a2)

V. Đọc bài, đoạn, phần tiêu biểu:

VI. Thống kê điểm:

Lớp

Điểm 9 – 10

Điểm 7 – 8

Điểm 5 – 6

Điểm 3 – 4

Điểm 1 -2

      9a1

       9a2

Hoạt động của GV và

Nội dung cơ bản

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả Nguyễn Du

a.  Mục tiêu: tìm hiểu tác giả Nguyễn Du

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên giới thiệu tranh chân dung Nguyễn Du

? Nguyễn Du sống vào khoảng thời gian nào?

? Em biết những gì về bối cảnh lịch sử nước ta thời kì đó?

? Nêu những nét chính về tác giả Nguyễn Du?

? Hoàn cảnh xã hội tác động như thế nào đến con người và sự nghiệp văn học của Nguyễn Du?

? Em có nhận xét gì về sự nghiệp sáng tác văn học của Ông?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

- Tác giả Nguyễn Du :

+ Cha là Nguyễn Nghiễm là tiến sĩ, nhà sử học, tể tướng triều Lê Trịnh. Anh cùng cha khác mẹ là Nguyễn Khản từng làm quan Thượng thư bộ lại- triều Lê Trịnh, say mê nghệ thuật.

" Bao giờ ngàn Hống ( Hồng Lĩnh) hết cây

  Sông Rum (sông Lam) hết nước họ này hết quan!"

+ Nguyễn Du mồ côi cha khi 9 tuổi, mồ côi mẹ khi 12 tuổi

+ Bản thân học giỏi nhưng chỉ đỗ tam trường (1783)

+ Cuộc đời ông trải qua những năm tháng gian truân, trôi giạt, vất vả long đong: 10 năm sống ở đất Bắc(1786-1796)- quê vợ ở Thái Bình & ở ẩn tại quê hương(1796-1820)

+ Làm quan dưới thời nhà Nguyễn, 1820 nhận lệnh đi sứ Trung Quốc lần 2, chưa kịp đi thì ông đã mất ở Huế.

Sự nghiệp sáng tác văn học của Ông?

+ Thơ chữ Hán: 243 bài

+ 3 tập thơ nổi tiếng: Thanh hiên thi tập, Bắc hành tạp lục, Nam trung tạp ngâm

+ Thơ Nôm: Truyện Kiều, Văn chiêu hồn, Thác lời trai phường nón, Văn tế sống 2 cô gái trường lưu

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

- Có nhiều biến động, Xã hội phong kiến Việt Nam bước vào thời kỳ khủng hoảng sâu sắc: Đời sống nhân dân vô cùng cơ cực, xã hội loạn lạc đen tối, giai cấp phong kiến tham bạo tranh bá đồ vương, chém giết, tàn sát lẫn nhau. Trịnh Nguyễn phân tranh, vua Lê bù nhìn cõng rắn cắn gà nhà  -> phong trào nông dân khởi nghĩa nổ ra liên tục, đỉnh cao là khởi nghĩa Tây Sơn. Phong trào Tây Sơn thất bại, chế độ triều Nguyễn được thiết lập, đây là vương triều phong kiến cuối cùng với những chính sách chuyên chế tàn bạo. Những thay đổi kinh thiên động địa đó  đã tác động mạnh tới tình cảm, nhận thức của Nguyễn Du để ông hướng ngòi bút vào hiện thực:

         “Trải qua mấy cuộc bể dâu

 Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”.

 Hoàn cảnh xã hội tác động đến con người và sự nghiệp văn học của Nguyễn Du:

+ Gia đình là chiếc nôi văn hoá -> cung cấp tri thức

+ Xã hội biến động -> cách nhìn nhận của tác giả

+ Sống cùng dân -> hiểu & đồng cảm với nhân dân

Hoạt động 2: Tìm hiểu tác phẩm Truyện Kiều

a.  Mục tiêu: HS nắm được phương thức biểu đạt và bố cục văn bản.

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

NV1:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Giáo viên nêu yêu cầu: HS thảo luận theo cặp đôi

GV đặt câu hỏi đàm thoại gợi mở:

?  Xuất xứ của Truyện Kiều?

? Sáng tác truyện Kiều, Nguyễn Du dựa vào cốt truyện nào? Từ đâu ?

? Nguyễn Du có sáng tạo như thế nào trong Truyện Kiều?

? Tác phẩm Truyện Kiều được chia làm mấy phần? Nội dung chính từng phần ?

? Hãy tóm tắt từng phần?

? Truyện Kiều có những giá trị gì về nội dung?

? Tác phẩm phản ánh hiện thực nào trong xã hội  phong kiến lúc bấy giò?

? Giá trị nhân đạo thể hiện ở những khía cạnh nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Xuất xứ: Đoạn trường Tân Thanh ( tiếng kêu mới về nỗi đau xé lòng, đứt ruột.)

+ Dựa theo cốt truyện Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân ( một nhà văn Trung Quốc đời Thanh) đây không phải là tác phẩm dịch mà là sáng tạo của Nguyễn Du. Bằng thiên tài nghệ thuật và tấm lòng nhân đạo Nguyễn Du đó làm cho tác phẩm trở thành một kiệt tác vĩ đại.

? Tác phẩm Truyện Kiều được chia làm mấy phần? Nội dung chính từng phần ?

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

- Giới thiệu nguồn gốc TK: Ng.Du viết TK vào đầu TK 19 (1805- 1809). Mượn cốt truyện “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân ở Trung Quốc viết thành “Đoạn trường tân thanh” (tiếng nói mới đứt ruột) tên thường gọi là Truyện Kiều.

- Truyện gồm 3254 câu thơ lục bát. Giữ lại cốt truyện, các NV, TG sáng tạo thay thế các chi tiết ngôn ngữ tâm lý NV tạo ra thể giới n/vật đặc sắc. Với cảm hứng nhân đạo cao cả, xuất phát cuộc sống con λ Việt. TK là sáng tác văn chương đích thực của thiên tài Nguyễn Du => Truyện Kiều đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới

- Truyện kể về cuộc đời người con gái tên Thúy Kiều. Nàng là con nhà lương thiện, tài sắc tuyệt vời, giàu lòng thương người, can đảm có tình yêu tuyệt vời với Kim Trọng. Nhưng tai hoạ đã xảy ra với gia đình nàng, Kiều phải bán mình chuộc cha. Từ đó cuộc đời nàng trải qua 15 năm lưu lạc. Hai lần làm kỹ nữ, làm nô tỳ bị hành hạ, vùi dập cho đến khi Từ Hải chuộc khỏi lầu xanh. Nhưng sự phản bội hèn hạ của bọn quan triều đình đã hại chết Từ Hải. Thúy Kiều tự trẫm mình ở sông Tiền Đường và được cứu sống. Cuối cùng nàng được đoàn tụ cùng gia đình.

+ Giá trị hiện thực: Tác phẩm đã phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội đương thời với tất cả bộ mặt tàn bạo của tầng lớp thống trị & số phận những con λ bị áp bức đau khổ, đ/biệt là số phận bi kịch của λ phụ nữ. Bộ mặt xã hội phong kiến hiện lên qua nhân vật: Thằng bán tơ, Mã Giám Sinh, Tú bà, Sở Khanh, Bạc Hà, Bạc Hạnh, Hồ Tôn Hiến...

+ Giá trị nhân đạo: Niềm cảm thương sâu sắc trước những đau khổ của con người, trân trọng đề cao vẻ đẹp của con người, hướng tới những giải pháp xã hội đem lại hạnh phúc cho con λ

* Giáo viên lấy dẫn chứng trong Truyện Kiều phân tích

+ Hồ Tôn Hiến tuy nói là: “ kinh luân gồm tài” nhưng không có tài gì cao hơn  ngoài tài phản trắc, dâm ô:  

              “ Nghe càng đắm, ngắm càng say

            Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.”

+ Quan xử kiện: người cầm cân nảy mực của xã hội lại xử theo thế lực của đồng tiền, nghe lời cha Thúc Sinh là Thúc Ông kiện Kiều rồi xử:

             “ Một là cứ phép gia hình

            Hai là lại cứ lầu xanh phó về.”

+ Lũ buôn thịt bán người: Kiều trở thành món hàng để trao đổi, mua bán:

          “ Cò kè bớt một thêm hai

        Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.”

+Sức phá hoại của đồng tiền thật đáng sợ:

              “ Một ngày lại thói sai nha

          Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền.”

  &   “ Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong.”

+ Bản tình ca về tình yêu nam nữ giữa Kim Trọng & Thuý Kiều:

               “ Vầng trăng vằng vặc giữa trời

             Đinh ninh hai mặt một lời song song.”

+ Khát vọng công lí: Từ Hải dám đứng lên chống giai cấp p.kiến bất công:

             “ Chọc trời khuấy nước mặc dầu

         Dọc ngang nào biết trên đầu có ai. ”

+ Thuý Kiều tập trung cả vẻ đẹp hình thức lẫn tâm hồn:    “ Kiều càng sắc sảo mặn mà

               So bề tài sắc lại là phần hơn

                 ...................................... ...mặc ai”                                      

             “ Duyên kì ngộ, đức cù lao

           Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn.”

              “ Để lời thệ hải minh sơn

          Làm con trước phải đền ơn sinh thành.”

              “ Quyết tình nàng mới hạ tình

        Dẽ cho để thiếp bán mình chuộc cha.”

+ Khi bị bán vào lầu xanh phải chịu bao hờn tủi, xót xa nàng vẫn nhớ người yêu, nhớ cha mẹ vì chưa giữ trọn đạo con:

“ Xót người tựa cửa hôm mai

Quạt nồng ấp lạnh những ao đó giờ.”

? Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật nào trong tác phẩm?

+ Truyện Kiều là 1 kiệt tác với bút pháp của 1 nghệ sĩ thiên tài trên tất cả các phương diện của nghệ thuật truyện thơ Nôm: Thể loại, ngôn từ có chức năng biểu đạt, biểu cảm, chức năng thẩm mĩ, bố cục, kết cấu, hình tượng nhân vật, nghệ thuật thể hiện nội tâm, miêu tả ngoại hình,

+ Miêu tả thiên nhiên đa dạng: Cảnh chân thực, sinh động, tả cảnh ngụ tình

+ Ngôn ngữ dân tộc và thể thơ lục bát đã đạt tới đỉnh cao rực rỡ. Nó có khả năng thiên biến vạn hoá trong Truyện Kiều từ luật bằng trắc, cách ngắt nhịp, vần đối trong câu thơ đều được khai thác triết để nhằm biểu đạt nội dung. Chính sự kết hợp tài tình giữa văn học dân gian và bác học nên chinh phục người đọc từ thế hệ này sang thế hệ khác.

+ Nghệ thuật tự sự đã có bước phát triển vượt bậc: Ngôn ngữ kể chuyện đã có cả 3 hình thức:

  + Trực tiếp: Lời nhân vật

  + Gián tiếp: Lời tác giả.

  + Nửa trực tiếp: Lời tác giả nhưng mang suy nghĩ, giọng điệu nhân vật.

+ Nhân vật: Nhân vật chính, phản diện với nội tâm điển hình

* Giáo viên minh hoạ:  Nguyễn Du giết chết hay ca ngợi nhân vật cũng chỉ bằng một từ :  Qua đó ông đã lột tả bản chất nhân vật=> điển hình mà vẫn có cá tính mạnh mẽ.

+ Mã Giám Sinh anh sinh viên trường Q.T.Giám mà          “ Ghế trên ngồi tót sỗ sàng

&   “ Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.”

“ Cò kè bớt một thêm hai”

+ Tú Bà:

                “Thoắt trông nhờn nhợt màu da

             Ăn chi cao lớn đẫy đà làm sao.”

+ Kim Trọng:

            “ Nền phú hậu bậc tài danh

        Văn chương nết đất, thông minh tính trời.”

+ Từ Hải:

                 “Râu hùm hàm én mày ngài

             Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao.”

 ? Các nhân vật trong tác phẩm Truyện Kiều là những nhân vật như thế nào?

+ Bất hủ, sống mãi trong lòng người đọc

* Giáo viên khái quát: Không chỉ người đọc nhớ về những nhân vật tiêu biểu mà Truyện Kiều được phổ biến rộng rãi, đề tài bàn luận của nhiều thế hệ, dần dần tạo nên những hình thức sinh hoạt văn hoá rất phong phú & đa dạng: lẩy Kiều, đố Kiều, vịnh Kiều, tập Kiều & cả bói Kiều nữa. Điều đó chứng tỏ Truyện Kiều đã xâm nhập sâu rộng vào tâm thức người Việt Nam, văn hoá Việt Nam, người dân Việt Nam. Người dân Việt Nam thừa nhận cuộc đời của Kiều  là cuộc đời của người dân nước mình, con người của Truyện Kiều là người Việt Nam.v.v.Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt đến như vậy là vì có những yêú tố nghệ thuật: Lời văn tả hình như máu chảy ở đầu những ngọn bút. Nước mắt thấm trên trang giấy. Khiến ai đọc cũng  đọc cũng phải thấm thía, ngậm ngùi.”  

( Mộng Đường Liên Chủ nhân đã viết.)

* Giáo viên: Nhà phê bình Hoài Thanh đã khẳng định giá trị và hạn chế của Truyện Kiều bằng 4 vế sau:“Đó là một bản án, một tiếng kêu đau thương, một ước mơ, một cái nhìn bế tắc”.

*Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

- Cuộc đời Nguyễn Du:

+ Chịu ảnh hưởng của truyền thống gia đình đại quí tộc.

+ Chứng kiến những biến động dữ dội nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Nguyễn Du hiểu sâu sắc nhiều vấn đề của đời sống xã hội.

+ Những thăng trầm trong cuộc sống riêng tư làm cho tâm hồn Nguyễn Du tràn đầy cảm thông, yêu thương con người.

* Sáng tác:

+ Các tác phẩm được viết bằng chữ Hán và chữ Nôm

+ Đong góp to lớn cho kho tàng văn học dân tộc, nhất là ở thể loại truyện thơ.

->  Thiên tài văn học cả chữ Hán & chữ Nôm.

2.Tác phẩm Truyện Kiều:

2.1. Nguồn gốc:

+ Cốt truyện: Kim Vân Kiều Truyện của Thanh Tâm Tài Nhân.

+ Truyện Kiều có tên là Đoạn Trường Tân Thanh.

+ Viết bằng chữ Nôm, thể thơ lục bát (6-8), gồm 3254 câu.

2.2. Tóm tắt tác phẩm:

                 3 phần.

1. Gặp gỡ và đính ước

2.Gia biến và lưu lạc.

3. Đoàn tụ.

2.3. Giá trị nội dung và nghệ thuật:

a. Giá trị nội dung:

* Giá trị hiện thực:

+ Tr.Kiều đã lên án các thế lực tàn bạo chà đạp lên quyền sống của con người.

+ Truyện Kiều  là bức tranh tố cáo xã  hội phong kiến bất công, chà đạp lên quyền sống, phẩm hạnh con người, đặc biệt là người phụ nữ: đó là bọn quan lại, sai nha, bọn buôn thịt bán người, lên án thế lực đồng tiền.

+ Số phận bất hạnh của người phụ nữ tài hoa, bạc mệnh trong xã hội phong kiến.

* Giá trị nhân đạo:

+ Lên án chế độ phong kiến vụ nhân đạo.

+ Cảm thông trước số phận con người.

+ Khẳng định, đề cao tài năng, nhân phẩm và ước mơ khát vọng chân chính của con người: tình yêu tự do, khát vọng công lí, phẩm chất tốt đẹp của con người.

b. Giá trị nghệ thuật:

+ Thơ lục bát nhuần nhuyễn sáng tạo.

+ Ngôn ngữ dân tộc trong sáng, mĩ lệ, dạt dào sắc thái biểu cảm.

+ Tả cảnh ngụ tình.

+ Sử dụng thành ngữ, tục ngữ.

+ Xây dựng nhân vật bất hủ.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: biết được vị trí đoạn trích, bố cục đoạn trích

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đối :

? Nêu vị trí đoạn trích?

? Giải thích các chú thích 1,2,5,6,8?

? Xác định phương thức biểu đạt trong đoạn trích? Phương thức nào là chủ yếu?

Nêu bố cục đoạn trích? ? Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản?

? Nội dung trọng tâm nằm ở phần nào của văn bản? Vì sao em lại nghĩ như vậy?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Thuộc phần 1: Gặp gỡ và đính ước          

+ Đoạn trích nằm ở phần mở đầu tác phẩm, giới thiệu gia cảnh Thuý Kiều. Khi giới thiệu những người trong gia đình Thuý Kiều tác giả tập trung tả tài sắc Thuý Vân và Thuý Kiều.

Bố cục :

+ Bốn câu đầu: Giới thiệu khái quát hai chị em Thuý Kiều.

+ Bốn câu tiếp: Gợi tả vẻ đẹp Thuý Vân

+ Mười hai câu còn lại: Gợi tả vẻ đẹp Thuý Kiều

+ Bốn câu cuối: Nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em .

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

* Giáo viên: Nổi bật là miêu tả. Đoạn thơ miêu tả nhân vật theo bút pháp ước lệ quen thuộc trong văn học trung đại ( ước lệ: Sử dụng nhiều qui ước trong biểu hiện nghệ thuật)

+ Dùng nhiều hình tượng thiên nhiên: Trăng, hoa, tuyết, ngọc dùng để miêu tả con người. Tùng, trúc, cúc, mai để nói về vẻ đẹp tâm hồn, bản lĩnh, trí khí

+ Ngôn ngữ trang nhã, nhiều điển tích, điển cố nghiêng về gợi tác động tới người đọc thông qua sự phán đoán, tưởng tượng so sánh mà không trực tiếp miêu tả tỉ mỉ chân dung nhân vật

+ Bố cục hợp lý, chặt chẽ, các phần gắn bó với nhau trong một chỉnh thể thống nhất, một mẫu mực về văn miêu tả nhân vật tinh tế của tác giả, miêu tả từ khái quát đến cụ thể, lấy Thuý Vân làm nền để miêu tả Thuý Kiều (giới thiệu chung, tả từng người...)

? Nội dung trọng tâm là phần miêu tả tài sắc của Kiều: vì chiếm lượng câu chữ nhiều nhất.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về hai chị em Thuý Kiều

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo cặp đôi:

?  Đọc 4 câu thơ đầu và cho biết 4 câu thơ này giới thiệu điều gì ?

? Đọc 2 câu thơ đầu, em hiểu gì qua hai câu thơ này?

? Em có nhận xét gì về cách giới thiệu và cách sử dụng từ ngữ trong câu thơ đó?

? Em hiểu như thế nào về câu thơ “Mai cốt cách, tuyết tinh thần”?

? Nhận xét gì về nghệ thuật mà tác giả sử dụng trong câu thơ?

? Qua cách giới thiệu đó, em thấy bức chân dung của chị em Thuý Kiều có gì đặc biệt ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ 4 câu đầu: Giới thiệu khái quát tài sắc hai chị em Thuý Kiều

+ Giới thiệu thứ bậc: Chị là Thuý Kiều và em là Thuý Vân và đánh giá chung về hai chị em.

+ Sự kết hợp giữa từ thuần Việt với từ Hán Việt ( 2 ả tố nga) khiến cho lời giới thiệu tự nhiên, trang trọng. Hai cô có vẻ đẹp trong trắng, cao quí của nàng tiên trên cung quế theo truyền thuyết.

+ Hai chị em đều duyên dáng, thanh cao, trong trắng. Cốt cách giống như cây mai( ẩn dụ) và tâm hồn trong trắng như tuyết ( ẩn dụ). Vẻ đẹp của 2 chị em được so sánh với cái tinh hoa nhất của thiên nhiên. Được tôn lên đến đỉnh cao của cái đẹp nhưng cái chung ấy vẫn có cái đẹp riêng của từng người

“ mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

* Giáo viên: Qua câu thơ giúp ta hiểu Nguyễn Du tả cốt cách chỉ biểu hiện được cái hồn, cái thần của vẻ đẹp chứ không đi sâu vào miêu tả tỉ mỉ.

+ Hình ảnh ẩn dụ, ví ngầm. Bút pháp ước lệ (dùng hình tượng đẹp của thiên nhiên -> nói về con người) Dùng thành ngữ “mười phân vẹn mười”

* Giáo viên bình: Chỉ với 4 câu thơ kết hợp 3 phương  thức biểu đạt 2 câu thơ đầu tâm sự, câu thơ thứ 3 miêu tả, câu thơ thứ 4 biểu cảm) Nguyễn Du viết theo phép tắc có sẵn nhưng không sao chép và gửi vào đó là tình cảm yêu mến trân trọng. Lời khen chia đều cho hai người, nét bút lại muốn đậm nhạt “mỗi người một vẻ”. Vì thế liền sau đó, thi sĩ tập trung rọi sáng từng người.

Hoạt động 2: Tìm hiểu vẻ đẹp của Thuý Vân

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo cặp đôi:

* Giáo viên: Gọi học sinh đọc 4 câu thơ tiếp theo

? Em hiểu câu thơ “ Vân xem trang trọng khác vời” có nghĩa là như thế nào?

? Bức chân dung của Thuý Vân được miêu tả cụ thể qua những chi tiết nào?

? Em hãy dựng lại bức chân dung của Thuý Vân qua cách miêu tả của nhà thơ Nguyễn Du?

? Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả bức chân dung Thuý Vân của Nguyễn Du?

? Tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì ở đây? Tác dụng của các biện pháp đó?

? Em dự cảm được điều gì qua bức chân dung Thuý Vân? ( H khá giỏi)

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi

+ 4 câu thơ vừa giới thiệu vừa khái quát đặc điểm nhân vật: Thuý Vân có vẻ đẹp cao sang, quí phái, ít người sánh kịp.

Bức chân dung của Thuý Vân:

+ khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang,

+ hoa cười ngọc thốt,

+ mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da

🡪 Nhận xét:

+ Khuôn mặt: Xinh đẹp, đầy đặn như mặt trăng rằm

+ Miệng cười tươi thắm như hoa nở

+ Giọng nói trong trẻo thoát ra từ hàm răng ngọc ngà

+ Mái tóc đen óng, mượt và nhẹ hơn mây, làn da trắng mịn màng hơn tuyết.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV bổ sung:

+ Cụ thể trong phép liệt kê: khuôn mặt, nét ngài, lông mày, miệng cười, giọng nói, màu tóc, nước da.

+ Cụ thể trong việc sử dụng từ ngữ để làm nổi bật vẻ đẹp riêng: đầy đặn, nở nang, đoan trang.

+ Bút pháp nghệ thuật ước lệ, với những hình tượng thiên nhiên: trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc -> vẻ đẹp đoan trang của Thuý Vân.

+ Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ -> vẻ đẹp phúc hậu, quí phái của Thuý Vân.

+ Nhún nhường, vị nể, cảm mến: thua, nhường

+ Vẻ đẹp Thuý Vân tạo ra sự hoà hợp, êm đềm với cảnh vật xung quanh.

+ Chân dung Thuý Vân mang tính cách, số phận tạo sự hoà hợp êm đềm xung quanh, nên nàng sẽ có cuộc đời bình lặng, suôn sẻ, hạnh phúc.

* Giáo viên bình: Với phương pháp đặc tả Nguyễn Du đã vẻ lên bức chân dung cụ thể, sinh động. Thuý Vân tiêu biểu cho vẻ đẹp đầy đặn, phúc hậu, một vẻ đẹp tươi tắn, trẻ trung, đang độ trăng tròn. Vẻ đẹp của nàng đạt đến chuẩn mực vẻ đẹp của người phụ nữ phong kiến" 10 phân vẹn 10" không gây khó chịu. Một sắc đẹp mà trời đất phải chịu thua, nhường nhịn không đố kị ghen ghét nên dự báo một cuộc sống suôn sẻ, bình lặng.

Hoạt động 3: Tìm hiểu vẻ đẹp của Thuý Kiều

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Nhiệm vụ 1: GV đặt câu hỏi chung cho cả lớp

?  Hãy theo dõi và nhận xét về số lượng câu thơ dùng để miêu tả Thuý Kiều so sánh với Thuý Vân? Tác giả có mục đích  gì khi miêu tả như vậy?

? Từ nào trong câu thơ mở đầu cho chân dung có tính chất so sánh, đối chiếu?

? Tác giả nhấn mạnh vẻ đẹp của Kiều “ càng sắc sảo mặn mà’ em hiểu đây là vẻ đẹp như thế nào?

Nhiệm vụ 2:

* Thảo luận nhóm: 5 phút

Câu hỏi thảo luận:

Nhóm 1,3:

? Khi gợi tả nhan sắc của Thuý Kiều tác giả cũng sử dụng hình tượng nghệ thuật mạng tính ước lệ, theo em có điểm nào giống và khác so với tả Thuý Vân ?

? Cách miêu tả trên cho thấy Kiều có vẻ đẹp như thế nào?

? Điểm khác nhau cơ bản khi tác giả miêu tả Thuý Kiều khác Thuý Vân ở chỗ nào?

Nhóm 2,4:

? Tác giả Nguyễn Du đã giới thiệu sự tài hoa của Thuý Kiều bằng những chi tiết nào?

? Tài nào là sở trường của Kiều? chi tiết nào thể hiện điều đó?

? Từ "ăn" trong" nghề riêng ăn đứt" được dùng theo nghĩa nào?

? Kiều còn có tài soạn nhạc và đó đặt tên cho khúc nhạc do mình sáng tác là “Bạc mệnh”có ý nghĩa gì?

? Điều đó cho ta  thấy vẻ đẹp Kiều là sự kết hợp của những yếu tố nào?

? Chân dung của Thuý Kiều đã dự cảm số phận của nàng sẽ ra sao?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi

+ 12 câu-> thấy được vị trí của nhân vật Thuý Kiều là nhân vật chính, trung tâm của truyện.

+ Kiều không chỉ đẹp mà còn có rất nhiều tài.

+ Tác giả dùng bút pháp ước lệ “thu thuỷ”, “xuân sơn”, “hoa”, “liễu” -> gợi tả thiên nhiên viên mãn, ổn định, tròn đầy-> vẻ đẹp của một giai nhân tuyệt thế.

+ Đặc biệt tác giả đặc tả vẻ đẹp của đôi mắt. Đôi mắt ấy được so sánh với nước mùa thu vừa trong sáng, vừa long lanh, vừa gợn sóng.

 Điểm khác nhau cơ bản khi tác giả miêu tả Thuý Kiều khác Thuý Vân ở chỗ:  Tài năng của Kiều

 Tác giả Nguyễn Du đã giới thiệu sự tài hoa của Thuý Kiều bằng những chi tiết :

+ Thông minh sẵn tính trời,

+ Tài năng: Cầm (đàn), kì ( cờ), thi ( thơ ) hoạ (vẽ)

-> Vẻ đẹp của Kiều là sự kết hợp cả sắc và tài

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV bổ sung:

+ Đôi mắt được coi là cửa sổ tâm hồn, thể hiện những gì tốt đẹp nhất của con người: tình cảm, tâm hồn, nhận thức, trí tuệ.v.v.Đôi mắt ấy không chỉ đẹp mà còn có tình, có sức cuốn hút mạnh mẽ, thể hiện phần tinh anh của tâm hồn, mặn mà, trí tuệ -> thiên nhiên sống động hơn, biến hoá  hơn. Thành ngữ  nghiêng nước nghiêng thành lấy từ ý thơ của Diên Niên đời Hán Trung Quốc ở phương Bắc có người con gái đẹp vô song đến nỗi nàng nhìn 1 cái thì xiêu thành đổ luỹ, nhìn lần thứ 2 thì nước mất-> Kiều sánh ngang vẻ đẹp của các mĩ nhân T.Quốc: Tây Thi, Đắc Kỉ, Dương Quý Phi, Điêu Thuyền...

+  Nếu vẻ đẹp của Thuý Vân đạt đến đỉnh cao vẻ đẹp của người phụ nữ phong kiến. Thì vẻ đẹp của Thuý Kiều đã phá vỡ mọi khuôn khổ của cái đẹp ấy =>Thuý Kiều một tuyệt sắc, tuyệt tài

+ Tác giả không tả cụ thể mà chỉ gợi cho người đọc liên tưởng; một tuyệt thế giai nhân mà không bút nào tả được, vẽ được. Vẻ đẹp của Thúy Kiều đã phá vỡ mọi khuôn khổ, chuẩm mực của cái đẹp-> vẻ đẹp hoàn mỹ

+ Cung đàn “Bạc mệnh” mà Kiều sáng tác ghi lại tiếng lòng của tâm hồn đa sầu, đa cảm, gợi sự buồn bã, sầu thương lâm li. Dự báo trước số phận mong manh, trôi nổi bất hạnh của nàng suốt 15 năm lưu lạc của Kiều sau này.

+ Tóm lại bức chân dungThuý Kiều hiện lên có đủ sắc-tài-tình-mệnh, tác giả dành lượng gấp 3 lần thơ để tả so với Thuý Vân, trời xanh phú cho nàng nhiều phẩm hạnh đẹp đẽ thì cũng đày đoạ nàng nhiều nỗi truân chuyên theo triết lí định mệnh phong kiến “chữ tài chữ mệnh khéo đà ghét nhau” hay như Nguyễn Du đã viết mở đầu “chữ tài đi với chữ tai một vần”

+ Thanh Tâm Tài Nhân chủ yếu kể về hai chị em Kiều. Nguyễn Du thì thiên về gợi tả sắc đẹp Thuý Vân, tài sắc Thuý Kiều. Thanh Tâm Tài Nhân tả về Kiều trước, Vân sau; còn Nguyễn Du ngược lại: Tả vẻ đẹp Thuý Vân trước tôn lên vẻ đẹp Thuý Kiều. Như vậy vừa miêu tả vẻ đẹp của 2 chị em, tác giả lại vừa dự báo trước chính xác số phận của các nhân vật bằng nghệ thuật liên tưởng, lí tưởng hoá nhân vật (ước lệ tượng trưng là cách xây dựng nhân vật chính diện của Nguyễn Du, khác với cách xây dựng nhân vật phản diện của tác giả ( vật cách hoá hay hiện thực hoá nhân vật)

GV bổ sung: 4 câu thơ cuối gợi lên đức hạnh, gia giáo, nề nếp, khuôn phép trong gia đình của hai chị em Kiều, cả 2 đến tuổi cập kê mà không vướng bận tình cảm lứa đôi

🡪 Sự đề cao giá trị con người, vẻ đẹp con người: nhân phẩm, tài năng, khát vọng ý thức và thân phận cá nhân

Hoạt động 4: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi chung cho cả lớp

? Dựa vào cảm hứng đó hãy nêu nội dung của đoạn trí

 ? Đoạn trích " Chị em Thuý Kiều" có ý nghĩa như thế nào?

? Giá trị nghệ thuật của đoạn trích?            

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

Gv chuẩn kiến thức:

+ Sử dụng những hình ảnh tượng trưng, ước lệ. Lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ miêu tả tài tình.

+ Thủ pháp đòn bẩy làm nổi bật vẻ đẹp Thuý Kiều.

+ Sử dụng nghệ thuật so sánh, điển cố.

+ Nghệ thuật miêu tả chân dung nhân vật giàu sức gợi hình.

A. Giới thiệu chung:

*.Vị trí đoạn trích:

 + Nằm ở phần thứ nhất của Truyện Kiều (từ câu  -> câu   )

B. Đọc hiểu văn bản:

1. Đọc- Chú thích:

2. Bố cục:

+ 4 phần

3. Phân tích:

a. Giới thiệu chung về hai chị em Thuý Kiều:

+ Giới thiệu thứ bậc bằng phương pháp đảo ngữ: Chị là Thuý Kiều và em là Thuý Vân

+ Lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để miêu tả vẻ đẹp của con người(bút pháp ước lệ)

Cốt cách giống như cây mai( ẩn dụ) và tâm hồn trong trắng như tuyết ( ẩn dụ)=>vóc dáng  thanh tao, mảnh dẻ, duyên dáng, tâm hồn trong sáng

-> Bút pháp ước lệ, tượng trưng, sử dụng thành ngữ,

=> Vẻ đẹp duyên dáng, thanh cao, trong trắng của người thiếu nữ đạt tới độ hoàn mĩ “mười phân vẹn mười”

b Vẻ đẹp của Thuý Vân:

+ Quý phái, cao sang.

- Chân dung được miêu tả cụ thể:

+ Khuôn mặt: xinh đẹp, đầy đặn, tươi sáng như vầng trăng tròn, phúc hậu.

+ Nét ngài: nở nang

+ Miệng tươi như hoa

+ Tiếng nói: nhẹ nhàng đằm thắm

+ Tóc: óng ả, mượt mà, bồng bềnh như làn mây nhẹ trôi khiến mây phải thua

+Làn da: mịn màng, trắng sáng đầy sức sống khiến tuyết phải nhường

-> Nghệ thuật: Liệt kê, so sánh, ẩn dụ, ước lệ tượng trưng

- Lấy báu vật của thiên nhiên: trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc để làm nổi bật vẻ đẹp tuyệt mĩ của Thuý Vân

->Vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang, nhân từ, hoà hợp với thiên nhiên-> số phận, cuộc đời nàng sẽ bình lặng, suôn sẻ, hạnh phúc.

b Vẻ đẹp, tài năng của Thuý Kiều:

* Vẻ đẹp Thuý Kiều:

+ Vẻ đẹp đằm thắm cả về trí tuệ và tâm hồn

+ Đặc tả đôi mắt:Làn thu thuỷ, nét xuân sơn

+ Hoa ghen, liễu hờn

+Nghiêngnước,nghiêng thành

-> Bút pháp ước lệ, tượng trưng, nhân hoá, dùng thành ngữ, điển tích, điển cố, ngôn ngữ miêu tả tài tình.

-> Vẻ đẹp trẻ trung, tươi tắn, lộng lẫy, kiêu sa khiến thiên nhiên phải hờn, ghen, đố kị

=> Vẻ đẹp đạt đến độ hoàn mỹ: một tuyệt thế giai nhân.

* Tài năng:

+ Tài: Cầm, kì, thi, hoạ (đàn chơi cờ, thơ, vẽ )- >đạt tới mức lí tưởng theo quan niệm phong kiến.

-> Vẻ đẹp của sự kết hợp: Sắc – Tài – Tình. Tạo hoá phải ghét ghen, đố kị

=> Dự cảm về cuộc đời, số phận éo le, trắc trở, bể dâu.

-> Sử dụng nghệ thuật đòn bẩy, làm nổi bật vẻ đẹp của Thuý Kiều

d. Nếp sống hàng ngày của hai chị em:

+ Phong lưu, quí phái, êm đềm, đoan chính, gia phong

-> nếp sống khuôn phép, gia giáo, đức hạnh.

4. Tổng kết:

a Nội dung - ý nghĩa

* ND: Ca ngợi vẻ đẹp hoàn hảo của 2 chị em Thuý Kiều & dự báo cuộc đời, số phận của 2 chị em.

* Ý nghĩa của văn bản:

+ "Chị em Thuý Kiều" thể hiện tài năng nghệ thuật & cản hứng nhân văn ca ngợi vẻ đẹp & tài năng con người của tác giả Nguyễn Du.

b. Nghệ thuật:

+ Sử dụng những hình ảnh tượng trưng, ước lệ.

+ Lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ miêu tả tài tình.

+ Thủ pháp đòn bẩy.

c. Ghi nhớ: ( SGK-83)

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: biết được vị trí đoạn trích, bố cục đoạn trích

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm:

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đối :

? Nêu vị trí đoạn trích?

? Đoạn  trích có bao nhiêu chú thích, những chú thích nào cần hiểu kĩ ? (2,3,4,5,6,7)

? Hãy giải thích các chú thích đó?  

? Em hiểu gì về lễ thanh minh trong tháng ba?

? Em hiểu “ vàng vó” là gì ? Tiền giấy dùng trong lễ thanh minh là loại tiền như thế nào?

? Phương thức biểu đạt chủ yếu trong đoạn trích là gì? ( miêu tả)

? Theo em, đoạn trích được kết cấu theo trình tự nào?

? Gồm mấy phần chính ? Nội dung từng phần ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Đoạn trích nằm ở phần I của tác phẩm: Gặp gỡ và đính ước. Sau khi tả chân dung 2 chị em Thuý Kiều, đoạn này tả cảnh ngày xuân trong tiết thanh minh và cảnh du xuân của 2 chị em Kiều

+ Bố cục:

+ 4 câu thơ đầu: Vẻ đẹp TN mùa xuân.

+ 8 câu thơ tiếp: Cảnh hội mùa xuân

+ 6 câu cuối: Chị em Kiều du xuân trở về.

+ Trình tự miêu tả từ khái quát (khung cảnh chung mùa xuân) đến cụ thể (cảnh lễ hội và con người)

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV gọi học sinh đọc lại 4 câu thơ đầu.

? Ý nghĩa khái quát của 4 câu thơ đầu là gì? + Khung cảnh ngày xuân hiện lên với vẻ đẹp như thế nào ?

? Trong hai câu thơ đầu, khung cảnh mùa xuân được miêu tả qua những chi tiết nào?

Gợi: ? “Con én đưa thoi” gợi cho em thấy thời gian trôi đi như thế nào?

? Nguyễn Du đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong hai câu thơ này ?

? Hai câu thơ là bức hoạ tuyệt đẹp về mùa xuân. Em hãy bình về bức họa đó?  

? Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ của Nguyễn Du khi gợi tả mùa xuân?

? Tại sao tác giả chọn hoa lê chứ không phải loài hoa khác?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

* GV gọi học sinh đọc lại 4 câu thơ đầu.

+ Nội dung 4 câu đầu: Khung cảnh thiên nhiên với vẻ đẹp riêng của mùa xuân.

Ý nghĩa hình ảnh

+ Con én đưa thoi: Gợi thời gian trôi đi nhanh

+ Thiều quang chín chục đã ngoài 60: ánh sáng đẹp của mùa xuân trở đi, trở lại đã hơn 60 ngày, hết tháng 2 sang tháng 3

- Biện pháp nghệ thuật ẩn dụ nhân hoá: con én đưa thoi, gợi đường nét trong bức tranh mùa xuân.

Hai câu: Ngày xuân con én...

+ Thảm cỏ non ( xanh non ) trải rộng tới chân trời là gam màu nền cho bức tranh xuân -> khoáng đạt mới mẻ, tinh khôi, giàu sức sống,  trong trẻo, thanh  khiết, có hồn.

+ Trên nền màu xanh non ấy điểm xuyết vài bông hoa lê trắng, nhẹ nhàng, thanh khiết...

=> Màu sắc có sự hài hoà tuyệt diệu.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

+  Hai câu thơ đầu vừa nói thời gian vừa gợi không gian. Ngày xuân thấm thoắt trôi mau, tiết trời đã bước sang tháng ba, trong tháng cuối cùng của mùa xuân, những cánh én vẫn rộn ràng bay liệng như thoi đưa giữa bầu trời trong sáng.

+ Nguyễn Du đã vận dụng sáng tạo câu thơ cổ Trung Quốc: “Phương thảo liên thiên bích” (cỏ thơm liền với trời xanh), “Lê chi sổ điểm hoa” (Trên cành lê có điểm mấy bông hoa) để tạo nên một khung cảnh xuân sống động, có hồn.

+ Thêm từ trắng tạo điểm nhấn làm nổi bật sắc của hoa lê và bổ sung vào bức tranh xuân một màu mới => Tác giả thổi vào bức tranh xuân vẻ đẹp trinh nguyên trong sáng đó là sự mới lạ và sáng tạo của Nguyễn Du một nghệ sĩ ngôn ngữ bậc thầy. Chỉ bằng 1 nét về thời gian, 2 nét về không gian, 2 nét tả cảnh vật mà tác giả đã làm nổi bật được cái hồn của mùa xuân với những đặc điểm rất riêng.Nếu như trong tả người là bút pháp ước lệ tượng trưng thì khi tả cảnh lại  dùng những nét chấm phá, giảm nhẹ tính ước lệ, đi sâu vào tính chân thực của thiên nhiên => bức tranh tuyệt đẹp của mùa xuân.

Hoạt động 2: Tìm hiểu cảnh hội mùa xuân

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV gọi học sinh đọc 8 câu thơ tiếp theo.

GV đặt câu hỏi, HS thảo luận theo cặp đôi:

? Trong ngày lễ thanh minh có những hoạt động nào được diễn ra?

? Khung cảnh lễ hội trong tiết Thanh minh được miêu tả ra sao?

? Em hãy nêu những nhận xét của em về cách sử dụng từ ngữ của tác giả qua đoạn thơ này ?

? Cách nói ẩn dụ “ nô nức”, “ yến anh” có tác dụng gì ? gợi tả điều gì?

? Thông qua buổi du xuân của chị em Thuý Kiều, tác giả khắc hoạ một truyền thống lễ hội xa xưa. Em có cảm nhận ntn về lễ hội truyền thống ấy?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi

* GV gọi học sinh đọc 8 câu thơ tiếp theo.

+ Lễ tảo mộ: đi viếng mộ, quét tước, sửa sang phần mộ của người thân.

+ Hội đạp thanh: đi chơi xuân ở chốn đồng quê

Cách sử dụng từ ngữ của tác giả qua đoạn thơ này ?

+ Danh từ: Yến anh, chị em, tài tử, giai nhân -> gợi sự đông vui, người người cùng đến lễ hội.

+ Động từ: Sắm sửa, dập dìu: Gợi tả sự rộn ràng náo nhiệt của ngày hội.

+ Tính từ: Gần xa, nô nức: làm rõ tâm trạng người đi lễ hội

🡪 Câu thơ gợi tả đoàn người nhộn nhịp đi chơi xuân như chim én, chim oanh bay ríu rít, trong lễ hội nhộn nhịp nhất là những nam thanh, nữ tú.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV bổ sung:  Tết Thanh minh, mọi người sắm sửa lễ vật đi tảo mộ, sắm sửa áo quần để đi hội đạp thanh. Người ta rắc những thoi vàng vó, đốt tiền giấy hàng mã để tưởng nhớ người thân đã mất -> một lễ hội truyền thống mang nét đẹp văn hoá. Ngày nay chúng ta không nên quá lạm dụng trở thành hành động mê tín dị đoan tốn kém.

Hoạt động 3: Tìm hiểu cảnh chị em Kiều du xuân trở về

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi chung cho cả lớp

* GV gọi học sinh  đọc 6 câu thơ cuối và thảo luận:

? Bức tranh cảnh vật và con người qua 6 câu thơ cuối có gì khác với bức tranh ở những câu thơ trên ? Vì sao ?

? Theo em cảnh vật được cảm nhận qua lăng kính nào? 6 câu cuối có đơn thuần là tả cảnh nữa không ? Vì sao ?

? Qua cảnh vật ấy cho thấy sự linh cảm có điều gì sẽ xảy ra với nàng Kiều sau đó?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi

+ Nắng nhạt: tà tà bóng ngả về tây

+ Bước chân người thơ thẩn ra về

+  Dòng nước uốn quanh

-> Sự khác nhau về thời gian, không gian thay đổi: Sáng – chiều . Lúc vào hội – lúc tan hội.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV bổ sung:

Qua cảnh vật ấy cho thấy sự linh cảm có điều xảy ra với nàng Kiều sau đó: Ngay từ lúc này, Kiều đó gặp nấm mồ Đạm Tiên, gặp chàng thư sinh Kim Trọng rồi bắt đầu một cuộc đời lênh đênh gió bụi.

Hoạt động 4: Tổng kết

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

GV đặt câu hỏi chung cho cả lớp

? Em có liên tưởng gì về bức tranh mùa xuân và cảnh ngày xuân qua đoạn trích?

? Nét đặc săc về nghệ thuật của đoạn trích này là gì?

? Theo em đoạn trích này có ND - ý nghĩa gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

Gv chuẩn kiến thức: Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên kết cấu theo trình tự thời gian cuộc du xuân của chị em Thuý Kiều, sử dụng ngôn ngữ miêu tả giàu hình ảnh giàu nhịp điệu, diễn tả tinh tế tâm trạng nhân vật Kiều.

A. Giới thiệu chung:

1. Vị trí đoạn trích:

+ Thuộc phần 1: Gặp gỡ và đính ước  

B. Đọc- hiểu văn bản:

1. Đọc- Chú thích:

2. Bố cục:

+ 3 phần (Theo trình tự thời gian)

3. Phân tích:

a Vẻ đẹp thiên nhiên mùa xuân:

- Thời gian, không gian mùa xuân:

+ Con én đưa thoi

+Thiều quang chín chục ...60

->Vào tháng 3 mùa xuân tươi đẹp thấm thoát qua nhanh->gợi cảm giác nuối tiếc ngày xuân cũng như tiếc nuối thời tuổi trẻ qua nhanh(trong cảm nhận, suy nghĩ của chị em Thuý Kiều)

- Cảnh mùa xuân:

+ Thảm cỏ non trải tít tắp tới  tận chân trời- hạn cuối cùng của tầm mắt con người- sức sống mãnh liệt dâng trào của mùa xuân

+ Hoa lê trắng điểm xuyết trên thảm cỏ xanh non

-> Hình ảnh quen thuộc, tín hiệu tiêu biểu của mùa xuân.

=>  Bức tranh mùa xuân được khắc họa qua cái nhìn của nhân vật trước ngưỡng cửa của tình yêu hiện ra thanh mảnh, mới mẻ, tinh khôi, giàu sức sống, khoáng đạt, trong trẻo, thanh khiết, có hồn.

b. Cảnh hội mùa xuân:

- Lễ tảo mộ.

- Hội đạp thanh.

-> Một loạt từ 2 âm tiết là các danh từ, động từ, tính từ ; Cách nói ẩn dụ

-> Gợi lên không khí lễ hội thật rộn ràng, náo nức, vui tươi & những nghi thức trang nghiêm mang tính truyền thống của người Việt.

c. Cảnh chị em Kiều du xuân trở về:

+ Nắng nhạt: tà tà bóng ngả về tây

+ Bước chân người thơ thẩn ra về

-> Hội đã hết, ngày đã tàn, cảnh chuyển động nhẹ nhàng, thanh dịu, nên thơ, vắng lặng, không khí nhộn nhịp, rộn ràng của lễ hội không còn nữa, tất cả đang nhạt dần, lặng dần.

+  Nao nao dòng nước uốn quanh

+ Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh

-> Không gian êm đềm, vắng lặng, gợi sự lắng xuống nhẹ nhàng

-> Cảnh vật nhuốm màu tâm trạng(nao nao): buồn, bângkhuâng(về một ngày vui đang còn mà đã linh cảm về một điều sắp xảy ra, cảnh hoàng hôn dự báo, linh cảm cho một đoạn trường mà đời Kiều sắp bước qua.

4. Tổng kết:

 a Nội dung- Ý nghĩa:

*ND: Cảnh mùa xuân  đẹp & tràn đầy sức sống

* Ý nghĩa của văn bản:

+ " Cảnh ngày xuân" là đoạn trích miêu tả bức tranh mùa xuân tươi đẹp qua ngôn ngữ và bút pháp nghệ thuật giàu tính chất tạo hình của Nguyễn Du.

b Nghệ thuật:

+ Sử dụng ngôn ngữ miêu tả giàu hình ảnh, giàu nhịp điệu, diễn tả tinh tế tâm trạng nhân vật.

+ Miêu tả theo trình tự thời gian cuộc du xuân của chị em Thuý Kiều.

c Ghi nhớ: ( SGK- 87)

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm thuật ngữ

a.  Mục tiêu: nắm được khái niệm

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Nhóm 1,3: Giáo viên treo bảng phụ ví dụ SGK -học sinh đọc ví dụ

? So sánh hai cách giải thích nghĩa của từ “nước” và từ “ muối”?

+ ? Cách giải thích nào thông dụng ai cũng có thể hiểu đựơc?

? Hãy cho biết cách giải thích nào không thể hiểu được nếu thiếu kiến thức về hoá học ? Vì sao?

Nhóm 2,4:

? Em có nhận xét gì về những từ in đậm ( gạch chân) trong các định nghĩa trên?

? Em đã học những định nghĩa này ở những bộ môn nào?

? Vậy từ tìm hiểu các ví dụ trên em hiểu thuật ngữ là gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

Nhóm 1,3:

+ Cách giải thích 1: Chỉ dừng lại ở những đặc tính bên ngoài của sự vật hình thành trên cơ sở kinh nghiệm có tính chất cảm tính

+ Cách giải thích 2: Thể hiện đặc tính bên trong của sự vật,  phải qua nghiên cứu, bằng lí thuyết và phương pháp khoa học qua việc tác động vào sự vật để sự vật bộc lộ đặc tính của nó. Không thể hiểu được nếu thiếu kiến thức về hoá học.

Nhóm 2,4:

 + Là những khái niệm, những thuật ngữ.

? Em đã học những định nghĩa này ở những bộ môn nào?

+ Thạch nhũ : Địa lý

+ Ba- dơ        : Hoá học

+ Ẩn dụ         : Ngữ văn

+ Phân số thập phân : Toán học

? Những từ ngữ trên chủ yếu được dùng trong các loại văn bản nào?

+ Trong các văn bản khoa học và công nghệ

(các loại văn bản khác ít dùng hơn)

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

GV bổ sung:

Giáo viên: Các em cần chú ý từ “thường” ở đây, như vậy có nghĩa là thuật ngữ đôi khi được dùng trong những loại văn bản khác. Chẳng hạn: Một bản tin, một phóng sự hay một bài bình luận báo chí có thể sử dụng thuật ngữ khi đề cập đến những khái niệm có liên quan

->Thuật ngữ rất cần trong đời sống.

 * GV gọi học sinh đọc ghi nhớ trong SGK.

Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm của thuật ngữ

a.  Mục tiêu: HS nắm các đặc điểm thuật ngữ

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

NV 1: GV đặt câu hỏi: Cho học sinh quan sát lại những định nghĩa SGK-88 mục I. 2.

? Em hãy thử tìm xem những thuật ngữ dẫn trên có còn nghĩa nào khác nữa không ?  

? Vậy từ nhận xét trên em rút ra được đặc điểm nào của thuật ngữ?

NV2:  Giáo viên yêu cầu học sinh theo dõi mục II . 2

?  Trong hai ví dụ đó, từ muối nào được coi là thuật ngữ ?

? Trong ví dụ, từ muối nào có sắc thái biểu cảm ? Vì sao?

? Từ ví dụ trên, ta có thể rút ra đặc điểm gì nữa của thuật ngữ?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Thuật ngữ có tính chính xác

+ Trong một lĩnh vực khoa học, công nghệ nhất định mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, và ngược lại mỗi khái niệm chỉ biểu thị bằng một thuật ngữ.

+ Muối (B): là ẩn dụ chỉ mức độ sâu đậm trong tình cảm. (không phải là thuật ngữ)

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức: Thuật ngữ có 2 đặc điểm: Tính chính xác ( chỉ có một nghĩa) và không có tính biểu cảm.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a.  Mục tiêu: Vận dụng hiểu biết về văn bản để hoàn thành bai tập.

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS; vở ghi.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV hướng dẫn HS làm các bài tập :

Nhóm 1: bài 1

Nhóm 2: bài 2

Nhóm 3: bài 3

Nhóm 4: bài 4

Nhóm 5: bài 5

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

 - Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

I.Thuật ngữ là gì:

1 Phân tích VD(SGK- 87)

* Ví dụ 1:

+ Cách giải thích thứ 1: Giải thích nghĩa của từ thông thường

+ Cách giải thích thứ 2: Là cách giải nghĩa yêu cầu phải có kiến thức hoá học( cách giải thích nghĩa của thuật ngữ)

* Ví dụ 2: Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu dùng trong văn bản về khoa học, công nghệ.

2. Ghi nhớ: (SGK-88)

II. Đặc điểm của thuật ngữ:

1. Phân tích VD(SGK -88)

+ Những thuật ngữ trong ví dụ không có nghĩa nào khác

 -> Thuật ngữ có tính chính xác

+ Trong một lĩnh vực khoa học, công nghệ  nhất định mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm.

- Từ “ muối” (b) có sắc thái biểu cảm.

-> Thuật ngữ không có tính biểu cảm.

2. Ghi nhớ: (SGK- 89)

II. Luyện tập:

Bài tập số 1( SGK- 89)

+ Thứ tự điền: Lực, xâm thực, hiện tượng hoá học, trường từ vựng, di chỉ, thụ phấn, lưu lượng  trọng lực, khí áp, đơn chất, thị tộc phụ hệ, đường trung trực.

Bài tập số 2 ( SGK-90)

+ “ Điểm tựa”: Là một thuật ngữ vật lý có ý nghĩa là điểm cố định của một đòn bẩy thông qua đó lực được tác động truyền đến lực cản.

+ Trong đoạn trích này nó không được dựng như một thuật ngữ, ở đây điểm tựa chỉ nơi làm chỗ dựa chính

( ví như điểm tựa của đòn bẩy) - >  nơi gửi gắm niềm tin và hy vọng của Cách mạng (trong những năm chống Mỹ ác liệt)

 Bài tập số 3 (SGK- 90)

A : Từ “ Hỗn hợp” được dùng như một thuật ngữ.

B. Từ “ Hỗn hợp”  được dùng như một từ thông thường.

Bài tập số 4 (SGK-90)

+ Định nghĩa “Cá” theo lĩnh vực sinh học: Động vật có xương sống ở dưới nước bơi bằng vây, thở bằng mang

 + Theo cách hiểu của người Việt thì cá Voi, cá heo, cá sấu cũng là cá là hiểu theo trực giác, còn thực chất chúng thuộc lớp thú.

Bài tập số 5 ( SGK-90)

+ Không, vì: chúng được dùng trong hai lĩnh vực khoa học riêng biệt là kinh tế và quang học. Có thể coi đây chỉ là một hiện tượng đồng âm do sự trùng hợp ngẫu nhiên về vỏ âm thanh của từ.

HĐ CỦA THẦY VA TRÒ

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI.

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

a.  Mục tiêu: biết được vị trí đoạn trích, bố cục đoạn trích

b) Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV

c) Sản phẩm: Từ bài HS vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi GV đưa ra.

d) Tổ chức thực hiện:

 - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

NV1: GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi :

Em hãy cho biết đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích nằm ở đoạn nào của tác phẩm Truyện Kiều"?

? Đoạn trích được chia làm mấy phần? Nội dung

mỗi phần như thế nào?

? Giải thích như thế nào về từ “ khoá xuân, chén đồng, quạt nồng ấp lạnh, Sân Lai…”?

NV2 : GV hướng dẫn cách đọc: Giọng chậm, buồn thương, đồng cảm, thể hiện tâm trạng buồn tủi, cô đơn. đoạn đầu chú ý ngắt nhịp, đoạn sau đọc dồn, ngắt nhịp 2 câu 1 cặp. Nhấn mạnh các từ: bẽ bàng, buồn trông, các từ ngữ miêu tả, điệp ngữ.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: trình bày theo nhóm.

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Đoạn trích nằm ở phần thứ hai của tác phẩm.

+ Bố cục:

+ 4 câu thơ đầu: Tình cảnh của Kiều ở lầu Ngưng Bích.

+ 10 câu tiếp: Tâm trạng nhân vật Thuý Kiều khi ở lầu Ngưng Bích (Nỗi nhớ của Kiều đối với Kim Trọng, đối với cha mẹ)

+ 8 câu thơ cuối: Tâm trạng của Kiều qua cách nhìn cảnh vật.

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS vào bài học mới.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về tình cảnh của Kiều ở lầu Ngưng Bích 

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* GV gọi học sinh đọc lại 4 câu thơ đầu.

? Kiều đang ở trong cảnh ngộ như thế nào?

? Ở đây tác giả dùng từ “khoá xuân” theo em có phù hợp với cảnh ngộ của Kiều không? Em hiểu như thế nào về cách dùng từ ấy?

? Trong hoàn cảnh ấy, Kiều cảm nhận khung cảnh xung quanh như thế nào?

? Em hiểu như thế nào về hình ảnh “vẻ non xa, tấm trăng gần ở chung”?

+ ? Tại sao Nguyễn Du lại viết là "non xa - trăng gần" có phải vô lý không?

? Em hãy miêu tả lại cảnh Thuý Kiều cảm nhận khi ở lầu Ngưng Bích bằng ngôn ngữ của em?

? Nhận xét gì về cảnh thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích?

? Em có nhận xét gì về nghệ thuật m.tả của tác giả ở đây?

? Giữa mênh mông hoang vắng, tình cảnh và tâm trạng Kiều như thế nào?

? Cảm giác bẽ bàng là cảm giác như thế nào?  

? Hình ảnh ước lệ tượng trưng: “mây sớm đèn khuya” giúp em hiểu ntn về tình cảnh của Kiều?

? Cách hiểu của em về câu "nửa tỉnh..... tấm lòng"?

? Qua những câu thơ đầu tiên ta thấy hoàn cảnh của Kiều hiện nay ra sao?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

   - Một nhóm trình bày.

   - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận: GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung.

Kết quả mong đợi:

+ Hoàn cảnh : Bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích (lầu cao bốn bề quạnh vắng, không bóng người)

+ Khoá xuân: khoá kín tuổi xuân, ý nói cấm cung. Song thực chất Kiều ở lầu Ngưng Bích là bị giam lỏng => dùng từ mỉa mai cảnh ngộ trớ trêu,bi kịch của Thuý Kiều.

Trong hoàn cảnh ấy, Kiều cảm nhận khung cảnh xung quanh :

+ non xa trăng gần

+ bốn bề bát ngát, mây sớm đèn khuya

+ cát vàng, bụi hồng,

Miêu tả cảnh Kiều ở lầu NB :

 Từ lầu cao ngước mắt xa trông. Thuý kiều chỉ thấy trong tầm mắt cảnh vật được trải rộng ra mênh mông có núi, mảnh trăng ở bầu trời như gần lại với người. Nhìn xuống phía dưói, một bên là cồn cát nhấp nhô như sóng lượn, bên thì bụi đường trải dài trên dặm đường xa. Cảnh vật nối tiếp nhau như kéo dài mãi đến tận chân trời xa, không một bóng người.

🡪 Cảnh đẹp rộng lớn, nhưng vắng vẻ, hiu quạnh Hình ảnh ước lệ tượng trưng: “mây sớm đèn khuya”

- Bẽ bàng: cảm giác hổ thẹn, cảm giác bị người ta cười chê.

 - Mây sớm đèn khuya: sớm làm bạn với mây,  khuya làm bạn với đèn, thui thủi một mình, thui thủi triền miên 🡪 cô đơn, buồn tủi ( gợi thời gian tuần hoàn khép kín của một ngày)

- Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS

GV chuẩn kiến thức:

- Cảnh gợi lên hình ảnh lầu Ngưng Bích chơi vơi giữa bốn bề mênh mông trời nước, bên này là dải cát vàng, bên kia gió bụi cuốn. Từ lầu Ngưng Bích nhìn ra chỉ thấy những dãy núi mờ xa, những cồn cát bụi bay mù mịt. Cảnh "non xa", "trăng gần" như gợi lên hình ảnh lầu Ngưng Bích chơi vơi giữa mênh mông trời nước. Cái lầu ấy giam 1 thân phận trơ trọi, không 1 bóng người, không 1 sự giao lưu giữa người với người. Câu thơ 3 có 6 chữ, chữ nào cũng gợi lên sự rợn ngợp của không gian-> cảnh hoang vắng, thiếu bóng dáng con người, ngổn ngang như những tâm sự nhiều nỗi của Thuý Kiều

- Sớm khuya, ngày đêm Kiều thui thủi một mình, Kiều sống trong cảm giác cô đơn, buồn tủi, lẻ loi giữa chốn mênh mông đất trời. Dường như không gian càng rộng lớn, con người càng lẻ loi, cô độc trong lúc lòng mình ngổn ngang trăm nỗi: phải xa gia đình, xa người yêu, không biết cha mẹ, các em, người yêu thế thế nào. Chính vì vậy mà khi nghĩ đến hoàn cảnh của mình, Kiều thấy đau đớn, xót xa như thấy rằng mình bị chia cắt “nửa tình, nửa cảnh như chia tấm lòng”  

- Cảnh không đơn thuần là bức tranh thiên nhiên mà còn là bức tranh tâm trạng. Cảnh là phương tiện miêu tả, còn tâm trạng là mục đích miêu tả -> biện pháp "tả cảnh ngụ tình" tạo khung cảnh để Kiều bộc lộ tâm trạng, lấy cái rợn ngợp của không gian kết hợp sự tuần hoàn khép kín về thời gian để nói về tâm trạng, tình cảnh của mình.

- Trước thiên nhiên hoang vắng, lạnh lẽo, Kiều thật nhỏ bé, đơn độc. Thời gian cũng như không gian giam hãm con người. Thúy Kiều rơi vào hoàn cảnh cô đơn tuyệt đối. Như 1 cô gái bị cấm cung, giam lỏng không có ai để bầu bạn, tâm sự, xẻ chia, chỉ có mảnh trăng, dãy núi phía xa, mây đèn  bầu bạn, mất tự do đau khổ đến tột cùng. Càng nhìn cảnh Kiều càng nhớ tới những người thân, nàng nhớ tới những ai, chúng ta cùng theo dõi tiếp.

Hoạt động 2: Tìm hiểu tâm trạng nhân vật Thuý Kiều khi ở lầu Ngưng Bích

a.  Mục tiêu: HS nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản

b. Nội dung: HS  quan sát SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Kết quả của nhóm bằng phiếu học tập, câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện:

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

* Học sinh đọc 8 câu thơ tiếp

* GV đặt câu hỏi :

? Trong hoàn cảnh cô đơn, buồn tủi, xót xa, Thúy Kiều nhớ tới những ai ?

? Khi nhớ về Kim Trọng, Kiều nhớ về những kỉ niệm gì ?

? Trong ý nghĩ của Kiều, Kim Trọng hiện lên như thế nào?

? Trong hai câu thơ:

          “ Bên trời góc biển bơ  vơ

  Tấm son gột rửa bao giờ mới cho phai”

Em hiểu câu thơ này như thế nào? Có thể hiểu theo mấy cách?

? Nhận xét lời thơ, ý thơ, hình ảnh thơ trong 4 câu thơ đó?