Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
Lý thuyết về Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên
Bài 14: SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
1. Sử dụng và bảo vệ tài nguyên sinh vật
a) Tài nguyên rừng
* Hiện trạng
Tổng diện tích rừng đang được phục hồi, nhưng tài nguyên rừng vẫn bị suy thoái vì chất lượng rừng chưa thể phục hồi.
- Năm 1943: 70% diện tích rừng vẫn là rừng giàu.
- Hiện nay: 70% diện tích là rừng nghèo, mới phù hồi.
* Nguyên nhân
- Kinh tế - xã hội: khai thác bừa bãi, du canh du cư,…
- Tự nhiên: cháy rừng, sạt lở đất, lở núi,…
* Biện pháp
- Nâng độ che phủ rừng của cả nước lên 45-50%, vùng núi dốc phải đạt 70-80%.
- Nguyên tắc quản lí, sử dụng và phát triển rừng:
+ Rừng phòng hộ: có kế hoạch, biện pháp bảo vệ nuôi dưỡng rừng, gây trồng rừng trên đất trống, đồi núi trọc.
+ Rừng đặc dụng: bảo vệ cảnh quan, đa dạng về sinh vật của các vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên.
+ Rừng sản xuất: đảm bảo duy trì phát triển diện tích và chất lượng rừng, duy trì và phát triển hoàn cảnh rừng, độ phì và chất lượng đất rừng.
- Triển khai Luật bảo vệ và phát triển rừng.
- Giao quyền sử dụng đất và bảo vệ rừng cho người dân.
* Ý nghĩa
- Kinh tế: khai thác gỗ, lâm sản phục vụ các ngành kinh tế; nguyên liệu cho các ngành chế biến gỗ, sản xuất đồ gỗ, hóa chất, xuất khẩu,…
- Môi trường: bảo vệ đất, chống xói mòn, điều hòa khí hậu, bảo vệ mực nước ngầm,…
b) Đa dạng sinh học
* Hiện trạng
- Tính đa dạng cao được thể hiện ở: số lượng thành phần loài, các kiểu hệ sinh thái và nguồn gen quý hiếm..
- Tác động của con người làm thu hẹp diện tích rừng tự nhiên, làm nghèo tính đa dạng của các kiểu hệ sinh thái, thành phần loài và nguồn gen.
- Nguồn tài nguyên sinh vật dưới nước bị giảm sút rõ rệt.
* Nguyên nhân
- Tác động của con người làm thu hẹp diện tích rừng.
- Khai thác quá mức, không kế hoạch của con người.
- Ô nhiễm môi trường (đất, nước, không khí,…).
* Biện pháp
- Xây dựng và mở rộng hệ thống vườn quốc gia và các khu bảo tồn thiên nhiên.
- Ban hành “Sách đỏ Việt Nam”.
- Quy định việc khai thác gỗ, động vật và thủy sản.
2. Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất
a) Hiện trạng
- Suy giảm diện tích rừng dẫn đến diện tích đất hoang, đồi trống tăng.
- Diện tích đất bị suy thoái vẫn còn rất lớn.
- Do chủ trương toàn dân đẩy mạnh bảo vệ rừng và trồng rừng, diện tích đất trống, đồi trọc giảm mạnh.
b) Biện pháp
* Đồi núi
- Áp dụng tổng thể các biện pháp thuỷ lợi, canh tác làm ruộng bậc thang, đào hố vảy cá, trồng cây theo băng.
- Cải tạo đất hoang đồi trọc bằng các biện pháp nông-lâm kết hợp.
- Bảo vệ rừng và đất rừng, tổ chức định canh, định cư cho dân cư miền núi.
* Đồng bằng
- Quản lí chặt chẽ và có kế hoạch mở rộng diện tích đất nông nghiệp.
- Thâm canh, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, cần canh tác sử dụng đất hợp lí, chống bạc màu, glây, nhiễm mặn, nhiễm phèn. Bón phân cải tạo đất thích hợp.
- Chống ô nhiễm làm thoái hóa đất do chất độc hóa học, thuốc trừ sâu, nước thải công nghiệp chứa chất độc hại,…
3. Sử dụng và bảo vệ các tài nguyên khác
- Tài nguyên nước: sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên nước, đảm bảo cân bằng và phòng chống ô nhiễm nước.
- Tài nguyên khoáng sản: quản lí chặt chẽ việc khai thác khoảng sản, tránh lãng phí tài nguyên và ô nhiễm môi trường.
- Tài nguyên du lịch: bảo tồn, tôn tạo giá trị tài nguyên và bảo vệ cảnh quan du lịch khỏi bị ô nhiễm, phát triển du lịch sinh thái.
- Tài nguyên khác (khí hậu, biển,…): khai thác, sử dụng hợp lí và phát triển bền vững.
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Tài nguyên đất của Việt Nam rất phong phú, trong đó nhiều nhất là đất
- A
- B
- C
- D
Câu 2: Biện pháp quan trọng để cải tạo đất hoang, đồi núi trọc hiện nay là
- A
- B
- C
- D
Biện pháp quan trọng để cải tạo đất hoang đồi núi trọc là phát triển biện pháp nông lâm kết hợp.
Câu 3: Ở nước ta, rừng được phân chia thành các loại nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Rừng ở nước ta được chia làm ba loại: Rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và rừng sản xuất.
Câu 4: Trong những năm qua, tổng diện tích rừng nước ta đang tăng dần lên nhưng
- A
- B
- C
- D
Trong những năm qua, tổng diện tích rừng nước ta đang tăng dần lên nhưng tài nguyên rừng vẫn bị suy thoái.
Câu 5: Ở nước ta, rừng không được phân chia thành
- A
- B
- C
- D
Rừng ở nước ta được chia làm ba loại: Rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và rừng sản xuất. Các vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển,… thuộc rừng đặc dụng.
Câu 6: Nhận định nào sau đây không đúng với hiện trạng sử dụng tài nguyên đất ở nước ta hiện nay?
- A
- B
- C
- D
Hiện nay, diện tích đất bị suy thoái ở nước ta còn rất lớn (9,3 triệu ha đất đang bị đe dọa hoang mạc hóa) => Nhận xét: "Diện tích đất đai bị suy thoái chỉ còn không đáng kể" là Sai.
Câu 7: Để đảm bảo vai trò của rừng đối với việc bảo vệ môi trường, theo quy hoạch chúng ta phải đảm bảo
- A
- B
- C
- D
Để đảm bảo vai trò của rừng đối với việc bảo vệ môi trường, theo quy hoạch chúng ta phải đảm bảo độ che phủ rừng cả nước là 45 – 50%, vùng núi thấp phải đạt 70 – 80%.
Câu 8: Để giảm diện tích đất trống, đồi trọc nước ta đã
- A
- B
- C
- D
Biện pháp trực tiếp để giảm diện tích đất trống đồi núi trọc là tích cực trồng rừng. Nhờ có Chủ trương toàn dân đẩy mạnh trồng rừng mà diện tích đất trống, đồi trọc nước ta đã giảm mạnh trong những năm gần đây.
Câu 9: Đặc điểm đúng nhất về tài nguyên rừng của nước ta hiện nay là
- A
- B
- C
- D
Đặc điểm tài nguyên rừng ở nước ta là mặc dù tổng diện tích rừng đang được phục hồi nhưng chất lượng vẫn tiếp tục suy giảm.
Câu 10: Một trong những nguyên tắc quản lí, sử dụng và phát triển rừng sản xuất là
- A
- B
- C
- D
Một trong những nguyên tắc quản lí, sử dụng và phát triển rừng sản xuất là duy trì và phát triển hoàn cảnh rừng, độ phì và chất lượng rừng.
Câu 11: Hai vấn đề lớn nhất trong việc sử dụng tài nguyên nước ta hiện nay là
- A
- B
- C
- D
Hai vấn đề lớn nhất trong việc sử dụng tài nguyên nước ta hiện nay là ngập lụt vào mùa mưa, thiếu nước vào mùa khô và ô nhiễm môi trường nước.
Câu 12: Mục tiêu ban hành "sách đỏ Việt Nam" là
- A
- B
- C
- D
Mục tiêu ban hành sách đỏ Việt Nam là để bảo vệ nguồn gen động, thực vật quý hiếm khỏi nguy cơ tuyệt chủng.