Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất
Lý thuyết về Hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất
BÀI 6: HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT
1. Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời
- Khái niệm: Là chuyển động nhìn thấy nhưng không có thật của Mặt Trời hàng năm diễn ra giữa hai chí tuyến.
- Nguyên nhân: Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương khi chuyển động cho ta ảo giác Mặt Trời chuyển động.
- Hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh:
+ Khu vực nội chí tuyến có hai lần.
+ Khu vực ở hai chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam có một lần.
+ Khu vực ngoại chí tuyến không có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh.
2. Các mùa trong năm
- Khái niệm: Mùa là một phần thời gian của năm có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.
- Thời gian các mùa trong năm (ở Bắc bán cầu mùa ngược lại Nam bán cầu):
+ Mùa xuân: từ 21/3 (lập xuân) đến 22/6 (hạ chí).
+ Mùa hạ: từ 22/6 (hạ chí) đến 23/9 (thu phân).
+ Mùa thu: từ 23/9 (thu phân) đến 22/12 (đông chí)
+ Mùa đông: từ 22/12 (đông chí) đến 21/3 (xuân phân).
- Nguyên nhân sinh ra các mùa: Do trục Trái Đất nghiêng không đổi phương khi chuyển động, nên Bắc bán cầu và Nam bán cầu lần lượt ngả về phía Mặt Trời, nhận được lượng nhiệt khác nhau sinh ra mùa, nóng lạnh khác nhau.
3. Ngày đêm dài ngắn theo mùa, theo vĩ độ
* Nguyên nhân: Khi chuyển động, do trục Trái đất nghiêng, nên tùy vị trí của Trái đất trên quỹ đạo mà ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
* Biểu hiện
- Theo mùa:
+ Ở Bắc bán cầu:
Mùa xuân, mùa hạ: Từ 21/3 đến 23/9 ngày dài hơn đêm; Ngày 21/3: mọi nơi ngày bằng đêm = 12 giờ và ngày 22/6: thời gian ngày dài nhất.
Mùa thu và mùa đông: Từ 23/9 đến 21/3 năm sau: ngày ngắn hơn đêm; Ngày 23/9: mọi nơi ngày bằng đêm = 12 giờ và ngày 22/12: thời gian ngày ngắn nhất.
+ Ở Nam bán cầu thì ngược lại.
- Theo vĩ độ: Ở xích đạo quanh năm ngày bằng đêm, càng xa Xích đạo thời gian ngày và đêm càng chênh lệch. Tại vòng cực đến cực ngày hoặc đêm bằng 24 giờ và ở cực thì luôn có 6 tháng ngày và 6 tháng đêm.
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Theo dương lịch, các ngày xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí ở Việt Nam và một số nước khác ở bán cầu Bắc lần lượt là
- A
- B
- C
- D
Việt Nam và một số nước theo theo dương lịch ở bán cầu Bắc (Trung Quốc) lấy 4 ngày: xuân phân (21/3), hạ chí (22/6), thu phân (23/9) và đông chí (22/12) là bốn ngày khởi đầu của bốn mùa.
Câu 2: Càng xa Xích đạo thời gian ngày và đêm càng
- A
- B
- C
- D
Các địa điểm nằm trên xích đạo quanh năm có ngày và đêm dài như nhau. Càng xa Xích đạo thời gian ngày và đêm càng chênh lệch, tại vòng Cực đến cực ngày hoặc đêm bằng 24 giờ và ở cực có 6 tháng ngày, 6 tháng đêm.
Câu 3: Nước ta và một số nước châu Á quen dùng âm – dương lịch, thời gian bắt đầu của các mùa được tính sớm hơn khoảng bao nhiêu ngày?
- A
- B
- C
- D
Nước ta và một số nước châu Á quen dùng âm – dương lịch, thời gian bắt đầu của các mùa được tính sớm hơn khoảng 45 ngày.
Câu 4: Ngày nào dưới đây không được lấy là ngày khởi đầu của bốn mùa?
- A
- B
- C
- D
Các nước theo dương lịch ở bán cầu Bắc, lấy bốn ngày: xuân phân (21-3), hạ chí (22-6), thu phân (23-9) và đông chí (22-12) là ngày khởi đầu của bốn mùa.
Như vậy, ngày 21 tháng 9 không được tính là ngày khởi đầu của bốn màu.
Câu 5: Trái Đất chuyển động xung quanh Mặt Trời không sinh ra hệ quả nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất sinh ra 3 hệ quả sau:
- Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời
- Các mùa trong năm
- Ngày, đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
\Rightarrow1 Như vậy, nhận xét "Sự lệch hướng chuyển động của vật thể" là không đúng.
Câu 6: Chuyển động không có thực của Mặt Trời được gọi là
- A
- B
- C
- D
- Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh.
- Trên Trái Đất, hiện tượng này chỉ lần lượt xảy ra tại các địa điểm từ vĩ tuyến 23027’N (ngày 22/12) đến 23027’B (ngày 22/6) rồi lại xuống vĩ tuyến 23027’N. Điều đó làm ta ảo giác là Mặt Trời di chuyển. Nhưng trong thực tế không phải Mặt Trời di chuyển, mà là Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung qaunh Mặt Trời \Rightarrow1 Chuyển động không có thực đó của Mặt Trời được gọi là chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời.
Câu 7: Địa điểm nào trên Trái Đất quanh năm có thời gian ngày dài bằng đêm?
- A
- B
- C
- D
Ở Xích đạo, quanh năm có thời gian ngày và đêm bằng nhau.
Câu 8: Ở Trái Đất, hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh chỉ xảy ra tại các địa điểm ở vĩ tuyến bao nhiêu?
- A
- B
- C
- D
Ở Trái Đất, hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh chỉ lần lượt xảy ra tại các địa điểm từ vĩ tuyến 23027’N (ngày 22-12) cho tới 23027’B (ngày 22-6) rồi lại xuống vĩ tuyến 23027’N.
Câu 9: Chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh mấy lần trong năm?
- A
- B
- C
- D
Khu vực có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh một lần/năm tại chí tuyến Bắc và Nam. Khu vực ngoại chí tuyến không có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh, còn khu vực nội chí tuyến có 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh trong 1 năm.
Câu 10: Nơi nào trên Trái Đất có 6 tháng ngày, 6 tháng đêm?
- A
- B
- C
- D
Ở hai cực có hiện tượng 6 tháng ngày, 6 tháng đêm.
Câu 11: Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyển ở bề mặt đất) được gọi là gì?
- A
- B
- C
- D
Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyển ở bề mặt đất) được gọi Mặt Trời lên thiên đỉnh.
Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới