Công nghệ tế bào
Lý thuyết về Công nghệ tế bào
I. KHÁI NIỆM
- Công nghệ tế bào là ngành kỹ thuật về quy trình ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế vào hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
- Gồm 2 công đoạn:
+ Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi cấy ở môi trường dinh dưỡng để tạo mô sẹo
+ Dùng hoocmon sinh trưởng kích thích mô sẹo phân hóa thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Công nghệ tế bào được sử dụng khá rộng rãi trong nhân giống vô tính ở cây trồng và trong tạo giống cây trồng.
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân giống) ở cây trồng
- Qui trình nhân giống vô tính trong ống nghiệm ở cây trồng: (ví dụ ở cây cà rốt)
- Ưu điểm: + Tăng nhanh số lượng cây trồng
+ Rút ngắn thời gian tạo ra cây con mới
+ Bảo tồn và nhân nhanh một số nguồn gen thực vật quý hiếm
2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn giống cây trồng
- Sử dụng công nghệ nuôi cấy tế bào và mô phát hiện và chọn lọc dòng tế bào xoma biến dị (tập hợp các tế bào được hình thành từ 1 tế bào xoma ban đầu qua nhiều lần nguyên phân).
- Ví dụ:
+ Từ tế bào phôi của giống lúa CR203: chọn dòng tế bào chịu nóng và khô hạn, cho năng suất cao.
+ Dùng phương pháp nuôi cấy tế bào tạo ra giống lúa DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và khô hạn tốt
3. Nhân bản vô tính ở động vật
- Khái niệm: Nhân bản vô tính ở động vật là phương pháp nhân giống bằng cách chuyển nhân của một tế bào sinh dưỡng vào 1 tế bào trứng đã lấy mất nhân rồi kích thích phát triển thành phôi → cơ thể mới. Cơ thể mới này chứa bộ NST của cơ thể mẹ cho nhân
- Trên thế giới, đã nhân bản vô tính thành công đối với cừu (cừu đôli), bò và 1 số động vật khác. Ở Việt Nam, nhân bản vô tính thành công trên cá trạch.
- Ý nghĩa: Tạo cơ quan nội tạng của động vật đã được chuyển gen người để chủ động cung cấp cơ quan thay thế cho các bệnh nhân bị hỏng cơ quan tương ứng.
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về
- A
- B
- C
- D
Công nghệ tế bào: ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra những mô, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc. (Khái niệm SGK Sinh học 9)
Câu 2: Mô non còn có tên gọi khác là gì?
- A
- B
- C
- D
Mô non còn được gọi là mô sẹo(theo SGK Sinh 9).
Câu 3: Việt Nam đã nhân bản vô tính thành công với loài nào sau đây?
- A
- B
- C
- D
Việt Nam đã nhân bản vô tính thành công với cá trạch(theo SGK Sinh 9).
Câu 4: Trong ứng dụng di truyền học, cừu Đôli là sản phẩm của phương pháp nào sau đây?
- A
- B
- C
- D
Cừu Đôli là sản phẩm của phương pháp nhân bản vô tính
(Các em quan sát hình ảnh nhân bản vô tính ở cừu Đôly)
Câu 5: Viện Công nghệ Sinh học đã chọn dòng tế bào của giống lúa nào để tạo ra giống lúa DR2?
- A
- B
- C
- D
Viện Công nghệ Sinh học đã chọn dòng tế bào chịu nắng và khô từ các tế bào phôi của giống lúa CR203 rồi dùng phương pháp nuôi cấy tế bào để tạo ra giống lúa mới cấp quốc gia DR2(theo SGK Sinh 9).
Câu 6: Cho đoạn sau: Ngày nay, việc ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường ..... để tạo ra những mô, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc đã trở thành một ngành kĩ thuật, có quy trình xác định, gọi là công nghệ tế bào.
Cụm từ chính xác điền vào chỗ trống là?
Ngày nay, việc ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường ..... để tạo ra những mô, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc đã trở thành một ngành kĩ thuật, có quy trình xác định, gọi là công nghệ tế bào.
Cụm từ chính xác điền vào chỗ trống là?
- A
- B
- C
- D
Ngày nay, việc ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra những mô, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc đã trở thành một ngành kĩ thuật, có quy trình xác định, gọi là công nghệ tế bào.
Câu 7: Giống lúa quốc gia DR2 không có đặc điểm nào sau đây?
- A
- B
- C
- D
Giống lúa quốc gia DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, khả năng chịu nóng và chịu hạn tốt(theo SGK Sinh 9).
Câu 8: Nhân bản vô tính ở động vật đã có những triển vọng như thế nào?
- A
- B
- C
- D
Nhân bản vô tính ở động vật giúp nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng và nhân nhanh giống vật nuôi nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất
(Các em quan sát hình ảnh nhân bản vô tính thành công cừu Đôly )
Nhân bản vô tính hạn chế sự tạo ra biến dị tổ hợp, không tạo ra giống mới
Câu 9: Công nghệ tế bào chủ yếu được ứng dụng trên đối tượng nào?
- A
- B
- C
- D
Công nghệ tế bào được ứng dụng khá rộng rãi ở nhân giống vô tính ở cây trồng và trong tạo giống cây trồng mới. Ở vật nuôi, công nghệ tế bào cũng đã được ứng dụng đem lại một số hiệu quả ban đầu nhất định.
Câu 10: Để nhận được mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc, người ta áp dụng công nghệ nào sau đây?
- A
- B
- C
- D
Để nhận được mô non, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ các tính trạng của cơ thể gốc, người ta phải thực hiện công nghệ tế bào. (SGK Sinh học lớp 9).
Câu 11: Trong 8 tháng từ một củ khoai tây đã thu được 2000 triệu mầm giống đủ trồng cho 40 ha. Đây là kết quả ứng dụng của lĩnh vực công nghệ nào?
- A
- B
- C
- D
Công nghệ tế bào ( Phần Em có biết? SGK Sinh học lớp 9).
Câu 12: Một trong những ưu điểm của phương pháp nuôi cấy mô ở thực vật là
- A
- B
- C
- D
Nuôi cấy mô thực vật: là phương pháp tạo ra một số lượng lớn cây trồng quý hiếm từ một mô ban đầu, do đó cây con được tạo ra đồng nhất về kiểu gen. Đây là phương pháp được ứng dụng hiệu quả trong việc bảo tồn một số nguồn gen thực vật quý hiếm có nguy cơ bị tiệt chủng.
(Các em có thể quan sát quy trình nuôi cấy mô thực vật)