Bài thơ: Con cò (Chế Lan Viên)

+ Với hơn 50 năm sáng tác, ông có nhiều tìm tòi ở những tập thơ hay gây được tiếng vang trong công chúng, Chế Lan Viên là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ hiện đại thế kỉ XX

+ Năm 1996 ông được nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật

- Phong cách sáng tác: Ông được đánh giá là một nhà thơ có phong cách và đặc sắc. Thơ ông lấp lánh vẻ đẹp trí tuệ, triết lí và khả năng sáng tạo hình ảnh.

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ “Con cò” sáng tác năm 1962, in trong tập “Hoa ngày thường- Chim báo bão” của Chế Lan Viên.

2. Bố cục: 3 phần

Khổ 1: Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ con, đó là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của mẹ

- Khổ 2: Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con và theo con suốt cuộc đời dài rộng

- Khổ 3: Ý nghĩa lời ru qua hình ảnh con cò, con cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ

3 Gía trị nội dung

- Khai thác hình tượng con cò trong những câu hát, lời ru, bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời mỗi người

4 Giá trị nghệ thuật

- Bài thơ thành công trong với thể thể thơ tự do, nhiều câu mang dáng dấp của thể thơ 8 chữ nên cảm xúc được thể hiện linh hoạt, giọng điệu suy ngẫm mang tính triết lí, vận dụng sáng tạo ca dao

5 Phân tích

I. Mở bài

- Giới thiệu về Chế Lan Viên: nhà thơ được biết đến với một phong cách thơ đặc sắc, giàu trí tuệ và chất triết lí

- Giới thiệu bài thơ Con cò: Bài thơ với chất liệu dân gian với những hình ảnh thơ độc đáo đã ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa lời ru trong cuộc đời mỗi con người

II. Thân bài

1. Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ con, đó là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của mẹ

- “Con còn bế trên tay….đang bay”: lời tâm tình thủ thỉ của mẹ với con, con cò đến với con ngay từ khi còn còn tấm bé trong lời ru của mẹ

- Con cò bay la…Đồng Đăng”: Hình ảnh con cò gợi cuộc sống xưa cũ từ làng quê đến phố xá thong thả => con cò là hình ảnh của hồn quê hương, hồn đất nước

- “Con cò ăn đêm…Cò sợ xáo măng”: Hình ảnh cò trong lời ru con không phải chỉ là hồn quê hương mà còn là hình ảnh biểu trưng cho những người nông dân, những người phụ nữ …vất vả lam lũ kiếm sống

- “Ngủ yên!...phân vân”: “Cánh cò” trong câu hát của mẹ đến với con khi con còn chưa thể hiểu được, nhưng có thể con sẽ cảm nhận được âm điệu ngọt ngào và tình yêu thương che chở vỗ về của mẹ

⇒ Vận dụng sáng tạo hình ảnh, âm điệu ca dao dân ca => những câu ca dao in dần vào mảnh hồn thơ ngây của con

2. Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con và theo con suốt cuộc đời dài rộng

- Hình ảnh cò đến với tiềm thức của con qua lời ru của mẹ “Cò đứng quanh nôi…đắp chung đôi”: Cò gần gũi, gắn bó với con từ thưở trong nôi

- Cò theo con trên từng chặng đường đời:

+ “Mai khôn lớn con theo cò đi học”: Cò trở thành người bạn đồng hành trên con đường đi học của con

+ Cò còn “theo gót đôi chân”, không rời xa, con sẽ làm “thi sĩ”, cánh cò sẽ tiếp tục gắn bó với con miệt mài không nghỉ, không xa rời

⇒ Điệp ngữ, điệp cấu trúc, sử dụng nhiều câu cảm thán => Cò thực sự trở thành một người bạn đồng hành từ khi con còn nằm trong nôi đến khi con khôn lớn trưởng thành

⇒ Hình ảnh cánh cò đồng hành cùng con là biểu tượng cho người mẹ, cho tình mẹ luôn gắn bó, che chở cho con trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời

3. Ý nghĩa lời ru qua hình ảnh con cò, con cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ

- Hình ảnh “con cò” được nhấn mạnh ở ý nghĩa biểu tượng, cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ “dù ở gần con…cò mãi yêu con”

- Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, nhà thơ khái quát quy luật tình cảm: “Con dù lớn vẫn là con của mẹ….vẫn theo con”

⇒ Từ ngữ “dù”, “vẫn” nhấn mạnh sự gắn bó bền chặt của tình mẫu tử

- Phần kết quay trở lại với âm hưởng lời ru và đúc kết hình tượng con cò trong những lời ru ấy

⇒ Ý nghĩa lời ru: Lời ru đến với con một cách tự nhiên, qua lời ru con cảm nhận được bao điều thân thuộc gần gũi thanh bình của quê hương, cũng cảm nhận được tấm lòng bao la của người mẹ, lời ru hoàn thiện tâm hồn nhỏ bé của con để con lớn lên biết yêu thương và trân quý những giá trị tốt đẹp

III. Kết bài

- Khái quát những nét tiêu biểu nghệ thuật và sự thành công trong nội dung biểu hiện của tác phẩm

- Liên hệ mở rộng: Đưa ra suy nghĩ của bản thân về tình mẹ trong cuộc sống

B. Bài tập luyện tập

Câu 1: Bài thơ Con cò được viết vào năm nào?

A. Năm 1960 B. Năm 1961

C. Năm 1962 D. Năm 1963

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 2: Bài thơ của tác giả nào?

A. Tố Hữu B. Nguyễn Du

C. Hữu Thỉnh D. Chế Lan Viên

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 3: Hình ảnh con cò trong bài thơ trên có ý nghĩa biểu tượng gì?

A. Biểu tượng cho cuộc sống khó nhọc trước kia B. Biểu tượng cho cuộc sống vất vả hôm nay

C. Biểu tượng cho người phụ nữ Việt Nam D. Biểu tượng cho tấm lòng người mẹ và lời mẹ ru

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 4: Nhận xét nói đúng nhất về nội dung của bài thơ?

A. Bài thơ là những cảm nhận, suy ngẫm của tác giả về tình cảm mẹ con gắn bó, thiêng liêng

B. Bài thơ là những cảm nhận, suy ngẫm về tình cảm gia đình nói chung

C. Bài thơ là những cảm nhận, suy ngẫm về tình yêu quê hương đất nước

D. Bài thơ là những cảm nhận, suy ngẫm về cuộc sống sinh hoạt gần gũi, thân thương

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 5: Nhân vật nào được nói tới trong bài thơ Con cò?

A. Con cò B. Người mẹ

C. Người mẹ và đứa con D. Con cò, người mẹ, đứa con

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 6: Câu ca dao nào không được lấy và đưa vào bài thơ Con cò?

A. Con cò bay lả, bay la

Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng

B. Con cò bay lả, bay la

Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng

C. Một đàn cò trắng bay quanh

Cho loan nhớ phượng cho mình nhớ ta

D. Còn cò mà đi ăn đêm

Gặp phải cành mềm, lộn cổ xuống ao…

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 7: Hình ảnh cánh cò được gợi về qua những câu ca dao cho ta cảm nhận điều gì?

A. Không gian làng quê thanh bình, yên ả, thân thương với lời ru tha thiết mang điệu hồn dân tộc

B. Cuộc sống lao động lam lũ, vất vả

C. Vẻ đẹp tần tảo, thân thương của người phụ nữ Việt Nam

D. Cả ba ý A, B, C

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 8: Câu thơ nào dưới đây chứa đựng chân lí

A. Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn

Con có mẹ con chơi rồi lại ngủ

B. Con ngủ yên thì cò cũng ngủ

Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi

C. Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con

D. Cho cả sắc trời

Đến hát

Quanh nôi

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 9: Dòng nào sau đây hiểu đúng nhất về hai câu thơ “Con dù lớn vẫn là con của mẹ, đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”?

A. Tình yêu của mẹ mãi mãi không bao giờ thay đổi

B. Ca ngợi công sinh thành, dưỡng dục của người mẹ ngay cả khi con khôn lớn

C. Bổn phận làm con phải luôn ghi nhớ, biết ơn công lao của cha mẹ

D. Tình cảm của người mẹ mãi dạt dào và có ý nghĩa lớn lao đối với cuộc đời mỗi người

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 10: Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ?

A. Sử dụng rộng rãi phép nhân hóa

B. Đưa ca dao dân ca vào trong thơ

C. Thơ giàu triết lý và giàu nhạc điệu ca dao, dân ca

D. Ngôn ngữ trong sáng, bình dị

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 11: Hai câu thơ “Ta đi trọn kiếp con người- cũng không đi hết mấy lời mẹ ru” có ý nghĩa tương tự như hai câu thơ nào sau đây?

A. Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con

B. Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn

Con có mẹ con chơi rồi lại ngủ

C. Con ngủ yên thì cò cũng ngủ

Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi

D. Con chưa biết những cành mềm mẹ hát

Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Bài sau

Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới