Viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh

A. Củng cố kiến thức cơ bản

1. Đoạn văn thuyết minh

   - Đoạn văn là một bộ phận của bài văn

   - Viết tốt đoạn văn là điều kiện để làm tốt bài văn.

   - Đoạn văn thường có 2 câu trở lên được sắp xếp theo thứ tự nhất định.

   - Khi viết bài văn thuyết minh, cần xác định các ý lớn, mỗi ý viết thành một đoạn văn.

2. Chú ý khi viết đoạn văn thuyết minh

   - Khi viết đoạn văn, cần trình bày rõ ý chủ đề của đoạn, tránh lẫn ý của đoạn văn khác.

   - Trong đoạn văn, các ý phải được sắp xếp theo trình tự cấu tạo của sự vật, trình tự nhận thức

   + Từ tổng thể đến bộ phận

   + Từ trong ra ngoài

   + Từ xa đến gần

   + Theo trước – sau, chính – phụ

B. Bài tập vận dụng

1. Xác định câu chủ đề trong các đoạn văn sau:

   a. Nhà thơ Thế Lữ (1907 – 1989) là một trong những nhà thơ hàng đầu của phong trào Thơ mới. Tên khai sinh là Nguyễn Thứ Lễ, sinh tại ấp Thái Hà, Hà Nội. Quê quán: làng Phù Đổng, huyện Tiên Du (nay là Tiên Sơn), tỉnh Bắc Ninh. Thuở nhỏ, Thế Lữ học ở Hải Phòng. Năm 1929, học xong bậc Thành chung, ông vào học Trường Cao đẳng Mĩ thuật Đông Dương, sau đó một năm (1930), ông bỏ học. Năm 1932, Thế Lữ bắt đầu tham gia Tự lực văn đoàn và là một trong những cây bút chủ lực của báo Phong hoá, Ngày nay. Năm 1937, ông bắt đầu hoạt động sân khấu, làm diễn viên, đạo diễn, lưu diễn tại các tỉnh miền Trung. . . và có hoài bão xây dựng nền sân khâu dân tộc. Cách mạng tháng Tám, ông hào hứng chào đón cách mạng, và lên Việt Bắc tham gia kháng chiến. Tác giả đã xuất bản: Mấy vần thơ (thơ, 1935); Vàng và máu (truyện, 1934). . .

   b. Trâu là động vật thuộc lớp thú có vú. Thân hình của trâu trông vô cùng vạm vỡ. Lông trâu là lông mao, thường có màu đen. Da trâu rất dày và bóng loáng. Hai cái tai như hai cái lá đa, lúc nào cũng ve vẩy để đuổi ruồi, ngoài ra, tai trâu cũng rất thính, giúp trâu nghe ngóng được những tiếng động xung quanh. Mũi trâu ươn ướt, người ta thường luồn sợi dây vào mũi trâu để kéo đi cho dễ. Mắt trâu to tròn như hai hòn bi ve. Trâu cũng giống như bò, thuộc nhóm động vật nhai lại và chỉ có một hàm răng. Việc trâu chỉ có một hàm răng được người xưa lí giải qua câu chuyện “Trí khôn của ta đây”: vì trâu mải cười con hổ bị người nông dân lừa buộc vào gốc cây nên ngã lăn xuống đất, răng đập vào đã, gãy mất một hàm. Đuôi trâu ngắn, có một túm lông ở cuối. Hai cái sừng trên đầu uốn cong hình lưỡi liềm, giúp trâu tự vệ chống lại sự tấn công của kẻ thù. Trâu mỗi năm chỉ đẻ từ 1-2 lứa, mỗi lứa một con. Trâu con mới sinh ra gọi là nghé.

Hướng dẫn làm bài

   a. Câu chủ đề: Nhà thơ Thế Lữ (1907 – 1989) là một trong những nhà thơ hàng đầu của phong trào Thơ mới.

   b. Câu chủ đề: Trâu là động vật thuộc lớp thú có vú

   Bài 2: Sửa lại các đoạn văn thuyết minh sau:

   Cho tới ngày nay, chiếc áo dài đã được thay đổi rất nhiều. Cổ áo cổ điển cao 4 - 5 cm, khoét hình chữ V trước cổ. Cúc áo là loại cúc bấm, được bố trí cài từ cổ qua vai xuống eo. Ống tay áo may từ vai ôm sát cánh tay dài qua khỏi cổ tay. Cổ áo làm tăng thêm nét đẹp của chiếc cổ cao ba ngấn trắng ngần của người phụ nữ. Phần eo được chít ben làm nổi bật đường cong thon thả của chiếc lưng ong của người phụ nữ. Từ eo, thân áo được xẻ thành hai tà dài đến mắt cá chân.

Hướng dẫn làm bài

   Sửa lại: Cho tới ngày nay, chiếc áo dài đã được thay đổi rất nhiều. Cổ áo cổ điển cao 4 - 5 cm, khoét hình chữ V trước cổ. Cổ áo làm tăng thêm nét đẹp của chiếc cổ cao ba ngấn trắng ngần của người phụ nữ. Phần eo được chít ben làm nổi bật đường cong thon thả của chiếc lưng ong của người phụ nữ. Cúc áo là loại cúc bấm, được bố trí cài từ cổ qua vai xuống eo. Từ eo, thân áo được xẻ thành hai tà dài đến mắt cá chân. Ống tay áo may từ vai ôm sát cánh tay dài qua khỏi cổ tay. hân.

   Bài 3: Em hãy viết đoạn văn khoảng 7-10 câu giới thiệu một đồ dùng học tập của em.

   Bút bi có thể được xem là người bạn thân thiết nhất đối với các bạn học sinh. Bút bi được phát minh bởi nhà báo Hungari Lazo Biro vào những năm 1930. Bút gồm hai bộ phận chính: vỏ bút và ruột bút. Phần vỏ là ống trụ tròn dài từ 14-15 cm được làm bằng nhựa dẻo hoặc nhựa màu, trên thân thường có các thông số ghi ngày, nơi sản xuất. Vỏ có nhiều mẫu mã đẹp, phong phú với các kiểu dáng và màu sắc khác nhau, làm tăng thêm tính thẩm mỹ của cây bút. Bộ phận này dùng để chứa các vật nhỏ bên trong như lò xo, ruột bút,…. Bộ phận thứ hai cũng không kém phần quan trọng là ruột bút, được làm từ nhựa dẻo, chứa mực đặc hoặc mực nước. Ngòi bút là viên bi nhỏ xinh xinh, có đường kính khoảng 0,7 – 1 milimet. Khi ta viết, viên bi lăn đầy mực ra tạo thành những nét chữ. Loại mực dành cho bút này khô rất nhanh. Ngoài ra, đế tạo nên một cây bút bi thì không thể thiếu các vật dụng phụ như lò xo có tác dụng đẩy ngòi viết ra vào, nút bấm, nắp đậy, trên ngoài vỏ có đai để gắn vào túi áo, vở. Bút bi rất bền, đẹp, nhỏ gọn…phù hợp với tất cả mọi người từ học sinh, sinh viên, các bậc phụ huynh, người đi làm…Để bảo quản bút bi, khi không dùng nữa thì chúng ta phải đậy nắp bút, để đúng nơi quy định, tránh rơi vỡ, viết vào vật cứng…

Phần trắc nghiệm

Câu 1: Ý nào nói đúng nhất khái niệm về đoạn văn trong văn bản.

A. Là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản.

B. Bắt đầu bằng chữ viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng.

C. Thường biểu đạt một ý trọn vẹn.

D. Gồm cả A, B, C.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 2: Ý nào nói đúng nhất mối quan hệ giữa các câu trong một đoạn văn?

A. Có mối quan hệ chặt chẽ với nhau cả về nội dung và hình thức.

B. Có mối quan hệ ý nghĩa chặt chẽ với nhau.

C. Có mối quan hệ ràng buộc về hình thức.

D. Cả A,B,C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 3: Các ý trong đoạn văn cần sắp xếp như thế nào?

A. Theo thứ tự cấu tạo của sự vật, thứ tự nhận thức ( Từ tổng thể đến cụ thể, từ ngoài vào trong, từ xa đến gần. )

B. Theo thứ tự diễn biến sự việc, trong thời gian trước sau hay theo thứ tự chính - phụ ( cái chính nói trước, cái phụ nói sau).

C. Sắp xếp theo A hoặc B .

D. Cả A, B, C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 4: Đoạn văn sau viết đã theo đúng trình tự chưa?

"Bút bi khác bút mực là do nó có hòn bi nhỏ ở đầu ngòi bút, khi viết hòn bi lăn làm mực trong ống nhựa chảy ra, ghi thành chữ. Ngoài ống nhựa có vỏ bút bi. Ngoài bút bi có nắp đậy có thể móc vào túi áo. Loại bút bi không có nắp đậy thì có lò xo và nút bấm. Khi viết thì ấn đầu cán bút cho ngòi bút trồi ra, khi thôi viết thì ấn nút bấm cho ngòi bút thụt vào”.

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 5: Khi viết bài văn “giới thiệu trường em”, đoạn văn dưới đây có thể nằm ở phần nào của bài văn?

“Ngôi trường nơi em đang theo học là ngôi trường nhỏ của một huyện miền núi. Trường được thành lập từ năm 1964 cho tới nay vẫn luôn là niềm tự hào của biết bao thế hệ học trò”.

A. Mở bài

B. Thân bài

C. Kết bài

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 6: Khi viết bài văn “giới thiệu trường em”, đoạn văn dưới đây có thể nằm ở phần nào của bài văn?

“Ngôi trường luôn là ngôi nhà yêu quý thứ hai của em, nơi đó gắn với biết bao kỉ niệm buồn vui của tuổi học trò. Là nơi cho em học hỏi được nhiều điều mới lạ và lý thú, mở ra trước mắt em những chân trời mới. Em hy vọng sẽ góp một phần nhỏ sự cố gắng của mình làm đẹp thêm cho ngôi trường này. ”

A. Mở bài

B. Thân bài

C. Kết bài

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 7: Thứ tự nào đúng khi sắp xếp các câu văn dưới đây để hình thành một đoạn văn giới thiệu động chính Phong Nha theo trình tự tham quan từ ngoài vào trong.

1. Động chính Phong Nha gồm mười bốn buồng, nối với nhau bởi một hành lang dài hơn ngàn rưởi mét cùng nhiều hành lang phụ dài vài trăm mét.

2. Từ buồng thứ tư trở đi vòm hang đã cao tới 25-40m.

3. Ở các buồng ngoài, trần hơi thấp, chỉ cách mặt nước độ 10m.

4. Đến buồng thứ 14, có thể theo các hành lang hẹp để đến các hàng to ở sâu phía trong, nơi mới chỉ có một vài đoàn thám hiểm với đầy đủ các thiết bị (máy móc, đèn, quần áo, thuốc men…) cần thiết đặt chân tới.

A. 1-3-2-4 B. 1-2-3-4

C. 1-3-4-2 D. 4-3-2-1

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 8: Câu chủ đề của đoạn văn dưới đây là gì?

“Thế giới đang đứng trước nguy cơ thiếu nước sạch nghiêm trọng. Nước ngọt chỉ chiếm 3% tổng lượng nước trên trái đất. Lượng nước ít ỏi ấy đang ngày càng bị ô nhiễm bởi các chất thải công nghiệp. Ở các nước thứ ba, hơn một tỉ người phải uống nước bị ô nhiễm. Đến năm 2025, 2/3 dân số thế giới sẽ thiếu nước. ”

A. Thế giới đang đứng trước nguy cơ thiếu nước sạch nghiêm trọng.

B. Nước ngọt chỉ chiếm 3% tổng lượng nước trên trái đất.

C. Lượng nước ít ỏi ấy đang ngày càng bị ô nhiễm bởi các chất thải công nghiệp.

D. Ở các nước thứ ba, hơn một tỉ người phải uống nước bị ô nhiễm. Đến năm 2025, 2/3 dân số thế giới sẽ thiếu nước. ”

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 9: Câu chủ đề của đoạn văn dưới đây là gì?

“Phạm Văn Đồng (1906-2000): Nhà cách mạng nổi tiếng và nhà văn hóa lớn, quê ở xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quãng Ngãi. Ông tham gia cách mạng từ năm 1925, đã giữ nhiều cương vị quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Việt Nam, từng là thủ tướng chính phủ trên ba mươi năm. Ông là học trò và người cộng sự gần gũi của chủ tịch Hồ Chí Minh. ”

A. Ông tham gia cách mạng từ năm 1925, đã giữ nhiều cương vị quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Việt Nam.

B. Ông từng là thủ tướng chính phủ trên ba mươi năm.

C. Ông là học trò và người cộng sự gần gũi của chủ tịch Hồ Chí Minh.

D. “Phạm Văn Đồng (1906-2000): Nhà cách mạng nổi tiếng và nhà văn hóa lớn.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 10: Điền câu chủ đề thích hợp vào chỗ trống trong đoạn văn sau:

“…………. . Vốn mang trong tim mình nỗi đau mất nước, người thanh niên Nguyễn Tất Thành đã quyết tâm đi tìm đường giải phóng dân tộc. Sau khi trở về nước, Bác đã dành toàn bộ cuộc đời mình cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của nước nhà. Chúng ta hôm nay sống trong không khí hạnh phúc, hòa bình một phần lớn phải kể đến công lao và sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Người. ”

A. Nguyễn Tất Thành là người yêu nước sâu sắc.

B. Cả dân tộc Việt Nam biết ơn Bác Hồ.

C. Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam.

D. Nguyễn Tất Thành, lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Việt Nam.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C