Hoàn thành giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1973 - 1975)

I. Miền Bắc khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế - văn hóa, ra sức chi viện cho miền Nam 

- Hoàn cảnh lịch sử mới: quân Mĩ và đồng minh Mĩ rút khỏi nước ta, làm thay đổi so sánh lực lượng có lợi cho cách mạng.

- Nhiệm vụ của cách mạng miền Bắc: khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục và phát triển kinh tế, văn hóa, chi viện cho tiền tuyến miền Nam.

- Kết quả:

• Cuối tháng 6/1973, hoàn thành tháo gỡ bom mìn.
• Sau hai năm (1973 – 1974), cơ bản khôi phục xong các cơ sở kinh tế, hệ thống thủy nông, mạng lưới giao thông, các công trình văn hóa, y tế, giáo dục. + Kinh tế có bước phát triển, sản xuất nông nghiệp, công nghiệp phat triển nhanh, đời sống nhân dân ổn định.
• Thực hiện tốt nhiệm vụ chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam.

- Miền Bắc chuẩn bị cho xây dựng và tiếp quản vùng giải phóng.

II. Đấu tranh chống địch “bình định - lấn chiếm”, tạo thế và lực, tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam

1. Hoàn cảnh

- Ngày 29/3/1973, Mỹ rút quân về nước, nhưng vẫn tiếp tục viện trợ quân sự, kinh tế cho chính quyền Sài Gòn.

- Chính quyền Sài Gòn ngang nhiên phá hoại Hiệp định Pari, tiến hành chiến dịch “tràn ngập lãnh thổ”, mở những cuộc hành quân “bình định - lấn chiếm” vùng giải phóng của ta, tiếp tục chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”.

- Sự thay đổi trong so sánh lực lượng có lợi cho cuộc đấu tranh của nhân dân miền Nam.

2. Chủ trương của Đảng

Hội nghị Trung ương lần thứ 21 (7/1973) đã xác định:

- Kẻ thù của nhân dân Việt Nam là đế quốc Mĩ và tập đoàn Nguyễn Văn Thiệu.

- Nhiệm vụ cơ bản của cách mạng miền Nam trong giai đoạn hiện tại là tiếp tục cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân.

- Phương pháp cách mạng: bạo lực cách mạng, nắm vững chiến lược tiến công, kiên quyết đấu tranh trên cả ba mặt trận: quân sự, chính trị, ngoại giao.

3. Diễn biến chính

- Mặt trận quân sự: Chiến thắng Đường 14 - Phước Long: cho thấy khả năng thắng lớn của quân ta, sự suy yếu và bất lực của quân đội Sài Gòn, khả năng can thiệp trở lại bằng quân sự rất hạn chế của Mĩ

- Mặt trận chính trị - ngoại giao: đấu tranh tố cáo Mĩ và chính quyền Sài Gòn vi phạm Hiệp định Pari, nêu cao tính chính nghĩa cuộc chiến đấu của nhân dân ta.

4. Kết quả, ý nghĩa

Tạo thuận lợi để Đảng đưa ra chủ trương giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

II. Giải phóng hoàn toàn miền Nam, giành toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc

1. Chủ trương, kế hoạch giải phóng miền Nam

- Hoàn cảnh: tình hình so sánh lực lượng ở miền Nam thay đổi mau lẹ cho cách mạng. 

=> Bộ Chính trị Trung ương Đảng đề ra kế hoạch giải phóng hoàn toàn miền Nam.

- Nội dung:

• Giải phóng miền Nam trong hai năm 1975 và 1976.
• Nhấn mạnh “cả năm 1975 là thời cơ”, chỉ rõ “nếu thời cơ đến vào đầu hoặc cuối năm 1975 thì lập tức giải phóng miền Nam trong năm 1975”.
• Tranh thủ thời cơ để tránh thiệt hại về người và của cho nhân dân, giữ gìn tốt các cơ sở kinh tế, công trình văn hóa,... giảm bớt sự tàn phá của chiến tranh.

2. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975

a) Chiến dịch Tây Nguyên (4/3 đến 24/3)

- Hoàn cảnh: Tây Nguyên là địa bàn chiến lược quan trọng nhưng do nhận định sai hướng tiến công của ta, địch chốt giữ ở đây một lực lượng mỏng, bố phòng sơ hở.

- Diễn biến chính:

• Ngày 4/3, quân dân Việt Nam mở chiến dịch quy mô lớn ở Tây Nguyên.
• Ngày 10/3, ta giành thắng lợi quan trọng tại Buôn Ma Thuột.
• Ngày 24/3, Tây Nguyên hoàn toàn được giải phóng.

- Ý nghĩa: chuyển cuộc kháng chiến sang giai đoạn mới: từ tiến công chiến lược ở Tây Nguyên sang tổng tiến công chiến lược trên toàn miền Nam.

b) Chiến dịch Huế - Đà Nẵng (21/3 đến 29/3)

- Hoàn cảnh: Ngay khi chiến dịch Tây Nguyên đang tiếp diễn, Bộ Chính trị quyết định tiến hành chiến dịch giải phóng Huế - Đà Nẵng.

- Diễn biến chính:

• Ngày 21/3, ta tấn công Huế. Đến 26/3, giải phóng thành phố Huế và toàn tỉnh Thừa Thiên.
• Ngày 29/3, toàn bộ thành phố Đà Nẵng được giải phóng.

- Ý nghĩa: tạo điều kiện để tiến hành chiến dịch giải phóng toàn bộ miền Nam.

c) Chiến dịch Hồ Chí Minh (26/4 đến 30/4)

- Hoàn cảnh: sau thắng lợi của hai chiến dịch trên, Bộ Chính trị Trung ương Đảng nhận định: “Thời cơ chiến lược đã đến, ta có điều kiện hoàn thành sớm quyết tâm giải phóng hoàn toàn miền Nam”; từ đó đi đến quyết định “Phải tập trung nhanh nhất lực lượng, binh khí kĩ thuật và vật chất giải phóng miền Nam trước mùa mưa (trước 5/1975)” -> Mở chiến dịch Hồ Chí Minh.

- Diễn biến chính: 

• 10h ngày 26/4, ta mở màn chiến dịch.
• Ngày 30/4, chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng. 

- Ý nghĩa: giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước về mặt lãnh thổ.

III. Ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước (1954-1975)

1. Ý nghĩa lịch sử

- Đối với Việt Nam:

• Kết thúc 21 năm chiến đấu chống Mĩ và 30 năm chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc; chấm dứt ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc ở Việt Nam; hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, thống nhất đất nước.
• Mở ra một kỉ nguyên mới của lịch sử dân tộc: đất nước độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.

- Đối với thế giới:

• Tác động mạnh đến tình hình nước Mĩ và thế giới.
• Cổ vũ phong trào cách mạng thế giới, nhất là phong trào giải phóng dân tộc.

2. Nguyên nhân thắng lợi

- Chủ quan:

• Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh.
• Nhân dân giàu lòng yêu nước, đoàn kết nhất trí, lao động cần cù, chiến đấu dũng cảm vì sự nghiệp cách mạng.
• Hậu phương miền Bắc không ngừng lớn mạnh, đáp ứng kịp thời các yêu cầu của cuộc chiến đấu ở hai miền.

- Khách quan:

• Sự phối hợp chiến đấu và đoàn kết giúp đỡ của ba dân tộc ở Đông Dương.
• Sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ của các lực lượng cách mạng, hòa bình, dân chủ trên thế giới, nhất là của Liên Xô, Trung Quốc và các nước XHCN khác.
• Nhân dân Mĩ và nhân dân thế giới phản đối cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam của đế quốc Mĩ.