Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ sau ngày 2-9-1945 đến trước ngày 19-12-1946

Ngay sau Cách mạng tháng Tám, từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam, quân Anh tạo điều kiện cho thực dân Pháp quay trở lại xâm lược.

Đứng trước hàng loạt những khó khăn chồng chất, nhất là những khó khăn về kinh tế và nạn đói đang đe dọ, Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định phải kiến quyết chống lại giặc đói bởi một đất nước độc lập mà dân không được hưởng cuộc sống no đủ thì nền độc lập ấy không có nghĩa lí. Để giải quyết khó khăn này bên cạnh việc phát động nhân dân lập hũ gạo tiết kiệm, tổ chức ngày đồng tâm, chia lại ruộng đất công cho nông dân theo nguyên tắc công bằng và dân chủ nhằm giải quyết cái đói trước mắt thì việc kêu gọi nhân dân tăng cường sản xuất được coi là biện pháp chiến lược, căn bản nhằm xây dựng tiềm lực kinh tế lâu dài cho cả nước trong giai đoạn sau.

Để giải quyết căn bản nạn đói sau Cách mạng tháng Tám, biện pháp hàng đầu là tăng gia sản xuất.

Sau khi kí Hiệp định Sơ bộ, ta nghiêm chỉnh thi hành, trong khi đó, Pháp vẫn tiếp tục gây xung đột vũ trang ở Nam Bộ, lập Chính phủ Nam Kì tự trị, âm mưu tách Nam Bộ ra khỏi Việt Nam.

Sau Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946), do ta đấu tranh kiên quyết nên cuộc đàm phán chính thức giữa hai Chính phủ Việt Nam và Pháp được tổ chức tại Phôngtennơblô (Pháp) từ ngày 6/7/1946. Cuộc đàm phán thất bại vì Pháp ngoan cố không chịu công nhận độc lập và thống nhất của nước ta. Trong khi đó, tại Đông Dương, quân Pháp tăng cường những hoạt động khiêu khích. Quan hệ Việt - Pháp vô cùng căng thẳng, nguy cơ chiến tranh tăng cao.

Ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đứng trước tình thế "ngàn cân treo sợi tóc".

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, quân Anh và quân Trung Hoa Dân quốc dưới danh nghĩa quân Đồng minh giải giáp phát xít Nhật đã lũ lượt kéo vào nước ta.

Đối với tổ chức phản cách mạng, tay sai của Trung Hoa Dân quốc (Việt Quốc, Việt Cách), chính quyền cách mạng dựa vào quần chúng, kiên quyết vạch trần âm mưu và những hành động chia rẽ, phá hoại của chúng. Những kẻ phá hoại có đủ bằng chứng thì trừng trị theo pháp luật. Chính phủ còn ban hành một số sắc lệnh nhằm trấn áp bọn phản cách mạng.

Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 , xóa nạn mù chữ, nâng cao trình độ văn hóa cho nhân dân là một trong những nhiệm vụ cấp bách cần giải quyết. Ngày 8 - 9 - 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ - cơ quan chuyên trách về chống giặc dốt.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, quân Anh đã dọn đường cho thực dân Pháp quay trở lại xâm lược Việt Nam.

Để củng cố chính quyền dân chủ nhân dân, ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Đảng và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã tổ chức Tổng tuyển cử bầu Quốc hội trên cả nước.

Năm 1946, lực lượng vũ trang của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa được đổi tên thành Quân đội Quốc gia Việt Nam.

Theo nội dung Hiệp đinh Sơ bộ (6 - 3 - 1946), Pháp công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do nằm trong khối Liên hiệp Pháp.

Đêm 22, rạng sáng ngày 23/9/1945, được sự giúp đỡ của quân Anh, thực dân Pháp cho quân đánh úp trụ sở Ủy ban nhân dân Nam Bộ và cơ quan tự vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta lần thứ hai.

Vấn đề tài chính là một trong những khó khăn của chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa những năm đầu sau cách mạng tháng Tám. Nền kinh tế nước ta vốn đã nghèo nàn, lạc hậu lại bị thực dân Pháp và phát xít Nhật vơ vét, bị chiến tranh và thiên tai tàn phá nên lại càng nghèo hơn. Hậu quả nạn đói cuối nǎm 1944 đầu nǎm 1945 chưa kịp khắc phục, thì nạn lụt lớn lại xảy ra, tàn phá 9 tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. 50% ruộng đất bỏ hoang. Công nghiệp chỉ có không quá 200 nhà máy nhỏ bé, trang bị cũ kỹ, đang lâm vào đình đốn, hàng hoá khan hiếm. Tài chính quốc gia gần như trống rỗng. Ngân hàng Đông Dương vẫn nằm trong tay tư bản nước ngoài. Chính quyền cách mạng chỉ tiếp quản được kho bạc với 1.230.720 đồng, trong đó có 586.000 đồng tiền rách. Để giải quyết khó khǎn của nền tài chính quốc gia, Chính phủ đã động viên toàn dân đóng góp tiền của và hưởng ứng "Tuần lễ vàng" xây dựng "Quỹ độc lập". Các tầng lớp nhân dân trên cả nước trong "Tuần lễ vàng", (từ ngày 17 đến 24-9-1945) đã đóng góp được 370 kg vàng, và hơn 20 triệu đồng cho "Quỹ độc lập". Nhiều nhà công thương ở Hà Nội ủng hộ Chính phủ hàng trǎm lạng vàng và hàng triệu đồng.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, quân Anh và quân Trung Hoa Dân quốc đã vào Việt Nam với danh nghĩa quân Đồng minh giải giáp phát xít Nhật.

Ngày 8/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kí Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ - cơ quan chuyên trách chống "giặc dốt" - và kêu gọi nhân dân cả nước tham gia phong trào xóa nạn mù chữ.

Tháng 2/1946, thực dân Pháp kí với Chính phủ Trung Hoa Dân quốc bản Hiệp ước Hoa – Pháp nhằm đưa quân ra miền Bắc để thôn tính toàn bộ Việt Nam.

Tháng 2/1946, thực dân Pháp kí với Chính phủ Trung Hoa Dân quốc bản Hiệp ước Hoa - Pháp. Theo đó, Trung Hoa Dân quốc được Pháp trả lại các tô giới, nhượng địa của Pháp trên đất Trung Quốc và được vận chuyển hàng hóa qua cảng Hải Phòng vào Vân Nam không phải đóng thuế. Đổi lại Pháp được đưa quân ra Bắc thay quân Trung Hoa Dân quốc làm nhiệm vụ giải giáp quân Nhật.

Hiệp ước Hoa - Pháp đã đặt nhân dân ta trước lựa chọn một trong hai con đường: hoặc cầm súng chiến đầu chống thực dân Pháp, không cho chúng đổ bộ lên miền Bắc, hoặc hòa hoãn nhân nhượng Pháp để tránh tình trạng cùng lúc đối phó nhiều kẻ thù. Ngày 3/3/1946, cuộc họp của Ban thường vụ Trung ương Đảng đã quyết định giải pháp ngoại giao của ta là "hòa để tiến".

Biện pháp cấp thời để giải quyết nạn đói ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 là tổ chức quyên góp, điều hòa thóc gạo giữa các địa phương.

Trong năm đầu sau khi được thành lập, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phải đối mặt với giặc ngoại xâm và nội phản: quân Anh, quân Pháp, quân Trung Hoa Dân quốc và tay sai, quân Nhật,…

Tình hình tài chính của nước ta sau Cách mạng tháng Tám năm 1945:

- Ngân sách nhà nước hầu như trống rỗng: Còn 1,2 triệu đồng, trong đó có đến một nửa là tiền rách không dùng được.

- Hệ thống ngân hàng vẫn còn bị Nhật kiểm soát.

- Quân Tưởng đưa vào lưu hành đồng "Quốc tệ", "Quan kim" làm rối loạn nền tài chính nước ta.

Ngay từ những ngày đầu sau Cách mạng tháng Tám, các thế lực đế quốc đã cấu kết, bao vây, chống phá hòng thủ tiêu mọi thành quả cách mạng mà dân tộc ta vừa giành được. Dưới danh nghĩa quân đội Đồng minh vào tước vũ khí quân Nhật, nhưng âm mưu của Quốc dân đảng Trung Hoa là: "Tiêu diệt Đảng ta, phá tan Việt Minh, giúp bọn phản động Việt Nam đánh đổ chính quyền nhân dân, để lập một chính phủ phản động làm tay sai cho chúng". Ở phía Nam, cũng với danh nghĩa lực lượng Đồng minh, quân đội Anh vào tước vũ khí quân Nhật, Nhưng trên thực tế, đế quốc Anh đã giúp cho thực dân Pháp trở lại chiếm Việt Nam và cả Đông Dương. Ngày 6-9-1945, quân đội Anh vào Sài Gòn. Ngày 12-9-1945, quân Anh chiếm trụ sở Uỷ ban nhân dân Nam Bộ, che chở cho lực lượng của Pháp biểu tình khiêu khích ở Sài Gòn. Chúng tự ý duy trì trật tự trong thành phố, giao cho quân Nhật làm nhiệm vụ cảnh sát, thả 1500 lính Pháp bị Nhật giam giữ trước đây và trang bị cho lực lượng này, đồng thời trắng trợn đòi lực lượng vũ trang Việt Nam nộp vũ khí. Ngày 23-9-1945, được quân Anh và quân Nhật giúp sức, quân Pháp nổ súng đánh chiếm Sài Gòn - Chợ Lớn, mở đâu cuộc xâm lược tân thứ hai của thực dân Pháp ở Việt Nam.

Ngày 8/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ nhằm chống "giặc dốt".

Hệ thống xã hội chủ nghĩa đang hình thành là thuận lợi khách quan của Cách mạng Việt Nam ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945. Các phương án còn lại là thuận lợi chủ quan.

Từ sau ngày 2/9/1945 đến trước ngày 6/3/1946, đối với quân Trung Hoa Dân quốc, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chủ trương hòa hoãn, tránh xung đột để tập trung lực lượng chống Pháp ở miền Nam.