Giáo án môn tin 10 cả năm chương trình chuẩn 3 cột

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu sự hình thành và phát triển của Tin học

15

I. Sự hình thành và phát triển của Tin học:

Tin học là một ngành khoa học mới hình thành nhưng có tốc độ phát triển mạnh mẽ và động lực cho sự phát triển đó là do nhu cầu khai thác tài nguyên thông tin của con người.

Tin học dần hình thành và phát triển trở thành một ngành khoa học độc lập, với nội dung, mục tiêu, phương pháp nghiên cứu mang đặc thù riêng. Một trong những đặc thù đó là quá trình nghiên cứu và triển khai các ứng dụng không tách rời với việc phát triển và sử dụng máy tính điện tử.

Đặt vấn đề: Các em nghe rất nhiều về Tin học nhưng nó thực chất là gì thì ta chưa được biết hoặc những hiểu biết về nó là rất ít. Vậy Tin học có từ bao giờ, thuộc ngành nào?

Cho các nhóm nêu các phát minh tiêu biểu của nhân loại qua các giai đoạn phát triển xã hội loài người.

– GV giới thiệu tranh ảnh lịch sử phát triển xã hội loài người.

Cho các nhóm thảo luận tìm hiểu cách lưu trữ và xử lí thông tin từ trước khi có MTĐT.

Từ đó dẫn dắt HS biết được do đâu mà ngành Tin học hình thành và phát triển?

Cho HS thảo luận, tìm hiểu: Học tin học là học những vấn đề gì? và có gì khác biệt so với học những môn học khác?

Các nhóm thảo luận và phát biểu:

– lửa –> văn minh NN

– máy hơi nước –> văn minh CN

– MTĐT –> văn minh T.Tin

Các nhóm thảo luận và phát biểu:

– khắc trên đá, viết trên giấy, …

Do nhu cầu khai thác thông tin.

HS đưa ra ý kiến:

– học sử dụng MTĐT

– học lập trình,

– ……..

Hoạt động 2: Các đặc tính và vai trò của máy tính điện tử

20

II. Đặc tính và vai trò của máy tính điện tử:

Một số đặc tính giúp máy tính trở thành công cụ hiện đại và không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta:

– MT có thể làm việc 24 giờ/ngày mà không mệt mỏi.

– Tốc độ xử lý thông tin nhanh, chính xác.

– MT có thể lưu trữ một lượng thông tin lớn trong một không gian hạn chế.

– Các máy tính cá nhân có thể liên kết với nhau thành một mạng và có thể chia sẻ dữ liệu giữa các máy với nhau.

– Máy tính ngày càng gọn nhẹ, tiện dụng và phổ biến.

Vai trò:

Ban đầu MT ra đời với mục đích cho tính toán đơn thuần, dần dần nó không ngừng được cải tiến và hỗ trợ hoặc thay thế hoàn toàn con người trong rất nhiều lĩnh vực khác nhau.

Đặt vấn đề: Trước sự bùng nổ thông tin hiện nay máy tính được coi như là một công cụ không thể thiếu của con người. Như vậy MTĐT có những tính năng ưu việt như thế nào?

Cho các nhóm thảo luận tìm hiểu những đặc tính của MTĐT mà các em đã biết.

GV bổ sung.

GV minh hoạ các đặc tính.

Cho HS nêu các ứng dụng của MTĐT vào các lĩnh vực khác nhau trong đời sống.

GV minh hoa, bổ sung thêm.

Từng nhóm trình bày ý kiến.

HS thảo luận, đưa ra ý kiến:

– y tế, giáo dục, giao thông, …

Hoạt động 3: Giới thiệu thuật ngữ Tin học

5

III. Thuật ngữ Tin học:

Một số thuật ngữ Tin học được sử dụng là:

– Informatique

– Informatics

– Computer Science

Khái niệm về tin học:

Tin học là một ngành khoa học có mục tiêu là phát triển và sử dụng máy tính điện tử để nghiên cứu cấu trúc, tính chất của thông tin, phương pháp thu thập, lưu trữ, tìm kiếm, biến đổi, truyền thông tin và ứng dụng vào các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.

GV gới thiệu một số thuật ngữ tin học của một số nước.

HS đọc SGK

Hoạt động 4: Củng cố các kiến thức đã học

3

GV nhấn mạnh thêm khái niệm tin học theo các khía cạnh:

+ Việc nghiên cứu công nghệ chế tạo, hoàn thiện máy tính cũng thuộc lĩnh vực tin học.

+ Cần hiểu tin học theo nghĩa vừa sử dụng máy tính, vừa phát triển máy tính chứ không đơn thuần xem máy tính chỉ là công cụ.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu khái niệm thông tin và dữ liệu

10

I. Khái niệm thông tin và dữ liệu:

Thông tin của một thực thể là những hiểu biết có thể có được về thực thể đó.

Ví dụ: – Bạn Hoa 16 tuổi, nặng 50Kg, học giỏi, chăm ngoan, … đó là thông tin về Hoa.

Dữ liệu là thông tin đã được đưa vào máy tính.

Đặt vấn đề: Đối tượng nghiên cứu của Tin học là thông tin và MTĐT. Vậy thông tin là gì? nó được đưa vào trong máy tính ntn?

Tổ chức các nhóm nêu một số ví dụ về thông tin.

Muốn đưa thông tin vào trong máy tính, con người phải tìm cách biểu diễn thông tin sao cho máy tính có thể nhận biết và xử lí được.

Các nhóm thảo luận và phát biểu:

– Nhiệt độ em bé 40⁰C cho ta biết em bé đang bị sốt.

– Những đám mây đen trên bầu trời báo hiệu một cơn mưa sắp đến….

Hoạt động 2: Giới thiệu đơn vị đo thông tin

20

II. Đơn vị đo thông tin:

Đơn vị cơ bản để đo lượng thông tin là bit (viết tắt của Binary Digital). Đó là lượng TT vừa đủ để xác định chắc chắn một sự kiện có hai trạng thái và khả năng xuất hiện của 2 trạng thái đó là như nhau.

Trong tin học, thuật ngữ bit thường dùng để chỉ phần nhỏ nhất của bộ nhớ máy tính để lưu trữ một trong hai kí hiệu là 0 và 1.

Đặt vấn đề: Muốn MT nhận biết được một sự vật nào đó ta cần cung cấp cho nó đầy đủ TT về đối tượng nầy. Có những TT luôn ở một trong 2 trạng thái. Do vậy người ta đã nghĩ ra đơn vị bit để biểu diễn TT trong MT.

Cho HS nêu 1 số VD về các thông tin chỉ xuất hiện với 1 trong 2 trạng thái.

Hướng dẫn HS biểu diễn trạng thái dãy 8 bóng đèn bằng dãy bit, với qui ước: S=1, T=0.

HS thảo luận, đưa ra kết quả:

– công tắc bóng đèn

– giới tính con người

Các nhóm tự đưa ra trạng thái dãy bóng đèn và dãy bit tương ứng.

Ngoài ra, người ta còn dùng các đơn vị cơ bản khác để đo thông tin:

– 1B (Byte) = 8 bit

– 1KB (kilo byte) = 1024 B

– 1MB = 1024 KB

– 1GB = 1024 MB

– 1TB = 1024 GB

– 1PB = 1024 TB

Hoạt động 3: Giới thiệu các dạng thông tin

8

III. Các dạng thông tin:

Có thể phân loại TT thành loại số (số nguyên, số thực, …) và phi số (văn bản, hình ảnh, …).

Một số dạng TT phi số:

– Dạng văn bản: báo chí, sách, vở …

– Dạng hình ảnh: bức tranh vẽ, ảnh chụp, băng hình, …

– Dạng âm thanh: tiếng nói, tiếng chim hót, …

Cho các nhóm nêu VD về các dạng thông tin. Mỗi nhóm tìm 1 dạng.

GV minh hoạ thêm 1 số tranh ảnh.

Các nhóm dựa vào SGK và tự tìm thêm những VD khác.

Hoạt động 4: Củng cố các kiến thức đã học

5

– Trong tương lai, máy tính có khả năng xử lí các dạng thông tin mới khác.

– Tuy TT có nhiều dạng khác nhau, nhưng đều được lưu trữ và xử lí trong máy tính chỉ ở một dạng chung – mã nhị phân.

GV hướng dẫn HS thấy được hướng phát triển của tin học.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu thế nào là Mã hoá thông tin trong máy tính

10

IV. Mã hoá thông tin trong máy tính:

Muốn máy tính xử lý được, thông tin phải được biến đổi thành một dãy bit. Cách biến đổi như vậy gọi là một cách mã hoá thông tin.

Để mã hoá TT dạng văn bản dùng bảng mã ASCII gồm 256 kí tự được đánh số từ 0.. 255, số hiệu này được gọi là mã ASCII thập phân của kí tự. Nếu dùng dãy 8 bit để biểu diễn thì gọi là mã ASCII nhị phân của kí tự.

Đặt vấn đề: TT là một khái niệm trừu tượng mà máy tính không thể xử lý trực tiếp, nó phải được chuyển đổi thành các kí hiệu mà MT có thể hiểu và xử lý. Việc chuyển đổi đó gọi là mã hoá thông tin.

GV giới thiệu bảng mã ASCII và hướng dẫn mã hoá một vài thông tin đơn giản.

+ Dãy bóng đèn:

TSSTSTTS –> 01101001.

+ Ví dụ: Kí tự A

– Mã thập phân: 65

– Mã nhị phân là: 01000001 .

Cho các nhóm thảo luận tìm mã thập phân và nhị phân của một số kí tự .

Các nhóm tra bảng mã ASCII và đưa ra kết quả.

Hoạt động 2: Tìm hiểu cách biểu diễn thông tin trong máy tính.

25

V. Biểu diễn thông tin trong máy tính:

1. Thông tin loại số:

a) Hệ đếm: Là tập hợp các kí hiệu và qui tắc sử dụng tập kí hiệu đó để biểu diễn và xác định giá trị các số.

– Có hệ đếm phụ thuộc vị trí và hệ đếm không phụ thuộc vị trí.

Hệ đếm La Mã:

Kí hiệu: I = 1, V = 5,

X = 10, L = 50, C = 100,

D = 500, M = 1000.

Hệ thập phân:

Kí hiệu: 0, 1, 2, …, 9.

– Giá trị của mỗi chữ số phụ thuộc vào vị trí của nó trong biểu diễn.

Qui tắc: Mỗi đơn vị ở 1 hàng bất kì có giá trị bằng 10 đơn vị của hàng kế cận ở bên phải.

b) Các hệ đếm thường dùng trong Tin học:

– Hệ nhị phân: (cơ số 2) chỉ dùng 2 kí hiệu là chữ số 0 và 1.

Ví dụ: 1011₂ = 1.2³ + 0.2² + 1.2¹ + 1.2⁰ = 11₁₀.

– Hệ 16: (hệ Hexa ): sử dụng các kí hiệu: 0, 1, …, 9, A, B, C, D, E, F trong đó A, B, C, D, E, F có các giá trị tương ứng là 10, 11, 12, 13, 14, 15 trong hệ thập phân.

Ví dụ: 2AC₁₆ = 2.16² + 10.16¹ + 12.16⁰ = 684

c) Biểu diễn số nguyên: Biểu diễn số nguyên với 1 Byte như sau:

– Bit 7 (bit dấu) dùng để xác định số nguyên đó là âm hay dương. Qui ước: 1 dấu âm, 0 dấu dương.

2. Thông tin loại phi số:

– Văn bản.

– Các dạng khác: (hình ảnh, âm thanh …)

Nguyên lý mã hoá nhị phân:

Thông tin có nhiều dạng khác nhau như số, văn bản, hình ảnh, âm thanh … Khi đưa vào máy tính, chúng đều được biến đổi thành dạng chung – dãy bit. Dãy bit đó là mã nhị phân của thông tin mà nó biểu diễn.

Cho HS viết 1 số dưới dạng số La Mã.

Hướng dẫn HS nhận xét đặc điểm 2 hệ đếm.

Ví dụ: 355 (chữ số 5 hàng đơn vị chỉ 5 đơn vị, trong khi đó chữ số 5 ở hàng chục chỉ 50 đơn vị).

Có nhiều hệ đếm khác nhau nên muốn phân biệt số được biểu diễn ở hệ đếm nào người ta viết cơ số làm chỉ số dưới của số đó.

GV giới thiệu một số hệ đếm và hướng dẫn cách chuyển đổi giữa các hệ đếm.

Thập phân <–> nhị phân <–> hệ 16

? Hãy biểu diễn các số sau sang hệ thập phân: 100111₂, 4BA₁₆.

Tuỳ vào độ lớn của số nguyên mà người ta có thể lấy 1 byte, 2 byte hay 4 byte để biểu diễn. Trong phạm vi bài này ta chỉ đi xét số nguyên với 1byte.

Để xử lí thông tin loại phi số cũng phải mã hoá chúng thành các dãy bit.

Các nhóm nêu một số ví dụ.

XXX = 30, XXXV = 35

MMVI = 2006

Hệ đếm La mã: không phụ thuộc vị trí.

Hệ đếm thập phân: phụ thuộc vị trí.

Các nhóm thực hành chuyển đổi giữa các hệ đếm.

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

5

GV cho HS nhắc lại:

– Cách biểu diễn thông tin trong máy tính.

– Cách chuyển đổi giữa các hệ đếm: Hệ nhị phân, hệ thập phân, hexa

HS nhắc lại

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Củng cố khái niệm thông tin và máy tính

10

1. 1. Hãy chọn những khẳng định đúng trong các khẳng định sau :
2. a. Máy tính có thể thay thế hoàn toàn cho con người trong lĩnh vực tính toán.
3. b. Học tin học là học sử dụng máy tính.
4. c. Máy tính là sản phẩm trí tuệ của con người.
5. d. Một người phát triển toàn diện trong xã hội hiện đại không thể thiếu hiểu biết về tin học.

2. Trong các đẳng thức sau đây, những đẳng thức nào là đúng?

a. 1KB = 1000 byte

b. 1KB = 1024 byte

c. 1MB = 1000000 byte

3. Có 10 hsinh xếp hàng ngang để chụp ảnh. Em hãy dùng 10 bit để biểu diễn thông tin cho biết mỗi vị trí trong hàng là bạn nam hay bạn nữ.

4. Hãy nêu một vài ví dụ về thông tin. Với mỗi thông tin đó hãy cho biết dạng của nó.

• Chia các nhóm thảo luận và gọi HS bất kì trong nhóm trả lời.

• GV nhấn mạnh :

+ chính xác: 1 KB = 2¹⁰ B

+ nhưng đôi khi người ta lấy:

1 KB = 1000 B

• GV cho HS thay đổi qui ước Nam / Nữ, từ đó thay đổi dãy bit

• Gọi HS bất kì trong mỗi nhóm cho VD, cả lớp nhận xét.

• Đại diện trả lời

1. Trả lời: c, d.

2. Trả lời: b.

3. Qui ước: Nam:0, nữ:1

Ta có dãy bit: 1001101011

• HS trả lời

Hoạt động 2: Hướng dẫn sử dụng bảng mã ASCII để mã hoá và giải mã

15

1. Chuyển các xâu kí tự sau thành dạng mã nhị phân:

“ VN”, “Tin”.

2. Dãy bit

“01001000 01101111 01100001“

tương ứng là mã ASCII của dãy kí tự nào?

3. Phát biểu “ Ngôn ngữ máy tính là ngôn ngữ nhị phân” là đúng hay sai? Hãy giải thích.

• Hướng dẫn xem phụ lục cuối SGK để giải.

• Gọi 1 HS lên bảng giải

• Gọi HS đứng tại chỗ trả lời.

• HS trả lời.

1. “VN” tương ứng với dãy bit: “ 01010110 01001110“

“Tin” tương ứng dãy bit:

“01010100 01101001 01101110”

2. Dãy bit đã cho tương ứng là mã ASCII của dãy kí tự:

“ Hoa”

3. Đúng, vì các thiết bị điện tử trong máy tính chỉ hoạt động theo 1 trong 2 trạng thái.

Hoạt động 3: Hướng dẫn cách biểu diễn số nguyên và số thực

10

1. Để mã hoá số nguyên –27 cần dùng ít nhất bao nhiêu byte?

2. Viết các số thực sau đây dưới dạng dấu phảy động

11005; 25,879; 0,000984

• Gọi HS trả lời

1. mã hoá số –27 cần 1 byte.

2. 11005 = 0.11005x 10⁵

25,879 = 0.25879x10²

0,000984 = 0.984x 10^–3

Hoạt động 4: Củng cố cách mã hoá thông tin

5

Cho HS nhắc lại:

– Cách mã hoá và giải mã xâu kí tự và số nguyên.

– Cách đọc bảng mã ASCII, phân biệt mã tập phân và mã hexa

HS nhắc lại

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu khái niệm về hệ thống tin học

10

I.Khái niệm hệ thống tin học:

Hệ thống tin học dùng để nhập, xử lí, xuất, truyền và lưu trữ thông tin.

Hệ thống tin học gồm 3 thành phần:

– Phần cứng (Hardware): gồm máy tính và một số thiết bị liên quan.

– Phần mềm (Software): gồm các chương trình. Chương trình là một dãy lệnh, mỗi lệnh là một chỉ dẫn cho máy tính biết thao tác cần thực hiện.

– Sự quản lí và điều khiển của con người.

Cho HS thảo luận vấn đề: Muốn máy tính hoạt động được phải có những thành phần nào?

Giải thích:

– Phần cứng: các thiết bị liên quan: màn hình, chuột, CPU, …

– Phần mềm: các chương trình tiện ích: Word, Excel,…

– Sự quản lý và điều khiển của con người: con người làm việc và sử dụng máy tính cho mục đích công việc của mình.

Cho các nhóm thảo luận: trong 3 thành phần trên thành phần nào là quan trọng nhất?

Các nhóm lên bảng trình bày.

Tổ chức các nhóm thảo luận và đưa ra câu trả lời.

→ con người

Hoạt động 2: Giới thiệu Sơ đồ cấu trúc của một máy tính.

15

II. Sơ đồ cấu trúc của một máy tính.

Cấu trúc chung của máy tính bao gồm: Bộ xử lý trung tâm, bộ nhớ trong, bộ nhớ ngoài, các thiết bị vào/ ra.

Hoạt động của máy tính được mô tả qua sơ đồ sau:

(tranh vẽ sẵn).

Cho các nhóm tìm hiểu về các bộ phận của máy tính và chức năng cụ thể của chúng.

GV thống kê, phân loại các bộ phận.

Mô tả sơ đồ hoạt động của MTĐT qua tranh ảnh. Chỉ cho HS từng bộ phận trên máy tính và đồng thời nêu ra chức năng của từng bộ phận.

Các nhóm thảo luận và lên bảng trình bày.

10

III. Bộ xử lý trung tâm

( CPU – Central Processing Unit).

CPU là thành phần quan trọng nhất của máy tính, đó là thiết bị chính thực hiện và điều khiển việc thực hiện chương trình.

CPU gồm 2 bộ phận chính:

– Bộ điều khiển CU (Control Unit): điều khiển các bộ phận khác làm việc.

– Bộ số học/logic (ALU – Arithmetic/Logic Unit): thực hiện các phép toán số học và logic.

– Ngoài ra CPU còn có các thanh ghi (Register) và bộ nhớ truy cập nhanh (Cache).

GV giới thiệu các bộ phận chính của CPU.

Minh hoạ thiết bị: CPU

HS ghi chép.

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

3

Cho HS nhắc lại các thành phần của hệ thống tin học.

Phân biệt được phần cứng và phần mềm.

HS nhắc lại

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu 1 số bộ phận chính của máy tính.

Tên bộ phận

Chức năng

Các thành phần

15

IV. Bộ nhớ trong

( Main Memory):

Bộ nhớ trong còn có tên gọi khác là bộ nhớ chính.

Bộ nhớ trong gồm có 2 phần:

1. Bộ nhớ ROM

( Read Only Memory):

+ Chứa một số chương trình hệ thống được hãng sản xuất nạp sẵn.

+ Dữ liệu trong ROM không xoá được.

+ Khi tắt máy, dữ liệu trong ROM không bị mất đi.

2. Bộ nhớ RAM (Random Access Memory):

+ Khi tắt máy dữ liệu trong RAM sẽ bị mất đi.

• Bộ nhớ trong gồm các ô nhớ được đánh số thứ tự từ 0. Số thứ tự của một ô nhớ được gọi là địa chỉ của ô nhớ đó. Máy tính truy cập dữ liệu ghi trong ô nhớ thông qua địa chỉ của nó.

Bộ nhớ trong là nơi chương trình được đưa vào để thực hiện và là nơi lưu trữ dữ liệu đang được xử lí.

+ Các chương trình trong ROM thực hiện việc kiểm tra các thiết bị và tạo sự giao tiếp ban đầu của máy với các chương trình mà người dùng đưa vào để khởi động máy.

+ RAM là phần bộ nhớ có thể đọc, ghi dữ liệu trong khi làm việc.

1. Bộ nhớ ROM ( Read Only Memory)

2. Bộ nhớ RAM( Random Acess Memory)

ROM

RAM

10

V. Bộ nhớ ngoài (Secondary Memory):

Để truy cập dữ liệu trên đĩa, máy tính có các ổ đĩa mềm, ổ đĩa cứng, … ta sẽ đồng nhất ổ đĩa với đĩa đặt trong đó.

Việc tổ chức dữ liệu ở bộ nhớ ngoài và việc trao đổi dữ liệu giữa bộ nhớ ngoài và bộ nhớ trong được thực hiện bởi hệ điều hành.

Bộ nhớ ngoài dùng để lưu trữ lâu dài dữ liệu và hỗ trợ cho bộ nhớ trong.

??a c?ng

Đĩa CD

Bộ nhớ ngoài của máy tính thường là đĩa cứng, đĩa mềm, đĩa CD, thiết bị nhớ Flash (USB), …

Đĩa mềm

Flash

5

VI. Thiết bị vào

(Input device).

Webcam

– Thiết bị vào dùng để đưa thông tin vào máy tính.

M¸y quÐt

Có nhiều loại thiết bị vào như :

+ Bàn phím ( Keyboard)

+ Chuột (Mouse)

+ Máy quét (Scanner)

+Webcam: là một camera kĩ thuật số.

Với sự phát triển của công nghệ, các thiết bị vào ngày càng đa dạng: máy ảnh số, máy ghi hình, máy ghi âm số để đưa thông tin vào máy tính.

5

VII. Thiết bị ra

(Output device):

Thiết bị ra dùng để đưa dữ liệu ra từ máy tính.

Máy chiếu

Có nhiều thiết bị ra như:

+ Màn hình(Monitor)

+ Máy in (Printer)

+ Máy chiếu (Projector)

+ Loa và tai nghe (Speaker and Headphone)

+ Modem (thiết bị vào/ra).

Hoạt động 2: Củng cố các kiến thức đã học

3

– Nhấn mạnh sự giống nhau và khác nhau giữa bộ nhớ RAM và ROM.

– Phân biệt các thiết bị vào/ra

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu nguyên lí hoạt động của máy tính

35

VIII. Hoạt động của máy tính:

• Nguyên lý điều khiển bằng chương trình:

Máy tính hoạt động theo chương trình.

+ Chương trình là một dãy tuần tự các lệnh chỉ dẫn cho máy biết điều cần làm. Mỗi lệnh thể hiện một thao tác xử lí dữ liệu.

+ Máy tính có thể thực hiện được một dãy lệnh cho trước một cách tự động mà không cần có sự tham gia của con người.

• Nguyên lí lưu trữ chương trình:

Lệnh được đưa vào máy tính dưới dạng mã nhị phân để lưu trữ, xử lí như những dữ liệu khác.

• Nguyên lý truy cập theo địa chỉ:

Việc truy cập dữ liệu trong máy tính được thực hiện thông qua địa chỉ nơi lưu trữ dữ liệu đó.

• Nguyên lý

Von Neumann:

Mã hoá nhị phân, điều khiển bằng chương trình, lưu trữ chương trình và truy cập theo địa chỉ tạo thành một nguyên lý chung gọi là nguyên lý Von Neu mann.

Đặt vấn đề: Để làm một việc gì đó, ta thường lập ra một kế hoạch (chương trình) liệt kê ra các thao tác cần làm.

• Cho mỗi nhóm nêu kế hoạch thực hiện một công việc đơn giản như: lao động vệ sinh, họp lớp, …

• GV minh hoạ qua việc chạy một chương trình Pascal đơn giản.

• GV minh hoạ qua một lệnh đơn giản.

+ Thông tin của mỗi lệnh gồm:

– Địa chỉ của lệnh trong bộ nhớ.

– Mã của thao tác cần thực hiện.

– Địa chỉ của các ô nhớ liên quan.

Địa chỉ của các ô nhớ là cố định nhưng nội dung ghi ở đó có thể thay đổi trong quá trình máy làm việc.

• Các nhóm thảo luận, nêu ý kiến vắn tắt.

Hoạt động 2: Củng cố các kiến thức đã học

3

GV cho HS nhắc lại Nguyên tắc hoạt động của máy tính.

HS nhắc lại

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn HS làm quen với máy tính

10

1. Làm quen với máy tính

• Các bộ phận của máy tính và một số thiết bị khác như : ổ đĩa, bàn phím, màn hình, máy in, nguồn điện, cáp nối, cổng USB, ..

• Cách bật/tắt một số thiết bị như máy tính, màn hình, máy in, …

→ Không nên bật/tắt máy tính và các thiết bị nhiều lần trong phiên làm việc.

→ Trước khi tắt máy phải đóng tất cả các chương trình ứng dụng đang thực hiện.

• Cách khởi động máy.

+ Cách 1: Bật nút Power.

+ Cách 2: Ấn tổ hợp phím Ctrl + Alt + Del.

+ Cách 3: Ấn nút Reset.

• GV sử dụng máy tính (hoặc tranh minh hoạ) để giới thiệu và hướng dẫn cho hs quan sát và nhận biết một số bộ phận của máy tính.

• GV hướng dẫn cách bật tắt an toàn máy tính và các thiết bị ngoại vi:

+ Bật các thiết bị ngoại vi (màn hình, máy in) trước, bật máy tính sau.

+ Tắt theo thứ tự ngược lại.

• GV hướng dẫn và giải thích khi nào nên dùng cách khởi động nào.

• HS chỉ ra các thiết bị và phân loại.

• HS ghi chép các bước và thao tác đồng loạt một lần. (HS đã biết hướng dẫn cho những bạn chưa biết).

Hoạt động 2: Hướng dẫn sử dụng bàn phím

15

2. Sử dụng bàn phím

a) Các nhóm phím:

• Nhóm chữ cái.

• Nhóm chữ số.

• Nhóm các dấu.

• Nhóm phím điều khiển.

• Nhóm phím chức năng.

b) Cách gõ phím: Phân biệt việc gõ một phím và một tổ hợp phím:

+ Nhóm phím 1 chức năng: gõ bình thường.

+ Nhóm phím 2 chức năng: chức năng hàng dưới: gõ bình thường; chức năng hàng trên: ấn giữ phím Shift và gõ phím.

+ Tổ hợp 2 phím: Ấn giữ phím thứ nhất, gõ phím thứ hai.

+ Tổ hợp 3 phím: Ấn giữ 2 phím đầu, gõ phím thứ ba.

• GV sử dụng bàn phím (hoặc tranh minh hoạ) để giới thiệu vị trí, chức năng các nhóm phím.

• GV đưa ra một số yêu cầu gõ phím, các nhóm trình bày thao tác.

VD muốn có: $

→ ấn giữ Shift, gõ $ (hoặc 4)

VD muốn gõ Ctrl + B

→ ấn giữ Ctrl, gõ B

VD muốn gõ Ctrl + Q + A

→ ấn giữ Ctrl + Q, gõ A

• HS theo dõi và ghi chép.

• Các nhóm trình bày cách thực hiện của mình.

Hoạt động 3: Hướng dẫn sử dụng chuột.

10

3. Sử dụng chuột:

a) Các phím chuột:

• Phím trái

• Phím phải

• Phím giữa

b) Các thao tác với chuột:

• Di chuyển chuột

• Nháy chuột

• Nháy đúp chuột

• Kéo thả chuột

• GV sử dụng chuột để hướng dẫn HS biết sử dụng đúng các thao tác với chuột.

• HS theo dõi và ghi chép.

Hoạt động 4: Củng cố các kiến thức đã học

5

GV cho các nhóm nêu lại cách thực hiện một số công việc: khởi động máy, tắt máy, cách gõ phím, cách sử dụng chuột

Các nhóm trình bày nhận biết của mình.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn HS làm quen với máy tính

10

• Các bộ phận của máy tính và một số thiết bị khác.

• Cách khởi động máy.

• Tổ chức lớp thành 4 nhóm.

• GV hướng dẫn chung cho cả lớp quan sát và nhận biết một số bộ phận của máy tính. Cho mỗi nhóm nêu các thiết bị thuộc một loại (thiết bị vào, thiết bị ra, …).

• GV hướng dẫn HS khởi động máy tính.

• Lần lượt các nhóm báo cáo kết quả quan sát được.

• HS thực hiện theo hướng dẫn của GV.

Hoạt động 2: Hướng dẫn sử dụng bàn phím và chuột

20

Cách gõ phím

– phím chữ cái

– phím số

– chữ hoa, chữ thường

– gõ tổ hợp 2 phím, 3 phím

Cách sử dụng chuột

– di chuyển chuột

– kéo thả

• GV hướng dẫn HS thực hiện chương trình MS Word, để thực hành các thao tác với bàn phím và chuột.

• Tổ chức mỗi nhóm đánh một đoạn văn bản (không có dấu tiếng Việt).

• Trong mỗi nhóm, cho HS đã biết sử dụng hướng dẫn cho các bạn chưa biết.

• GV theo dõi quá trình thực hành, uốn nắn những sai sót.

• Mỗi nhóm gõ danh sách họ tên HS trong nhóm của mình.

Hoạt động 3: Kiểm tra kết quả thực hành – Củng cố

12

• Yêu cầu HS gõ một đoạn thơ

(khoảng 2 câu – không dấu).

• Nhận xét kết quả, cho điểm một số HS thực hiện tốt.

Điều chỉnh các sai sót của HS trong quá trình thực hành

• HS thực hiện yêu cầu.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hình thành khái niệm bài toán

20

I. Khái niệm bài toán:

• Trong tin học, bài toán là một việc mà ta muốn máy tính thực hiện.

• Các yếu tố xác định một bài toán:

+ Input (thông tin đưa vào máy): dữ liệu vào

+ Output (thông tin muốn lấy ra từ máy): dữ liệu ra

Đặt vấn đề: Trong toán học, để giải một bài toán, trước tiên ta quan tâm đến giả thiết và kết luận của bài toán. Vậy khái niệm "bài toán" trong tin học có gì khác không?

GV đưa ra một số bài toán, cho các nhóm thảo luận đưa ra kết luận bài toán nào thuộc toán học, bài toán nào thuộc tin học. (Có thể cho HS tự đưa ra ví dụ)

1) Tìm UCLN của 2 số nguyên dương.

2) Tìm nghiệm của ptb2 (a≠0).

3) Kiểm tra tính nguyên tố của 1 số nguyên dương.

4) Xếp loại học tập của HS.

• Tương tự BT toán học, đối với BT tin học, trước tiên ta cần quan tâm đến các yếu tố nào?

• Cho các nhóm tìm Input, Output của các bài toán.

• Các nhóm thảo luận và đưa ra kết quả:

+ bài toán toán học: 1, 2, 3

+ bài toán tin học: tất cả

• Các nhóm thảo luận, trả lời:

+ Cách giải

+ Dữ liệu vào, ra

• Các nhóm thảo luận, trả lời:

Bài toán

Input

Output

10

VD 1: Tìm UCLN của 2 số M, N.

VD 2: Tìm nghiệm của pt

ax² + bx + c = 0 ( a ≠ 0)

VD3: Kiểm tra số nguyên dương n có phải là một số nguyên tố không?

VD 4: Xếp lạo học tập của một lớp.

2 số nguyên dương M, N.

Các số thực a, b, c (a≠0).

Số nguyên dương n.

Bảng điểm của HS trong lớp.

Ước chung lớn nhất của M, N.

Các nghiệm của pt (có thể không có)

"n là số nguyên tố" hoặc "n không là số nguyên tố"

Bảng xếp loại học lực.

Hoạt động 2: Hình thành khái niệm thuật toán

7

II. Khái niệm thuật toán:

Thuật toán để giải một bài toán là một dãy hữu hạn các thao tác được sắp xếp theo một trình tự xác định sao cho sau khi thực hiện dãy thao tác ấy, từ Input của bài toán, ta nhận được Output cần tìm.

Trong toán học, việc giải một bài toán theo qui trình nào?

Trong tin học, để giải một bài toán, ta phải chỉ ra một dãy các thao tác nào đó để từ Input tìm ra được Output. Dãy thao tác đó gọi là thuật toán.

Cho các nhóm thảo luận tìm hiểu khái niệm thuật toán là gì?

GV nhận xét bổ sung và đưa ra khái niệm.

HS trả lời:

Các nhóm thảo luận và đưa ra câu trả lời.

– Là một dãy thao tác

– Sau khi thực hiện dãy thao tác với bộ Input thì cho ra Output.

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

5

Cho HS nhắc lại:

– Thế nào là bài toán trong tin học?

– Việc xác định bài toán trong tin học?

Yêu cầu các nhóm cho VD về bài toán và xác định bài toán.

HS nhắc lại

Các nhóm trình bày

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm thuật toán giải bài toán: "Tìm GTLN của một dãy số nguyên"

15

II. Khái niệm thuật toán:

Ví dụ: Tìm giá trị lớn nhất của một dãy số nguyên cho trước.

• Xác định bài toán:

+ Input:

– số nguyên dương N.

– N số a₁, a₂, …, a_N.

+ Output: giá trị Max.

• Thuật toán: (Liệt kê)

B1: Nhập N

và dãy a₁, …, a_N

B2: Max ← a₁; i ←2

B3: Nếu i > N thì đưa ra giá trị Max và kết thúc.

B4: Nếu a_i > max

thì Max ← a_i

B5: i ← i+1, quay lại B3.

• Tổ chức các nhóm thảo luận

H. Hãy xác định Input và Output của bài toán?

• Hướng dẫn HS tìm thuật toán (có thể lấy VD thực tế để minh hoạ: tìm quả cam lớn nhất trong N quả cam)

• Ý tưởng:

– Khởi tạo giá trị Max = a₁.

– Lần lượt với i từ 2 đến N, so sánh giá trị số hạng a_i với giá trị Max, nếu a_i > Max thì Max nhận giá trị mới là a_i.

• GV giải thích các kí hiệu

• Các nhóm đưa ra kết quả

Đ.

Input: – số nguyên dương N.

– N số a₁, a₂, …, a_N.

Output: giá trị Max.

Các nhóm thảo luận và trình bày ý tưởng.

Hoạt động 2: Hướng dẫn diễn tả thuật toán bằng sơ đồ khối

10

• Sơ đồ khối:

thể hiện thao tác so sánh.

thể hiện các phép tính toán.

thể hiện thao tác nhập, xuất dữ liệu.

qui định trình tự thực hiện các thao tác.

Hoạt động 3: Mô phỏng việc thực hiện thuật toán

10

Mô phỏng các bước thực hiện thuật toán trên với

N = 11 và dãy A: 5, 1, 4, 7, 6, 3, 15, 8, 4, 9, 12.

• GV minh hoạ việc thực hiện thuật toán với một dãy số cụ thể.

• HS theo dõi, tham gia nhận xét kết quả.

Hoạt động 4: Củng cố các kiến thức đã học

7

Tính chất thuật toán:

– Tính dừng: thuật toán phải kết thúc sau 1 số hữu hạn lần thực hiện các thao tác.

– Tính xác định: sau khi thực hiện 1 thao tác thì hoặc là kết thúc hoặc thực hiện 1 thao tác kế tiếp.

– Tính đúng đắn: sau khi kết thúc phải nhận được Output.

Hướng dẫn HS nhận xét các tính chất của thuật toán.

Cho HS nêu lại các cách diễn tả thuật toán

HS nhận xét qua VD trên

HS nhắc lại

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Tìm thuật toán giải bài toán Kiểm tra tính nguyên tố của một số nguyên dương

20

III. Một số ví dụ về thuật toán.

1. Ví dụ 1: Kiểm tra tính nguyên tố của một số nguyên dương.

• Ý tưởng:

+ Nếu N=1 thì N không là số nguyên tố;

+ Nếu 1 < N < 4 thì N là số nguyên tố.

+ Nếu N ≥ 4 và không có ước số trong phạm vi từ 2 đến phần nguyên căn bậc hai của N thì N là số nguyên tố.

• Thuật toán:

a) Cách liệt kê:

B1: Nhập số ng.dương N;

B2: Nếu N = 1 thì thông báo N không nguyên tố rồi kết thúc;

B3: Nếu N< 4 thì thông báo N là nguyên tố rồi kết thúc;

B4: i 2 ;

B5: Nếu i> thì thông báo N là nguyên tố rồi kết thúc.

B6: Nếu N chia hết cho i thì thông báo N không nguyên tố rồi kết thúc;

B7: ii + 1 rồi quay lại B5

• Tổ chức các nhóm thảo luận

H. Nhắc lại định nghĩa số nguyên tố?

H. Hãy xác định Input và Output của bài toán này?

Hướng dẫn HS tìm thuật toán

Cho các nhóm tiến hành xây dựng thuật toán bằng phương pháp liệt kê.

Biến i nhận giá trị nguyên thay đổi trong phạm vi từ 2 đến

+ 1 và dùng để kiểm tra N có chia hết cho i hay không.

• Các nhóm thảo luận, trình bày ý kiến.

Đ. N là số nguyên tố, nếu:

+ N ≥ 2

+ N không chia hết cho các số từ 2 → N – 1

hoặc + N không chia hết cho các số từ 2 →

Đ.

+ Input: N ∈ Z⁺

+ Output: " N là số nguyên tố " hoặc "N không là số nguyên tố"

Từng nhóm trình bày thuật toán

Hoạt động 2: Hướng dẫn mô tả thuật toán bằng sơ đồ khối

10

b) Sơ đồ khối:

đúng

N = 1

i ¬ 2

i>

i ¬ i + 1

N chia ht cho i

N < 4

đúng

Sai

Sai

đúng

Sai

đúng

Sai

Hoạt động 3: Mô phỏng việc thực hiện thuật toán – Củng cố

10

Mô phỏng các bước thực hiện thuật toán trên với:

N = 31

Xét với N = 29 có phải là số nguyên tố không? [] = 5

Tương tự như trên xét với

N = 45 có phải là số nguyên tố không?

Các nhóm thảo luận rồi đưa ra câu trả lời.

29 là số nguyên tố.

45 không phải là số nguyên tố

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Mô tả thuật toán sắp xếp bằng tráo đổi

20

III. Một số ví dụ (tt)

2. Ví dụ 2: Bài toán sắp xếp

Cho dãy A gồm N số nguyên a_1, a₂, …, a_N. Cần sắp xếp các số hạng để dãy A trở thành dãy không giảm.

Thuật toán sắp xếp bằng tráo đổi (Exchange Sort)

Xác định bài toán:

- Input: Dãy A gồm N số nguyên a₁, a₂, …, a_n.

- Output: Dãy A được sắp xếp lại thành dãy không giảm.

Ý tưởng: Với mỗi cặp số hạng đứng liền kề trong dãy, nếu số trước lớn hơn số sau thì ta đổi chỗ chúng cho nhau. Việc đó được lặp lại, cho đến khi không có sự đổi chỗ nào xảy ra nữa.

Thuật toán:

a) Cách liệt kê:

- B1: Nhập N, các số hạng a₁, a₂, …, a_N ;

- B2: M N ;

- B3: Nếu M< 2 thì đưa ra dãy A đã được sắp xếp rồi kết thúc;

- B4: M M–1; i 0;

- B5: i i+1;

- B6: Nếu i > M thì quay lại bước 3;

- B7: Nếu a_i > a_i+1 thì tráo đổi a_i và a_i+1 cho nhau;

- B8: Quay lại bước 5.

Đặt vấn đề: Trong cuộc sống ta thường gặp những việc liên quan đến sắp xếp.

Cho một dãy số nguyên A:

6, 1, 5, 3, 7, 8, 10, 7, 12, 4

Hãy sắp xếp dãy A trở thành dãy không giảm.

Tổ chức các nhóm thảo luận

H. Hãy xác định Input và Ouput của bài toán?

GV hướng dẫn HS tìm thuật toán giải bài toán.

GV nhận xét và bổ sung

Hướng dẫn HS trình bày thuật toán (bằng pp liệt kê)

Nhận xét: Sau mỗi lần đổi chỗ, giá trị lớn nhất của dãy A sẽ được chuyển dần về cuối dãy và sau lượt thứ nhất thì giá trị lớn nhất xếp đúng vị trí là ở cuối dãy. Và sau mỗi lượt chỉ thực hiện với dãy đã bỏ bớt số hạng cuối dãy (M M–1). Trong thuật toán trên, i là biến chỉ số có giá trị nguyên từ 0 M+1.

HS trả lời: 1, 3, 4, 5, 6, 7, 7, 8, 10, 12.

Các nhóm trả lời.

Đ. + Input: Dãy N số nguyên

+ Output: Dãy N số nguyên đã được sắp xếp không giảm.

Các nhóm thảo luận đưa ra ý kiến

Ghi lại sơ đồ thuật toán và hình dung ra các bước thực hiện thuật toán.

Hoạt động 2: Diễn tả thuật toán bằng sơ đồ khối

10

b) Sơ đồ khối:

Hoạt động 3: Mô phỏng việc thực hiện thật toán – Củng cố

10

Mô phỏng việc thực hiện thuật toán với:

N = 10 và dãy A:

6, 1, 5, 3, 7, 8, 10, 7, 12, 4

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn tim thuật toán giải bài toán

10

III. Một số ví dụ: (tt)

3. Ví dụ 3: Bài toán tìm kiếm

Cho dãy A gồm N số nguyên khác nhau: a₁, a₂, …, a_N và một số nguyên k. Cần biết có hay không chỉ số i ( 1 ≤ i ≤ N) mà a_i = k. Nếu có hãy cho biết chỉ số đó.

a) Thuật toán tìm kiếm tuần tự

(sequential search)

Xác định bài toán

- Input: Dãy A gồm N số nguyên khác nhau a₁, a₂, …, a_N và số nguyên k;

- Output: Chỉ số i mà a_i = k hoặc thông báo không có số hạng nào của dãy A có giá trị bằng k.

Ý tưởng:

- Tìm kiếm tuần tự là lần lượt từ số hạng thứ nhất, ta so sánh giá trị số hạng đang xét với khoá cho đến khi hoặc gặp một số hạng bằng khoá hoặc dãy đã được xét hết và không có giá trị nào bằng khoá. Trong trường hợp thứ hai dãy A không có số hạng nào bằng khoá.

Thuật toán:

* Cách liệt kê:

- B1: Nhập N, các số hạng a₁, a₂, …, a_N và khoá k;

- B2: i 1;

- B3: Nếu a_i = k thì thông báo chỉ số i, kết thúc;

- B4: i i + 1;

- B5: Nếu i >N thì thông báo dãy A không có số hạng nào có giá trị bằng k, rồi kết thúc.

- B6: Quay lại bước 3.

Đặt vấn đề: Tìm kiếm là một việc thường xảy ra trong cuộc sống.

Cho dãy A gồm: 5, 7, 1, 4, 2, 9, 8, 11, 25, 51. Tìm i với a_i = 2 ?

Tổ chức các nhóm thảo luận

H. Hãy xác định bài toán?

GV hướng dẫn HS tìm thuật toán giải bài toán.

GV hướng dẫn HS trình bày thuật toán tìm kiếm bằng cách liệt kê.

i là biến chỉ số và nhận giá trị nguyên lần lượt từ 1 đến N+1.

i = 5

Các nhóm thảo luận, đưa ra ý kiến

Đ. + Input: N, a₁, a₂, …, a_N, k

+ Output: i hoặc thông báo không có i

Cho các nhóm trình bày ý tưởng.

Các nhóm thảo luận và đưa ra thuật toán.

Hoạt động 2: Diễn tả thuật toán tìm kiếm bằng sơ đồ khối

5

* Sơ đồ khối:

Hoạt động 3: Mô phỏng việc thực hiện thuật toán

5

Mô phỏng việc thực hiện thuật toán với:

+ N = 10, k = 2

Hoạt động 4: Hướng dẫn tìm thuật toán giải bài toán

10

b) Thuật toán tìm kiếm nhị phân (Binary Search)

Xác định bài toán

- Input: Dãy A là dãy tăng gồm N số nguyên khác nhau a₁, a₂, …, a_N và một số nguyên k

- Output: Chỉ số i mà a_i = k hoặc thông báo không có số hạng nào của dãy A có giá trị bằng k.

Ý tưởng: Sử dụng tính chất dãy A là dãy tăng, ta tìm cách thu hẹp nhanh phạm vị tìm kiếm sau mỗi lần so sánh khoá với số hạng được chọn, ta chọn số hạng a_Giữa ở " giữa dãy" để so sánh với k, trong đó Giưa = . Khi đó:

- Nếu a_Giưa = k thì Giưa là chỉ số cần tìm.

- Nếu a_Giưa> k thì do dãy A là dãy đã sắp xếp nên việc tìm kiếm tiếp theo chỉ xét trên dãy a₁, a₂, …, a_Giưa-1 .

- Nếu a_Giưa < k thì thực hiện tìm kiếm trên dãy a_Giưa+1, a_Giưa+2, …, a_n.

Quá trình trên sẽ được lặp lại một số lần cho đến khi hoặc đã tìm thấy khoá k trong dãy A hoặc phạm vi tìm kiếm bằng rỗng.

Thuật toán:

* Cách liệt kê:

- B1: Nhập N, các số hạng a₁, a₂, …, a_N và khoá k

- B2: Dau 1,Cuoi N;

- B3: Giưa = ;

- B4: Nếu a_Giưa = k thì thông báo chỉ số Giưa, rồi kết thúc;

- B5: Nếu a_Giưa > k thì đặt Cuoi = Giưa - 1, rồi chuyển đến bước 7;

- B6: Dau Giưa +1;

- B7: Nếu Dau > cuoi thì thông báo dãy A không có số hạng nào có giá trị bằng k, kết thúc;

- B8: Quay lại bước 3.

Nhấn mạnh dãy A là một dãy tăng.

H. So sánh 2 bài toán tìm kiếm trong 2 thuật toán?

GV hướng dẫn HS tìm thuật toán giải bài toán.

Minh hoạ qua việc tra từ điển

Cho các nhóm thảo luận việc tra từ điển. Từ đó rút ra thuật toán.

Đ. Dãy A ở đây là dãy tăng

Các nhóm trình bày cách làm

Hoạt động 5: Mô tả thuật toán bằng sơ đồ khối

5

* Sơ đồ khối

Hoạt động 6: Mô phỏng việc thực hiện thuật toán

5

Mô phỏng việc thực hiện thuật toán với N = 10,k= 21

k = 21, N =10

l­ỵt th ba th× a_Giua = k. Vy ch s cÇn t×m lµ i = Giua = 6.

Hoạt động 7: Củng cố các kiến thức đã học

3

GV cho HS nhận xét điểm khác biệt cơ bản của 2 thuật toán

Các nhóm thảo luận và trình bày

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Luyện tập cách xác định bài toán

10

Bài 1: Hãy xác định các bài toán sau:

a) Tính chu vi hình chữ nhật khi cho biết chiều dài và chiều rộng của hình chữ nhật đó.

b) Tìm giá trị lớn nhất của 2 số a, b.

Cho các nhóm thảo luận, gọi 1 HS bất kì trong nhóm trả lời.

HS trả lời

a) Input: chiều dài, ciều rộng

Output: chu vi

b) Input: a, b

Output: GTLN của a và b.

Hoạt động 2: Mô tả thuật toán giải các bài toán bằng cách liệt kê hoặc bằng sơ đồ khối.

10

Bài 2: Cho N và dãy số a₁, a₂, …, a_N. Hãy tìm thuật toán cho biết có bao nhiêu số hạng trong dãy có giá trị bằng 0.

Cho các nhóm thực hiện lần lượt các bước để tìm thuật toán.

Gọi 1 HS bất kì trong nhóm trả lời.

H1. Xác định bài toán?

H2. Nêu ý tưởng thuật toán?

HS trả lời

Đ1. Input: N, a₁, a₂, …, a_N

Output: số Dem cho biết số lượng số 0 có trong dãy số trên.

Đ2.

– Ban đầu Dem = 0

– Lần lượt duyệt qua dãy số, nếu gặp số hạng nào bằng 0 thì tăng giá trị Dem lên 1.

20

Thuật toán:

a) Liệt kê:

B1: Nhập N, a₁, a₂, …, a_N

B2: i ← 0; Dem ← 0

B3: i ← i + 1

B4: Nếu i > N thì thông báo giá trị Dem, rồi kết thúc.

B5: Nếu a_i = 0 thì Dem ← Dem + 1.

B6: Quay lại B3.

Hướng dẫn HS liệt kê các bước của thuật toán và vẽ sơ đồ khối.

Mô phỏng việc thực hiện thuật toán:

a) N = 10, dãy A: 1, 2, 0, 4, 5, 0, 7, 8, 9, 0 → Dem = 3

b) N = 10, dãy A: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 → Dem = 0

Hoạt động 3: Củng cố

2

Cho HS nhắc lại các bước tìm thuật toán giải 1 bài toán.

HS nhắc lại

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

GV phát đề kiểm tra

HS làm bài

Đề kiểm tra số 1:

I. Trắc nghiệm

1). Phát biểu nào dưới đây là sai? Vì sao?

A). Giá thành máy tính ngày càng hạ nhưng tốc độ, độ chính xác của máy tính ngày càng cao. B). Máy tính ra đời làm thay đổi phương thức quản lí và giao tiếp trong xã hội.

C). Máy tính tốt là máy tính nhỏ, gọn và đẹp.

D). Các chương trình trên máy tính ngày càng đáp ứng được nhiều ứng dụng thực tế và dễ sử dụng hơn.

2). Phát biểu nào sau đây về Ram là đúng

A). Thông tin trong Ram sẽ bị mất khi tắt máy

B). Ram có dung lượng nhỏ hơn đĩa mềm C). Ram có dung lượng nhỏ hơn Rom

3). Chức năng nào dưới đây không phải là chức năng của máy tính điện tử

A). Lưu trữ thông tin vào các bộ nhớ ngoài B). Xử lý thông tin

C). Nhận biết được mọi thông tin D). Nhận thông tin

4). Hãy chuyển đổi từ hệ nhị phân sang hệ thập phân: 1000101₂ = ?₁₀

A). 69₁₀ B)_. 68₁₀ C)_. 70₁₀

5). Hãy chuyển đổi từ hệ thập phân sang hệ nhị phân: 38₁₀ = ?₂

A). 100110₂ B). 100101₂ C). 011001₂

6). Trong tin học, dữ liệu là

A). Dãy bit biểu diễn thông tin trong máy tính B). Biểu diễn thông tin dạng văn bản

C). Các số liệu

7). Mã nhị phân của thông tin là

A). Số trong hệ nhị phân B). Dãy bit biểu diễn thông tin trong máy tính

C).Số trong hệ Hexa

8). Thông tin là

A). Hiểu biết về một thực thể B). Văn bản và số liệu

C). Hình ảnh và âm thanh

9). Hãy chỉ ra phát biểu sai trong các phát biểu sau:

A). Với mọi chương trình khi máy tính đang thực hiện thì con người không thể can thiệp dừng chương trình đó.

B). Người dùng điều khiển máy tính thông qua các câu lệnh do họ mô tả trong chương trình. C). Chương trình là dãy các lệnh, mỗi lệnh mô tả một thao tác.

10). Phát biểu nào sau đây là đúng

A). Từ máy là dãy 16 bit hoặc 32 bit thông tin

B). Máy tính xử lý theo từng đơn vị xử lý thông tin gọi là từ máy

C). Từ máy của máy tính là một dãy các bit dữ liệu có độ dài xác định tạo thành một đơn vị xử lý thông tin

11). Phát biểu nào sau đây về Rom là đúng

A). Rom là bộ nhớ trong chỉ cho phép đọc dữ liệu

B). Rom là bộ nhớ trong chỉ có thể đọc và ghi dữ liệu

C). Rom là bộ nhớ ngoài

12). Thiết bị vào dùng để

A). Lưu trữ thông tin B). Đưa thông tin ra C). Đưa thông tin vào máy tính

13). Bộ điều khiển có chức năng

A). Điều khiển hoạt động đồng bộ của các bộ phận trong máy tính và các thiết bị ngoại vi liên quan

B). Thực hiện các phép toán số học và logic

C). Lưu trữ thông tin cần thiết để máy tính hoạt động và dữ liệu trong quá trình xử lí

14). Phát biểu nào sau đây là đúng:

A). Địa chỉ một ô nhớ và nội dung ghi trong ô nhớ đó thường thay đổi trong quá trình máy làm việc

B). Địa chỉ ô nhớ và nội dung ghi trong ô nhớ đó là độc lập.

C). Xử lí dữ liệu trong máy tính nghĩa là truy cập dữ liệu đó

II. Tự luận:

Cho thuật toán sau:

B1: Nhập 2 số nguyên a, b

B2: Nếu a>b thì a← a – b , ngược lại b ← b – a

B3: a ← a . b

B4: Thông báo giá trị a, b, rồi kết thúc.

Với các bộ dữ liệu vào như sau, hãy cho biết kết quả của thuật toán (dữ liệu ra)

a) a = 6 , b = –2 → a = , b =

b) a= 3 , b = 3 → a = , b =

c) a = –5, b = 7 → a = , b =

Đáp án Bài kiểm tra số 1

Tự luận: a) a = – 16, b = – 2 b) a = 0, b = 0 c) a = – 60, b = 12

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu về ngôn ngữ lập trình và ngôn ngữ máy

12

Khái niệm ngôn ngữ lập trình:

Ngôn ngữ dùng để viết chương trình cho máy tính gọi là ngôn ngữ lập trình.

I. Ngôn ngữ máy:

Ngôn ngữ máy là ngôn ngữ duy nhất mà máy tính có thể hiểu được và thực hiện.

Một chương trình viết bằng ngôn ngữ khác muốn thực hiện trên máy tính phải được dịch ra ngôn ngữ máy thông qua chương trình dịch.

Các lệnh viết bằng ngôn ngữ máy ở dạng mã nhị phân hoặc mã hexa.

Đặt vấn đề: Ta biết rằng để giải một bài toán máy tính không thể chạy trực tiếp thuật toán mà phải thực hiện theo chương trình. Vậy ta phải chuyển đổi thuật toán sang chương trình.

H. Nêu nguyên tắc hoạt động của MTĐT

Đ. Hoạt động theo chương trình.

Hoạt động 2: Giới thiệu Hợp ngữ

8

II. Hợp ngữ:

Hợp ngữ bao gồm tên các câu lệnh và các qui tắc viết các câu lệnh để máy tính hiểu được.

Hợp ngữ cho phép người lập trình sử dụng một số từ (thường là viết tắt các từ tiếng Anh) để thể hiện các lệnh cần thực hiện.

Ví dụ: ADD AX, BX

Trong đó: ADD: phép cộng

AX, BX: các thanh ghi

Đặt vấn đề: Với ngôn ngữ máy, thì máy có thể trực tiếp hiểu được nhưng nó khá phức tạp và khó nhớ. Chính vì thế đã có rất nhiều loại ngôn ngữ xuất hiện để thuận tiện hơn cho việc viết chương trình.

GV giải thích ví dụ

H. Máy tính có thể thực hiện trực tiếp chương trình viết bằng hợp ngữ hay không?

Đ. Không, phải cần chuyển sang ngôn ngữ máy.

Hoạt động 3: Giới thiệu Ngôn ngữ bậc cao, Chương trình dịch

15

III. Ngôn ngữ bậc cao

Ngôn ngữ bậc cao là ngôn ngữ gần với ngôn ngữ tự nhiên, có tính độc lập cao, ít phụ thuộc vào các loại máy cụ thể.

Đặt vấn đề: Hợp ngữ là một ngôn ngữ đã thuận lợi hơn cho các nhà lập trình chuyên nghiệp nhưng vẫn chưa thật thích hợp với đông đảo người lập trình.

H. Các em biết các loại ngôn ngữ nào?

H. Máy tính có thể thực hiện trực tiếp chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao hay không?

Đ. Pascal, Foxpro, C,…

Đ. Không, phải cần chuyển sang ngôn ngữ máy.

IV. Chương trình dịch:

Là chương trình dịch từ các ngôn ngữ khác nhau ra ngôn ngữ máy.

Các chương trình dịch làm việc theo 2 kiểu: thông dịch và biên dịch.

GV giải thích thêm về chương trình dịch.

Thông dịch: Dịch từng lệnh và thực hiện ngay.

Biên dịch: Dịch toàn bộ chương trình rồi mới thực hiện

Hoạt động 4: Củng cố kiến thức đã học

5

Cho HS nhắc lại:

– Loại ngôn ngữ nào mà máy có thể hiểu và thực hiện được?

– Muốn máy có thể hiểu được các loại ngôn ngữ khác, thì phải làm thế nào?

HS trao đổi và trả lời:

– Ngôn ngữ máy

– Chương trình dịch

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Cách xác định bài toán và thuật toán

25

Các bước giải bài toán:

Bước 1: Xác định bài toán

Bước 2: Lựa chọn hoặc

thiết kế thuật toán.

Bước 3: Viết chương trình

Bước 4: Hiệu chỉnh CT

Bước 5: Viết tài liệu.

I. Xác định bài toán:

Xác định phần Input và Output của bài toán và mối quan hệ giữa chúng. Từ đó xác định ngôn ngữ lập trình và cấu trúc dữ liệu một cách thích hợp.

II. Lựa chọn và thiết kế thuật toán

a) Lựa chọn thuật toán:

Mỗi thuật toán chỉ giải 1 bài toán, song một bài toán có thể có nhiều thuật toán để giải. Vậy ta phải chọn thuật toán phù hợp nhất trong những thuật toán đưa ra.

b) Diễn tả thuật toán:

Ta có thể diễn tả thuật toán bằng cách liệt kê hoặc bằng sơ đồ khối.

Ví dụ: Tìm UCLN (M, N)

* Xác định bài toán.

Input: M, N nguyên dương

Output: UCLN(M,N).

* Ý tưởng: Sử dụng t/c đã biết;

* Thuật toán:

B1: Nhập M, N;

B2: Nếu M = N thì UCLN = M; chuyển đến B5;

B3: Nếu M > N

thì M = M – N, quay lại B2

B4: Nếu M<N thì

N = N – M, quay lại B2;

B5: Đưa ra kết quả UCLN rồi kết thúc.

Đặt vấn đề: MT là công cụ hỗ trợ con người rất nhiều trong cuộc sống, nhưng để cho máy thực hiện giải bài toán thì ta phải đưa lời giải bài toán đó vào máy dưới dạng các lệnh. Vậy các bước để giải một bài toán là gì?

GV có thể lấy một bài toán thực tế (hoặc toán học) để phân tích.

H. Xác định bài toán tức là cần phải xác định cái gì?

Chia các nhóm thảo luận và gọi đại diện các nhóm trả lời

H. Hãy nhắc lại thuật toán là gì?

H. Với một bài toán có thể có bao nhiêu thuật toán để giải? Ví dụ: Xét bài toán "Tìm UCLN của 2 số nguyên dương"

Thuật toán tối ưu: Là thuật toán có các tiêu chí sau : dễ hiểu, trình bày dễ nhìn, thời gian chạy nhanh, tốn ít bộ nhớ.

GV hướng dẫn HS thực hiện từng bước

H. Xác định bài toán?

H. Nhắc lại t/c của ƯCLN?

Cho một nhóm lên bảng viết thuật toán bằng cách liệt kê.

GV mô tả thuật toán bằng sơ đồ khối

Đại diện các nhóm trả lời

+ Xác định input và output

HS trả lời

Đ. Có thể có nhiều thuật toán để giải một bài toán.

Tìm UCLN có nhiều thuật toán

+ dùng hiệu của 2 số

+ dùng thương của 2 số

Đ.

Input: M, N nguyên dương

Output: UCLN(M,N).

Đ.

Các nhóm thảo luận rồi đưa ra câu trả lời.

Hoạt động 2: Cách viết chương trình, Hiệu chỉnh chương trình,Viết tài liệu

15

III. Viết chương trình:

Viết chương trình là tổng hợp việc lựa chọn cách tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập trình để diễn đạt đúng thuật toán.

Khi viết chương trình cần chọn ngôn ngữ thích hợp với thuật toán. Viết chương trình trong ngôn ngữ nào thì phải tuân theo qui định ngữ pháp của ngôn ngữ đó.

IV. Hiệu chỉnh:

Sau khi viết xong chương trình cần phải thử chương trình bằng một số bộ Input đặc trưng. Trong quá trình thử này nếu phát hiện sai sót thì phải sửa lại chương trình. Quá trình này gọi là hiệu chỉnh.

V. Viết tài liệu:

Viết mô tả chi tiết bài toán, thuật toán, chương trình và hướng dẫn sử dụng …

Chú ý: Các bước trên có thể lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi ta cho rằng chương trình đã làm việc đúng đắn và hiệu quả.

Đặt vấn đề: Ta đã có được thuật toán của bài toán, công việc tiếp theo là phải chuyển đổi thuật toán đó sang chương trình.

H. Hãy nêu các ngôn ngữ lập trình mà em biết?

GV hướng dẫn HS kiểm thử thông qua việc mô phỏng thuật toán trên

Cho một nhóm mô phỏng thuật toán, một nhóm tìm theo cách đã học, rồi đối chiếu kết quả.

Tìm UCLN(25,35), UCLN(17,5)

Sau khi viết chương trình đã hoàn thiện công việc còn lại là viết tài liệu mô tả thuật toán, chương trình và hướng dẫn sử dụng chương trình.

Đ. Pascal, C, …

UCLN(25,35) = 5

UCLN(17,5) = 1

Hoạt động 3: Củng cố kiến thức đã học

2

Nhấn mạnh các bước giải bài toán trên máy tính, cách lựa chọn thuật toán và viết chương trình.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Bài 7: Phần mềm máy tính

Hoạt động 1: Giới thiệu phần mềm hệ thống

10

Phần mềm máy tính:

Là sản phẩm thu được sau khi thực hiện giải bài toán. Nó bao gồm chương trình, cách tổ chức dữ liệu và tài liệu.

I. Phần mềm hệ thống:

Là phần mềm nằm thường trực trong máy để cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu của các chương trình khác trong quá trình hoạt động của máy. Nó tạo ra môi trường làm việc cho các phần mềm khác.

Phần mềm hệ thống quan trọng nhất là hệ điều hành.

Hệ điều hành có chức năng điều hành toàn bộ hoạt động của máy tính trong suốt quá trình làm việc.

Đặt vấn đề: Sản phẩm chính thu được sau khi thực hiện các bước giải một bài toán là cách tổ chức dữ liệu, chương trình và tài liệu. Một chương trình như vậy có thể xem là một phần mềm máy tính.

H. Hãy kể tên một số hệ điều hành mà em biết?

Đ. Dos, Windows, Linux…

Hoạt động 2: Giới thiệu phần mềm ứng dụng.

15

II. Phần mềm ứng dụng.

Phần mềm ứng dụng: là phần mềm viết để phục vụ cho công việc hàng ngày hay những hoạt động mang tính nghiệp vụ của từng lĩnh vực …

Phần mềm đóng gói: là phần mềm được thiết kế dựa trên những yêu cầu chung hàng ngày của rất nhiều người.

Phần mềm công cụ: Là phần mềm hỗ trợ để làm ra các sản phẩm phần mềm khác.

Phần mềm tiện ích: Trợ giúp ta khi làm việc với máy tính, nhằm nâng cao hiệu quả công việc.

Chú ý: Việc phân loại phần mềm chỉ mang tính tương đối, có những phần mềm có thể xếp vào nhiều loại.

Cho các nhóm thảo luận từng vấn đề, rồi trình bày ý kiến của nhóm.

H. Hãy kể tên một số phần mềm ứng dụng mà em biết?

H. Hãy kể tên một số phần mềm đóng gói mà em biết?

H. Hãy kể tên một số phần mềm công cụ mà em biết?

H. Hãy kể tên một số phần mềm tiện ích mà em biết?

Ví dụ như phần mềm Vietkey vừa là phần mềm ứng dụng, vừa là phần mềm tiện ích.

Các nhóm thảo luận và trình bày

Đ. Word, Excel, Quản lí HS, …

Đ. Soạn thảo, nghe nhạc, …

Đ. Phần mềm phát hiện lỗi

Đ. Nén dữ liệu, diệt virus, …

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Bài 8. Những ứng dụng của tin học

Hoạt động 1: Giới thiệu một số ứng dụng của tin học

15

I. Giải các bài toán KHKT

Những bài toán KHKT như: xử lí các số liệu thực nghiệm, qui hoạch, tối ưu hoá là những bài toán có tính toán lớn mà nếu không dùng máy tính thì khó có thể làm được.

2. Hỗ trợ việc quản lý:

Hoạt động quản lý rất đa dạng và phải xử lý một khối lượng thông tin lớn.

Qui trình ứng dụng tin học để quản lý:

+ Tổ chức lưu trữ hồ sơ

+ Cập nhật hồ sơ ( thêm, sửa, xoá … các thông tin).

+ Khai thác các thông tin

( như: tìm kiếm, thống kê, in ấn …)

3. Tự động hoá và điều khiển.

Với sự trợ giúp của máy tính, con người có những qui trình công nghệ tự động hoá linh hoạt, chuẩn xác, chi phí thấp, hiệu quả và đa dạng.

4. Truyền thông:

Máy tính góp phần không nhỏ trong lĩnh vực truyền thông nhất là từ khi Internet xuất hiện giúp con người có thể liên lạc, chia sẻ thông tin từ bất cứ nơi đâu của thế giới.

5. Soạn thảo, in ấn, lưu trữ, văn phòng:

Với sự trợ giúp của các chương trình soạn thảo và xử lí văn bản, xử lí ảnh, các phương tiện in gắn với máy tính, tin học giúp việc soạn thảo một văn bản trở nên nhanh chóng, tiện lợi và dễ dàng.

6. Trí tuệ nhân tạo

Nhằm thiết kế những máy có khả năng đảm đương một số hoạt động thuộc lĩnh vực trí tuệ của con người hoặc một số đặc thù của con người ( như người máy ASIMO …)

7. Giáo dục

Với sự hỗ trợ của Tin học ngành giáo dục đã có những bước tiến mới, giúp việc học tập và giảng dạy trở nên sinh động và hiệu quả hơn.

8. Giải trí

Âm nhạc, trò chơi, phim ảnh, … giúp con người thư giản lúc mệt mỏi, giảm stress …

Đặt vấn đề: Mục tiêu của tin học là khai thác thông tin có hiệu quả nhất phục vụ cho mọi mặt hoạt động của con người.

H. Nhắc lại một số đặc điểm ưu việt của máy tính?

H. Nêu các bài toán quản lí trong nhà trường?

Người ta thường dùng các phần mềm quản lí như: Excel, Access, Foxpro, …

H. Nêu một số ứng dụng của tin học trong lĩnh vực điều khiển, tự động hoá mà em biết?

H. Nêu một số ứng dụng của tin học trong lĩnh vực truyền thông mà em biết?

H. Hãy so sánh giữa soạn thảo văn bản bằng máy đánh chữ với máy tính điện tử?

H. Nêu một số ứng dụng của tin học trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo mà em biết?

H. Em đã sử dụng máy tính trong việc học tập như thế nào?

H. Kể tên một số phần mềm giải mà em thích?

Đ. Tốc độ xử lí nhanh, khối lượng lưu trữ lớn,…

Đ. Quản lí HS, Quản lí GV, Quản lí thư viện, …

Đ. Điều khiển nhà máy, phóng tên lửa, …

Đ. Internet

Đ. Trình bày nhanh chóng, chỉnh sửa dễ dàng và đẹp mắt,

Đ. Chế tạo Robôt

Đ. Học tiếng Anh, học Toán, …, trao đổi với bạn bè, …

Đ. Nghe nhạc, chơi cờ, …

Hoạt động 2: Củng cố kiến thức đã học

2

Nhấn mạnh:

– Tầm quan trọng của tin học trong đời sống xã hội.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu Ảnh hưởng của tin học đối với sự phát triển của xã hội.

15

1. Ảnh hưởng của tin học đối với sự phát triển của xã hội.

Nhu cầu của xã hội ngày càng lớn cùng với sự phát triển của khoa học kĩ thuật đã kéo theo sự phát triển như vũ bão của tin học.

Ngược lại sự phát triển của tin học đã đem lại hiệu quả to lớn cho hầu hết các lĩnh vực của xã hội.

Nền tin học của một quốc gia được xem là phát triển nếu nó đóng góp được phần đáng kể vào nền kinh tế quốc dân và vào kho tàng tri thức chung của thế giới.

Đặt vấn đề: Ta đã biết ứng dụng của tin học trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Như vậy sự ảnh hưởng của Tin học trong cuộc sống xã hội ngày nay như thế nào?

GV hướng dẫn các nhóm thảo luận từng vấn đề.

H. Nêu những thành tựu phát triển xã hội có nhờ vào sự đóng góp của tin học mà em biết?

H. Theo em như thế nào là phát triển ngành tin học?

Các nhóm thảo luận, đưa ra ý kiến.

Đ. Y tế, giáo dục, xã hội, …

Đ. Sử dụng có hiệu quả và phát triển.

Hoạt động 2: Tìm hiểu Xã hội tin học hoá

10

2. Xã hội tin học hoá.

Nhờ sự hỗ trợ của tin học:

Tiết kiệm được thời gian, tiền bạc.

Tăng năng suất lao động

Giảm nguy hiểm, thiệt hại cho con người

Giao dịch thuận tiện

Nâng cao chất lượng cuộc sống cho con người.

H. Nêu những lợi ích mà ngành tin học mang lại cho con người?

Các nhóm thảo luận, đưa ra ý kiến.

Hoạt động 3: Tìm hiểu Văn hoá và pháp luật trong xã hội tin học hoá.

15

3. Văn hoá và pháp luật trong xã hội tin học hoá.

Thông tin là tài sản chung của mọi người, do đó phải có ý thức bảo vệ chúng.

Mọi hành động ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của hệ thống tin học đều coi là bất hợp pháp

(như: truy cập bất hợp pháp các nguồn thông tin, phá hoại thông tin, tung virus …)

Xã hội phải đề ra những qui định, điều luật để bảo vệ thông tin và xử lý các tội phạm phá hoại thông tin ở nhiều mức độ khác nhau.

H. Vì sao phải có ý thức bảo vệ thông tin?

H. Nêu ra những hành vi được coi là phạm pháp đối với việc sử dụng thông tin?

H. Ta phải học tập và sử dụng tin học như thế nào cho đúng?

Đ. Thông tin là tài sản chung của mọi người.

Đ. phá hoại thông tin, tung virus vào mạng, tung thông tin có hại, …

Đ. Thường xuyên học tập và nâng cao trình độ để có khả năng thực hiện tốt các nhiệm vụ và không vi phạm pháp luật.

Hoạt động 4: Củng cố kiến thức đã học

2

Nhấn mạnh:

– Cần nắm bắt các ứng dụng của tin học trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.

– Có hành vi và thái độ đúng khi sử dụng công cụ tin học.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hệ điều hành.

10

1. Khái niệm hệ điều hành (Operating System).

HĐH là tập hợp các chương trình được tổ chức thành một hệ thống với nhiệm vụ:

– Đảm bảo tương tác giữa người dùng với máy tính.

– Cung cấp các phương tiện và dịch vụ để điều phối việc thực hiện các ch.trình.

– Quản lý, tổ chức khai thác các tài nguyên của máy một cách thuận lợi và tối ưu.

Đặt vấn đề: Một hoạt động tập thể sẽ không thực hiện được tốt nếu không có một ban điều hành. Cũng như vậy, một máy tính không thể sử dụng được nếu không có hệ điều hành.

Cho HS đọc SGK về khái niệm hệ điều hành.

H. HĐH được lưu trữ ở đâu?

Cho các nhóm nêu tên một số HĐH mà các em biết.

HS đọc SGK.

Đ. Hệ điều hành được lưu trữ trên đĩa cứng, đĩa mềm, đĩa CD,...

Các nhóm thảo luận.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng và các thành phần của HĐH

20

2. Chức năng và thành phần của hệ điều hành

a) Hệ điều hành có các chức năng:

– Tổ chức đối thoại giữa người sử dụng và hệ thống.

– Cung cấp tài nguyên cho các chương trình và tổ chức thực hiện các chương trình đó.

– Tổ chức lưu trữ, truy cập thông tin trên bộ nhớ ngoài.

– Hỗ trợ phần mềm cho các thiết bị ngoại vi (chuột, bàn phím, …).

– Cung cấp các dịch vụ tiện ích hệ thống ( làm đĩa, vào mạng, …).

b) Các thành phần chủ yếu của hệ điều hành:

– Các chương trình nạp khi khởi động và thu dọn hệ thống trước khi tắt máy hoặc khởi động lại máy.

– Chương trình đảm bảo đối thoại giữa người và máy.

– Chương trình giám sát quản lý tài nguyên.

– Hệ thống quản lý tệp phục vụ việc tổ chức, tìm kiếm thông tin cho các chương trình khác xử lý.

– Các chương trình điều khiển và các ch.trình tiện ích khác…

Cho các nhóm đọc SGK và phát biểu ý kiến.

Chức năng của HĐH dưạ trên các yếu tố:

+ Loại công việc mà HĐH đảm nhiệm

+ Đối tượng mà hệ thống tác động.

Các nhóm thảo luận, trình bày ý kiến của nhóm mình.

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

5

Nhấn mạnh:

– Máy tính chỉ có thể khai thác và sử dụng hiệu quả khi có HĐH.

– Máy tính không bị gắn cứng vơi một hệ điều hành cụ thể. Có thể cài đặt một hoặc một vài HĐH trên một máy tính cụ thể.

– Mọi HĐH đều có chức năng và tính chất như nhau.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu về khái niệm tệp

20

1. Tệp (File) và thư mục (Directory/Folder):

a. Tệp và tên tệp:

– Tệp là 1 tập hợp các thông tin ghi trên bộ nhớ ngoài, tạo thành một đơn vị lưu trữ do HĐH quản lý. Mỗi tệp có một tên để truy cập.

– Tên tệp được đặt theo qui định riêng của từng HĐH.

Cấu trúc:

<phần tên>.<phần mở rộng>

Các qui ước khi đặt tên tệp:

+ Hệ điều hành Windows:

– Tên tệp không quá 255 kí tự.

– Phần mở rộng có thể không có.

– Không được sử dụng các kí tự: \ / : ? " < > | *

+ Hệ điều hành MS DOS

– Phần tên không quá 8 kí tự. Phần mở rộng (nếu có) không quá 3 kí tự.

– Tên tệp không chứa dấu cách, bắt đầu bằng chữ cái.

* Chú ý: Trong HĐH MS DOS và WINDOWS, tên tệp không phân biệt chữ hoa và chữ thường.

GV giải thích tệp có thể xem như là một quyển sách, một bản báo cáo, …

Người ta thường đặt tên tệp với phần tên có ý nghĩa phản ánh nội dung tệp, còn phần mở rộng phản ánh loại tệp.

GV giới thiệu một số phần mở rộng của tên tệp thường dùng

Chia các nhóm thảo luận, đánh giá kết quả từng nhóm.

H. Trong các tên tệp sau, tên tệp nào được đặt đúng theo qui định của Windows và MS DOS?

1. TIN10

2. LOP TIN10D

3. NGUYEN VAN TEO

4. BAITAP.DOC1

5. TINHOC.10C

6. TINHOC.C10

Các nhóm thảo luận trả lời:

Đ.

– MS DOS: 1, 6

– WINDOWS: 1,2, 3, 4, 5,6

Hoạt động 2: Giới thiệu về khái niệm thư mục

20

b) Thư mục:

Để quản lý các tệp được dễ dàng, HĐH tổ chức lưu trữ tệp trong các thư mục.

Mỗi đĩa bao giờ cũng có 1 thư mục được tạo tự động gọi là thư mục gốc.

Trong mỗi thư mục ta có thể tạo ra các thư mục khác, gọi là thư mục con. Thư mục chứa thư mục con gọi là thư mục mẹ.

– Các thư mục (trừ thư mục gốc) đều phải được đặt tên và theo qui định đặt tên tệp.

– Mỗi tệp lưu trên đĩa đều phải thuộc về 1 thư mục nào đó.

– Thư mục thường được tổ chức theo dạng hình cây.

Ví dụ: Ta có sơ đồ dạng cây các tệp và thư mục như sau:

GV giải thích Thư mục có thể xem như các ngăn tủ và ta có thể đặt những quyển sách vào đó.

Cho các nhóm tìm ví dụ minh hoạ thư mục gốc, thư mục mẹ, thư mục con, tệp.

Có thể đặt cùng một tên cho nhiều tệp khác nhau, nhưng chúng phải ở trên các thư mục khác nhau (VD như tên HS ở các lớp)

Giới thiệu khái niệm thư mục hiện thời.

Giơi thiệu qui ước vẽ sơ đồ

H. Thư mục gốc đĩa C có các thư mục con nào?

H. Thư mục PASCAL có các thư mục con và các tệp nào?

Các nhóm thảo luận, trình bày ý kiến

– Tủ sách

– Căn nhà

– Tổ chức trường học, …

Các nhóm thảo luận và trả lời.

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

2

• Nhấn mạnh cách đặt tên tệp, thư mục.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu về khái niệm đường dẫn

20

1. Tệp và thư mục:

c) Đường dẫn (path):

– Để định vị 1 tệp hoặc 1 thư mục nào ta phải xác định rõ ràng vị trí của tệp hoặc thư mục đó theo chiều từ thư mục gốc đến thư mục chứa tệp và cuối cùng là tên tệp. Một chỉ dẫn như thế đgl đường dẫn.

– Các tên gọi trong đường dẫn cách nhau bởi dấu "\".

– Tên tệp kèm theo đường dẫn tới nó gọi là tên đầy đủ của tệp đó.

– Đường dẫn bắt đầu từ tên ổ đĩa thì gọi là đường dẫn đầy đủ.

Vídụ: C:\PASCAL\BAITAP\BT1.PAS

Hướng dẫn HS cách định vị 1 tệp hoặc thư mục. (Minh hoạ bằng việc định vị 1 đối tượng nào đó, VD địa chỉ của HS)

H. Hãy xác định vị trí của tệp BT1.PAS trong các trường hợp khác nhau của thư mục hiện thời?

Các nhóm thảo luận, đưa ra cách định vị của nhóm mình.

Đ.

C:\PASCAL\BAITAP\BT1.PAS

\PASCAL\BAITAP\BT1.PAS

BAITAP\BT1.PAS

BT1.PAS

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

5

• Nhấn mạnh:

– Khái niệm đường dẫn, đường dẫn đầy đủ.

– Đặc trưng của hệ thống quản lí tệp.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu cách nạp hệ điều hành

38

1. Nạp hệ điều hành

Để làm việc được với máy tính, HĐH phải được nạp vào bộ nhớ trong.

Muốn nạp HĐH ta cần:

+ Có đĩa khởi động (đĩa chứa các chương trình phục vụ việc nạp HĐH (thông thường là đĩa cứng C).

+ Thực hiện một trong các cách sau:

C1: Bật nguồn (nếu máy đang ở trạng thái tắt)

– Nếu máy đang ở trạng thái hoạt động, có thể thực hiện một trong các thao tác sau:

C2: Nhấn nút Reset

C3: Nhấn đồng thời 3 phím Ctrl + Alt + Delete

Khi bật nguồn các chương trình có sẵn trong ROM sẽ kiểm tra bộ nhớ trong và các thiết bị đang được kết nối với máy tính. Sau đó nạp chương trình khởi động vào bộ nhớ trong và kích hoạt nó. Chương trình khởi động sẽ tìm các môđun cần thiết của HĐH trên đĩa khởi động và nạp chúng vào bộ nhớ trong.

Đặt vấn đề: Chúng ta đã tìm hiểu khái niệm HĐH. Vậy để có thể làm việc với HĐH chúng ta phải thực hiện như thế nào?

GV cho các nhóm đọc sách, tự tìm hiểu, rồi giải thích thêm.

+ Thông thường đĩa khởi động là đĩa cứng C, nhưng cũng có thể là đĩa mềm A, đĩa CD, ….

+ Các đĩa trên có thể có sẵn, nếu không chúng ta hoàn toàn có thể tạo được.

GV giải thích thêm về các cách nạp HĐH.

* Phương pháp nạp HĐH bằng cách bật nút nguồn

Áp dụng trong 2 trường hợp:

– Lúc bắt đầu làm việc, khi máy còn chưa bật.

– Máy bị treo, hệ thống không chấp nhận tín hiệu từ bàn phím và trên máy không có nút Reset.

☞ Chỉ trong trường hợp thật cần thiết mới nạp HĐH bằng cách này.

* Phương pháp nạp HĐH bằng nhấn nút Reset

Áp dụng trong trường hợp máy bị treo và máy có nút Reset.

☞ Việc nạp lại HĐH bằng 1 trong 2 cách trên có thể gây ra lỗi đĩa từ.

* Phương pháp nạp hệ thống bằng cách nhấn đồng thời 3 phím Ctrl + Alt + Del.

Áp dụng khi đang thực hiện một chương trình nào đó mà bị lỗi song bàn phím chưa bị phong toả.

Các nhóm thảo luận, trình bày ý kiến, các nhóm khác bổ sung.

Hoạt động 2: Củng cố các kiến thức đã học

2

• Nhấn mạnh:

– Các cách nạp HĐH và lưu ý không nên thực hành nhiều lần trên máy.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu các cách làm việc với hệ điều hành

5

2. Cách làm việc với hệ điều hành:

Có 2 cách để người sử dụng đưa ra yêu cầu hay thông tin cho hệ thống:

– Sử dụng các lệnh.

– Sử dụng các đề xuất do hệ thống đưa ra thường dưới dạng bảng chọn (Menu), hộp thoại (Dialog box), cửa sổ (Window), …

Đặt vấn đề: Sau khi đã nạp được hệ điều hành chúng ta sẽ trực tiếp làm việc với hệ điều hành đó. Vậy người sử dụng sẽ giao tiếp với nó như thế nào?

Hoạt động 2: Giới thiệu cách sử dụng câu lệnh

15

Sử dụng các lệnh:

– Ưu điểm: Giúp hệ thống biết chính xác công việc cần làm và thực hiện lệnh ngay lập tức.

– Nhược điểm: Người sử dụng phải biết câu lệnh và phải gõ trực tiếp trên máy tính.

GV đưa ra VD minh hoạ

Vào menu Start → Run → gõ câu lệnh vào hộp Open

VD: C:\WINDOWS\explorer.exe

Hoạt động 3: Giới thiệu cách sử dụng bảng chọn

20

* Sử dụng bảng chọn:

– Khi sử dụng bảng chọn hệ thống sẽ chỉ ra những việc có thể thực hiện hoặc những giá trị có thể đưa vào, người sử dụng chỉ cần chọn công việc hay tham số thích hợp.

– Bảng chọn có thể là dạng văn bản, dạng biểu tượng hoặc kết hợp cả văn bản với biểu tượng.

Công cụ phổ biến để người dùng làm việc với hệ thống là chuột vì chuột có ưu điểm:

– Dễ dàng di chuyển nhanh con trỏ tới mục hoặc biểu tượng cần chọn.

– Thao tác đơn giản là nháy chuột – nút trái hoặc nút phải.

GV đưa ra VD minh hoạ

Hộp thoại Print

Dòng lệnh

Nút chọn in all

In cả

Hộp nhập số

Trang cần in

Nút quản lý danh sách chọn

Nút lệnh

Hoạt động 4: Củng cố các kiến thức đã học

2

• Nhấn mạnh:

– Cách sử dụng bảng chọn

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu các cách ra khỏi hệ thống

40

3. Ra khỏi hệ thống:

Một số HĐH hiện nay có ba chế độ chính để ra khỏi hệ thống:

Tắt máy ( Shut Down hoặc Turn off)

Tạm ngừng (Stand By)

Ngủ đông ( Hibernate)

+ Shut Down: Ta thường chọn chế độ này trong trường hợp kết thúc phiên làm việc. Khi đó HĐH sẽ dọn dẹp hệ thống và tắt nguồn. Mọi thay đổi trong thiết đặt hệ thống được lưu vào đĩa cứng trước khi nguồn được tắt.

– Stand By: Ta chọn chế độ này trong trường hợp cần tạm nghỉ một thời gian ngắn, hệ thống sẽ lưu các trạng thái cần thiết, tắt các thiết bị tốn năng lượng. Khi cần trở lại ta chỉ cần di chuyển chuột hoặc nhấn một phím bất kì trên bàn phím.

– Hibernate: Khi chọn chế độ này máy sẽ lưu toàn bộ tạng thái đang hoạt động vào đĩa cứng. Khi khởi động lại, máy tính nhanh chóng thiết lập lại toàn bộ trạng thái đang làm việc trước đó.

Đặt vấn đề: Sau khi đã hoàn thiện mọi công việc, ta muốn tắt máy để nghỉ. Vậy ta nên làm như thế nào để bảo vệ được máy và dữ liệu?

Cho các nhóm thảo luận về các cách ra khỏi hệ thống.

GV sử dụng tranh minh hoạ để hướng dẫn các cách ra khỏi hệ thống.

☞ Chọn nút start ở góc trái bên dưới màn hình nền của Windows và chọn một trong các chế độ

Các nhóm thảo luận, đưa ra ý kiến

Stand by

Restart

Turn Off

Nhấn phím Shift và chọn chế độ Hibernate

Hoạt động 2: Củng cố các kiến thức đã học

2

• Nhắc lại các cách ra khỏi hệ thống

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn giải bài tập về tệp và quản lý tệp

5

5

5

Bài 1: Em hãy cho biết quy tắc đặt tên tệp trong Windows. Nêu ba tên tệp đúng và ba tên tệp sai trong Windows.

Bài 2: Trong hệ điều hành Windows, tên tệp nào sau đây là hợp lệ?

a) X.Pas.P ;

b) U/I.DOC ;

c) HUT.TXT – BMP;

d) A.A–C.D ;

e) HY*O.D

f) HTH.DOC

Bài 3: Có thể lưu hai tệp với các tên Bao_cao.txt ; BAO_CAO.TXT trong cùng một thư mục được hay không? Giải thích?

Gọi HS đứng tại chỗ trả lời

Gọi HS lên bảng

Gọi HS trả lời

HS trả lời

– tên tệp không quá 255 kí tự.

Cấu tạo: tên.phần mở rộng.

– không được sử dụng các kí tự: \ / * ? " < >.

– tên tệp đúng: thu vien; truong; lop10a4.

– tên tệp sai: hoc?sinh;

baitap*.doc ; cong\van ;

Tên các tệp hợp lệ là:

a); c) ; d); f).

Không. Vì tên tệp không phân biệt chữ hoa chữ thường nên hai tên tệp trên sẽ giống nhau.

25

Bài 4: Cho cây thư mục như hình bên, hãy chỉ ra đường dẫn, đường dẫn đầy đủ đến tệp:

+ happybirthday.mp3

+ EmHocToan.Zip

+ HanoiMap2.jpg

+ setupvni.zip

Cho các nhóm thảo luận, rồi gọi mỗi nhóm 1 HS lên bảng viết.

C:\Downloads\luu\happybirth.mp3; C:\Downloads\EmHocToan.zip.

Hoạt động 2: Củng cố các kiến thức đã học

2

• Nhắc lại cách đặt tên tệp trong Windows, cách định vị tệp và thư mục.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Làm quen với máy tính và hệ điều hành

5

1. Vào/ra hệ thống

a. Đăng nhập hệ thống

Nhấn nút khởi động trên máy.

Màn hình hiện ra nhập:

– User name

– Password

Nhập tên và mật khẩu vào ô tương ứng rồi nhấn phím Enter hoặc nháy chuột lên nút OK để đăng nhập hệ thống.

b. Ra khỏi hệ thống

+ Nháy chuột lên nút Start ở góc trái, bên dưới của màn hình nền.

+ Chọn Turn off

(hoặc Shut Down)

+ Chọn tiếp một trong các mục sau:

– Stand By

– Turn off

– Restart

– Hibernate

• GV hướng dẫn lần lượt các thao tác, sau đó cho HS thực hành theo nhóm.

H. Để có thể làm việc được thì đầu tiên ta phải làm gì?

GV thao tác trên máy chủ.

Chú ý: Không nên đặt

Password, vì dễ bị quên

• GV thử thực hiện một vài chương trình để minh hoạ cho việc máy đã sẵn sàng làm việc.

H. Nhắc lại các cách ra khỏi hệ thống?

GV nhắc lại các đặc điểm của từng kiểu tắt máy.

☞ Chú ý: không thực hiện việc ra khỏi hệ thống nhiều lần.

Đ. Đăng nhập hệ thống.

HS thao tác trên máy của mình.

Đ.

– Stand By

– Turn off ( hoặc Shut Down)

– Hibernate

• HS thao tác trên máy

Hoạt động 2: Hướng dẫn Thao tác với chuột

15

2. Thao tác với chuột

Các thao tác cơ bản với chuột gồm:

+ Di chuyển chuột.

+ Nháy chuột.

+ Nháy nút phải chuột.

+ Nháy đúp chuột.

+ Kéo thả chuột.

Các ứng dụng với chuột:

+ Chọn biểu tượng.

+ Kích hoạt biểu tượng.

Hướng dẫn HS thực hiện một số thao tác với chuột: Nháy trái, phải chuột, nháy đúp, kéo, thả chuột …

Trên màn hình khi khởi động xong có một số mục như:

My Computer, My Document, Recycle Bin … GV mở các thư mục trên bằng cách nháy đúp, nháy chuột phải ( chọn Open trên menu).

Dùng chuột kéo thư mục Recycle Bin từ góc phải màn hình sang góc trái màn hình

• HS chú ý theo dõi, sau đó thực hành trên máy.

Hoạt động 3: Hướng dẫn sử dụng bàn phím.

20

3. Bàn phím:

Phím kí tự: Các chữ cái

Phím số: Các chữ số

Phím chức năng: Phía trên như F1, F2, … Mỗi phím có một chức năng khác nhau.

Phím điều khiển: Enter,

Ctrl, Alt, Shift, …

Phím xoá: Delete,

BackSpace.

Phím di chuyển: Các phím mũi tên, Home, End, …

Cho các nhóm nêu chức năng các phím.

GV sử dụng một bàn phím để nhắc lại.

Mở chương trình Word để thao tác cho HS quan sát.

Kết hợp dùng bàn phím với chuột một cách thích hợp sẽ nâng cao hiệu suất làm việc.

Các nhóm ôn lại bài và trả lời

HS nghe và theo dõi trên bàn phím của mình.

HS thực hành gõ phím trong Word.

2

4. Ổ đĩa và cổng USB

Tác dụng của thiết bị: Lưu trữ dữ liệu, chuyển dữ liệu từ máy này sang máy khác.

Tắt thiết bị trước khi tháo thiết bị ra khỏi máy.

Thao tác với từng nhóm HS, chỉ cho học sinh nơi cắm thiết bị trên.

Hướng dẫn HS cách tháo thiết bị ra khỏi máy một cách an toàn.

HS thực hành trên máy

Hoạt động 4: Củng cố

3

• Hệ thống lại các thao tác cơ bản, chỉnh sửa các sai sót trong quá trình thực hành.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu màn hình nền (Desktop) và nút Start

10

1. Màn hình nền:

Các đối tượng trên màn hình nền:

– Các biểu tượng: Giúp truy cập nhanh nhất.

Cho HS quan sát màn hình nền, GV giới thiệu các thành phần của màn hình nền.

HS quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

– Bảng chọn Start: Chứa danh mục các chương trình hoặc nhóm chương trình đã được cài đặt trong hệ thống và những công việc thường dùng khác.

– Thanh công việc Task Bar: Chứa nút Start, hiển thị các chương trình đang hoạt động.

Chn chương trình thực hiện

Đưa vào dòng lệnh

Bảng chọn các công việc thường được kích hoạt ho¹t

Chọn cách ra khỏi hệ thống

Thanh công cụ nhiệm vụ ( Task Bar)

2. Nút Start:

Nháy chuột lên nút Start để mở bảng chọn Start. Bảng chọn này cho phép:

– Mở các chương trình cài đặt trong hệ thống.

– Kích hoạt các biểu tượng như My Computer, My Documents, …

– Xem thiết đặt máy in, bảng cấu hình hệ thống Control Panel

– Trợ giúp hay tìm kiếm tệp/thư mục

– Chọn các chế độ ra khỏi hệ thống.

Tất cả các chương trình đã cài đặt được hiển thị trong danh mục Start và những công việc đang làm sẽ hiển thị ở thanh Taskbar ở phía dưới màn hình nền.

GV kích hoạt và cho thực hiện một vài chương trình để minh hoạ.

Hoạt động 2: Cách thay đổi kích thước cửa sổ

10

3. Cửa sổ:

Các thành phần chính của một cửa sổ: Thanh tiêu đề, thanh công cụ, thanh trạng thái, thanh cuộn, nút điều khiển …

Cho HS quan sát màn hình nền, GV giới thiệu các thành phần của một cửa sổ.

HS quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

Các thao tác đối với cửa sổ:

+ Thay đổi kích thước cửa sổ:

C1: Dùng các nút điều khiển ở góc trên bên phải cửa sổ

C2: Di chuyển chuột tới các biên và thay đổi kích thước.

+ Di chuyển cửa sổ: Đưa con trỏ về thanh tiêu đề. Kéo thả đến vị trí mong muốn.

Kéo thả chuột để di chuyển cửa sổ đi nơi khác

Điều chỉnh

Đóng

Thu

Hoạt động 3: Thao tác với biểu tượng và bảng chọn

4. Biểu tượng

Một số thao tác với biểu tượng:

GV giới thiệu một số biểu tượng chính trên màn hình nền:

HS quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

10

– Chọn: Nháy chuột vào biểu tượng.

– Kích hoạt: Nháy đúp chuột vào biểu tượng.

– Thay đổi tên (nếu được)

– Di chuyển: Kéo thả chuột để di chuyển biểu tượng tới vị trí mới.

– Xoá: Chọn biểu tượng rồi nhấn phím Delete

– Xem thuộc tính của biểu tượng: Nháy nút phải chuột lên biểu tượng mở bảng chọn tắt, rồi chọn Properties

My Documents (Tµi liƯu cđa t«i): Chứa tài liệu

My Computer (Máy tính của tôi): Chứa biểu tượng các đĩa

Recycle Bin (Thùng rác): Chứa các tệp và thư mục đã xoá

Khi mở các biểu tượng bao giờ cũng thấy các bảng chọn để chúng ta có thể thao tác trên cửa sổ biểu tượng đó.

5. Bảng chọn.

Một số bảng chọn:

– File: Chứa các lệnh như tạo mới (thư mục), mở, đổi tên, tìm kiếm tệp, thư mục.

– Edit: Chứa các lệnh soạn thảo như sao chép, cắt, dán, …

– View: Chọn cách hiển thị các biểu tượng trong cửa sổ

Thực hiện lệnh trong bảng chọn bằng cách nháy chuột lên tên bảng chọn rồi nháy chuột lên mục tương ứng với lệnh cần thực hiện.

GV giới thiệu một số bảng chọn như File, Edit, View, …

GV thực hiện một vài lệnh trong bảng chọn File để minh hoạ.

Hoạt động 4: Thực hành tổng hợp

12

6. Tổng hợp:

Xem ngày giờ của hệ thống:

Chọn Start –> Control Panel rồi nháy đúp vào biểu tượng Date and Time để xem ngày giờ hệ thống.

Thực hiện máy tính bỏ túi

Chọn Start → All Programs → Accessories

→ Calculator

Tính giá trị biểu thức:

128*4 + 15*9 – 61*35.5

GV hướng dẫn HS thực hiện theo nhóm

Các nhóm thảo luận và thực hiện.

Hoạt động 5: Củng cố

3

• Hệ thống lại các nội dung cơ bản trong bài thực hành.

• Chỉnh sửa các sai sót trong quá trình thực hành.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Cách xem nội dung của một ổ đĩa, thư mục

7

1. Xem nội dung đĩa, thư mục:

Kích hoạt vào biểu tượng My Computer trên màn hình nền để xem các biểu tượng đĩa.

Xem nội dung đĩa.

Xem nội dung thư mục.

GV hướng dẫn lần lượt các thao tác.

Cho các nhóm thực hiện việc xem nội dung ổ đĩa của máy mình (gồm những thư mục nào, trong thư mục có những thư mục con và tệp tin nào)

Quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

Các nhóm xem nội dung ổ đĩa C, D trong máy tính của mình và báo kết quả.

Hoạt động 2: Các thao tác tạo thư mục mới, đổi tên thư mục

15

2. Tạo thư mục mới, đổi tên thư mục:

a. Tạo thư mục mới:

– Mở thư mục chứa thư mục muốn tạo mới

– Nháy nút chuột phải tại vùng trống trên cửa sổ.

– Chọn New → Forder → Gõ tên → Enter

b. Đổi tên tệp, thư mục:

– Nháy chuột vào tên của tệp, thư mục

– Nháy chuột vào tên một lần nữa

– Gõ tên mới rồi nhấn phím Enter hoặc nháy chuột vào biểu tượng.

GV hướng dẫn lần lượt các thao tác.

Yêu cầu các nhóm thực hiện việc tạo thư mục mới và đổi tên thư mục.

☞ Chú ý: Chỉ nên đổi tên những thư mục mới vừa tạo.

Quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

Các nhóm thực hiện và báo kết quả.

Hoạt động 3: Hướng dẫn cách sao chép, di chuyển, xoá tệp/thư mục.

20

3. Sao chép, di chuyển, xoá tệp/thư mục:

a) Sao chép:

– Chọn đối tượng cần sao chép.

– Chọn Edit / Copy.

– Chọn thư mục sẽ chứa đối tượng cần sao chép

– Chọn Edit / Paste.

b) Xoá:

– Chọn đối tượng cần xoá

– Chọn Delete hoặc nhấn tổ hợp Shift + Delete.

c) Di chuyển tệp/thư mục:

– Chọn đối tượng cần di chuyển.

– Chọn Edit / Cut.

– Nháy chuột chọn thư mục sẽ chứa đối tượng di chuyển đến.

– Chọn Edit / Paste.

GV hướng dẫn lần lượt các thao tác.

Yêu cầu các nhóm thực hiện việc sao chép, xoá, di chuyển thư mục, tệp tin.

☞ Chú ý: Chỉ nên thực hiện trên những thư mục mới vừa tạo.

Quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

Các nhóm thực hiện và báo kết quả.

Hoạt động 4: Củng cố

3

• Nhấn mạnh ý nghĩa các công việc và cẩn thận khi thực hiện các thao tác

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Xem nội dung tệp và khởi động chương trình

15

4. Xem nội dung tệp và khởi động chương trình:

a) Xem nội dung tệp: Để xem những nội dung những tệp chỉ cần nháy đúp chuột vào tên hay biểu tượng của tệp.

b) Khởi động một số chương trình đã được cài đặt trong hệ thống

– Nếu chương trình đã có biểu tượng trên màn hình nền thì chỉ cần nháy đúp chuột vào biểu tượng tương ứng.

– Nếu chương trình không có biểu tượng trên màn hình nền thì:

+ Nháy chuột vào nút Start → Programs (hoặc All Programs → Chọn mục hoặc tên chương trình ở bảng chọn chương trình.

Windows thường gắn sẵn các phần mềm xử lí với từng loại tệp.

GV hướng dẫn lần lượt các thao tác. Thực hiện một vài chương trình để minh hoạ.

Quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

Hoạt động 2: Thực hành tổng hợp

27

5. Tổng hợp:

a. Hãy nêu cách tạo thư mục mới với tên là BAITAP trong thư mục My Documents.

b. Sao chép tệp VANBAN.DOC ở thư mục THUCHANH của đĩa D vào thư mục BAITAP ở trên?

c. Xoá tệp VANBAN.DOC ở trong thư mục My Documents.

d. Vào thư mục gốc của đĩa C và tạo thư mục có tên là tên của em.

e. Tìm trong ổ đĩa C một tệp có phần mở rộng là .DOC và xem nội dung tệp đó.

f. Xem nội dung đĩa mềm A hoặc thiết bị nhớ flash.

g) Thực hiện chương trình Disk Cleanup để dọn dẹp đĩa.

Cho các nhóm thảo luận và thực hành. Sau đó kiểm tra kết quả và nhận xét.

Có thể cho đại diện các nhóm trình bày các thao tác đã làm.

Các nhóm tiến hành công việc.

a) Mở thư mục My Documents

– Nháy nút phải chuột tại vùng trống trên cửa sổ.

– Chọn New → Forder → gõ BAITAP → Enter.

b) + Mở thư mục THUCHANH của đĩa D → Chọn tệp VANBAN.DOC → nháy chuột phải chọn Copy

+ Mở thư mục My Documents của đĩa C → nháy chuột phải chọn Paste

Hoạt động 3: Củng cố

3

• Nhấn mạnh ý nghĩa các công việc và cẩn thận khi thực hiện các thao tác.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

• GV phát đề kiểm tra

• Học sinh làm bài

Đề kiểm tra

1). Để xoá một tệp:

A). mở tệp, chọn toàn bộ nội dung tệp, nhấn phím Delete

B). mở thư mục chứa tệp, nháy nút phải chuột tại tên tệp, chọn Delete

C). mở tệp, chọn toàn bộ nội dung tệp, nhấn phím Backspace

D). mở tệp, nháy nút Close

2). Những phím nào sau đây thường được sử dụng cùng với các phím khác để thực hiện một chức năng nào đó:

A). phím Num Lock B). phím @ C). phím Ctrl D). phím Caps Lock

3). Hãy sắp xếp các công việc sau cho đúng với trình tự thực hiện:

a) Máy tính tự kiểm tra các thiết bị phần cứng.

b) Bật máy

c) Người dùng làm việc

d) Hệ điều hành được nạp vào bộ nhớ trong

A). b a d c B). b c a d C). a b c d D). b a c d

4). Để kích hoạt một ứng dụng (chương trình), ta thực hiện:

A). chọn Start->All Programs, tìm rồi nháy chuột lên tên ứng dụng

B). nháy chuột lên My Documents, rồi chọn ứng dụng

C). chọn Start->Find, rồi gõ tên ứng dụng

D). chọn Start->Accessories, tìm và chọn ứng dụng

5). Câu nào sai trong những câu sau đây khi nói về đặc điểm của ngôn ngữ bậc cao?

A). Thực hiện được trên mọi loại máy. B). Ngôn ngữ bậc cao gần với ngôn ngữ tự nhiên.

C). Chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao phải được dịch bằng chương trình dịch thì máy mới hiểu và thực hiện được.

D). Có tính độc lập cao, ít phụ thuộc vào các loại máy cụ thể.

6). Các hệ điều hành thông dụng hiện nay thường được lưu trữ:

A). trong RAM. B). trong ROM. C). trong CPU. D). trên bộ nhớ ngoài.

7). Để thu nhỏ một chương trình đang thực hiện:

A). nháy nút ở góc trên bên phải cửa sổ chương trình

B). nháy nút phải chuột tại nút ở góc trên bên phải của cửa số chương trình

C). nháy nút ở góc trên bên phải của cửa số chương trình

D). nháy nút phải chuột tại nút ở góc trên bên phải của cửa số chương trình

8). Trong hệ điều hành Windows, những tên tệp nào sau đây là hợp lệ?

A). Ha?noi.TXT B). Pop\Rock.PAS C). Tom/Jerry.COM D). Le-lan.DOC

9). Phát biểu nào dưới đây là sai khi nói về ngôn ngữ máy?

A). Viết chương trình bằng ngôn ngữ máy tận dụng được những đặc điểm riêng biệt của từng máy nên chương trình sẽ thực hiện nhanh hơn.

B). Ngôn ngữ máy: máy có thể trựuc tiếp hiểu được. Các lệnh là các dãy bit.

C). Ngôn ngữ máy không thể dùng để viết những chương trình phức tạp.

D). Ngôn ngữ máy thích hợp với từng loại máy

10). Tìm câu sai trong các câu dưới đây:

A). Hai tệp cùng tên phải ở trong hai thư mục mẹ khác nhau

B). Thư mục có thể chứa tệp cùng tên với thư mục đó

C). Hai thư mục cùng tên phải ở trong hai thư mục mẹ khác nhau

D). Một thư mục và một tệp cùng tên có thể nằm trong một thư mục mẹ

11). Hệ điều hành là:

A). Phần mềm công cụ. B). Phần mềm tiện ích.

C). Phần mềm hệ thống. D). Phần mềm ứng dụng.

12). Windows Explorer cho phép:

A). sử dụng đĩa một cách tối ưu B). soạn thảo văn bản

C). thay đổi các thiết đặt hệ thống D). xem các tệp và thư mục trên máy

13). Nháy nút ảnh hưởng thế nào đến chương trình:

A). Phóng to cửa sổ chương trình B). Huỷ bỏ chương trình

C). Đóng cửa sổ chương trình D). Thu nhỏ cửa sổ chương trình

14). Việc nào dưới đây không bị phê phán?

A). Quá ham mê các trò chơi điện tử

B). Cố ý làm nhiễm viurs vào máy tính trong phòng máy của trường

C). Tham gia một lớp học trên mạng về ngoại ngữ

D). Tự ý thay đổi cấu hình máy tính mà không được phép của người phụ trách phòng máy

15). Để đổi tên một thư mục:

A). nháy chuột vào tên thư mục, chọn Rename, gõ tên mới

B). nháy đúp nút phải chuột vào tên thư mục, chọn Rename, gõ tên mới

C). nháy chuột đúp vào tên thư mục, chọn Rename, gõ tên mới

D). nháy nút phải chuột vào tên thư mục, chọn Rename, gõ tên mới

16). Phát biểu nào trong các phát biểu dưới đây là sai:

A). Học sử dụng máy tính nghĩa là học sử dụng hệ điều hành

B). Hệ điều hành có nhiệm vụ đảm bảo tương tác giữa người và máy tính

C). Hệ điều hành tổ chức khai thác tài nguyên của máy một cách tối ưu

D). Hệ điều hành quản lí các thiết bị ngoại vi gắn với máy tính

17). Việc nào dưới đây không bị phê phán?

A). Sao chép phần mềm không có bản quyền.

B). Sử dụng mã nguồn chương trình của người khác đưa vào chương trình của mình mà không xin phép.

C). Phát tán các hình ảnh đồi trụy lên mạng. D). Đặt mật khẩu cho máy tính của mình.

18). Để kết thúc một chương trình bị "treo", cách tốt nhất là:

A). chọn Start-> Help-> Accessories->Application Shutdown B). tắt nguồn máy tính

C). nháy nút phải chuột vào cửa số chương trình rồi chọn Close

D). nhấn tổ hợp phím "Ctrl+Alt+Del" rồi kết thúc chương trình tương ứng

19). Hệ điều hành được khởi động:

A). trong khi các chương trình ứng dụng được thực hiện

B). trước và sau khi các chương trình ứng dụng được thực hiện

C). sau khi các chương trình ứng dụng được thực hiện

D). trước khi các chương trình ứng dụng được thực hiện

20). Phần mở rộng của tên tệp thường thể hiện:

A). ngày/giờ thay đổi tệp B). tên thư mục chứa tệp C). kích thước của tệp D). kiểu tệp

21). Để quản lí tệp, thư mục ta dùng chương trình:

A). Internet Explorer B). Windows Explorer C). Microsoft Excel D). Microsoft Word

22). Hệ quản lí tệp không cho phép tồn tại hai tệp với các đường dẫn như sau:

A). C:\HS\TINKIEMTRA1 và C:\HS\TIN\kiemtra1

B). C:\HS\TIN\KIEMTRA1 và A:\HS\TIN\KIEMTRA1

C). C:\HS\TIN\KIEMTRA1 và C:\HS\TIN\HDH\KIEMTRA1

D). C:\HS\TIN\KIEMTRA1 và C:\HS\VAN\KIEMTRA1

23). Hệ điều hành đa nhiệm không thực hiện công việc nào dưới đây:

A). Điều hành việc phân phối tài nguyên cho các chương trình thực hiện đồng thời

B). Giúp người dùng biết thời gian cần thiết để hoàn thành một công việc

C). Ghi nhớ thông tin của từng người dùng

D). Đảm bảo sao cho lỗi trong một chương trình không làm ảnh hưởng tới các chương trình khác

24). Để đăng nhập vào hệ thống, người dùng phải được hệ thống xác nhận:

A). Tên máy tính và mật khẩu B). Họ tên người dùng và tên máy tính

C). Họ tên người dùng và mật khẩu D). Tên và mật khẩu của người dùng (đăng kí trong tài khoản)

25). Thành phần nào trong các thành phần dưới đây của hệ điều hành thực hiện quản lí tệp?

A). Các chương trình phục vụ việc tổ chức thông tin trên bộ nhớ ngoài

B). Các chương trình điều khiển và tiện ích C). Chương trình hỗ trợ chuột và bàn phím D). Chương trình dảm bảo đối thoại giữa người dùng và hệ thống

Đáp án:

01. - / - - 08. - - - ~ 15. - - - ~ 22. ; - - -

02. - - = - 09. - - = - 16. ; - - - 23. - / - -

03. ; - - - 10. - - - ~ 17. - - - ~ 24. - - - ~

04. ; - - - 11. - - = - 18. - - - ~ 25. ; - - -

05. ; - - - 12. - - - ~ 19. - - - ~

06. - - - ~ 13. - - - ~ 20. - - - ~

07. - - = - 14. - - = - 21. - / - -

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu Hệ điều hành MS – DOS

15

1. Hệ điều hành MS DOS:

– Việc giao tiếp với MS DOS được thực hiện thông qua các câu lệnh.

– Là HĐH đơn giản, đơn nhiệm một người sử dụng.

Đặt vấn đề: Có rất nhiều hệ điều hành khác nhau đang được sử dụng rộng rãi. Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu một số hệ điều hành phổ biến ở nước ta.

H. MS–DOS thuộc loại HĐH nào?

GV giới thiệu một câu lệnh (dir, copy, delete, …)

Đ. Đơn nhiệm, một người dùng

Hoạt động 2: Giới thiệu Hệ điều hành Windows

20

2. Hệ điều hành Windows:

Chế độ đa nhiệm nhiều người dùng

Có hệ thống giao diện dựa trên cơ sở bảng chọn để người dùng giao tiếp với hệ thống.

Cung cấp nhiều công cụ xử lý đồ hoạ và đa phương tiện đảm bảo khai thác có hiệu quả nhiều dữ liệu khác nhau.

Đảm bảo khả năng làm việc trong môi trường mạng.

HĐH Windows có nhiều ưu điểm hơn so với MS–DOS. Vì vậy nó được sử dụng rộng rãi.

H. Nhắc lại thế nào là chế độ đa nhiệm nhiều người dùng?

GV nêu thêm một số ứng dụng của HĐH Windows (xem phim, nghe nhạc, online, …)

Nhiều người đăng kí vào hệ thống và thực hiện đồng thời nhiều chương trình.

Hoạt động 3: Giới thiệu Hệ điều hành UNIX VÀ LINUX

7

3. Hệ điều hành UNIX VÀ LINUX

a. UNIX

Là hệ thống đa nhiệm nhiều người dùng

Có hệ thống quản lý tệp đơn giản và hiệu quả.

Có hệ thống phong phú các môđun và chương trình tiện ích hệ thống.

b. LINUX

Cung cấp cả chương trình nguồn cho toàn bộ hệ thống làm nên tính mở cao, người dùng có thể đọc, hiểu các chương trình, sửa đổi bổ sung, nâng cấp.

Hạn chế: Có tính mở cao nên không có một công cụ cài đặt mang tính chuẩn mực, thống nhất.

Đặt vấn đề: Để có thể đảm bảo được khả năng cho phép số lượng lớn người đồng thời đăng nhập vào hệ thống , người ta xây dựng một số HĐH khác như UNIX, LINUX.

Mỗi hệ điều hành đều có những ưu khuyết điểm. Vấn đề là hạn chế đó có thể khắc phục được hay không.

Hoạt động 4: Củng cố các kiến thức đã học

3

• Nhấn mạnh sự khác biệt giữa các HĐH.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Ôn tập về thông tin và dữ liệu

10

1. Thông tin là:

a) hình ảnh và âm thanh

b) văn bản và số liệu

c) hiểu biết về một thực thể

2. Trong tin học, dữ liệu là:

a) dãy bit biểu diễn thông tin trong máy tính

b) biểu diễn thông tin dạng văn bản

c) các số liệu

3. Mã nhị phân của thông tin là:

a) số trong hệ nhị phân

b) dãy bit biểu diễn thông tin đó trong máy tính

c) số trong hệ hexa

• Cho HS nhắc lại các kiến thức về thông tin và dữ liệu, cách mã hoá thông tin.

• Cho HS trả lời các bài tập.

• Các nhóm thảo luận và trả lời

•

1. c

2. a

3. b

Hoạt động 2: Ôn tập về bài toán và thuật toán

15

4. Xác định bài toán:

a) Cho a, b, c là độ dài 3 cạnh của một tam giác. Tính diện tích tam giác đó.

b) Cho dãy N số nguyên a₁, a₂, …, a_N. Xác định vị trí số âm đầu tiên trong dãy.

5. Cho thuật toán sau:

B1: Nhập 2 số nguyên a, b

B2: Nếu a>b thì a← a – b , ngược lại b ← b – a

B3: a ← a . b

B4: Thông báo giá trị a, b, rồi kết thúc.

Với các bộ dữ liệu vào như sau, hãy cho biết kết quả của thuật toán (dữ liệu ra)

a) a = 6 , b = –2 b) a= 3 , b = 3

c) a = –5, b = 7

• Cho HS nhắc lại các yếu tố xác định bài toán.

• Cho HS giải các bài tập.

• Cho HS luyện tập mô phỏng thuật toán. Mỗi nhóm thực hiện mô phỏng với một bộ dữ liệu vào.

• Các nhóm thảo luận và trả lời.

•

a) Input: Các số a, b, c

Output: Diện tích tam giác

b) Input: N, a₁, a₂, …, a_N

Output: vị trí k của số âm đầu tiên hoặc 0 (không có)

a) a = – 16, b = – 2

b) a = 0, b = 0

c) a = – 60, b = 12

Hoạt động 3: Ôn tập về hệ điều hành

15

• GV cho HS nhắc lại:

– Các thành phần của HĐH

– Tệp và thư mục

– Các thao tác cơ bản về giao tiếp với HĐH

Mỗi nhóm trình bày một nội dung

• Các nhóm thảo luận và trình bày

Hoạt động 4: Củng cố

5

• GV nhấn mạnh lại các vấn đề ôn tập.

• Nhắc nhở HS tinh thần, thái độ trong khi ôn tập và làm bài kiểm tra.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

• GV phát đề kiểm tra

• HS làm bài

Đề kiểm tra (chung toàn khối 10)

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu các chức năng chung của hệ soạn thảo văn bản

10’

1. Các chức năng chung của hệ soạn thảo văn bản.

Hệ soạn thảo văn bản là một phần mềm ứng dụng cho phép thực hiện các thao tác liên quan đến công việc soạn thảo văn bản: gõ văn bản, sửa đổi, trình bày, lưu trữ và in văn bản.

Đặt vấn đề: GV nêu ra một số vấn đề về soạn thảo văn bản cho HS thảo luận.

H. Nêu một số công việc liên quan đến soạn thảo văn bản?

H. So sánh việc soạn thảo bằng máy tính với việc soạn thảo bằng phương tiện truyền thống?

Các nhóm thảo luận, trình bày ý kiến.

Đ. Làm thông báo, báo cáo, đơn từ, viết bài trên lớp, ….

Đ. • PP truyền thống:

– gắn liền soạn thảo và trình bày

– lưu trữ cồng kềnh

5’

a. Nhập và lưu trữ văn bản.

– Soạn thảo văn bản nhanh

– Có thể lưu trữ lại để tiếp tục hoàn thiện hay in ra giấy.

H. Cho biết một số thao tác soạn thảo trên máy tính nhanh hơn các phương tiện truyền thống?

Đ.

– tự động xuống dòng

– độc lập giữa soạn thảo và trình bày

5’

b. Sửa đổi văn bản:

– Sửa đổi kí tự và từ

– Sửa đổi cấu trúc văn bản

H. Khi soạn thảo văn bản trên giấy ta thường có các thao tác sửa đổi nào?

Đ. Xoá, chèn, thay thế …

12’

c. Trình bày văn bản.

• Khả năng định dạng kí tự

• Khả năng định dạng đoạn văn bản

• Khả năng định dang trang văn bản

• Nhấn mạnh điểm mạnh của các hệ soạn thảo văn bản là có thể lựa chọn cách trình bày phù hợp và đẹp mắt.

H. Cho biết các kiểu định dạng kí tự, đoạn văn bản, trang văn bản mà các em biết?

• GV giới thiệu một số văn bản trình bày đẹp, để học sinh tham khảo.

Đ.

• Định dạng kí tự:

+ Cỡ chữ, kiểu chữ,…

• Định dạng đoạn văn bản:

+ Vị trí lề trái, phải.

+ Căn lề, …

• Định dạng trang văn bản:

+ Hướng giấy

+ Tiêu đề trang, …

Sau đây là một số ví dụ

Các công cụ trình bày trong hệ soạn thảo văn bản khá phong phú:

- chọn kích thước lề (trái, phải, trên, dưới) hay chọn khoảng cách giữa các dòng (đơn, kép hoặc tuỳ chọn)

- căn lề (trái, phải hay đều hai bên) : những dấu cách sẽ được chèn tự động giữa các từ và các dòng căn thẳng theo lề tương ứng.

- thụt dòng (đối với tất cả các dòng đầu tiên của các đoạn hay một vài đoạn đặc biệt nào đó)

căn giữa

Thụt đầu dòng

Căn trái

Căn phải

Khoảng cách đến

đoạn trên

Căn đều
hai bên

Khoảng cách đến

đoạn dưới

Hoạt động 2: Giới thiệu một số chức năng khác của hệ soạn thảo văn bản

10’

d. Một số chức năng khác

– Tìm kiếm và thay thế.

– Cho phép gõ tắt hoặc tự động sửa lỗi khi gõ sai.

– Tự động đánh số trang, phân biệt trang chẵn và trang lẻ.

– Chèn hình ảnh và kí hiệu đặc biệt vào văn bản.

– Kiểm tra chính tả, ngữ pháp, tìm từ đồng nghĩa, thống kê …

• GV giới thiệu thêm một số công cụ giúp tăng hiệu quả của việc soạn thảo văn bản.

H. Hãy nêu một số chức năng khác của hệ soạn thảo văn bản mà các em biết ?

Đ.

– Tìm kiếm và thay thế.

– Đánh số trang tự động.

– Kiểm tra chính tả.

Hoạt động 3: Củng cố các kiến thức đã học

3’

• Nhấn mạnh:

– Một trong đặc trưng của hệ soạn thảo văn bản là độc lập giữa việc soạn thảo và trình bày văn bản.

– Khả năng lưu trữ để sau này có thể sửa chữa hoặc sử dụng lại.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu một số qui ước trong việc gõ văn bản

10

2. Một số qui ước trong việc gõ văn bản.

a. Các đơn vị xử lí trong văn bản.

– Kí tự (character).

– Từ (word).

– Câu (sentence).

– Dòng (line).

– Đoạn văn bản (paragraph)

– Trang (page).

Đặt vấn đề: Ngày nay, chúng ta tiếp xúc nhiều với các văn bản được gõ trên máy tính, trong số đó có nhiều văn bản không tuân theo các quy ước chung của việc soạn thảo, gây ra sự không nhất quán và thiếu tôn trọng người đọc. Một yêu cầu quan trọng khi bắt đầu soạn thảo văn bản là phải tôn trọng các quy định chung này để văn bản soạn thảo được nhất quán và khoa học.

• GV giới thiệu sơ lược các đơn vị xử lí trong văn bản. Minh hoạ bằng một trang văn bản.

• Cho HS nêu ví dụ minh hoạ.

• Các nhóm thảo luận và đưa ra kết quả.

10

b. Một số qui ước trong việc gõ văn bản.

– Các dấu ngắt câu như: (.), (,), (:), (;), (!), (?), phải được đặt sát vào từ đứng trước nó, tiếp theo là một dấu cách nếu sau đó vẫn còn nội dung.

– Giữa các từ chỉ dùng một kí tự trống để phân cách. Giữa các đoạn cũng chỉ xuống dòng bằng một lần Enter.

– Các dấu mở ngoặc, đóng ngoặc, … phải được đặt sát vào bên trái (bên phải) của từ đầu tiên và từ cuối cùng.

H. Em hãy cho biết một vài dấu ngắt câu?

• GV đưa ra một số câu với các vị trí khác nhau của dấu ngắt câu rồi cho HS nhận xét.

• Chú ý: Đôi khi vì lí do thẩm mĩ, người ta không theo các qui ước này.

Đ. , . ! : ; ?

• Các nhóm thảo luận và trả lời

Hoạt động 2: Giới thiệu chữ Việt trong soạn thảo văn bản

3

3. Chữ Việt trong soạn thảo văn bản.

a. Xử lí chữ Việt trong máy tính:

Bao gồm các việc chính sau:

• Nhập văn bản chữ Việt vào máy tính.

• Lưu trữ, hiển thị và in ấn văn bản chữ Việt.

Đặt vấn đề: Hiện nay có một số phần mềm xử lí được các chữ như: chữ Việt, chữ Nôm, chữ Thái, … Trong tương lai, sẽ có những phần mềm hỗ trợ chữ của những dân tộc khác ở Việt Nam.

5

b. Gõ chữ Việt:

Hai kiểu gõ chữ Việt phổ biến như hiện nay là:

• Kiểu Telex

• Kiểu VNI.

• Muốn gõ tiếng Việt phải trang bị thêm các phần mềm gõ tiếng Việt.

H. Các em đã biết những chương trình gõ tiếng Việt nào?

• GV giới thiệu 2 kiểu gõ tiếng Việt: Telex và Vni.

H. Cho một câu rồi viết tường minh cách gõ theo kiểu Telex?

Cho một câu dạng tường minh theo kiểu gõ Telex, đọc câu đó?

Đ.Vietkey, Unikey,VietSpel, …

• Cho các nhóm thảo luận và trình bày.

4

c. Bộ mã chữ Việt:

• Bộ mã chữ Việt dựa trên bộ mã ASCII: TCVN3, VNI.

• Bộ mã chung cho các ngôn ngữ và quốc gia: Unicode.

• GV giới thiệu một số bộ mã thông dụng hiện nay.

H. Các em thường dùng bộ mã nào?

• Cho các nhóm thảo luận và trình bày.

5

d. Bộ phông chữ Việt.

• Phông dùng cho bộ mã TCVN3 được đặt tên với tiếp đầu ngữ: .Vn như: .VnTime, .VnArial, …

• Phông dùng bộ mã VNI được đặt tên với tiếp đầu ngữ VNI– như: VNI–Times, VNI–Helve, …

• Phông dùng bộ mã Unicode: Times New Roman, Arial, Tahoma, …

• Để hiển thị và in được chữ Việt, cần có các bộ phông chữ Việt tương ứng với từng bộ mã. Có nhiều bộ phông với nhiều kiểu chữ khác nhau.

2

e. Các phần mềm hỗ trợ tiếng Việt:

Hiện nay, đã có một số phần mềm tiện ích như kiểm tra chính tả, sắp xếp, nhận dạng chữ Việt, … đã và đang được phát triển.

• Hiện nay các hệ soạn thảo đều có chức năng kiểm tra chính tả, sắp xếp.. cho một số ngôn ngữ nhưng chưa có tiếng Việt. Để kiểm tra máy tính có thể làm được các công việc đó với văn bản tiếng Việt, chúng ta cần dùng các phần mềm tiện ích riêng.

Hoạt động 4: Củng cố

3

• Nhấn mạnh:

– Một số qui ước trong việc gõ văn bản.

– Không nên dùng nhiều bộ mã trong một văn bản.

– Không nên dùng quá nhiều phông chữ trong một văn bản.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Giới thiệu màn hình làm việc của Word

10

1. Màn hình làm việc của Word

– Cách 1: Nháy đúp chuột lên biểu tượng của Word trên màn hình nền.

– Cách 2: Kích chuột vào Start → All Programs → Microsoft Word.

a) Các thành phần chính trên màn hình.

Word cho phép người dùng thực hiện các thao tác trên văn bản bằng nhiều cách:

– sử dụng lệnh trong bảng chọn.

– biểu tượng (nút lệnh) tương ứng trên thanh công cụ.

– các tổ hợp phím tắt.

Đặt vấn đề: Từ bài này, chúng ta sẽ tìm hiểu một trong các hệ soạn thảo văn bản thông dụng nhất hiện nay là Microsoft Word ( gọi tắt là Word) của hãng phần mềm Microsoft được thực hiện trên hệ điều hành Windows nên Word tận dụng được các tính năng mạnh của Windows.

• Word được khởi động như mọi phần mềm trong Windows.

H. Nêu các cách khởi động Word?

• Cho HS quan sát hình vẽ trong SGK và giới thiệu màn hình làm việc của Word:

– Thanh tiêu đề

– Thanh bảng chọn

– Thanh công cụ chuẩn

…………..

Đ.

– Nháy đúp lên biểu tượng

– Kích chuột vào Start → All Programs → Microsoft Word.

Hoạt động 2: Giới thiệu thanh bảng chọn, thanh công cụ

10

b) Thanh bảng chọn:

Mỗi bảng chọn chứa các lệnh chức năng cùng nhóm. Thanh bảng chọn chứa tên các bảng chọn: File, Edit, View, Insert, Format, …

• GV giới thiệu cho HS các mục trên thanh bảng chọn.

• Hướng dẫn học sinh quan sát bảng chọn SGK

8

c) Thanh công cụ:

Để thực hiện lệnh, chỉ cần nháy chuột vào biểu tượng tương ứng trên thanh công cụ.

• GV giới thiệu công dụng của thanh công cụ (các nút lệnh)

• Hướng dẫn học sinh quan sát bảng chọn SGK

Thanh công cụ chuẩn

Hoạt động 3: Giới thiệu cách kết thúc phiên làm việc với Word

10

2. Kết thúc phiên làm việc với Word.

• Để lưu văn bản có thể thực hiện một trong các cách sau:

– Cách 1: Chọn File → Save.

– Cách 2: Nháy chuột vào nút lệnh 🖫 trên thanh công cụ chuẩn.

– Cách 3: Nhấn tổ hợp phím Ctrl + S.

• Để kết thúc phiên làm việc với văn bản, chọn File → Close hoặc nháy chuột tại nút ở bên phải bảng chọn.

• Để kết thúc phiên làm việc với Word, ta thực hiện các cách sau:

– Cách 1: Chọn File → Exit .

– Cách 2: Nháy vào nút trên thanh tiêu đề ở góc trên bên phải màn hình Word.

• Soạn thảo văn bản thường bao gồm: gõ nội dung văn bản, định dạng, in ra. Văn bản có thể lưu trữ để sử dụng lại.

• Cho các nhóm thảo luận: Trước khi kết thúc phiên làm việc với Word, ta thực hiện thao tác gì?

• GV giới thiệu các cách lưu văn bản.

• Phân biệt sự khác nhau giữa File → Save và File → Save As

• Các nhóm thảo luận và trả lời.

– Lưu văn bản ( Save)

Hoạt động 4: Củng cố

3

• Nhấn mạnh các cách thực hiện một lệnh trong Word.

H. Hãy phân biệt kết thúc phiên làm việc với Word và kết thúc tệp văn bản?

Đ. Chia nhóm thảo luận và trả lời.

– File → Exit: kết thúc Word

– File → Close: kết thúc tệp văn bản.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn cách mở tệp văn bản

10

3. Soạn thảo văn bản đơn giản.

a. Mở tệp văn bản.

• Tạo văn bản mới:

Cách1: Chọn File → New;

Cách 2: Nháy chuột vào nút 🗋 trên thanh công cụ chuẩn;

Cách 3: Nhấn tổ hợp phím Ctrl + N.

• Mở một tệp văn bản đã có:

Cách 1: Chọn File → Open

Cách 2: Nháy chuột vào nút Open 🗁 trên thanh công cụ chuẩn;

Cách 3: Nhấn tổ hợp phím Ctrl + O.

Đặt vấn đề: Sau khi khởi động, Word mở một văn bản trống với tên tạm làDocument1

• Cho HS đọc SGK và trả lời các câu hỏi, sau đó GV giải thích thêm.

H. Có bao nhiêu cách để tạo một văn bản mới?

H. Hãy nêu các cách mở một tệp văn bản đã có?

• Có thể nháy đúp chuột vào văn bản cần mở để mở văn bản.

• Các nhóm thảo luận và trình bày.

Đ. Có 3 cách.

Đ. Có 3 cách.

Hoạt động 2: Phân biệt con trỏ văn bản và con trỏ chuột

5

b) Con trỏ văn bản và con trỏ chuột.

• Con trỏ văn bản ( còn gọi là con trỏ soạn thảo), trên màn hình cho biết vị trí xuất hiện của kí tự được gõ từ bàn phím.

• Muốn chèn kí tự hay đối tượng vào văn bản, phải đưa con trỏ vào vị trí cần chèn.

• Di chuyển con trỏ văn bản: có 2 cách

+ Dùng chuột: Di chuyển con trỏ chuột tới vị trí mong muốn và nháy chuột.

+ Dùng phím: Nhấn các phím Home, End, Page up, Page Down, các phím mũi tên, hoặc tổ hợp phím Ctrl và các phím đó.

• GV giới thiệu “con trỏ văn bản” và “con trỏ chuột.

•

– Ở trong vùng soạn thảo, con trỏ chuột có dạng I , nhưng đổi thành khi ra ngoài vùng soạn thảo.

– Khi con trỏ chuột di chuyển, con trỏ văn bản không di chuyển.

• HS đọc SGK

Hoạt động 3: Hướng dẫn cách gõ văn bản

5

c) Cách gõ văn bản

• Khi ở cuối dòng, con trỏ soạn thảo sẽ tự động xuống dòng.

• Nhấn phím Enter để kết thúc một đoạn và sang đoạn mới.

• Có 2 chế độ gõ văn bản:

– chèn (Insert) .

– đè (Overtype).

• GV hướng dẫn HS phân biệt hai chế độ gõ văn bản: gõ chèn hoặc gõ đè.

• HS đọc SGK

Hoạt động 4: Hướng dẫn các thao tác biên tập văn bản

20

d) Các thao tác biên tập văn bản.

• Chọn văn bản

– Sử dụng bàn phím: di chuyển con trỏ tới đầu phần văn bản cần chọn. Nhấn phím Shift đồng thời kết hợp với các phím dịch chuyển con trỏ như: ←, →, ↑, ↓, Home, End, … để đưa con trỏ đến vị trí cuối.

– Sử dụng chuột: Kích chuột vào vị trí đầu phần văn bản cần chọn, bấm chuột trái và giữ chuột kéo tới vị trí cuối.

• Xoá văn bản.

– Xoá một vài kí tự: dùng các phím Backspace hoặc Delete.

– Xoá phần văn bản lớn:

+ Chọn phần văn bản muốn xoá;

+ Nhấn một trong 2 phím xoá hoặc chọn Edit → Cut.

• Sao chép.

+ Chọn phần văn bản muốn sao chép

+ Chọn Edit → Copy. Khi đó phần văn bản đã chọn được lưu vào Clipboard;

+ Đưa con trỏ văn bản tới vị trí cần sao chép;

+ Chọn Edit → Paste

• Di chuyển

+ Chọn phần văn bản cần di chuyển

+ Chọn Edit → Cut (phần văn bản tại đó bị xoá và lưu vào Clipboard)

+ Đưa con trỏ tới vị trí mới

+ Chọn Edit → Paste

Đặt vấn đề: Muốn thực hiện một thao tác với phần văn bản nào thì trước hết cần chọn phần văn bản đó (đánh dấu).

• Hướng dẫn HS đọc SGK và trả lời các câu hỏi (có thể sử dụng các HS đã biết).

H. Có bao nhiêu cách chọn văn bản?

H. So sánh cách xoá kí tự bằng các phím Backspace hoặc Delete ?

H. So sánh hai thao tác Sao chép và Di chuyển ?

• Trong thực hành ta có thể dùng phím tắt để thực hiện nhanh các thao tác như:

Ctrl + A chọn toàn bộ văn bản

Ctrl +C tương đương lệnh Copy

Ctrl + X tương đương lệnh Cut

Ctrl +V tương đương lệnh Paste

• Các nhóm thảo luận và trình bày.

Đ. Có 2 cách

Đ.

– Backspace: Xoá kí tự bên trái con trỏ.

– Delete: Xoá kí tự ngay tại vị trí con trỏ.

Đ.

– Sao chép: Sao thành nhiều đoạn văn bản giống nhau.

– Di chuyển: Chuyển đoạn văn bản đến vị trí khác.

Hoạt động 5: Củng cố kiến thức đã học

2

• Nhấn mạnh:

– Các thao tác biên tập văn bản

– Có nhiều cách thực hiện một thao tác nào đó.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Củng cố các khái niệm về soạn thảo văn bản

20

1. Chức năng chính của Word là gì?

2. Hãy sắp xếp các việc sao cho đúng trình tự thường được thực hiện khi soạn thảo văn bản trên máy tính: chỉnh sửa, in ấn, gõ văn bản, trình bày.

3. Khi trình bày văn bản, không thực hiện việc nào dưới đây?

a) Thay đổi khoảng cách giữa các đoạn.

b) Sửa chính tả

c) Chọn cỡ chữ

d) Thay đổi hướng giấy

4. Vì sao bộ mã Unicode có thể dùng chung cho mọi ngôn ngữ của các quốc gia trên thế giới?

5. Cần phải cài đặt những gì để có thể soạn thảo văn bản chữ Việt?

• GV phát phiếu câu hỏi cho các nhóm. Gọi một HS bất kì của mỗi nhóm trả lời, các HS khác bổ sung.

• Các nhóm thảo luận, chuẩn bị trả lời các câu hỏi.

1. Soạn thảo văn bản

2. gõ văn bản → trình bày → chỉnh sửa → in ấn.

3. Sửa chính tả

4. Bộ mã Unicode dùng 2 byte để mã hoá, nên số lượng kí tự có thể mã hoá là 2¹⁶, đủ để mã hoá các kí tự của mọi quốc gia trên thế giới.

5. Cần phải cài đặt:

+ Phần mềm hỗ trợ gõ chữ Việt

+ Phông chữ tiếng Việt

Hoạt động 2: Củng cố các thao tác làm quen với Microsft Word

20

6. Giao diện của Word thuộc loại nào: dòng lệnh; bảng chọn?

7. Tổ hợp phím ghi ở bên phải một số mục trong bảng chọn dùng để làm gì?

8. Muốn huỷ bỏ một thao tác vừa thực hiện, ta có thể dùng những thao tác nào?

9. Muốn lưu văn bản vào đĩa, ta có thể dùng những thao tác nào?

10. Để xoá phần văn bản được chọn và ghi vào bộ nhớ đệm, ta dùng những thao tác nào?

11. Để chèn nội dung có trong bộ nhớ đệm vào văn bản, ta dùng những thao tác nào?

• GV phát phiếu câu hỏi cho các nhóm. Gọi một HS bất kì của mỗi nhóm trả lời, các HS khác bổ sung.

• Các nhóm thảo luận, chuẩn bị trả lời các câu hỏi.

6. bảng chọn

7. phím tắt để thực hiện lệnh tương ứng

8. + nháy chuột vào nút

+ chọn lệnh Edit → Undo

+ nhấn tổ hợp phím Ctrl + Z

9. + chọn lệnh File → Save

+ nhấn tổ hợp phím Ctrl + S

+ nháy chuột vào nút

10. + chọn lệnh Edit → Cut

+ nhấn tổ hợp phím Ctrl + X

+ nháy chuột vào nút

11.+ chọn lệnh Edit→ Paste

+ nhấn tổ hợp phím Ctrl + V

+ nháy chuột vào nút

Hoạt động 3: Củng cố

5

• GV nhấn mạnh các thao tác cơ bản và hướng dẫn HS chuẩn bị cho tiết thực hành.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Khởi động Word và tìm hiểu các thành phần trên màn hình của Word.

20

1. Khởi động Word và tìm hiểu các thành phần trên màn hình của Word.

• Khởi động Word.

• Phân biệt thanh tiêu đề, thanh bảng chọn, thanh trạng thái, các thanh công cụ trên màn hình.

• Tìm hiểu các cách thực hiện lệnh trong Word.

• Tìm hiểu một số chức năng trong các bảng chọn: như mở, đóng, lưu tệp, hiển thị thước đo, hiển thị các thanh công cụ (chuẩn, định dạng, vẽ hình).

• Tìm hiểu các nút lệnh trên một số thanh công cụ.

• Thực hành với thanh cuộn dọc và thanh cuộn ngang để di chuyển đến các phần khác nhau của văn bản.

• GV yêu cầu HS dựa vào bài học, tìm hiểu nội dung của màn hình soạn thảo và thực hiện các thao tác đơn giản. Sau đó trình bày theo yêu cầu của GV (mỗi nhóm một yêu cầu, các nhóm khác bổ sung. Khuyến khích các em có tinh thần ham học hỏi, tự tìm hiểu).

• Các nhóm đọc tài liệu, thực hành và trả lời các yêu cầu của GV.

Hoạt động 2: Hướng dẫn soạn một văn bản đơn giản

20

2. Soạn một văn bản đơn giản:

• Nhập đoạn văn bản: (SGK)

Đơn xin nhập học

• Hướng dẫn học sinh lần lượt các thao tác để soạn một văn bản tiếng Việt.

• Phân biệt con trỏ văn bản và con trỏ chuột.

• Phân biệt chế độ chèn và chế độ đè.

• Phân biệt tính năng của các phím Delete và Backspace.

• Yêu cầu các nhóm nhập đoạn văn bản trên.

• Hướng dẫn HS tạo thư mục cho riêng mình và lưu văn bản với tên Don xin hoc.

• Kết thúc Word.

• HS quan sát trực tiếp trên máy để nhận biết.

• Các nhóm thực hiện và báo kết quả.

Hoạt động 4: Củng cố

5

• Nhắc lại các thao tác cơ bản để soạn thảo văn bản.

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Hướng dẫn thực hành gõ tiếng Việt

25

• Khởi động Winword

• Soạn thảo văn bản (SGK)

HỒ HOÀN KIẾM

• Hướng dẫn HS thực hiện các thao tác để soạn thảo văn bản tiếng Việt, chỉnh sửa văn bản.

• Hãy lưu văn bản vào thư mục riêng của mình đã tạo với tên Ho Guom.

• Sửa chữa văn bản và lưu lại.

• Sao chép đoạn văn bản trên và lưu lại với tên khác.

• Xoá đoạn văn bản vừa sao chép.

• HS có thể dùng các phím tắt để thực hiện nhanh các thao tác

Hoạt động 2: Làm việc với văn bản đã có

15

• Hướng dẫn HS thực hiện các thao tác xử lí một văn bản đã có.

• Mở tệp văn bản: Don xin hoc

• Sửa các lỗi chính tả (nếu có)

• Thay cụm từ “Hữu Nghị” thành “Trưng Vương”, “Đoàn Kết” thành “Quốc Học”, tên HS tành tên của mình.

• Lưu lại văn bản đã sửa

• HS thực hiện các yêu cầu

Hoạt động 3: Củng cố

5

• Nhấn mạnh những thao tác cơ bản.

• Nhắc nhở những sai sót của HS

TL

Nội dung

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của Học sinh

Hoạt động 1: Khái niệm định dạng văn bản – định dạng kí tự

17

• Định dạng văn bản là trình bày các phần văn bản nhằm mục đích cho văn bản được rõ ràng và đẹp, nhấn mạnh những phần quan trọng, giúp người đọc nắm bắt dễ hơn các nội dung chủ yếu của văn bản.

1. Định dạng kí tự:

• Xác định phông chữ, kiểu chữ, cỡ chữ, màu sắc văn bản.

• Cách 1: Sử dụng lệnh

Format → Font …

• Cách 2: Sử dụng các nút lệnh trên thanh công cụ định dạng.

Đặt vấn đề: GV đưa ra 2 văn bản có nội dung giống nhau, một văn bản đã được định dạng và một văn bản chưa định dạng. Cho HS so sánh 2 văn bản trên.

• Để văn bản được trình bày rõ ràng, đẹp mắt… ta cần phải định dạng văn bản. Vậy thế nào là định dạng văn bản?

• GV giới thiệu một số thuộc tính định dạng kí tự. Cho HS đưa ra những thuộc tính khác.

• HS quan sát và đưa ra nhận xét.

• HS tự tìm hiểu và trình bày.

Hoạt động 2: Cách định dạng đoạn văn bản

15

2. Định dạng đoạn văn bản

• Căn lề, khoảng cách giữa các đoạn văn bản, định dạng dòng đầu tiên, khoảng cách giữa các dòng, …

Cách 1: Sử dụng lệnh

Format → Paragraph …

Cách 2: Sử dụng các nút lệnh trên thanh công cụ định dạng.

• GV giới thiệu một số thuộc tính định dạng đoạn văn bản. Cho HS tìm hiểu các thuộc tính còn lại.

• Để định dạng đoạn văn bản trước hết phải xác định đoạn văn bản cần định dạng:

C1: Đặt con trỏ vào trong đoạn văn bản

C2: Chọn một phần đoạn văn bản

C3: Chọn toàn bộ văn bản

• Các nhóm thảo luận và trình bày.

– Các thuộc tính cơ bản của định dạng đoạn gồm có:

+ Căn lề

+ Khoảng cách giữa các dòng trong đoạn văn

+ Khoảng cách đến đoạn văn trước sau.

+ Định dạng dòng đầu tiên

+ Khoảng cách lề đoạn văn so với lề của trang.

Hoạt động 3: Cách định dạng trang văn bản

5

3. Định dạng trang văn bản:

• Kích thước các lề và hướng giấy.

• Sử dụng lệnh:

File → Page Setup …

• GV giới thiệu các thuộc tính định dạng trang văn bản.

Hoạt động 4: Củng cố

5

– Nhấn mạnh cách sử dụng các lệnh định dạng để định dạng văn bản.

– Hướng dẫn HS thực hành bài số 7