HIV/AIDS

Giai đoạn sơ nhiễm và giai đoạn cửa sổ có thời gian ngắn, biểu hiện bệnh không rõ ràng nên cũng có khả năng lây lan, tuy nhiên do số lượng virut ở giai đoạn này còn ít, thời gian ngắn hơn nhiều với giai đoạn không triệu chứng (1-10 năm) nên giai đoạn không triệu chứng có sự lây lan HIV nhiều nhất, người bệnh trong thời gian dài không biết mình nhiễm HIV mặc dù số lượng HIV trong máu rất cao, do đó rất dễ lây qua người khác qua đường máu, đường tình dục,…

HIV không lây qua giao tiếp và sử dụng chung đồ hàng ngày $\Rightarrow$ hoạt động 2, 4, 5 không lây truyền HIV.

1, 3 làm lây truyền HIV vì HIV lây qua đường máu.

Giai đoạn sơ nhiễm HIV: kéo dài 2 tuần-3 tháng, thường không biểu hiện triệu chứng hoặc biểu hiện nhẹ $\Rightarrow$ ý 1, 4 đúng

Có 2 con đường lây truyền ngang: 1 và 2.

Ý 3 là con đường lây truyền dọc.

Virut HIV có thể tiềm sinh vô hạn trong tế bào limphô T, nhưng khi tế bào này hoạt động thì chúng lập tức bị tế bào tiêu diệt. Trong một số tế bào khác như đại thực bào, bạch cầu đơn nhân, virut sinh sản chậm nhưng đều làm rối loạn chức năng của tế bào.

Khi bị nhiễm HIV, bệnh phát triển qua 3 giai đoạn:

+ giai đoạn 1: giai đoạn sơ nhiễm, không có triệu chứng hoặc biểu hiện nhẹ.

+ giai đoạn 2: giai đoạn không triệu chứng, lúc này số lượng tế bào T-CD4 giảm dần, nhưng người bệnh không phát hiện vì không hoặc ít có thay đổi cơ thể

2 giai đoạn này kéo dài 1-10 năm, mà triệu chứng không rõ ra bên ngoài nên nhiều người không hay biết mình nhiễm HIV cho đến khi bước vào giai đoạn 3

+ giai đoạn 3: giai đoạn biểu hiên các triệu chứng AIDS, giai đoạn này biểu hiện rất rõ nhiều bệnh cơ hội xuất hiện.

Chỉ có ý 3 là lây truyền dọc.

Ý 1, 2, 4 là lây truyền ngang.

Virut HIV có các đặc điểm 2, 3.

Ý 1 sai vì hạt virut HIV chứa 2 phân tử ARN.

Virus HIV có vật chất di truyền là ARN; khi xâm nhập vào tế bào chủ, chúng sao mã ngược thành ADN mạch đơn dựa trên khuôn ARN nhờ enzym sao mã ngược. Sau đó cũng nhờ enzim này để tổng hợp nên mạch ADN thứ 2 tạo ADN kép → ADN kép tích hợp vào ADN tế bào chủ, nhân đôi cùng hệ gen người, chúng phiên mã tổng hợp ARN virut → tổng hợp prôtêin virut → HIV được tạo thành và phóng thích ra ngoài.

Giai đoạn 3- giai đoạn biểu hiện triệu chứng AIDS: các bệnh cơ hội xuất hiện: tiêu chảy, viêm da, sưng hạch, lao, ung thư Kapôsi, mất trí, sốt kéo dài, sụt cân … $\Rightarrow$ ý 2, 6, 7 đúng.

Giai đoạn 2 của nhiễm HIV – giai đoạn không triệu chứng: kép dài 1-10 năm, số lượng tế bào limphô T-CD4 giảm dần $\Rightarrow$ ý 3, 5 đúng.

Giai đoạn nhiễm HIV không triệu chứng: Sau khi hệ thống miễn dịch đã phản ứng và xét nghiệm tìm kháng nguyên đã trở thành dương tính, người nhiễm sẽ tiếp tục sống với HIV mà không có triệu chứng gì trong thời gian trung bình là khoảng 8-9 năm. Thời gian này có thể dao động ít nhất là một năm cho đến hàng thập kỷ. Chính khoảng thời gian không có triệu chứng này đã khiến cho việc nhận biết cũng như khống chế nạn dịch này trở nên khó khăn. Để xác định một người có bị nhiễm HIV hay không trong khoảng thời gian này là phải tiến hành xét nghiệm HIV .

Ở nước bọt, HIV có số lượng ít không đủ để gây bệnh.

Số lượng virut HIV cao hơn nước bọt là sữa, kế đến là tinh dịch và cao nhất là trong máu.

HIV có nhiều trong máu (từ 1.000-10.000 virut/1ml máu) kế đến là tinh dịch, dịch tiết âm đạo của người nhiễm HIV/AIDS. Sữa có HIV với số lượng thấp hơn.

Giai đoạn sơ nhiễm HIV: kéo dài 2 tuần-3 tháng, thường không biểu hiện triệu chứng hoặc biểu hiện nhẹ $\Rightarrow$ ý 1, 4 đúng.

Giai đoạn 2 của nhiễm HIV – giai đoạn không triệu chứng: kép dài 1-10 năm, số lượng tế bào limphô T-CD4 giảm dần $\Rightarrow$ ý 3, 5 đúng.

Giai đoạn 3- giai đoạn biểu hiện triệu chứng AIDS: các bệnh cơ hội xuất hiện: tiêu chảy, viêm da, sưng hạch, lao, ung thư Kapôsi, mất trí, sốt kéo dài, sụt cân … $\Rightarrow$ ý 2, 6, 7 đúng.

Virut ôn hòa là những virut vừa thực hiện chu trình tiềm tan vừa có thể thực hiện chu trình sinh tan. Virut HIV có thể tiềm sinh vô vạn trong tế bào bạch cầu Th, vật chất di truyền của nó xen vào ADN tế bào chủ, nhân đôi với hệ gen tế bào chủ $\Rightarrow$ virut HIV là virut ôn hòa.

Giai đoạn sau nhiễm, khi mà HIV được sản sinh nhiều nhưng các xét nghiệm tìm kháng thể cho kết quả âm tính, được gọi là giai đoạn cửa sổ. Với sự phát triển của các xét nghiệm có độ nhạy cao hơn cũng như các xét nghiệm tìm kháng nguyên HIV, giai đoạn cửa sổ đang dần dần được rút ngắn lại. Tuy nhiên giai đoạn cửa sổ này vẫn là một cản trở lớn đến việc sàng lọc một cách có hiệu quả, đặc biệt là trong công tác an toàn truyền máu.

HIV có nhiều trong máu (từ 1.000-10.000 virut/1ml máu) kế đến là tinh dịch, dịch tiết âm đạo của người nhiễm HIV/AIDS. Sữa có HIV với số lượng thấp hơn.

Ngoài ra cũng tìm thấy HIV trong các dịch khác của cơ thể: nước bọt, đờm, nước mắt nhưng với số lượng rất ít không đủ để lây bệnh $\Rightarrow$ 5, 6, 7 đúng.

Trường hợp có thể lây truyền HIV là I, II, V (đường máu), 3 (đường tình dục).

Ý IV sai vì HIV không lây qua đường hô hấp hay tiêu hóa thông thường.

HIV có thể lây truyền trực tiếp từ mẹ sang con khi thai còn nằm trong tử cung, khi chuyển dạ, sau khi sinh và trong thời kỳ cho bú. Tất cả những trẻ của những bà mẹ có HIV dương tính đều có khả năng bị lây nhiễm HIV nhưng thực tế chỉ có khoảng 30-35% trẻ của các bà mẹ này bị lây nhiễm HIV từ mẹ . Sự lây truyền HIV từ mẹ sang con có thể xảy ra ở ba giai đoạn của thai kỳ với tỷ lệ lây truyền khác nhau, lây truyền qua tử cung thường gặp vào 3 tháng giữa thai kỳ chiếm khoảng 30-50%. Lây truyền cao nhất là trong giai đoạn chuyển dạ 60-65%.

HIV truyền từ mẹ sang con khi thai còn nằm trong tử cung: HIV từ máu của mẹ qua màng nhau thai vào bào thai. Màng nhau thai trở nên mỏng hơn trong những tháng của thời kỳ thai nghén. Các tế bào CD 4 có chứa các virut HIV. Sự lây truyền này có thể xảy ra suốt từ quý đầu cho đến khi đủ tháng do HIV được truyền trực tiếp từ mẹ sang thai nhi qua bánh nhau. Người ta cũng thấy HIV trong tổ chức não, thận, gan của bào thai tuy nhiên cơ chế virut được truyền qua bánh nhau rất phức tạp và tuỳ thuộc vào từng cá nhân của thai phụ. Bánh nhau có một màng ngăn cách với tử cung của người mẹ để bảo vệ thai nhi. Thông thường các mầm bệnh rất khó đi qua màng ngăn cách này. Sự ngăn cách để bảo vệ thai nhi rất phức tạp và có thể có nhiều yếu tố tham gia, đặc biệt là các bạch cầu đơn nhân, các đại thực bào tại các gai nhau. Chính sự ngăn cách này đã bảo vệ cho khoảng 60-70 % con của các bà mẹ nhiễm HIV không bị lây nhiễm HIV từ những bà mẹ. Tuy nhiên khi bị nhiễm HIV, có thể có một số tác động làm giảm khả năng chống đỡ nên đã cho phép HIV trong máu mẹ trực tiếp lách qua màng ngăn cách này sang thai nhi hoặc những tháng cuối, màng ngăn cách này mỏng đi càng làm thuận lợi cho virut trực tiếp từ máu mẹ sang thai nhi. Virut cũng có thể từ các tế bào CD4 có chứa HIV, lọt qua màng ngăn cách này mà sang thai nhi. Các đại thực bào khi diệt các tế bào có HIV trong những trường hợp đặc biệt đã lọt qua màng ngăn cách tại màng nhau truyền sang thai nhi. Trong những trường hợp viêm nhiễm ở ba tháng đầu hay ba tháng giữa, màng nhau bị thay đổi cấu trúc làm cho virut dễ dàng sang thai nhi. Trong ba tháng cuối bề dày của các hội bào ở các gai nhau mỏng, virut dễ xâm nhập vào thai nhi.

HIV lây truyền trong chuyển dạ: Tử cung co bóp và chảy máu, các vết rách ở âm đạo và cổ tử cung gây chảy máu. Chấn thương bào thai hoặc các vết rách gây chảy máu do cắt tầng sinh môn, do dùng kềm hoặc giác hút. Nuốt dịch âm đạo có chứa HIV. Trong chuyển dạ, các cơn co tử cung làm cổ tử cung xoá và mở, làm tổn thương các mạch máu nhỏ và gây chảy máu vào đường sinh dục của thai phụ. Khi máu chảy vào âm đạo làm tăng nguy cơ nhiễm HIV khi thai đi qua âm đạo người mẹ. Khi thăm khám làm xây xước thành âm đạo, cổ tử cung gây chảy máu từ người mẹ vào đường sinh dục. Nếu cuộc đẻ có can thiệp như cắt tầng sinh môn, đặt kềm hoặc giác hút thì các mạch máu lớn bị tổn thương, máu chảy nhiều làm tăng khả năng nhiễm HIV cho thai nhi. Khi thai qua đường âm đạo để ra ngoài có thể nuốt dịch âm đạo có nhiều HIV vào đường tiêu hoá. Những xây xước da và niêm mạc của trẻ sơ sinh do thăm khám hay thủ thuật, virut qua những chỗ xây xước đó mà xâm nhập vào thai nhi. Trong những trường hợp đặc biệt, các đại thực bào đã nuốt những tế bào có HIV ở bên trong, vì vậy khi những đại thực bào này lọt qua màng ngăn cách của bánh nhau sang được máu của thai nhi đã truyền virut cho thai .

HIV lây truyền qua sữa mẹ: Sữa mẹ có chứa HIV; Núm vú bị chấn thương và có thể bị chảy máu sẽ làm tăng nguy cơ lây truyền HIV nếu trẻ bú mẹ. Trong thời kỳ sau đẻ, HIV từ những bạch cầu trong máu mẹ qua các mạch máu thẩm thấu vào các nang sữa rồi qua sữa mẹ mà sang con. Ở Châu Phi, trẻ em bị lây truyền qua sữa mẹ chiếm tỉ lệ 16% đến 42%, vì vậy người ta khuyên những phụ nữ có HIV dương tính, khi có điều kiện và có những thức ăn thay thế thì không nên cho con bú mà nên nuôi con bằng thức ăn thay thế để cắt nguồn lây HIV qua sữa mẹ.

Ý 1 đúng.

Ý 2 sai vì virut HIV có dạng hình cầu.

Ý 3 sai vì lõi virut HIV là ARN.

Vì HIV lây truyền qua đường máu, đường tình dục, từ mẹ sang con nên những đối tương sử dụng chung bơm kim tiêm như người nghiện ma túy, hay người quan hệ tình dục bừa bãi, không an toàn như gái mại dâm là những đối tượng dễ bị lây nhiễm HIV.