Khái niệm và phân loại cách ly sinh sản

Khái niệm và phân loại cách ly sinh sản

4.9/5

Tác giả: Thầy Tùng

Đăng ngày: 19 Aug 2022

Lưu về Facebook:
Hình minh họa Khái niệm và phân loại cách ly sinh sản

Lý thuyết về Khái niệm và phân loại cách ly sinh sản

Khái niệm và phân loại cách ly sinh sản

Cách li sinh sản được hiểu là các trở ngại trên cơ thể sinh vật (những trở ngại sinh học) ngăn cản các cá thể giao phối với nhau hoặc ngăn cản việc tạo ra con lai hữu thụ nay cả khi các sinh vật này sống cùng một chỗ.

- Cách li sinh sản bao gồm cách li trước hợp tử và cách li sau hợp tử:

Cách li trước hợp tử :

Những trở ngại ngăn cản các cá thể giao phối với nhau để sinh hợp tử được gọi là cách li trước hợp tử.

Cách li nơi ở (cách li sinh cảnh) : do sống ở những sinh cảnh khác nhau nên không giao phối với nhau.

Cách li tập tính : do tập tính giao phối khác nhau nên không giao phối được với nhau.

Cách li thời gian (mùa vụ, sinh thái) : do mùa sinh sản khác nhau nên không giao phối được với nhau.

 ­Cách li cơ học :  do đặc điểm cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau nên không thể giao phối với nhau.     

+ Cách li sau hợp tử : là những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc tạo ra con lai hữu thụ.

Cách li sau hợp tử : 

Những trở ngại ngăn cản việc tạo ra con lai hoặc ngăn cản tạo ra con lai hữu thụ, thực chất là cách li di truyền, do không tương hợp giữa 2 bộ NST của bố mẹ về số lương, hình thái, cấu trúc.

+ Thụ tinh được nhưng hợp tử không phát triển.

+ Hợp tử phát triển nhưng con lai không sống hoặc con lai bất thụ.

Vai trò của các cơ chế cách li :

+ Ngăn cản các quần thể của loài trao đổi vốn gen cho nhau, do vậy mỗi loài duy trì được những đặc trưng riêng

+ Ngăn cản các quần thể của loài trao đổi vốn gen cho nhau, củng cố tăng cường sự phân hoá thành phần kiểu gen trong quần thể bị chia cắt. 

Bài tập tự luyện có đáp án

Câu 1: Không giao phối được do chênh lệch về mùa sinh sản như thời gian ra hoa thuộc dạng cách li

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

- Cách li nơi ở là dạng cách li do nơi phân bố khác nhau.

- Cách li cơ học là dạng cách li do đặc điểm hình thái, cấu trúc cơ quan giao cấu hoặc giao tử không phù hợp.

-Cách li tập tính là do tập tính sinh sản (thu hút bạn tình) khác nhau.

Cách li thời gian (mùa vụ): Không giao phối được do chênh lệch về mùa sinh sản như thời gian ra hoa thuộc dạng cách li.

Câu 2: Các cá thể khác loài có cấu tạo cơ quan sinh sản khác nhau nên không thể giao phối với nhau. Đó là dạng cách li

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Cách li cơ học: các cá thể thuộc các loài khác nhau có thể có cấu tạo cơ quan sinh dục khác nhau nên chúng không thể giao phối với nhau. (SGK cơ bản trang 124).

Câu 3: Lừa lai với ngựa sinh ra con la không có khả năng sinh sản. Hiện tượng này thuộc dạng cách li nào dưới đây?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Cách li sau hợp tử là những trở ngại ngăn cản tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc con lai hữu thụ, đây là hiện tượng con lai sinh trưởng phát triển bình thường nhưng bất thụ. 

Câu 4: Hình thức cách li nào xảy ra do sự sai khác trong bộ NST, trong kiểu gen mà sự thụ tinh không có kết quả hoặc hợp tử không có khả năng sống, hoặc con lai sống được nhưng không có khả năng sinh sản;

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết
Đó là đặc điểm của cách li di truyền (chú ý chữ NST)

Câu 5: 1 nhóm quần thể gồm các cá thể có khả năng giao phối với nhau và sinh ra đời con có sức sống, khả năng sinh sản và cách ly sinh sản với các nhóm quần thể khác được gọi là:

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết
Loài là một nhóm cá thể có vốn gen chung, có những tính trạng chung về hình thái, sinh lí, có khu phân bố xác định, trong đó các cá thể giao phối với nhau và được cách li sinh sản với các nhóm quần thể thuộc các loài khác.

Câu 6: Những loài ít di động hoặc không có khả năng di động dễ chịu ảnh hưởng của hình thức cách li nào?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Bọn chịu ảnh hưởng (ở đây là 1 cách bị động) nhiều của cách li địa lí là bọn ít di chuyển hoặc ko di chuyển, kiến thức này lấy trong sgk nâng cao phần các cơ chế cách li

- Còn trong sgk cơ bản ở phần Quá trình hình thành loài: những loài phát tán mạnh thì nó đi xa được, chủ động phát tán đi xa nên thường hình thành loài mới bằng con đường địa lý, còn bọn ít di động thì thường hình thành loài bằng con đường sinh thái.

Nên với câu hỏi này mình chọn Cách li địa lí. (Khi nào câu hỏi hỏi về SV ít di động thường “HÌNH THÀNH LOÀI” bằng con đường nào thì mới là cách li sinh thái)

Câu 7: Nhóm quần thể kí sinh trên loài vật chủ xác định hoặc trên những phần khác nhau của cơ thể vật chủ gọi là:

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

+ Nòi sinh học: là nhóm quần thể kí sinh trên loài vật chủ xác định hoặc trên những phấn khác nhau của cùng một loại vật chủ.

Câu 8: Dạng cách li không thuộc cách li trước hợp tử là

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Cách li trước hợp tử gồm:

+ Cách li sinh thái

+ Cách li tập tính

+ Cách li cơ học

Câu 9: Nhóm quần thể thích nghi với những điều kiện sinh thái nhất định, mỗi nòi chiếm một sinh cảnh phù hợp gọi là:

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết
Nòi sinh thái là nhóm quần thể thích nghi với những điều kiện sinh thái xác định. Trong cùng một khu vực địa lí có thể tồn tại nhiều nòi sinh thái, mỗi nòi chiếm một sinh cảnh phù hợp.

Câu 10: Phát biểu nào dưới đây là không đúng:

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Nòi địa lí: nhóm quần thể phân bố trong một khu vực địa lí xác định, hai nòi địa lí khác nhau có khu phân bố không trùm lên nhau. 

Câu 11: Hình thức cách li nào xảy ra giữa các nhóm cá thể trong quần thể hoặc giữa các quần thể trong loài sống trong cùng một khu vực địa lý và thích ứng với những điều kiện sinh thái khác

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết
Hình thức cách li nào xảy ra giữa các nhóm cá thể trong quần thể hoặc giữa các quần thể trong loài sống trong cùng một khu vực địa lý và thích ứng với những điều kiện sinh thái khác là Cách li sinh thái (SGK nâng cao)

Câu 12: Trong điều kiện tự nhiên dấu hiệu nào là quan trọng nhất để phân biệt loài

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Trong điều kiện tự nhiên dấu hiệu Cách li sinh sản là quan trọng nhất để phân biệt 2 loài.

Câu 13: Tiêu chuẩn loài nào dưới đây được dùng để phân biệt hai loài gần gũi với nhau:

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Để phân biệt loài này với loài kia, nhiêu lúc chúng ta phải sử dụng nhiều đặc điểm về hình thái, sinh lí, sinh hóa, di truyền....

Câu 14: Tiêu chuẩn hay nhóm tiêu chuẩn nào được dùng thông dụng để phân biệt hai loài giao phối có quan hệ thân thuộc?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Tiêu chuẩn để phân biệt các loài giao phối có quan hệ thân thuộc, có các đặc điểm hình thái rất giống nhau là cách li sinh sản

Câu 15: Cách li sau hợp tử không phải là

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Cách li sau hợp tử là những trở ngại ngăn cản tạo ra con lai hoặc ngăn cản việc con lai hữu thụ. => Không phải trở ngại ngăn cản sự thụ tinh.  

Câu 16: Nòi địa lí là:

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết
Nòi địa lí: nhóm quần thể phân bố trong một khu vực địa lí xác định, hai nòi địa lí khác nhau có khu phân bố không trùm lên nhau.

Câu 17: Cách li trước hợp tử là

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Là những trở ngại ngăn cản các sinh vật giao phối với nhau được gọi là cơ chế cách li trước hợp tử, ví dụ hạt phấn loài này không nảy mầm được trên nhụy của loài khác

Câu 18: Không giao phối được do chênh lệch về mùa sinh sản như thời kì ra hoa, đẻ trứng thuộc dạng cách li nào?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Cách li sinh thái: Không giao phối được do chênh lệch về mùa sinh sản như thời kì ra hoa, đẻ trứng  (xem SGK 12 NC tr 165)

Câu 19: Trong quá trình tiến hoá, cách li địa lí có vai trò

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Cách li địa lí góp phần duy trì sự khác biệt về tần số alen và thành phần kiểu gen giữa các quần thể được tạo ra bởi các nhân tố tiến hóa. => hạn chế sự giao phối tự do giữa các cá thể thuộc các quần thể cùng loài.  

Câu 20: Tiêu chuẩn hay nhóm tiêu chuẩn nào được dùng thông dụng để phân biệt hai loài vi khuẩn có quan hệ thân thuộc?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết
Đối với vi khuẩn, người ta thường sử dụng tiêu chuẩn sinh hóa.

Câu 21: Điều khẳng định nào dưới đây là đúng đối với các loài sinh sản hữu tính?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

ý "Loài nào có số lượng gen càng lớn thì sẽ có nguồn nguyên liệu thứ cấp cho chọn lọc tự nhiên càng phong phú" đúng.

Các ý còn lại sai vì:

+ loài sinh sản hữu tính thì bộ NST phải lưỡng bội; và sự tổ hợp lại sẽ là tổ hợp lại gen nên tính trên số lượng gen chứ không phải NST

+ số lượng ADN không nói lên mức độ tiến hóa, cũng như sự phong phú về nguyên liệu cho CLTN

+ nguồn nguyên liệu thứ cấp cho CLTN càng phong phú khi số lượng gen càng lớn (càng có nhiều kiểu tổ hợp, dẫn đến nhiều KH hơn...)

Câu 22: Dạng cách li nào đánh dấu sự hình thành loài mới?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Dạng cách li đánh dấu sự hình thành loài mớiCách li sinh sản (SGK)

Câu 23: Tiêu chuẩn loài nào dưới đây thường được dùng đầu tiên để phân biệt đối với những loài khác xa nhau?

  • A
  • B
  • C
  • D
Bấm vào đây để xem đáp án chi tiết

Với những loài khác xa nhau, hình khái có sự khác biệt rõ rệt => thường sử dụng tiêu chuẩn hình thái - vì tiêu chuẩn hình thái dễ sử dụng.