Chuỗi thức ăn
a. Định nghĩa:
Là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắc xích của chuỗi.
b. Phân loại:
Chuỗi thức ăn mở đầu bằng cây xanh à động vật ăn thực vật à động vật ăn động vật.
Ví dụ: cây ngô à sâu ăn lá ngô à nhái à rắn hổ mang à diều hâu
Chuỗi thức ăn mở đầu bằng chất hữu cơ bị phân giải à sinh vật phân giải mùn, bã hữu cơ à động vật ăn sinh vật phân giải à các động vật ăn động vật khác
Ví dụ: lá, cành khô à mối à nhện à thằn lằn
Lưới thức ăn và bậc dinh dưỡng
Lưới thức ăn
Mỗi loài trong quần xã thường là mắt xích của nhiều chuỗi thức ăn. Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành lưới thức ăn
Bậc dinh dưỡng:
Trong 1 lưới thức ăn tất cả các loài có cùng mức dinh dưỡng hợp thành bậc dinh dưỡng. Có nhiều bậc dinh dưỡng:
+ Bậc dinh dưỡng cấp 1: là các sinh vật sản xuất, bao gồm các sinh vật có khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ của môi trường.
+ Bậc dinh dưỡng cấp 2: là các sinh vật tiêu thụ bậc 1 bao gồm các động vật ăn sinh vật sản xuất.
+ Bậc dinh dưỡng cấp 3: là các sinh vật tiêu thụ bậc 2 bao gồm các động vật ăn thịt, chúng ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1.
+ Bậc cuối cùng là bậc dinh dưỡng cao cấp nhất. Là sinh vật ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1,2,3 …
Tháp số lượng: được xây dựng trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Trong 1 lưới thức ăn tất cả các loài có cùng mức dinh dưỡng hợp thành bậc dinh dưỡng.
=> "Xác định bằng số lượng loài của bậc dinh dưỡng" sai
Khi chuyển từ bậc dinh dưỡng thấp lên bậc dinh dưỡng cao liền kề trong chuỗi thức ăn, năng lượng trung bình mất đi tới 90% cho hô hấp, các phần chất sống mà bậc dinh dưỡng sau không sử dụng hết. Do đó chuỗi thức ăn không kéo dài.
sinh vật mắt lưới nào càng xa vị trí sinh vật sản xuất thì có sinh khối trung bình càng nhỏ. Đây chính là quy luật hình tháp sinh thái. => sinh vật sản xuất có khối lượng trung bình lớn nhất
Nhóm sinh vật có mức năng lượng cao nhất trong hệ sinh thái là sinh vật sản xuất.
Tiêu diệt bớt diều hâu → số lượng rắn hổ mang tăng → số chuột đồng giảm do bị rắn ăn thịt nhiều hơn.
Bậc dinh dưỡng cao nhất dễ bị tuyệt chủng nhất vì ít năng lượng nhất.
Bậc dinh dưỡng cấp 1 là tảo, cấp 2 là tôm, cấp 3 là cá rô, cấp 4 là chim bói cá
Quan hệ dinh dưỡng trong quần xã cho ta biết dòng năng lượng trong quần xã. Vì năng lượng được truyền qua các bậc dinh dưỡng.
Kiến thức SGK Sinh học lớp 12 cơ bản trang 193
Bậc dinh dưỡng = bậc tiêu thụ + 1
Vì sinh vật sản xuất là bậc dinh dưỡng 1; sinh vật tiêu thụ bậc 1 là bậc dinh dưỡng 2,…
Sâu và châu chấu là sinh vật tiêu thụ bậc 1 => chim chích và ếch xanh là sinh vật tiêu thụ bậc 2
Kiến thức SGK Sinh học lớp 12 cơ bản trang 191
Sinh vật sản xuất là sinh vật có khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ => cây xanh và tảo thuộc nhóm này
Tháp năng lượng: là hoàn thiện nhất, được xây dựng trên số năng lượng được tích luỹ trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích trong 1 đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Có 2 loại chuỗi thức ăn: bắt đầu bằng các sinh vật tự dưỡng và bắt đầu bằng các sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ.
Quan sát một tháp sinh khối, ta có thể biết được mức độ dinh dưỡng của từng bậc và của toàn bộ quần xã.
Cây xanh là sinh vật sản xuất, không phải sinh vật tiêu thụ
Sâu ăn lá ngô, nhái, rắn hổ mang đúng
Cây ngô sai vì nó không có mắt xích trước
Diều hâu sai vì không có mắt xích sau
Chuỗi thức ăn: cỏ = > dê = > hổ = > vi sinh vật, hổ được xếp là sinh vật tiêu thụ bậc 2.
Kiến thức SGK Sinh học lớp 12 cơ bản trang 191
(1) Tất cả các loài động vật đều được xếp vào nhóm động vật tiêu thụ.
(2) Một số loại nấm được xếp vào nhóm sinh vật phân giải.
(3) Xác chết của sinh vật được xếp vào thành phần hữu cơ của môi trường.
(4) Tất cả các loài sinh vật đều được xếp vào nhóm sinh vật phân giải.
Số phát biểu sai là:
Các phát biểu sai là : (1),(4)
Có 3 loại tháp sinh thái là tháp số lượng, tháp sinh khối và tháp năng lượng. Trong đó tháp năng lượng là hoàn thiện nhất vì được xây dựng dựa trên mức năng lượng được tích lũy ở mỗi bậc dinh dưỡng, luôn tuân theo dạng đáy lớn đỉnh nhỏ.
Sinh vật tạo ra nguồn chất hữu cơ đầu tiên cho hệ sinh thái là sinh vật tự dưỡng: rêu, dương xỉ
Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới