Giáo án địa lí 6 cả năm phương pháp mới 5 bước hoạt động

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

Tg

Hoạt đông của Thầy và trò

Ghi bảng

18’

20’

GV diễn giảng:Môn địa lí là một môn khoa học có từ lâu đời.Những người đầu tiên nghiên cứu địa lí là những nhà đi biển-Các nhà thám hiểm.Họ đó đi khắp nơi trên bề mặt trái đát để nghiên cứu thien nhiên,ghi lại những điều tai nghe mắt thấy rồi viết ra kể lại...

? Vậy môn địa lí sẽ giúp các em hiểu được những vấn đề gỡ?

HS:Tìm hiểu về Trái đất với các đặc điểm về vị trí trong vũ trụ,hình dỏng kớch thước,những vận động của nó và các thành phần tự nhiên cấu tạo nên trái đất gồm:đát đá ,không khí ,nước ,sinh vật...

GV:Học địa lí các em sẽ gặp nhiều các hiện tượng không phải lúc nào cũng xảy ra trước mắt.Vì vậy các em nhiều khi phải quan sát chúng trờn tranh ảnh hình vẽ và nhất là trên bản đồ

GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu SGK phần mục lục.

• Chương trình được chia thành mấy chương.
• Chương I có tên gọi là gì ?

HS: Tìm hiểu qua SGK trả lời

GV: Trong chương này chúng ta tìm hiểu những gì ?

- Chương II có tên gọi là gì ?

HS: Dựa vào mục lục SGK trả lời .

- GV yêu cầu HS trả lời.

- GV chuẩn kiến thức.

. ? Để học tốt môn địa lí các em cần học như thế nào?

HS:

GV: Treo bản đồ, lược đồ ... và giới thiệu nội dung trong bản đồ cho HS hiểu.

? Trong qỳa trình học mụn địa lý ta cần phải quan sát các sự vật, hiện tượng địa lý ở đâu?

HS: Bản đồ, lược đồ, tranh ảnh, SGK .

GV: Liờn hệ thực tế: Vì sao cú hiện tượng ngày đêm?

GV: sau khi học xong chương trình địa lí 6, các em có thể vận dụng vào giải thích được các sự vật, hiện tượng tự nhiên xảy ra xung quanh chúng ta.

? Em hãy cho một vài ví dụ về hiện tượng tự nhiên xảy ra xung quanh chúng ta ?

HS: hiện tượng ngày, đêm; hiện tượng gió mưa, sự phân bố của các kiểu địa hình, sụng ngũi, thực vật, động vật…

GV nhận xột, chuẩn xỏc kiến thức.

1.Nội dung của môn học địa lí lớp 6

* Chương trình địa lí lớp 6 chia thành hai chương.

- Chương I: Trái Đất

+ Tìm hiểu những đặc điểm vị trí hình dạng của trái đát

+ Giải thích được các hiện tượng xảy ra trên bề mặt Trái Đất

- Chương II: Các thành phần tự nhiên của Trái Đất.

+ Tìm hiểu những tác động của nội lực và ngoại lực đối với địa hình

+ Sự hình thành các mỏ khoáng sản

+ Hiểu được lớp không khí và những tác động xung quanh.

II.Cần học môn địa lí như thế nào ?

- Tập qsát sự vật, hiện tượng địa lý trờn bản đồ.

- Khai thác kiến thức qua hình vẽ trong sách giáo khoa.

- Hình thành kỹ năng quan sát và xử lý thông tin

- Liên hệ những điều đó học vào thực tế, quan sát và giải thích những hiện tượng địa lý xảy ra xung quanh mỡnh

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

Tg

Hoạt đông của Thầy và trò

NDKT cần khắc sâu

10p

10p

15p

Hoạt động 1: (cá nhân)

Bước 1:

GV treo tranh các hành tinh trong hệ Mặt Trời (hoặc HS tự quan sát H 1) kết hợp vốn hiểu biết hãy:

- Kể tên 9 hành tinh trong hệ Mặt Trời ?

- Cho biết Trái Đất nằm ở vị trí thứ mấy trong các hành tinh theo thứ tự xa dần Mặt Trời ?

? ý nghĩa của vị trí thứ ba theo thứ tự xa dần của Trái Đất?

Hoạt động 2:

HĐ 2.1 (cá nhân)

Bước 1: GV yêu cầu HS quan sát hình trang 5 (Trái Đất chụp từ vệ tinh), hình 2, 3 (tr 7 – SGK) kết hợp vốn kiến thức hãy nhận xét:

- Về kích thước của Trái Đất ?

- Theo em Trái Đất có hình gì ?

Bước 2:

• GV yêu cầu HS trả lời.
• GV chuẩn kiến thức.

HĐ 2.2 (nhóm)

Bước 1: GV quay qua địa cầu và cho HS quan sát:

Nhóm 1:

- Chỉ trên quả địa cầu hai cực Bắc, Nam ?

- Đánh dấu trên địa cầu những đường nối liền cực Bắc và Nam ?

- Có thể vẽ được bao nhiêu đường từ cực Bắc đến cực Nam ?

- So sánh độ dài của các đường dọc ?

? Tìm trên quả địa cầu và bản đồ KT gốc và KT đối diện với KT gốc ?

Nhóm 2:

- Chỉ trên quả địa cầu cực Bắc và Nam ?

- Đánh dấu trên quả địa cầu những vòng tròn xung quanh nó ?

- Có thể vẽ bao nhiêu vòng tròn ?

- So sánh độ dài của các vòng tròn đó ?Tìm trên quả địa cầu vĩ tuyến gốc – xác định.

Bước 2:

• GV yêu cầu HS trả lời.
• GV chuẩn kiến thức.

? Tại sao phải chọ một kinh tuyến gốc, một vĩ tuyến gốc?

- Để tính trị số cua các kinh tuyến và vĩ tuyến khác

kinh tuyến đối diện kinh tuyến gốc là kinh tuyến bnhiêu độ?

- Để căn cứ số trị của các KT,VT khác.

- Để làm ranh giới BCĐ,BCT,NCB, NCN.

? Kinh tuyến Đông, ktuyến tây ?

? Nửa cầu Đông, nửa cầ Tây?

? Xác định NCB,NCN,VTB,VTN?

? Công dụng của các đường kt,vt?

? Vậy Việt Nam ở vào khoảng những kinh,vĩ độ nào?

I- Vị trí của Trái Đất trong hệ Mặt Trời.

- Trái Đất ở vị trí thứ 3 trong số chín hành tinh thuộc hê Mặt Trời.

- ý nghĩa của vị trí thứ 3 : vị trí thứ 3 là một trong những điều kiện quan trọng góp phần tạo nên Trái Đất là hành tinh duy nhất có sự sống trong hệ Mặt Trời.

II- Hình dạng, kích thước của Trái Đất – hệ thống kinh – vĩ tuyến.

1- Hình dạng và kích thước

- TĐất có dạng hình cầu

- Trái Đất có kích thước rất lớn (bán kính 6378 km, xích đạo: 40076). - Quả địa cầu là mô hình thu nhỏ của Trái Đất.

2- Hệ thống kinh – vĩ tuyến

*- Kinh tuyến: những đường dọc nối liền hai điểm cực Bắc và Nam.

*- Vĩ tuyến: vòng tròn vuông góc với kinh tuyến.

*- Kinh tuyến gốc là KT số O^o đi qua đài thiên văn Grin-uyt của Anh.

*- Vĩ tuyến gốc: vĩ tuyến số O^o (xíc đạo)

- KTĐ: những kt nằm bên phải kt gốc.

- KTT: những kt nằm bên trái kt gốc.

- Vĩ tuyến Bắc: những vĩ tuyến nằm từ xich đạo đến cực Bắc

- Vĩ tuyến Nam: những vĩ tuyến nằm từ xích đạo đến cực Nam

- NCĐ: nửa cầu nằm bên phaỉ vòng kt 20 T và 160 Đ, trên đó có các châu: Âu, á Phi, Đại Dương.

- NCT: nửa cầu nằm bên trái vòng kt 20 T và 160 Đ, trên đó có toàn bộ châu Mĩ

- NCB: nửa bề mạt địa cầu tính từ xích dạo đến cực Bắc.

- NCN: nửa bề mặt địa cầu tính từ xích đạo đến cực Nam

* Công dụng của các đường kt,vt: dùng để xác định vị trí của mọi địa điểm trên bề mặt TĐ.

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

10’

10’

15’

Gv treo bản đồ bán cầu Đông – Tây.

? Quan sát, so sánh hình dáng các lục địa trên bản đồ treo tường với hình vẽ trên quả địa cầu?

HS: Bản đồ là hình ảnh thu nhỏ của thế giới vẽ trên mặt phẳng của giấy, còn trên quả địa cầu hình ảnh của thế giới cũng được thu nhỏ nhưng được vẽ trên mặt cong.

? Em hiểu bản đồ là gì?

Chuyển: Dựa vào bản đồ chúng ta có thể thu thập nhiều thông tin như vị trí, đặc điểm, sự phân bố của các đối tượng địa lý và mối quan hệ giữa chúng. Vậy làm thế nào để vẽ được bản đồ?

GV: Hình vẽ trên mặt cong của quả địa cầu nếu dàn phẳng ra mặt giấy thì ta sẽ có tấm bản đồ như H4.

Quan sát H4 và H5 < SGK – 9,10 >

? ở H4 hình dáng các lục địa như thế nào?

HS: Có nhiều chỗ bị đứt quãng

? ở H5 hình dáng các lục địa như thế nào? Các kinh tuyến ở H5 đã thay đổi ntn so với H4?

HS: H5 nối lại những chỗ đứt quãng đó, H5 kinh tuyến là những đường thẳng.

GV: Đó là kết quả của việc chiếu hình các kinh tuyến, vĩ tuyến từ mặt cầu lên mặt phẳng bằng phương pháp toán học. Có nhiều phép chiếu đồ khác nhau tuỳ theo lưới chiếu mà hình dáng các kinh, vĩ tuyến có thể là đường thẳng hoặc đường cong. < H5,6,7 – Sgk.10 >.

? ở h5 diện tích của các lục địa và đảo ở gần xích đạo và gần cực, khu vực nào có S thay đổi nhiều? Khu vực nào có S gần như không thay đổi?

HS: S các lục địa, các đảo càng xa XĐ về phía 2 cực B, N sự sai lệch S càng lớn.

? ở h5 nhận xét S của đại lục Nam Mĩ và đảo Grơnlen?

HS: S Nam Mĩ xấp xỉ đảo Grơnlen mặc dù trên thực tế nó rộng gấp 9 lần.

? Tại sao lại như vậy?

HS: Bản đồ H5 được vẽ theo cách chiếu mecato < là cách chiếu có các đường kinh tuyến, vĩ tuyến là những đường thẳng song song >; Càng xa XĐ về hai cực sự sai lệch S càng lớn nhưng bản đồ có các kinh, vĩ tuyến là đường thẳng phương hướng bao giờ cũng chính xác. Vì vậy trong giao thông người ta thường dùng các bản đồ theo phương pháp này.

GV thuyết trình “ Các vùng đất....của mình ”

Chuyển: Sử dụng phép chiếu đồ thôi chưa đủ. Bên cạnh đó còn một số việc rất cần thiết khi vẽ bản đồ.

? Để vẽ được bản đồ người ta còn phải làm các công việc gì?

GV: Ngày nay nhờ KHKT phát triển người ta có thể chụp ảnh hàng không < tra thuật ngữ cuối SGK > ảnh chụp các miền đất đai trên bề mặt trái đất từ vệ tinh do con người phóng lên để thu thập thông tin.

1. Bản đồ

- Là hình vẽ thu nhỏ trên giấy tương đối chính xác về một khu vực hay toàn bộ bề mặt trái đất.

2. Cách vẽ bản đồ.

- Muốn vẽ được bản đồ người ta phải chiếu các điểm trên mặt cong của trái đất, dựa vào các phương pháp toán học để vẽ chúng trên mặt phẳng giấy.

- Mọi phép chiếu đồ đều có sai số.

* Để vẽ bđồ cần:

• Thu thập thông tin
• Tính tỉ lệ
• Lựa chọn các ký hiệu .

* Ghi nhớ < SGK-11 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

10’

15’

Gv treo bản đồ có tỉ lệ khác nhau. GV giới thiệu phần ghi tỉ lệ.

? ở tiết 2 chúng ta học nhờ có hệ thống kinh , vĩ tuyến chúng ta đã biết được điều gì?

HS: Người ta có thể xác định được vị trí của mọi địa điểm trên quả địa cầu.

GV: Mọi vị trí, địa điểm xác định được phải dựa vào yếu tố nào? Chúng ta vào bài học thứ nhất?

? Muốn xác định phương hướng trên bản đồ chúng ta phải dựa vào đâu?

HS: Dựa vào các đường kinh tuyến, vĩ tuyến và phải xuất phát từ một điểm trung tâm. nếu ở ngoài thực địa điểm trung tâm là vị trí đứng của người quan sát.

GV : Trên bản đồ phần chính giữa của bản đồ là trung tâm.

GV vẽ H10 < SGK-15 > lên bảng và diễn giảng < Tay phải là Đông, trái là tây >

GV: Để xác định được phương hướng trên bản đồ chúng ta phải dựa vào hệ thống kinh tuyến, vĩ tuyến.

GV lưu ý: Không phải bản đồ nào cũng đúng với quy định như H10. Đối với từng loại bản đồ cần phải chú ý đến ký hiệu mũi tên chỉ hướng Bắc hoặc chỉ dẫn riêng về phương hướng. VD: Đối với bản đồ không vẽ hệ thống kinh, vĩ tuyến ta xác định hướng Bắc, Nam sau đó tìm các hướng còn lại.

? Trên bản đồ được quy định mấy hướng chính?

? Với bản đồ không có đường kinh tuyến vĩ tuyến ta phải làm thế nào?

Chuyển ý: Các em đã biết cách xác định phương hướng trên bản đồ. Vậy nếu một con tàu bị nạn ở đại dương đang cần giúp đỡ cần phải bằng cách nào để xác định vị trí chính xác của con tàu đó. Ta tìm được cách giải quyết trong bài học thứ 2.

GV: Muốn tìm vị trí của một địa điểm trên quả địa cầu hoặc trên bản đồ ta phải xác định chỗ cắt của hai đường KT-VT qua điểm đó.

Quan sát H11 – SGK 15

? Địa điểm C trên H11 là chỗ gặp nhau của đường KT, VT nào?

GV: Ta biết được điểm C ở KT 20 độ T và VT ở 10độ B. Vậy khoảng cách tính bằng số độ đó gọi là kinh độ, vĩ độ.

? Em hiểu kinh độ là gì?

? Vĩ độ là gì?

? Địa điểm C được gọi là tọa độ địa lý. Vậy tọa độ địa lý là gì?

? Tìm các phương hướng của lớp học, khi lấy sân trường làm điểm trung tâm?

1. Phương hướng trên bản đồ

- XĐ phương hướng trên bản đồ cần dựa vào các đường KT – VT.

+ KT là những đường chỉ hướng BN.

+ Vĩ tuyến là những đường chỉ hướng ĐT.

- Trên bản đồ có 8 hướng chính.

- Với các bản đồ không vẽ kinh tuyến vĩ tuyến : phải dựa vào mũi tên chỉ hướng Bắc, sau đó tìm các hướng còn lại.

2. Kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lý.

- Kinh độ của một điểm: Là khoảng cách tính bằng số độ từ kinh tuyến đi qua điểm đó đến kinh tuyến gốc.

- Vĩ độ của một điểm: Là khoảng cách tính bằng số độ từ vĩ tuyến đi qua điểm đó đến vĩ tuyến gốc.

- Tọa độ địa lý: Là KĐ và VĐ của một điểm

+ Viết KĐ ở trên, VĐ ở dưới.

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

25’

10’

Gv sử dụng bản đồ khoáng sản

? Quan sát hệ thống ký hiệu trên bản đồ cho nhận xét có bao nhiêu ký hiệu dùng trong bản đồ đó?

? So sánh nhận xét các ký hiệu với hình dạng thực tế của các đối tượng?

HS: Có hình dạng phản ánh những đặc tính về chất lượng, số lượng của các đối tượng VD: Sông, suối...........

? Tại sao muốn hiểu ký hiệu phải đọc chú giải?

GV: Ký hiệu bản đồ có thể là những hình vẽ, màu sắc khác nhau. Để thể hiện các đối tượng người ta thường dùng 3 loại ký hiệu, 3 dạng ký hiệu.

Quan sát H14, H15 < SGK – 18 >

? Kể tên 3 loại ký hiệu? 3 dạng ký hiệu?

? Kể tên một số đối tượng địa lý được biểu hiện bằng các loại ký hiệu?

HS: H14

? ý nghĩa thể hiện của các loại ký hiệu?

+ Kí hiệu điểm: Biểu hiện vị trí của các đối tượng có S nhỏ. -> Dưới dạng hình học, tượng hình.

+ Kí hiệu đường: Thể hiện phân bố đối tượng theo chiều dài.

+ kí hiệu diện tích: Thể hiện đối tượng phân bố theo S.

GV: Phản ánh trực quan về vị trí, hình dáng, độ lớn của các đối tượng.

? Qua phân tích, kí hiệu bản đồ có ý nghĩa như thế nào?

Quan sát H16 < SGK -19 > Gv giới thiệu các đường đồng mức.

? Mỗi lát cắt cách nhau bao nhiêu mét?

? Nhận xét về khoảng cách của các đường đồng mức ở hai sườn tây, đông?

HS: Sườn tây ngắn hơn.

GV: Trên các bản đồ đường đồng mức càng gần nhau địa hình càng dốc.

? Dựa vào khoảng cách các đường đồng mức ở hai sườn núi phía đông và phía tây. Hãy cho biết sườn nào có độ dốc lớn hơn?

HS: Sườn phía tây

? Để biểu hiện độ cao địa hình ta làm thế nào?

GV: Quy ước dùng thang màu biểu hiện độ cao địa hình từ 0 – 200 m < Xanh lá cây >; Từ 200-500m màu đỏ; Từ 200m

trở lên màu nâu.

GV : Treo hình vẽ về các đường đồng mức, đẳng sâu của một số điểm A, B, C .. lờn bảng ?

GV Cho HS lờn xỏc định độ cao của các điểm A, B, C …

GV Trên các bản đồ nếu các đường đồng mức càng dày , sát vào nhau, thỡ địa hình nơi đó càng dốc. Vì vậy, các đường đồng mức biểu hiện độ cao, mặt khác cũng biểu hiện được địa hình.

1. Các loại ký hiệu trên bản đồ

- Các ký hiệu dùng cho bản đồ rất đa dạng và có tính quy ước.

- Bảng chú giải, giải thích nội dung và ý nghĩa của các ký hiệu.

• 3 loại ký hiệu: Điểm, đường, diện tích.
• 3 dạng ký hiệu: Hình học, chữ, tượng hình.

- Kí hiệu bản đồ dùng để biểu hiện vị trí, đặc điểm...của các đối tượng địa lí được đưa lên bản đồ.

2. Cách biểu hiện địa hình trên bản đồ

Độ cao của địa hình trờn bản đồ được biểu hiện bằng thang màu hoặc đường đồng mức

a. Đường đồng mức

- Là đường nối liền các điểm có cùng độ cao.

- Các đường đồng mức càng gần nhau địa hình càng dốc.

- Trị số các đường đồng mức cách đều nhau.

b. Dùng thang màu.

- Biểu hiện độ cao địa hình bằng thang màu.

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

20’

15’

GV: Quả địa cầu là mô hình của Trái Đất biểu hiện hình dáng thực tế của Trái Đất được thu nhỏ lại.

? Qsát quả địa cầu em có nhận xét gì về vị trí của trục quả địa cầu so với mặt bàn?

HS: Trục quả địa cầu nghiêng chếch so với mặt

Gv: Trục Trái Đất cũng như vậy nó nghiêng trên một mặt phẳng tưởng tượng gọi là mặt phẳng quỹ đạo 66⁰33’.

Quan sát H19 < SGK – 21 >

? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng nào? < Từ Tây sang Đông >

GV: Như vậy chiều quay của Trái Đất tự quay quanh trục là ngược chiều kim đồng hồ.

GV gọi HS lên quay quả địa cầu

? Thời gian Trái Đất tự quay quanh trục trong một ngày đêm quy ước là bao nhiêu giờ?

GV: Nhưng thực tế chỉ có 23h56’4’’. trong cùng một lúc trên bề mặt Trái Đất có cả ngày và đêm, tức là có đủ 24h. Người ta chia bề mặt trái đất ra làm 24 khu vực giờ như H20 ( SGK – 22 ).

? Vậy mỗi khu vực giờ rộng bao nhiêu kinh tuyến? Chênh nhau mấy giờ?

HS: 1 kinh tuyến, 1 giờ.

? VN nằm ở khu vực giờ thứ mấy?

GV: Trên bề mặt Trái Đất giờ ở mỗi kinh tuyến ( dù ở cạnh nhau ) đều khác. Nếu dựa vào giờ của từng kinh tuyến mà tính giờ thì mọi sinh hoạt sẽ quá phức tạp do có nhiều giờ khác nhau. Để tiện cho việc tính giờ trên thế giới 1884 hội nghị quốc tế thống nhất lấy khu vực có kinh tuyến gốc làm khu vực giờ gốc. Từ khu vực giờ gốc đi về phía Đông các khu vực giờ được đánh số theo thứ tự tăng dần.

Quan sát H20 ( SGK 22 )

? Quan sát hình 20 ,nước ta nằm ở khu vực giờ thứ mấy?

TL: Khu vực giờ thứ 7

? Khi khu vực gốc là 12 giờ, nước ta là mấy giờ?

TL: 7 giờ.

? Khi ở khu vực giờ gốc là 12h thì HNội, Bắc Kinh, Tôkyô là mấy giờ?

? Tại sao giờ Bắc Kinh, Tôkyô lại sớm hơn giờ Hà Nội?

HS: Trái đất quay từ tây sang đông...

? Vậy phía Đông và Phía Tây có sự chênh lệch giờ ntn?

HS: Phía đông nhanh hơn một giờ, tây chậm hơn một giờ.

? Để tránh nhầm lẫn người ta có quy ước ntn trên đường giao thông quốc tế?

GV giới thiệu cho HS đường đổi ngày quốc tế trên quả địa cầu.

Dùng quả địa cầu và đèn pin

? Trong cùng một lúc ánh sáng Mặt Trời có thể chiếu sáng toàn bộ trái đất không? Vì sao?

HS: Do trái đất hình cầu: Mặt trời chiếu sáng một nửa -> Ban ngày. Ngược lại....

? Đó là hệ quả thứ nhất. Hãy nhắc lại?

? Dựa vào thực tế nhịp điệu ngày đêm trên Trái Đất diễn ra ntn?

? Tại sao lại như vậy?

HS: Vì Trái Đất tự quay quanh trục.

GV mô tả trên quả địa cầu - đèn pin.

? Dựa vào H2.1 mô tả nội dung bức tranh?

GV: Do sự vận động tự quay quanh trục của TĐất nên các vật ch.động theo chiều kinh tuyến trên bề mặt Trái Đất đều bị lệch hướng. Đó là hệ quả thứ hai của sự vận động tự quay quanh trục của Trái Đất

Quan sát H22 ( SGK – 23 )

? Cho biết ở bắc bán cầu các vật ch.động theo hướng từ P_N và 0_S bị lệch về phía bên phải hay bên trái?

? Sự lệch hướng này có ảnh hưởng ntn đến các đtượng đlí trên bề mặt Trái Đất?

HS: Sự cđộng của các vật thể rắn, hướng gió, dòng biển, dòng chảy của sông.

1. Sự vận động của Trái Đất quanh trục.

- Trái Đất tự quay quanh một truch tưởng tượng nối liền hai cực nghiêng 66⁰33^/ trên mặt phẳng quỹ đạo

- Hướng tự quay của Trái Đất từ tây sang đông.

- Thời gian tự quay một vòng là một ngày đêm ( 24h ) -> Chia bề mặt Trái Đất ra 24 khu vực giờ.

- Mỗi khu vực có một giờ riêng, gọi là giờ khu vực.

- Giờ phía Đông sớm hơn giờ phía tây.

- Kinh tuyến 180 độ là đường đổi ngày quốc tế.

2. Hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục của Trái Đất.

a. Hiện tượng ngày đêm

-Diện tích được Mặt Trời chiếu sáng gọi là ngày.

-Diện tích nằm trong bóng tối gọi là đêm.

-Khắp mọi nơi trên Trái Đất lần lượt có ngày và đêm.

b. Sự lệch hướng do vận động tự quay của Trái Đất .

- Các vật thể chuyển động trên bề mặt trái đất đều bị lệch hướng.

+ ở nửa cầu bắc vật ch.động về bên phải.

+ ở nửa cầu nam vật ch.động lệch bên trái.

* Ghi nhớ < SGK – 24 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

14’

20’

Chiếu Quan sát H23 < SGK – 25

bảng phụ tranh phóng to.

? Ngoài sự vận động tự quanh quanh trục trái đất cũn tham gia sự vận động nào nữa không?

-TĐ chuyển động quanh Mặt trời theo một quĩ đạo có hình elip gần trũn

GV. Giải thích

-Quĩ đạo : đường chuyển động của Trái Đất quanh mặt trời.

-Hình elip gần trũn : Hình Elíp là hình bầu dục nhưng có khi người ta vẽ đơn giản nó là hình tròn.

? ? Hai Sự chuyển động có diễn ra đồng thời không 

-Diễn ra đồng thời vì trái Đất tự quay quanh trục và quay quanh mặt trời.

Quan sát Hình 23 .Với tập bản đồ trang 6

? Hướng chuyển động của TD quanh MT?

GV: Lưu ý chiều mũi tên chính là chiều chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời. ( Hướng ngược chiều kim đồng hồ)

? Thời gian Trái Đất chuyển động quanh Mặt trời 1 vũng là bao nhiờu?

Thời gian Trái Đất ch.đ một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.

? Khi Trái đất chuyển động quanh Mặt trời thỡ độ nghiêng và hướng của Trái đất trên các vị trí xuân phân, hạ chí, thu phân, đông chí như thế nào?

-Độ nghiêng và hướng của trái đất không đổi

? Vậy thế nào là chuyển động tịnh tiến?

GV chuyển: Như vậy qua phần I cta đã nắm được sự ch.động của Trái Đất quanh Mặt Trời Ch.động đó sinh ra những hệ quả gì?

GV: Do trục trái đất nghiêng và không đổi hướng về một phía nên Trái Đất có lúc ngả nửa cầu bắc, có lúc ngả nửa cầu nam về phía mặt trời sinh ra hiện tượng các mùa. Vậy cụ thể các mùa diễn ra ntn?

Chiếu Quan sát H23 ( SGK – 25 )

Đoạn Vi deo

? Khi ch.đ trên quỹ đạo trục nghiêng và hướng tự quay của trái đất có thay đổi không?

- Khi ch.đ trên quỹ đạo, trục của Trái Đất bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi, hướng về một phía.

Thảo luận nhóm 5 phút

Nhóm 1: Dựa vào hình 23, kết hợp với kờnh chữ ở mục 2 sgk cho biết:

-Trong ngày 22/6( hạ chớ), nửa cầu nào ngả về phớa Mặt Trời?

-Góc chiếu như thế nào?

-Nhận được lượng nhiệt và ánh sáng nhiều hay ít?

-Mựa núng hay mựa lạnh?

. Nhóm 2: Dựa vào hình 23, kết hợp với kờnh chữ ở mục 2 sgk cho biết:

-Trong ngày 22/ 12(đông chí), nửa cầu nào ngả về phía Mặt Trời?

-Góc chiếu như thế nào?

- Nhận được lượng nhiệt và ánh sáng nhiều hay ít?

-Mựa núng hay mựa lạnh?

? Vị trí hai nửa cầu thay đổi ntn so với mặt trời? Từ đó có hiện tượng gì xẩy ra?

Hai nửa cầu luân phiên nhau ngả gần và chếch xa mặt trời --> Sinh ra các mù

? Hai nửa cầu B,N hướng về phía Mặt Trời như nhau vào các ngày nào?

Vào ngày 21/3 và ngày 23/9 cả hai nửa cầu bắc và nam hướng về mặt trời như nhau.( ngày xuõn phõn và thuphõn)
? Khi đó lúc 12 h trưa ánh sáng mặt trời chiếu thẳng vào nơi nào trên bề mặt Trái Đất

- Chiếu thẳng vào đường xích đạo

GV: Trong 1 năm á.sáng Mặt Trời chỉ chiếu thẳng góc với Trái Đất ở những địa điểm trong khu vực giữa hai đường CTB và CTN. ở những địa điểm có vĩ độ cao hơn từ chí tuyến đến cực quanh năm không bao giờ thấy ánh sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc với mặt đất. Càng lên cao góc chiếu càng nhỏ.

? Ngày xuân phân ở nửa cầu bắc có khí hậu ntn? ( Chuyển lạnh sang nóng )

? Nửa cầu Nam?(Chuyển nóng sang lạnh)

? Ngày thu phân ở nửa cầu bắc có khí hậu ntn?

HS: Chuyển nóng sang lạnh. Nửa cầu Nam ngược lại.

? Quan sát bảng trong tập bản đồ trang 6.

? Một năm có những mùa nào?

Chiếu ảnh 4 mựa.

? Các mùa tính theo dương lịch và âm lịch NTN? Các mùa tính theo dương lịch và âm lịch có sự khác nhau về thời gian bắt đấu và kết thúc.

? Em cú nhận xột gỡ về sự phõn bố ỏnh sỏng và cách tớnh mựa ở hai nửa cầu Bắc và Nam?

-Sự phân bố ánh sáng, lượng nhiệt và cách tính mùa ở hai nửa cầu Bắc và Nam hoàn toàn trái ngược nhau.

? Việt Nam cú mấy mựa?

? Địa phương em có mấy mùa? Và chúng ta đang ở mùa nào?

1. Sự chuyển động của Trái Đất quanh mặt trời.

- T Đ chuyển động quanh Mặt trời theo một quĩ đạo có hình elip gần trũn.

- Trái đất chuyển động quanh mặt trời theo hướng từ Tây sang Đông.

- Thời gian Trái Đất ch.đ một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.

- Ch.động tịnh tiến: Khi ch.đ trên quỹ đạo ( Quanh Mặt Trời) trái đất lúc nào cũng giữ nguyên độ nghiêng và hướng nghiêng của trục không đổi-> sự chuyển động tịnh tiến.

2. Hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục của Trái Đất .

- Khi ch.đ trên quỹ đạo, trục của Trái Đất bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi, hướng về một phía

-Hai nửa cầu luân phiên nhau ngả gần và chếch xa mặt trời --> Sinh ra các mùa

- Vào ngày 21/3 và ngày 23/9 cả hai nửa cầu bắc và nam hướng về mặt trời như nhau.

-Một năm có 4 mùa: Xuân, hạ, thu, đông Các mùa tính theo dương lịch và âm lịch có sự khác nhau về thời gian bắt đấu và kết thúc

-Sự phân bố ánh sáng, lượng nhiệt và cách tính mùa ở hai nửa cầu Bắc và Nam hoàn toàn trái ngược nhau

* Ghi nhớ < SGK – 26 >

Tiết 9

ôn tập

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

Hoạt động của thày và trò

Trình tự nội dung kiến thức

HĐ1: (10’) Tìm hiểu về Trái đất

? Hệ MTrời có bao nhiêu hành tinh? TĐ ở vị trí thứ mấy?

? Cho biết hình dạng kích thước của TĐ?

(bán kính 6378 km, xích đạo: 40076). - Quả địa cầu là mô hình thu nhỏ của Trái Đất.

? Hệ thống kinh tuyến vĩ tuyến?

Công dụng của các đường kt,vt: dùng để xác định vị trí của mọi địa điểm trên bề mặt TĐ.

1. Trái Đất trong hệ mặt trời

- Trong hệ Mặt Trời có 8 hành tinh.

- Trái Đất ở vị trí thứ 3

- TĐất có dạng hình cầu

- Trái Đất có kích thước rất lớn

*- Kinh tuyến: những đường dọc nối liền hai điểm cực Bắc và Nam.

- Kinh tuyến gốc là KT số O^o đi qua đài thiên văn Grin-uyt của Anh.

- Vĩ tuyến: vòng tròn vuông góc với kinh tuyến.

- Vĩ tuyến gốc: vĩ tuyến số O^o (xíc đạo)

HĐ2: (20’)Tìm hiểu về bản đồ

? Bản đồ là gì?

? Cho biết ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ?

? Có thể biểu hiện tỉ lệ bản đồ bằng mấy dạng?

? Dựa vào số ghi tỉ lệ của các bản đồ sau

1: 200.000 cho biết 6 cm trên bản đồ ứng với bao nhiêu km ngoài thực địa?(12km)

- Phân loại bản đồ: 3 loại

+ Tỉ lệ trên 1: 200.000 => Tỉ lệ lớn

+ Từ 1; 200.000 đến 1: 1000.000=> Tỉ lệ trung bình.

+ Nhỏ hơn 1 : 1000.000 => nhỏ

- Bản đồ tỉ lệ càng lớn thì mức độ chi tiết càng cao.

? Trên bản đồ có bnhiêu p.hướng chính? Thế nào là kinh độ vĩ độ, tọa độ địa lí của một điểm?

- Kinh độ của một điểm: Là khoảng cách tính bằng số độ từ kinh tuyến đi qua điểm đó đến kinh tuyến gốc.

- Vĩ độ của một điểm: Là khoảng cách tính bằng số độ từ vĩ tuyến đi qua điểm đó đến vĩ tuyến gốc.

- Tọa độ địa lý: Là KĐ và VĐ của một điểm

+ Viết KĐ ở trên, VĐ ở dưới.

(làm bài tập trên bảng phụ)

? Tại sao muốn hiểu ký hiệu phải đọc chú giải?

? Để biểu hiện độ cao địa hình ta làm thế nào?

2. Tỉ lệ bản đồ, khái niệm bản đồ

- bản đồ: Là hình vẽ thu nhỏ trên giấy tương đối chính xác về một khu vực hay toàn bộ bề mặt trái đất.

- ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ: cho biết bản đồ được thu nhỏ bnhiêu so với thực địa.

- Có hai dạng biểu hiện tỉ lệ:

+ Tỉ lệ số: Là một phân số luôn có tử số là 1.

+ Tỉ lệ thước ( SGK – 12 )

3. Phương hướng trên bản đồ

- XĐ phương hướng trên bản đồ cần dựa vào các đường KT – VT.

+ KT là những đường chỉ hướng BN.

+ Vĩ tuyến là những đường chỉ hướng ĐT.

- Trên bản đồ có 8 hướng chính

- Kinh độ của một điểm

- Vĩ độ của một điểm

- Tọa độ địa lý: Là KĐ và VĐ của một điểm

4. Kí hiệu bản đồ

- Bảng chú giải, giải thích nội dung và ý nghĩa của các ký hiệu

* Cách biểu hiện địa hình trên bản đồ

a. Đường đồng mức

- Là đường nối liền các điểm có cùng độ cao.

- Các đường đồng mức càng gần nhau địa hình càng dốc.

- Trị số các đường đồng mức cách đều nhau.

b. Dùng thang màu.

- Biểu hiện độ cao địa hình bằng thang màu.

HĐ3: (10’)Tìm hiểu về sự vận động của Trái đất

? Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng nào? thời gian tự quay quanh trục hết bao nhiêu giờ?

? Nêu hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục của TĐất?

* Bài tập 2:

Một trận bóng đá ngoại hạng Anh diễn ra lúc 14 giờ ngày 17/2/2009 . Theo em , ở Việt Nam sẽ xem truyền hình trực tiếp trận bóng đá đó vào lúc mấy giờ? Ngày nào ?

* Trả lời:

Ta biết , Anh (Luân - đôn ) ở khu vực 0 giờ, Việt Nam(KV7) .

Mà Việt Nam ở phía Đông sẽ sớm hơn Luân- đôn 7 giờ .

=> Ta có: 14 giờ + 7 (KV)= 21 giờ cùng ngày.

? Nêu sự Ch.Động của trái đất quanh mặt trời, thời gian cđộng?

? Nêu hệ quả của chuyển động quay quanh MTrời của TĐất??

5. Vận động tự quay quanh trục của Trái Đất

- Hướng tự quay của Trái Đất từ tây sang đông.

- Thời gian tự quay một vòng là một ngày đêm ( 24h ).

- Hệ quả:

+ Hiện tượng ngày đêm

+ Sự lệch hướng do vận động tự quay của Trái Đất .

- Chia bề mặt Trái Đất ra 24 khu vực giờ.

- Mỗi khu vực có một giờ riêng, gọi là giờ khu vực.

- Giờ phía Đông sớm hơn giờ phía tây.

6. Sự chuyển động của Trái Đất quanh mặt trời.

- Trái Đất ch.động quanh Mặt Trời theo hướng từ tây sang đông.

- Trên quỹ đạo có hình Elíp gần tròn.

- Thời gian Trái Đất ch.đ một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.

7. Hệ quả của sự vận động tự quay quanh trục của Trái Đất .

- Khi ch.đ trên quỹ đạo, trục của Trái Đất bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi, hướng về một phía.

- Hai nửa cầu luân phiên nhau ngả gần và chếch xa mặt trời --> Sinh ra các mùa.

Tiết 10

KIỂM TRA 1 TIẾT

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

Chủ đề/ mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Tổng

Mức độ thấp

Mức độ cao

Trái Đất trong hệ Mặt Trời

Vị trí của các hành tinh trong hệ MTrời

Tổng số điểm: 2

Tỉ lệ:20%

Tổng số câu: 1

TS điểm: 2

Tỉ lệ:20%

TS câu: 1

TS điểm: 2

Tỉ lệ:20%

TS câu: 1

Bản đồ

Khái niệm bản đồ, ý nghĩa của bản đồ

Tổng số điểm: 2

Tỉ lệ:20%

Tổng số câu: 1

TS điểm: 2

Tỉ lệ:20%

TS câu: 1

TS điểm: 2

Tỉ lệ:20%

TS câu: 1

Phương hướng trên bản đồ

Các p.hướng chính.

Tìm được p.hướng còn lại nhờ mũi tên chỉ hướng Bắc

Tổng số điểm:3

Tỉ lệ:30%

Tổng số câu: 1

TS điểm: 2

Tỉ lệ:20%

TS câu: 1/2

TS điểm: 1

Tỉ lệ:10%

TS câu: 1/2

TS điểm: 3

Tỉ lệ:30%

TS câu: 1

Chuyển động của TĐất quanh trục và các hệ quả

trình bày được hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của TĐất

Tổng số điểm:3

Tỉ lệ:30%

Tổng số câu: 1

TS điểm: 3

Tỉ lệ:30%

TS câu: 1

TS điểm: 3

Tỉ lệ:30%

TS câu: 1

Tổng số điểm: 10

Tỉ lệ:100%

Tổng số câu: 4

4

40%

2

3

30%

1

2

20%

1/2

1

10%

1/2

10

100%

4

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

10’

15’

10’

Quan sát H24 < SGK – 28>

bảng phụ tranh phóng to.

GV: Giới thiệu đường sáng tối ( ST ), trục trái đất BN, Các đường chí tuyến.

? Giải thích tại sao trục trái đất và đường phân chia sáng tối không trùng nhau?

HS: Do trái đất hình cầu nên Mặt Trời chỉ chiếu sáng 1/2 bề mặt quả đất--> Đường phân chia ST là đường thẳng mà trục Trái Đất lại luôn nghiêng một góc 23 độ 27’ --> Không trùng nhau.

? Hai đường này cắt nhau tại một điểm một góc bao nhiêu độ? < 23 độ27’ >

? Sự không trùng nhau đó nẩy sinh hiện tượng gì?

? Vào ngày hạ chí < 22/6 > nửa cầu nào ngả về phía Mặt Trời và có S được chiếu sáng rộng nhất? < Nửa cầu Bắc >

? Vào ngày đó tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến bao nhiêu? Vĩ tuyến đó gọi là gì?

HS: Vĩ tuyến 23 độ 27’B -> Ctuyến Bắc.

? Vào ngày đông chí < 22/12 > nửa cầu nào ngả về phía Mặt Trời và có S được chiếu sáng rộng nhất? < Nửa cầu nam >

? Vào ngày đó tia sáng Mặt Trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở vĩ tuyến bao nhiêu? Vĩ tuyến đó gọi là gì?

HS: Vĩ tuyến 23 độ 27’N -> tuyến Nam.

Quan sát H25 ( SGK – 28 )

? Cho biết độ dài ngày, đêm ở các địa điểm B, A, C, A’, B’ trong ngày 22/6?

? Vì sao ngày 22/6 các địa điểm A,B ở nửa cầu Bắc có ngày dài hơn đêm?

HS: Ngày 22/6 Bắc bán cầu chúc về phía Mặt Trời nhiều nhất.

? Nửa cầu Bắc là mùa gì?

? Cho biết độ dài ngày, đêm ở các địa điểm B, A, C, A’, B’ trong ngày 22/12?

? Vì sao ngày 22/12 các địa điểm A,B ở nửa cầu Bắc có ngày ngắn hơn đêm?

HS: Ngày 22/12 Bắc bán cầu chếch xa Mặt Trời nhiều nhất.

? Nửa cầu Bắc là mùa gì?

? Trong những ngày nào ánh sáng mặt trời chiếu thẳng góc với xích đạo?

HS: 21/3 và 23/9 hai nửa cầu được chiếu sáng như nhau.

? Qua kết quả em có nhận xét gì về độ dài ngày, đêm của các địa điểm khác nhau trên Trái Đất ?

GV chuyển: Qua phần 1 chúng ta đã tìm hiểu về hiện tượng ngày đêm ở các vĩ độ khác nhau trên Trái Đất . Nhưng một số nơi hiện tượng ngày đêm diễn ra hết sức đặc biệt cụ thể ntn?

? Vào các ngày 22/6 và 22/12 độ dài ngày, đêm của các điểm D, D’ ở vĩ tuyến 66 độ 33’B và N của hai nửa cầu sẽ ntn?

HS: Hiện tượng ngày, đêm dài suốt 24h?

? Vĩ tuyến 66 độ 33’ B và N là những đường gì?

? Vào các ngày 22/6 và 22/12 độ dài ngày và đêm ở hai điểm cực ntn?

GV: Ngày 22/6 ở 66 độ 33’ B có một ngày dài 24h ( Mùa hạ ) và ở 66 độ 33’ N có 1 đêm dài 24h ( Mùa đông); Ngày 22/12 thì ngược lại.

1. Hiện tượng ngày đêm dài ngắn ở các vĩ độ khác nhau trên Trái Đất .

- Trục Trái Đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo một góc 23 độ 27’.

- Trục sáng tối là trục phân chia sáng tối trên Trái Đất

- Sự không trùng nhau của hai đường sinh ra hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau ở hai nửa cầu.

* Trong ngày 22/6:

=> Nửa cầu bắc là mùa hạ, nửa cầu nam ngược lại.

* Trong ngày 22/12:

=> Nửa cầu bắc là mùa đông, nửa cầu nam ngược lại.

- Trừ xích đạo còn các vĩ độ khác nhau trên Trái Đất đều có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau.

- Càng đi về phía hai cực hiện tượng chênh lệch ngày và đêm càng lớn.

- ở xích đạo có ngày và đêm dài bằng nhau.

2. ở hai miền cực số ngày có ngày đêm dài suốt 24h thay đổi theo mùa.

- ở hai miền cực có hiện tượng ngày đêm dài suốt 24h trong thời gian từ 1 ngày đến 6 tháng < Từ 21/3 --> 23/9 >.

* Ghi nhớ < SGK – 30 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

17’

15’

GV: Để tìm hiểu các lớp đất sâu trong lòng đất, con người không thể quan sát và nghiên cứu trực tiếp vì lỗ khoan sâu nhất chỉ đạt độ 15000m, trong khi đường bán kính của Trái Đất dài hơn 6300 km thì độ khoan sâu thật nhỏ vì vậy để tìm hiểu các lớp đất sâu hơn phải dùng phương pháp nghiên cứu gián tiếp. VD: PP nghiên cứu cấu trúc của các lớp đất đá ở dưới sâu dựa vào tính chất lan truyền của các loại sóng do sự rung động đàn hồi của vật chất trong lòng Trái Đất sinh ra.

HS Quan sát hình phóng to.

? Cấu tạo bên trong của vỏ Trái Đất bao gồm có mấy lớp?

? Dựa vào bảng trang 32 trình bày đặc điểm cấu tạo bên trong của Trái Đất?

GV: ĐK thuận lợi có thể chảy lỏng như sáp ong, lớp này cũng chia ra 2 tầng. Tầng trên có những dòng đối lưu, vận chuyển vật chất liên tục là nguyên nhân gây nên sự di chuyển............

GV: Lớp vỏ Trái Đất mỏng nhất là nơi tồn tại của các thành phần tự nhiên khác như: Không khí, nước, sinh vật, là nơi sinh sống của xã hội loài người.

Sử dụng quả địa cầu

? Xác định vị trí các lục địa và đại dương trên quả địa cầu?

Gọi HS đọc SGk 32.33

? Nêu vai trò của lớp vỏ trái đất

? Ngày nay con ng đã tác dộng đến lớp vỏ TĐ ntn? chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ lớp vỏ TĐ?

Quan sát H27 ( SGK – 32 )

? Nêu số lượng các địa mảng chính của lớp vỏ Trái Đất? Đó là những địa mảng nào?

HS: 7 mảng chính, 4 mảng nhỏ.

GV: Vỏ Trái Đất không phải là khối liên tục mà do một số địa mảng kề nhau tạo thành. Các địa mảng có bộ phận nổi cao trên mực nước biển là lục địa, các đảo. Có bộ phận trũng thấp bị nước bao phủ là đại dương. Các địa mảng di chuyển rất chậm.

HS đọc kênh chữ

? Các mảng có mấy cách tiếp xúc?

? Kết quả của 3 cách tiếp xúc?

HS: Hình thành dãy núi ngầm dưới đại dương. Đá bị ép nhô thành núi xuất hiện động đất, núi lửa.

? Quan sát H27 chỉ những chỗ tiếp xúc của các địa mảng?

1. Cấu tạo bên trong của Trái Đất

Gồm 3 lớp:

a. Lớp vỏ: Mỏng nhất, quan trọng nhất, có độ dày 5 – 70 km.

b. Lớp trung gian: Độ dày gần 3000km

- Trạng thái: Từ quánh dẻo đến lỏng là nguyên nhân gây nên sự di chuyển các lục địa trên bề mặt trái đất.

c. Lõi < Nhân > trái đất: Trên 3000km lỏng ở ngoài, rắn ở trong.

2. Cấu tạo của lớp vỏ Trái Đất

- Vỏ trái đất là lớp đá rắn chắc ở ngoài cùng của Trái Đất được cấu tạo do một số địa mảng nằm kề nhau.

- Vỏ trái đất chiếm 1% V; 0,5% khối lượng của trái đất.

* Vai trò:

- Là nơi tồn tại của các thành phần tự nhiên khác như: Không khí, nước, sinh vật, núi sông...là nơi sinh sống, hoạt động của xã hội loài người.

* Ghi nhớ < SGK – 30 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

17’

Quan sát quả địa cầu + Bản đồ thế giới.

? ở BCB và BCN sự phân bố đất nổi và đại dương có gì giống và khác nhau?

HS: Giống: Có phần đất nổi và đại dương

Khác: Phần đất nổi ở BCB nhiều hơn BCN.

Quan sát H28 ( SGK – 34 )

? Tỉ lệ cụ thể giữa S lục địa và đại dương của hai bán cầu?

HS: Nửa cầu bắc 39,4% và 60,6%; Nửa cầu Nam 19% và 81%

1. Sự phân bố lục địa và đai dương

- Nửa cầu bắc phần lớn có các lục địa tập chung gọi là lục bán cầu.

- Nửa cầu nam có các đại dương phân bố tập chung gọi là thuỷ bán cầu.

Lục địa

Diện tích ( Triệu Km2)

Vị trí thuộc BBC

Vị trí thuộc BCN

Cả hai bán cầu

á - Âu

50,7

+

Phi

29,2

+

Bắc Mĩ

20,3

+

Nam Mĩ

18,1

+

Nam cực

13,9

+

Oxtrâylia

7,6

+

Các đảo ven lục địa

9,2

+

1

2

3

Quan sát bảng số liệu < SGK 35 >

? Đại dương nào có S nhỏ nhất? Lớn nhất?

HS: Lớn nhất: Thái Bình Dương

Nhỏ nhất: Bắc Băng Dương

? Nếu S bề mặt trái đất là 510 triệu km2 thì bề mặt của đại dương chiếm bao nhiêu %?

GV hướng dẫn cách tính -> 70,78%.

Quan sát H29 < SGK – 35 > tranh phóng to -> Gv giới thiệu

? Rìa lục địa gồm những bộ phận nào?

3. Vị trí và diện tích các đại dương trên thế giới

- Diện tích đại dương chiếm hơn 70% bề mặt trái đất

+ Thái Bình Dương – Lớn nhất

+ Bắc Băng Dương – Nhỏ nhất

+ Đại Tây Dương

+ ấn độ dương

* Ghi nhớ < SGK – 35 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

15’

18’

HS Quan sát bản đồ Nam á

? Xác định núi, đồng bằng, sơn nguyên trong khu vực?

? Qua đó hãy rút ra đặc điểm địa hình của khu vực?

HS: Địa hình đa dạng, cao thấp khác nhau. Chỗ cao: Núi; Bằng phẳng - ĐB; Chỗ thấp hơn mực nước biển.

GV: Đó chính là đặc điểm chung của địa hình trên trái đất.

? Nguyên nhân của sự khác biệt đó là gì?

Hs: là do tác động của hai lực đối nghịch nhau: Nội lực và ngoại lực.

Gọi HS đọc SGk 38

? Nội lực là gì? Nội lực hình thành nên địa hình nào?

GV: Nội lực sinh ra do trạng thái vật chất trong lòng trái đất t/động nén ép vào các lớp đá làm cho chúng bị uốn nếp, đứt gãy đẩy các vật chất nóng chảy ở dưới sâu ra ngoài mặt đất thành hiện tượng núi lửa động đất . co nơi được ncao thành các dãy núi,có nơi bị hạ thấp ... làm cho đhình ghồ ghề.

? Ngoại lực là gì? Nglực gồm mấy qtrình?

GV giải thích phong hóa và xâm thực.

Quan sát H30 ( SGK – 38 )

? Lấy một số VD về tác động của ngoại lực đến địa hình trên bề mặt trái đất?

HS: Nước chảy đá mòn < Bồi tụ >

GV: Chính sự tác động của nội lực và ngoại lực làm thay đổi địa hình bề mặt trái đất. Nội lực -> bề mặt ghồ ghề; Ngoại lực --> Giảm sự ghồ ghề.

? Con người đã làm thay đổi bề mặt địa hình ntn? Cho VD?

HS đọc kênh chữ, quan sát H31. T39

? Núi lửa được hình thành ntn?

? Từ H31 hãy cho biết cấu tạo bên trong của núi lửa?

HS: Mácma, miệng phụ, miệng, khói bụi, ống phun, dung nham.

? Thế nào là mác ma?

HS: Là những vật chất nóng chảy, nằm ở dưới sâu, trong lớp vỏ tráI đất, nơI có nhiệt độ trên 1000^oC.

? Núi lửa hoạt động là núi lửa ntn?

Gv giới thiệu H32 < SGK – 39 >

? Nêu tác hại do núi lửa gây ra?

? Tsao quanh núi lửa vẫn có dcư đông ?

? VN có địa hình núi lửa không? pbố ?

HS: Cao nguyên núi lửa Tây Nguyên; Miền Đông Nam Bộ ở độ cao 800m

HS đọc SGK – 40

? Động đất hình thành do n. nhân nào?

? Động đất gây tác hại ra sao?

HS: làm cho mặt đất nứt nẻ, nhiều nơi sụt lún, động đất mạnh làm cho cây cối, nhà cửa đổ sập, gây chết chóc cho con người.

? Để hạn chế tai họa của động đất con người đã có biện pháp khắc phục ntn?

GV: Sự chấn động do nham thạch ( Đất đá) ở nơi đó bị đứt gẫy, bị phá vì sâu trong lòng đất gây nên những vận động dữ dội. Những vùng hay có động đất và núi lửa là những vùng không ổn định của vỏ trái đất.

? VNam( hoặc địa phương )có htượng này không?

1. Tác động của nội lực, ngoại lực.

Nội lực

- Là những lực sinh ra từ bên trong trái đất

Ngoại lực

- Là những lực sinh ra ở bên ngoài trên bề mặt trái đất.

Gồm 2 quá trình:

+ Phong hóa các loại đá

+ Quá trình xâm thực < Do nước, gió >

- Nội lực và ngoại lực là hai lực đối nghịch nhau nhưng sảy ra đồng thời.

- tác động của nội lực thường làm cho Trái Đất gồ ghề; tác động của ngoại lực lại thiên về san bằng, hạ thấp địa hình.

-> Do tác động của nội lực, ngoại lực nên địa hình Trái Đất có nơi bằng phẳng, có nơi ghồ ghề.

2. Núi lửa và động đất

a. Núi lửa:

- Là hình thức phun trào mác ma dưới sâu lên mặt đất.

- Núi lửa hoạt động là núi lửa đang phun hoặc mới phun.

- Tác hại của núi lửa:

+ Dung nham, tro bụi...Vùi lấp các thành thị, làng mạc, ruộng nương.

+ Dung nham, khói, tro bụi gây ô nhiễm bầu khí quyển, nguồn nước

- Núi lửa ngừng phun đã lâu là núi lửa tắt -> Dung nham bị phân huỷ tạo thành đất đỏ phì nhiêu -> Nông nghiệp thuận lợi phát triển --> Dân cư đông.

b. Động đất

- Là hiện tượng xảy ra đột ngột từ một điểm ở dưới sâu, trong lòng đất làm cho các lớp đất đá gần mặt đất bị rung chuyển.

+ Macma là những vật chất nóng chảy

nằm ở dưới sâu, trong lớp vỏ Trái Đất, nơi có nhiệt độ trên 1000⁰C

- Biện pháp:

+ Xây dựng nhà chịu được chấn động lớn.

+ Nghiên cứu dự báo để sơ tán dân.

* Ghi nhớ < SGK – 40 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

15’

8’

9’

? chúng ta sinh sống trong khu vực đhình gì?

Dựa vào hiểu biết của bản thân hãy cho biết Núi là gì?

? Chân núi là gì?

HS: Chỗ tiếp giáp giữa núi và mặt đất bằng phẳng --> Chân núi, sườn núi càng dốc --> Chân núi càng rõ.

Quan sát H34 SGk 42 – bảng phụ

? Trình bày cách tính độ cao tuyệt đối? Cách tính độ cao tương đối?

? Đỉnh núi A ( H34) có độ cao tương đối, tuyệt đối là bao nhiêu mét?

HS quan sát bảng phân loại núi

? Sắp xếp một số tên núi và đcao theo bảng sau?

HS: Bà Đen: 986m; Nưa: 538m; Tản Viên 1287m; Phan xipăng: 3143m;

HS quan sát H35. T43

? Các đỉnh núi, sườn núi, thung lũng của núi già, núi trẻ khác nhau ntn?

Gv giới thiệu H36 < SGK – 43 >

Trăng bao nhiêu tuổi trăng già

Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non

->Có những khối núi già được vận động tân kiến tạo nâng lên làm trẻ lại, điển hình dãy HLS cao đồ sộ nhất VN.

GV: Địa hình ca xtơ là loại địa hình đặc biệt của vùng núi đá vôi.

HS đọc thuật ngữ Ca xtơ

GV: Khi nói đến địa hình Ca xtơ người ta hiểu ngay đó là địa hình có nhiều hang động vì đá vôi là loại đá dễ hòa tan trong điều kiện khí hậu thuận lợi, nước mưa thấm vào kẽ nứt của đá khoét mòn tạo thành hang động trong khối núi.

Gv giới thiệu H37,38 < SGK – 43 >

? Nêu những địa danh hang động ở VN?

HS: Động Phong Nha: Xếp hạng động đẹp nhất thế giới; Chùa Hương Tích, Hang động Vịnh Hạ Long được xếp là kỳ quan thế giới.

? Kể tên những hang động nổi tiếng ở CB: Ngườm Ngao, Pác Bó, ...

1. Núi và độ cao của núi.

- Núi: Địa hình nhô cao trên 500m có đỉnh, sườn, chân.

- Độ cao tuyệt đối: Được tính bằng khoảng cách chênh lệch từ đỉnh núi tới mực nước biển trung bình.

- Độ cao tương đối: Được tính bằng khoảng cách chênh lệch từ đỉnh núi tới chân núi.

- Căn cứ vào độ cao người ta chia các loại núi: Thấp, Trung bình, cao.

2. Núi già, núi trẻ.

3. Địa hình Ca xtơ và các hang động.

- Địa hình đá vôi có nhiều hình dạng khác nhau, phổ biến là đỉnh nhọn, sắc, sườn dốc đứng.

- Trong vùng núi đá vôi có nhiều hang động đẹp có giá trị du lịch lớn.

* Ghi nhớ < SGK – 44 >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của thầy trò

Trình tự nội dung KT

20’

8’

4’

Cta đã được thấy đb chưa?

Quan sát H39 SGk 46

? Cho biết đặc điểm hình thái và độ cao tuyệt đối của bình nguyên? Độ cao tương đối?

? Xét về nguyên nhân hình thành người ta phân ra mấy loại bình nguyên?

GV: VD ĐB bào mòn Châu Âu; Canađa;

ĐB bồi tụ: Hoàng Hà, Amadôn, Cửu Long.

? ĐB có giá trị kinh tế ntn?

HS quan sát H40. T47

? Trình bày những đặc điểm về độ cao, đặc điểm hình thái, giá trị kinh tế của cao nguyên?

Gv giới thiệu H40 < SGK – 47 >

? Hãy chỉ ra điểm giống nhau và khác nhau giữa bình nguyên và cao nguyên?

? Đồi là gì?

? Vùng đồi còn có tên gọi là gì?

HS: Trung du

? Nước ta có đồi không? ở đâu?

HS: Vùng Trung du Phú Thọ, Thái Nguyên.

? Đồi đem lại giá trị kinh tế gì?

? Chúng ta cần làm gì để bảo vệ đất đai ở vùng đồi?

1. Bình nguyên < Đồng Bằng>

- Là dạng địa hình thấp, bề mặt tương đối bằng phẳng hoặc gợn sóng.

+ Độ cao tương đối: < 200m

+ Độ cao tuyệt đối: 500m

- Hai loại ĐB:

+ Bào mòn: Bề mặt hơi gợn sóng

+ Bồi tụ: Bề mặt bằng phẳng, do phù sa các sông lớn bồi đắp ở cửa sông < Châu thổ >

- Giá trị kinh tế:

+ Trồng cây lương thực, thực phẩm --> Nông nghiệp phát triển, dân cư đông đúc.

+ Tập chung nhiều thành phố lớn.

2. Cao nguyên

- Là dạng địa hình có độ cao tuyệt đối trên 500m.

- Bề mặt tương đối bằng phẳng gợn sóng, sườn dốc.

- Giá trị kinh tế:

+ Trồng cây CN VD: chè, cao su..

+ Chăn nuôi gia súc lớn theo vùng chuyên canh VD: Tây Tạng ( Trung quốc); Tây Nguyên

3. Đồi

- Là dạng địa hình nhô cao, có đỉnh tròn, sườn thoải, độ cao tương đối không quá 200m.

- Trồng cây công nghiệp kết hợp lâm nghiệp, chăn thả gia súc.

* Ghi nhớ < SGK – 44 >

Giống nhau

Đồng Bằng

Cao Nguyên

- Bề mặt tương đối bằng phẳng.

Khác nhau

+ Độ cao

< 200m

> 500m

+ Sườn

Không có sườn

Sườn dốc đứng

+ Giá trị kinh tế

Trồng cây lương thực – Thực phẩm

Cây CN, chăn nuôi gia súc.

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

yếu tố

Bình nguyên

Cao nguyên

Núi

Đồi

Khái niệm

- Là dạng địa hình thấp, bề mặt tương đối bằng phẳng hoặc gợn sóng.

- Là dạng địa hình có độ cao tuyệt đối trên 500m, bề mặt tương đối bằng phẳng, gợn sóng.

- Địa hình nhô cao trên 500m có đỉnh, sườn, chân.

- Là dạng địa hình nhô cao, có đỉnh tròn, sườn thoải, độ cao tương đối không quá 200m.

Giá trị kinh tế

- Trồng cây LT-TP, nông nghiệp phát triển, dân cư đông đúc, tập chung nhiều thành phố.

- Trồng cây CN.

- Chăn nuôi gia súc lớn theo vùng chuyên canh.

- Du lịch thắng cảnh.

- Hang động Ca xtơ

- Trồng cây CN

- Kết hợp lâm nghiệm, chăn thả gia súc.

Ví dụ

- ĐB Amadon; Sông Hằng; Sông Nin, ĐBSCL..

- Tây Tạng ( Trung Quốc)

- Tây Nguyên

- Động Phong Nha, Chùa Hương Tích, Hang động Hạ Long

- Vùng T.Du Phú Thọ, Thái Nguyên...

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

20’

14’

3’

Hoạt động 1: Tìm hiểu các loại khoáng sản

Quan sát SGk 49 + Quan sát mẫu vật

? Trong lớp vỏ Trái Đất cú những vật chất nào?

- Có nhiều khoáng vật và đá khác nhau

? Thế nào là khoáng vật?

? Khi nào các khoáng vật và đá gọi là khoáng sản?

GV: Vật chất cấu tạo nên trái đất gồm các loại khvật và đá. Khoáng vật thường gặp trong tự nhiên dưới dạng tinh thể, trong thành phần của các loại đá VD: Đá nham thạch là vật chất tự nhiên có độ cứng nhiều, ít khác nhau tạo nên lớp vỏ trái đất. Qua thời gian dưới tác dụng của quá trình phong hóa khvật, đá. Loại khvật, đá có ích cho con người -> KSản.

? Trong lớp vỏ Trái Đất các nguyên tố hóa học tập trung với tỉ lệ cao gọi là gì?

HS: Sự tập trung các yếu tố hoỏ học với một tỉ lệ cao.

HS đọc bảng SGK - 49

? Dựa vào công dụng chia thành mấy nhóm khoáng sản?

Gv kẻ sẵn bảng phụ -> HS lên điền thông tin

? Địa phương em có những loại khoáng sản nào? Kể tên?

GV: Ngày nay với tiến bộ của khoa học con người đó bổ sung các nguồn khoáng sản ngày càng hao hụt đi bằng các thành tựu khoa học.

Hoạt động 2: Tìm hiểu các mỏ khoáng sản

? Bổ sung khoỏng sản n.lượng bằng nguồn năng lượng gỡ?

HS: Mặt trời, năng lượng thuỷ triều, nhiệt năng dưới đất.

HS tự đọc SGk – 47

? Thế nào là mỏ khoáng sản?

? Xột về nguồn gốc hình thành các mỏ khoáng sản cú mấy loại?

? Mỗi loại do tác động của quá trình nào hthành?

GV: Nhưng một số mỏ có hai nguồn gốc hình thành ( Quặng sắt ) các mỏ khoáng sản cần thời gian hình thành rất lâu 90% mỏ quặng sắt hình thành cách đây 500 đến 600 triệu năm. Dầu mỏ từ xác sinh vật chuyển thành cách đây từ 2-5 triệu năm.

Hoạt động 3: Tìm hiểu việc khai thác, sử dụng và bảo vệ khoáng sản

Các mỏ khoáng sản hình thành trong thời gian rất lâu, chúng rất quý. Không phải là tài nguyên vô tận

? Vậy chúng ta cần sử dụng và bảo vệ các khoáng sản như thế nào?

? Cao Bằng cú những k/sản nào? pbố

? Khai thác và sử dụng ra sao?

1. Các loại khoáng sản

a. Khoáng sản là gì?

- Khoáng sản: Là những tích tụ tự nhiên các khoáng vật và đá có ích được con người sử dụng.

b. Phân loại khoáng sản

* Phân loại theo công dụng

- Khoáng sản năng lượng < Nhiên liệu >: than, dầu mỏ, khí đốt

- Khoáng sản kim loại: sắt, mangan, đồng, chì,kẽm...

- Khoáng sản phi kim loại: muối mỏ, apatit, đá vôi...

2. Các mỏ khoáng sản nội sinh và ngoại sinh

- Mỏ khoáng sản: Là nơi tập chung nhiều khoáng sản

* Phân loại theo nguồn gốc

- Mỏ nội sinh: Hình thành do các quá trình nội lực ( Mỏcma )

VD: Đồng, chì, kẽm, thiếc, vàng...

- Mỏ ngoại sinh: Hình thành do quá trình ngoại lực ( Phong hóa, tích tụ )

Vd: Than, cao lanh, đá vôi...

3. Vấn đề khai thác, sử dụng, bảo vệ.

- Khai thác hợp lý.

- Sử dụng tiết kiệm, hiệu quả.

* Ghi nhớ < SGK >

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

14’

Hoạt động 1: HD HS vẽ đường đồng mức.

? Thế nào là đường đồng mức?

? Dựa vào đường đồng mức, chúng ta biết điều gì?

HS:

+ Độ cao tuyệt đối của các điểm

+ Đặc điểm hình dạng địa hình, độ dốc, hướng nghiêng.

1. Đường đồng mức

- Là đường nối những điểm có cùng một độ cao trên bản đồ.

STT

Yêu cầu

Kết quả

1

- Hướng từ đỉnh núi A1 – A2

- Đông

2

- Sự chênh lệch độ cao của hai đường đồng mức.

- 100m

3

- Độ cao của đỉnh núi A1

- Độ cao của đỉnh núi A2

- Độ cao của các điểm B1

- Độ cao của các điểm B2

- Độ cao của các điểm B3

- 900m

- 700m

- 500m

- 650m

> 500m

4

- Khoảng cách theo đường chim bay từ A1 – A2

- 7500m

5

- Sự khác nhau về độ dốc sườn đông và sườn tây của A1.

- Sườn tây dốc hơn.

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

20’

Hoạt động 1: Tìm hiểu thành phần, cấu tạo của không khí

Quan sát H45 SGk 52

? Không khí có những thành phần nào? Tỉ lệ %?

? Thành phần nào nhỏ nhất? Vai trò của nó trong khí quyển?

GV: Trái đất được bao bọc bởi một lớp khí quyển có chiều dày trên 60.000km. Dù hơi nước nhỏ nhưng là nguồn gốc....

Hơi nước và khí C0₂ hấp thụ năng lượng mặt trời giữ lại các tia hồng ngoại gây ra hiệu ứng nhà kính, điều hòa nhiệt độ trên trái đất.

GV sử dụng phương pháp thuyết trình + Nhóm + Vấn đáp.

GV: Xung quanh trái đất có lớp không khí bao quanh gọi là khí quyển, khí quyển như một cỗ máy thiên nhiên, sử dụng năng lượng mặt trời, phân phối thời gian điều hòa nước trên khắp hành tinh dưới hình thức mây mưa, điều hòa CO2 và 0xi. Con người không nhìn thấy không khí nhưng quan sát được các hiện tượng xẩy ra trong khí quyển.

? Độ dày của lớp vỏ khí là bao nhiêu?

? So sánh với độ cao của đỉnh núi cao nhất thế giới 8848m?

HS: Gấp gần 7000 lần.

Quan sát H46 < SGK – 53> Thảo luận nhóm: 4 nhóm

?1: Các tầng cao của khí quyển? ( Vị trí, đặc điểm, vai trò )?

?2 Bình lưu?

?3,4: Đối lưu?

Thời gian thảo luận 5 phút -> Nhóm trình bày -> Nhóm khác bổ sung -> GV chốt -> Bảng phụ.

1. Thành phần của không khí

- Gồm: Khí Nitơ ( 78%), Khí 0xi ( 21%), hơi nước và các khí khác ( 1%)

- Lượng hơi nước nhỏ nhưng là nguồn gốc sinh ra các hiện tượng khí tượng: mây, mưa, sấm chớp

2. Cấu tạo của lớp vỏ khí.

- Độ dày của lớp vỏ khí là 60.000 km.

- Các tầng khí quyển: < Bảng phụ >

Tên tầng

Vị trí ( Độ cao/km )

Đặc điểm

Vai trò

Đối lưu

- 0 – 16 km

- Tập chung 90% không khí của khí quyển.

- không khí chuyển động theo chiều thẳng đứng.

- Nhiệt độ giảm dần theo độ cao

- Nơi sinh ra các htượng mây, mưa, sấm.

- ảnh hưởng đến đời sống con người.

Bình Lưu

- Trên 16 – 80 km.

- Nằm trờn tầng đối lưu

- Có lớp 0zôn.

- Ngăn cản tia bức xạ có hại cho sự sống.

Các tầng cao khí quyển

- Trên 80 – 60.000 km.

- Không khí cực loãng.

- Không có quan hệ trực tiếp với con người.

15’

? Để bảo vệ bầu khí quyển trước nguy cơ bị thủng tầng 0zôn, con người trên trái đất phải làm gì?

HS: Bảo vệ môi trường.

Hoạt động 2: Tìm hiểu các khối khí

? Nguyên nhân hình thành các khối khí?

? Căn cứ vào nhiệt độ người ta chia ra những khối khí gì?

? Dựa vào bảng các khối khí cho biết chúng hình thành ở đâu? Tính chất của chúng?

? ở nước ta có những khối khí nào hoạt động? Tính chất của chúng?

HS: Mỗi khi khối khí ôn đới phía bắc tràn xuống nước ta, nó làm thời tiết khô ráo, lạnh lẽo. Trái lại mỗi khi khối khí nhiệt đới nó đem theo thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều.

3. Các khối khí

* Nguyên nhân:

- Do tiếp xúc với các bộ phận khác nhau của bề mặt trái đất ( Lục địa hoặc đại dương )=> Không khí ở đáy tầng đối lưu ảnh hưởng của mặt tiếp xúc.

- Căn cứ vào nhiệt độ:

+ Khối khí nóng: hình thành trên các vùng vĩ độ thấp, nđộ cao

+ Khối khí lạnh: hthành trên vùng vĩ độ cao nđộ thấp

- Căn cứ vào mặt tiếp xúc:

+ Khối khí đại dương: hthành trên các biển và đại dương có độ ẩm lớn

+ Khối khí lục địa: hình thành trên các vùng đất liền có tính chất tương đối khô.

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

6

TG

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

10’

Hoạt động 1: Tìm hiểu thời tiết và khí hậu

? Hiện tượng khí tượng là gì?

HS: Là những hiện tượng tự nhiên như mây, mưa, gió, bão, nắng..

? Thời tiết là gì?

? Cho VD về thời tiết ở một số nơi?

? Thời tiết ở CB hôm nay ntn?

? Khí hậu là gì?

GV: Miền Bắc mùa đông kéo dài từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau.

? Hãy phân biệt thời tiết và khí hậu?

1. Thời tiết và khí hậu

a. Thời tiết

- Là những hiện tượng tự nhiên xẩy ra trong một thời gian ngắn ở một địa phương. VD: mây, mưa, gió, bão, nắng..

b. Khí hậu

- Là sự lặp đi lặp lại tình hình thời tiết ở một nơi, trong một thời gian dài từ năm này qua năm khác và trở thành quy luật.

10’

Hoạt động 2: Tìm hiểu nhiệt độ không khí và cách đo nhiệt độ

? Tại sao không khí nóng lên?

HS: Vì bức xạ của mặt trời.

? Tại sao không khí lạnh đi?

HS: Trong khí quyển có bụi và hơi nước, đồng thời không khí bị khuyếch tán nên lạnh.

? Vậy nhiệt độ không khí là gì?

? Đo nhiệt độ bằng dụng cụ gì?

? Đo nhiệt độ vào thời gian nào?

HS: Vào 5h, 13h, 21h mỗi ngày

? Tính nhiệt độ trung bình một ngày ở HN trong SGK – 55?

HS làm bài dưới sự hướng dẫn của GV.

2 nhóm nhỏ

? Đo nh.độ phải để nkế ở đâu? Vì sao?

HS: Để trong bóng râm vì sẽ không bị ánh sáng mặt trời bức xạ.

? Tại sao để nhiệt kế cách mặt đất 2m?

HS: Không bị ảnh hưởng của nhiệt độ mặt đất.

2. Nhiệt độ không khí và cách đo nhiệt độ không khí.

a. Nhiệt độ không khí

- Độ nóng lạnh của không khí gọi là nhiệt độ không khí.

b. Cách đo nhiệt độ không khí

- Đo nhiệt độ bằng nhiệt kế.

- Đơn vị: độ C

- Cách tính: SGK - 55

- Để trong bóng râm vì khi để nhiệt kế ngoài ánh sáng mặt trời nhiệt kế sẽ hấp thụ nhiệt quá nhiều đó không phải là nhiệt độ của không khí.

15’

Hoạt động 3: Tìm hiểu sự thay đổinhiệt độ không khí

? Sự tăng giảm nhiệt độ của mặt đất và mặt nước có giống nhau không? < Khác >

? Về mùa hạ, miền gần biển và trong đất liền nơi nào mát hơn?

HS: Miền gần biển mát hơn.

? Về mùa đông miền gần biển và đất liền nơi nào ấm hơn?

HS: Miền gần biển ấm hơn

? Khí hậu trong đất liền có tên gọi khác là gì? < Khí hậu lục địa >

? Khí hậu miền biển có tên gọi khác là gì?

HS: Khí hậu đại dương

? Phân biệt hai loại khí hậu trên?

? Khí hậu trong đất liền về mùa đông và mùa hạ ntn?

HS: Mùa đông lạnh, mùa hạ mát

Quan sát H48 < SGK – 56 >

? Nxét về sự thay đổi nđộ theo độ cao?

HS: Càng lên cao nđộ k khí càng giảm.

Quan sát H49 < SGK – 57 >

? Nhiệt độ trong vùng từ xích đạo đến CTB là bao nhiêu độ? < 25 >

? Hãy nhận xét về sự thay đổi nhiệt độ từ chí tuyến bắc đến gần cực.

3. Sự thay đổi nhiệt độ của không khí.

a. Nhiệt độ không khí thay đổi tuỳ theo vị trí gần hay xa biển.

- Do tính hấp thụ nhiệt của đất và nước khác nhau < Đất đá mau nóng, mau nguội >

- Do nước biển có tác dụng điều hòa nhiệt độ

+ Khí hậu lục địa: Nóng, lạnh

+ Khí hậu đại dương: Mát và ấm.

b. Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ cao

- Càng lên cao nhiệt độ không khí càng giảm. Cứ trung bình 1000m nhiệt độ giảm 6 độ C

c. Nhiệt độ không khí thay đổi theo vĩ độ

- Không khí ở các vùng có vĩ độ thấp nóng hơn không khí ở các vùng có vĩ độ cao.

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

6

TG

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

20’

15’

Hoạt động 1: Tìm hiểu Khí áp, các đai khí áp

Gọi HS đọc SGK - 58

? Cho biết chiều dày của khí quyển?

HS: Trên 60.000 km.

? Không khớ tập trung chủ yếu ở tầng nào?ở độ cao 16 km sát mặt đất thì mật độ không khí ntn?

HS: Khoảng 90 % không khí tập chung ở đó.

? Không khí có trọng lượng không? (Có; trọng lượng đó tạo ra sức ép lên bề mặt Trái Đất)

? Sức ép đó gọi là gỡ? (khớ ỏp)

? Vậy khí áp là gì?

GV: Không khí tuy nhẹ nhưng vẫn có trọng lượng < 1 m khối không khí nặng 1,3 kg> vì lớp vỏ khí dày tới 60.000 km nên nó càng tạo sức ép lớn.

? Khí áp được đo bằng dụng cụ gì?

? Đơn vị đo khí áp là gì?

? Khí áp trung bình chuẩn là bao nhiêu?

GV: Có hai loại khí áp kế: Thuỷ ngân và kim loại. Trước kia người ta thường dùng khí áp kế thuỷ ngân. Trên mặt biển trong ĐK nhiệt độ không khí là 0 độ C, sức nén của không khí bằng trọng lượng của một cột thuỷ ngân cao 760 mmHg

+ > 760 mmHg => Khí áp cao.

+ < 760 mmHg => Khí áp thấp.

Khí áp kế loại trung bình 1013 miliba ( mb)

GV: Trên bề mặt trái đất khí áp có nơi cao, nơi thấp.

Quan sát H50 < SGK – 58 >

? Có mấy đai khí áp thấp? Được phân bố ở những vĩ độ nào?

? Có mấy đai khí áp cao? Được phân bố ở những vĩ độ nào?

GV: ở xích đạo quanh năm nóng -> không khí nở ra -> Bốc lên cao -> áp thấp.

KK nóng ở XĐ bốc lên cao -> Toả ra hai bên đến vĩ tuyến 30 độ B,N -> Chìm xuống đè lên khối không khí tại chỗ ( áp cao ), luồng không khí từ cực về, từ chí tuyến lên gặp nhau ở vĩ tuyến 60 độ B,N- Bốc lên cao -> áp thấp ở hai cực quanh năm lạnh, không khí co lại, chìm xuống -> áp cao.

? Vậy nguyên nhân nào sinh ra áp cao và áp thấp?

Hoạt động 2: Tìm hiểu gióvà các hoàn lưu của gió

HS đọc thông tin < SGK – 58 >

? Gió là gì?

? Nguyên nhân nào sinh ra gió?

GV: Độ chênh áp suất không khí giữa hai vùng càng lớn thì dòng không khí càng mạnh, gió càng to. Độ chênh áp suất nhờ không khí vận chuyển chậm -> Gió yếu. áp suất hai vùng bằng nhau không có gió.

- TK: độ chờnh lệch ỏp suất không khớ..

? Dụng cụ đo gió là gì?

HS: Con quay gió < GV mô tả cấu tạo >

? Khi đo tốc độ gió thường chia ra bao nhiêu cấp?(17)

Quan sát H51

? Thế nào là hoàn lưu khí quyển?

HS quan sat bảng -> GV chỉ hoàn lưu khí quyển

? Trên thế giới có mấy loại gió chính?

Hoạt động nhóm

Nhóm 1,2: Vùng hoạt động và hướng thổi của gió tín phong

Nhóm 3,4: Vùng hoạt động và hướng

thổi của gió Tây ôn đới

Nhóm 5,6: Vùng hoạt động và hướng

thổi của gió Đông cực

- Thời gian hoàn thành 4p

1. Khí áp, các đai khí áp trên trái đất

a. Khí áp

- Là sức ép của không khí lên bề mặt trái đất.

- Dụng cụ đo khí áp là khí áp kế.

- Đơn vị: Ât môtphe.

- Khí áp trung bình chuẩn bằng 760 mmHg

b. Các đai khí áp trên trái đất.

- Khí áp được phân bố trên Trái Đất thành các đai khí ấp thấp và khí áp cao từ xích đạo về cực

+ Các đai khí áp thấp nằm ở khoảng vĩ độ 0⁰ và khoảng vĩ độ 60⁰ Bắc và Nam

+ Các đai khí áp cao nằm ở khoảng vĩ độ 30⁰ Bắc và Nam và 90⁰ Bắc và Nam(cực Bắc và cực Nam)

* Nguyên nhân:

- Do nhiệt

- Do động lực

2. Gió và các hoàn lưu khí quyển

- Gió: Là sự chuyển động của không khí từ nơi có khí áp cao về nơi khí áp thấp.

- Nguyên nhân: Do sự chênh lệch về khí áp.

- Hoàn lưu khí quyển: Là các hệ thống gió thổi vòng tròn do sự chuyển động của không khí giữa các đai khí áp cao và khí áp thấp tạo thành.

- Có 3 loại gió chính:

(Bảng phụ)

Gió trên Trái đất

Vựng hoạt động

Hướng thổi

NCB

NCN

Tín phong

- Thổi từ vĩ độ 30o Bắc , Nam về xích đạo

ĐB

ĐN

Tây ôn đới

- Thổi từ vĩ độ 300 Bắc , Nam lờn 600 Bắc , Nam

TN

TB

Đông cực

- Thổi từ 900 Bắc , Nam xuống 600 Bắc , Nam

ĐB

ĐN

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

18’

Hoạt động 1: Tìm hiểu về hơi nước, độ ẩm không khí.

Gọi HS đọc SGK - 60

? Không khí gồm những thành phần nào?

? Tỉ lệ hơi nước là bao nhiêu?

? Đọc thông tin cho biết những nguồn cung cấp hơi nước trong không khí là từ đâu?

? Độ ẩm của không khí do đâu mà có?

? Muốn biết độ ẩm của không khí ta dùng dụng cụ gỡ?

HS: ẩm kế.

Quan sát bảng< SGK – 61 >

? Dựa vào bảng trên, cho biết lượng hơi nước tối đa mà không khí chứa được khi có nhiệt độ : 100C, 200C và 300C.

? Vậy nhiệt độ có ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước của không khí không?

GV: Nhiệt độ có ảnh hưởng lớn đến khả năng chứa hơi nước của không khí. Nhiệt độ càng cao lượng hơi nước chứa được càng nhiều, sức chứa đó có giới hạn.VD bảng....10 độ chứa 2 gam....khi không khí đó chứa được lượng hơi nước tối đa không khí đó bóo hũa hơi nước hay không khí đó no hơi nước, nó không thể chứa thêm được nữa.

? Khi không khí chứa được lượng hơi nước tối đa thì ta gọi không khí như thế nào?

? Trong điều kiện nào hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ? Khi ngưng tụ, nó sinh ra hiện tượng gì?

- Sương: sương móc, sương mù, sương khói, sương muối

- Các hạt nước ngưng tụ lại thành từng đám gọi là mây

1. Hơi nước và độ ẩm trong không khí.

- Nguồn cung cấp hơi nước chính là biển và đại dương. Ngoài ra cũn cú ao, hồ, sụng, suối....

- Do có hơi nước nên không khí có độ ẩm

- Dùng ẩm kế để đo độ ẩm của không khí

-Nhiệt độ không khí càng cao càng chứa được nhiều hơi nước.

Khi không khí chứa được lượng hơi nước tối đa ta gọi không khí đó bóo hũa hơi nước.

* Sự ngưng tụ: Khi không khí đó bão hòa mà vẫn được cung cấp thêm hơi nước hoặc bị lạnh đi do nước bốc lên cao thì lượng hơi nước thừa trong không khí sẽ ngưng tụ sinh ra mây, mưa...

14’

Hoạt động 2: Tìm hiểu về mưa và sự phân bố lượng mưa trên trái đất

HS đọc thông tin < SGK – 61 >

? Dựa vào SGK em hãy cho biết khi nào thì có mưa?

HS: Mưa được hình thành khi hơi nước trong không khí bị ngưng tụ ở độ cao 2 – 10 km tạo thành mây, gặp điều kiện thuận lợi hạt mưa to dần do hơi nước tiếp tục ngưng tụ rồi rơi xuống thành mưa.

? Trong thực tế có mấy loại mưa?

HS: 3 loại < rào, phùn, đá, tuyết >

? Mưa tồn tại ở những dạng nào?

HS: Thể rắn, nước

HS đọc SGK

? Để đo lượng mưa người ta dùng dung cụ gì?

GV giới thiệu cấu tạo

? Người ta tính lượng mưa trong ngày, trong tháng, trong năm ntn?

GV giải thích biểu đồ nhiệt độ, lượng mưa.

Dựa vào biểu đồ mưa của TP. Hồ Chí Minh cho biết:

- Tháng nào có lượng mưa nhiều nhất ? khoảng bao nhiêu mm?

- Tháng nào có lượng mưa ít nhất ? khoảng bao nhiêu mm?

- Thỏng 9: 325 mm

- Thỏng 2: 5 mm

Dựa vào hình H54 SGK hãy:
- Xác định các khu vực có lượng mưa trung bình năm trên 2000 mm, các khu vực có lượng mưa trung bình năm dưới 200 mm.

? Nhận xét sự phân bố lượng mưa trên trái đất?(? Trên thế giới mưa phân bố có đều không?)

? VN ở vựng có lượng mưa là bao nhiêu?

Hơi nước có trong không khí và mưa có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sản xuất và sinh hoạt của con người.

? Những tác hại liên quan đến mưa?

- Nhà cửa bị dột, lũ lụt, sạt lở đất, núi, tài sản bị hủy hoại...

2. Mưa và sự phân bố lượng mưa trên trái đất

a. Mưa:

- Khi không khí bốc lên cao bị lạnh dần hơi nước sẽ ngưng tụ thành các hạt nước nhỏ tạo thành mây, gặp điều kiện thuận lợihơi nước tiếp tục ngưng tụ làm các hạt nước to dần rơi xuống đất thành mưa.

b. Tính lượng mưa trung bình của một địa phương

Để đo tính lượng mưa người ta dùng thùng đo mưa (vũ kế).

-Tính lượng mưa trong ngày: bằng chiều cao tổng cộng của cột nước ở đáy thùng đo mưa sau các trận mưa trong ngày

- Tính lượng mưa trong tháng: cộng lượng mưa của tất cả các ngày trong thỏng

- Tính lượng mưa trong năm: cộng lượng mưa của 12 tháng.

- Đơn vị: mm

Tính lượng mưa trung bỡnh năm: cộng lượng mưa của nhiều năm, rồi chia cho số năm.

c. Sự phân bố lượng mưa trên trái đất.

- Trên thế giới lượng mưa phân bố không đều: nhiều ở khu vực quanh xích đạo và ít dần về cực.

* Ghi nhớ

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

15’

10’

10’

Hoạt động 1: Làm BT1

GV giới thiệu khái niệm biểu đồ.

GV sử dụng H55 phóng to

HS đọc yêu cầu đề ở mục 1.

? Những yếu tố nào được thể hiện trên biểu đồ? Trong thời gian bao nhiêu lâu?

? Yếu tố nào được biểu hiện theo đường? Yếu tố nào được biểu hiện bằng hình cột?

HS: Theo đường là nhiệt độ, theo hình cột là lượng mưa.

? Trục dọc bên phải dùng để tính đại lượng của yếu tố nào? Tương tự với trục dọc bên trái?

? Đơn vị tính nhiệt độ là gì? Đơn vị tính lượng mưa là gì?

GV: Như vậy người ta đó dựng hệ trục toạ độ vuông góc với trục ngang biểu hiện thời gian. Trục dọc biểu hiện nhiệt độ ở bên phải và lượng mưa < bên trái >

Hoạt động 2: Làm BT2

GV phỏt phiếu học tập số 3 Quan sát hai biểu đồ H56,57 và trả lời các câu hỏi vào trong phiếu học tập?

? Khi ch.động trên quỹ đạo trục của trái đất bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi, hướng về một phía. Vậy vị trí hai bán cầu sẽ thay đổi ntn về phía mặt trời?

HS: Hai nửa cầu luõn phiờn nhau ngả gần và chếch xa mặt trời.

? Sinh ra hiện tượng gì? < Nóng, lạnh >

? Khi nửa cầu Bắc ngả gần về phía mặt trời thì nửa cầu Bắc là mựa gỡ?

? Mùa nóng ở nửa cầu Bắc bắt đầu từ thời gian nào?

HS: 21.3 --> 23.9

? Mùa nóng ở nửa cầu Nam bắt đầu từ thời gian nào? < 23.9 -> 21.3 >

? Mùa lạnh ở nửa cầu Nam bắt đầu từ thời gian nào? < 23.9 -> 21.3 > => Mùa nóng cũng chính là mùa mưa.

Hoạt động 3: Làm BT3

? Qua sự phân tích trờn hãy cho biết địa điểm A thuộc bán cầu nào? Địa điểm B thuộc bán cầu nào?

GV chốt lại kiến thức

1 Bài tập 1

- Nhiệt độ và lượng mưa trong thời gian 12 tháng.

Yếu tố biểu hiện theo đ­ường: Nhiệt độ

-Yếu tố đ­ợc biểu hiện bằng hinh cột : l­ượng mư­a

- Trục dọc bên phải dùng để tính nhiệt độ.

- Trục dọc bên trái dùng để tính lượng mưa.

- Đơn vị tính nhiệt độ là độ C.

- Đơn vị tính lượng mưa là mm.

2 Bài tập 2

3. Bài tập 3

Biểu đồ A: là biểu đồ khí hậu một địa điểm thuộc nửa cầu Bắc nhiệt độ cao vào các tháng 4 đến tháng 9, m­ưa nhiều vào tháng 7 đến tháng 9

Biểu đồ B: Là biểu đồ khí hậu một địa điểm thuộc nửa cầu Nam nhiệt độ thấp vào các tháng 4 đến tháng 9, mư­a nhiều từ tháng 10 đến tháng 3

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

5’

10’

18’

Hoạt động 1: Tìm hiểu các mỏ khoáng sản

GV hướng dẫn

? K/niệm k/sản? mỏ nội sinh, ngoại sinh?

?Phân loại k/s theo công dụng?

Hoạt động 2: Tìm hiểu lớp vỏ khí

? Không khí gồm những thành phần nào? Chiếm tỉ lệ bao nhiêu?

? Hãy vẽ biểu đồ hình tròn từ các số liệu trên?

? Trình bày cấu tạo của lớp vỏ khí quyển?

? Hãy phân biệt thời tiết và khí hậu?

Hoạt động 3: Tìm hiểu thời tiết, khí hậu, nhiệt độ không khí

? Mưa nhiều gây hiện tượng gì?

? Hậu quả?

HS: Thiệt hại về tài sản và sinh mạng của nhân dân trong vùng

? Phân biệt các khái niệm: Nhiệt độ không khí, khí áp và mưa?

? Các cách tính nhiệt độ trung bình và lượng mưa trung bình của một địa điểm? (GV giao bài tập)

Khí áp là gì? Tại sao có khí áp?

Nguyên nhân nào sinh ra gió?

? Nhiệt độ có ảnh hưởng đến khả năng chứa hơi nước nhu thế nào?

? Trong điều kiên nào hơi nước trong không khí sẽ ngưng tụ thành mây, mưa?

Đặc điểm của từng đới?

1. Các mỏ khoáng sản

- Khái niệm: k/sản, mỏ k/s, mỏ nội sinh, ngoại sinh

- Phân loại k/s theo công dụng

2. Lớp vỏ khí

- Thành phần của không khí: Gồm Nitơ 78 %; O Xi 21 %, hơi nước và các khí khác 1 %.

- Cấu tạo của lớp vỏ khí quyển: (HS tự xem.)

3 Thời tiết, khí hậu và nhiệt độ không khí.

a. Phân biệt thời tiết và khí hậu

- Thời tiết: Là những hiện tượng khí tượng xẩy ra trong một thời gian ngắn ở một địa phương

- Khí hậu: Là sự lặp đi, lặp lại tình hình thời tiết ở một nơi, trong một thời gian dài, từ năm này qua năm khác và trở thành quy luật.

b. Các khái niệm

- Nhiệt độ không khí: Là độ nóng lạnh của không khí

- Khí áp: Sức ép của khí quyển lên bề mặt trái đất

- Mưa: Hình thành khi hơi nước bị ngưng tụ.

* Khí áp và gió trên Trái Đất

- Khái niệm:

* Mưa:

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

Cấp độ

Ch .đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Cộng

Cấp độ thấp

Cấp độ cao

Khoáng

sản

-KN, VD khoáng sản

-Phân loại khoáng sản theo công dụng

Năng lực sử dụng ngôn ngữ

Số câu: 1

Số điểm: 4 Tỷ lệ: 40%

Số câu: 1

Số điểm: 4 Tỷ lệ: 40%

Số câu: 1

Số điểm: 4 Tỷ lệ: 40%

Lớp vỏ khí, các yếu tố khí hậu

Những khối khí trên trái đất

Năng lực giải quyết vấn đề

Vẽ sơ đồ thể hiện hình Trái đất, các đai khí áp cao, khí áp thấp và các loại gió Tín phong, gió Tây ôn đới

Năng lực sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh.

Tính toán nhiệt độ khi độ cao thay đổi.

Năng lực tư duy, tổng hợp

Số câu: 3

Số điểm: 6 Tỷ lệ: 60%

Số câu: 1

Số điểm: 3

Tỷ lệ: 30%

Số câu: 1

Số điểm: 2

Tỷ lệ: 20%

Số câu: 1

Số điểm: 1

Tỷ lệ: 10%

Số câu: 3

Số điểm: 6 Tỷ lệ: 60%

Số câu: 4

Số điểm: 10 Tỷ lệ: 100%

1

4đ

40%

1

3đ

30%

1

2đ

20%

1

1đ

10%

4

10đ

100%

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

15'

5'

15'

GV sử dụng bảng phụ H.58

? Đường chí tuyến bắc và nam nằm ở vĩ độ nào?

? Tia sáng mặt trời chiếu vuông góc với mặt đất ở các đường này vào các ngày nào?

HS: Vào Đông chí < 22/12 > --> Đường CTN; Vào hạ chí < 22/6 >--> CTB

? Các vòng cực Bắc và Nam nằm ở các vĩ độ nào?

? Các vòng cực là giới hạn của khu vực có đặc điểm gì?

HS: Là những đường giới hạn rộng nhất của vùng có ngày hoặc đêm dài suốt 24h

? ở vĩ độ 66 độ 33’ BN đến cực lượng ánh sáng và nhiệt độ ở đây nhận được ntn?

HS: ít--> Lạnh

? Từ vĩ độ 23 độ 27’BN đến 66 độ 33’ BN lượng ánh sáng và nhiệt nhận được ntn?

? Khi mặt trời chiếu thẳng góc vào CTB,CTN thì lượng ánh sáng và nhiệt độ ở đó ra sao? < Nhiều cao >

? Giới hạn trong hai đường chí tuyến còn gọi là vùng gì? < Nội chí tuyến >

? Vậy chí tuyến và vòng cực là những đường ranh giới phân chia các yếu tố gì?

? H58 kể tên các vành đai nhiệt? Giới hạn của từng vành đai nhiệt?

GV: Tương ứng với 5 vành đai nhiệt nói trên trái đất chia ra 5 đới khí hậu.

GV: Sự phân hóa khí hậu trên bề mặt trái đất phụ thuộc vào nhiều nhân tố như vĩ độ, biển và lục địa, hoàn lưu khí quyển nhưng nhân tố đầu tiên phải nói tới là vĩ độ. Các vùng đất nằm ở các vĩ độ khác nhau thì có khí hậu khác nhau. VD: Mùa đông ở Hà Nội có vĩ độ thấp nhiệt độ cao hơn ở Cao Bằng < Vĩ độ cao >. Mùa hè HN nóng, nhiệt độ cao. CB nhiệt độ thấp hơn nên mát mẻ hơn.

? Quan sát h58 kể tên các đới khí hậu trên trái đất?

? Ngoài 5 đới trên người ta còn phân ra một số đới nào khác?

HS: Phân ra 1 số đới có phạm vi hẹp hơn có tính chất riêng biệt về khí hậu như XĐ nằm gần đường XĐ hoặc ở cận nhiệt đới nằm ở gần các chí tuyến.

1. Các chí tuyến và vòng cực trên trái đất

- Trên bề mặt trái đất có 2 đường chí tuyến.

+ Chí tuyến Bắc

+ Chí tuyến Nam

- Có 2 vũng cực trên trái đất.

+ Vũng cực Bắc

+ Vũng cực Nam.

Các vũng cực l và chí tuyến là gianh giới phân chia các vành đai nhiệt

2. Sự phân chia bề mặt Trái Đất ra các đới khí hậu theo vĩ độ

* Có 5 đới khí hậu theo vĩ độ:

+ Một đới nóng < Nhiệt đới >

+ Hai đới ôn hòa < Ôn đới >

+ Hai đới lạnh < Hàn đới >

Thảo luận: 3 nhóm < Đặc điểm của 3 đới chính >

Tên đới khí hậu

Đới nóng < Nhiệt đới >

Đới ôn hòa < Ôn đới >

Hai đới lạnh < Hàn đới >

Vị trí

từ chớ tuyến Bắc đến chớ tuyến Nam

từ chớ tuyến Bắc đến vũng cực Bắc, từ chớ tuyến Nam đến vũng cực Nam

Hai vũng cực Bắc Nam đến hai cực bắc Nam

Góc chiếu ánh sáng mặt trời

Tương đối lớn, thời gian chiếu sáng trong năm chênh nhau ít, lượng nhiệt nhận được tương đối nhiều nờn quanh năm núng

lượng nhiệt nhận được trung bình, các mùa thể hiện rõ trong năm.

- Quanh năm nhỏ

- Thời gian chiếu sáng trong năm dao động

Đặc điểm khí hậu:

+ Nhiệt độ

+ Gió

+ Lượng mưa

Nóng quanh năm

Tín phong

1000 – 2000 mm

Trung bình

Tây ôn đới

500 – 1000 mm

Quanh năm giá lạnh

Đông cực

Dưới 500 mm

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

10'

15'

15'

? Quê em có những dòng sông nào chảy qua? Mô tả lại dòng sông của quê em?

HS: Là dòng chảy thường xuyên, có sông nước chảy quanh năm. về mhè nước đầy.

? Vậy sông là gì?

? Những nguồn cung cấp nước cho sông?

? Em hãy kể tên một số sông lớn ở VN và trên thế giới mà em biết?

Gọi HS đọc kênh chữ

? Lưu vực sông là gì?

Quan sát H59 < SGK – 70 >

? Cho biết những bộ phận nào chập thành một dòng sông?

? Mỗi bộ phận có nhiệm vụ gì?

GV: Sông chính là dòng chảy lớn nhất.

GV sử dụng bản đồ sông ngòi

? Hãy xác định hệ thống phụ lưu, chi lưu của sông Hồng?

HS:

• Phụ lưu: Đà, Lô, Chảy
• Chi lưu: Đáy, Đuống, Luộc, Ninh cơ.

? Vậy hệ thống sông là gì?

GV: Mỗi sông đều có lưu lượng, chế độ nước chảy và nguồn cung cấp nước khác nhau.

? Thế nào là lưu lượng nước sông?

? lưu lượng của một con sông lớn hay nhỏ phụ thuộc vào những điều kiện nào?(diện tích lưu vục và nguồn cung cấp nước )

Quan sát kênh chữ SGK – 71

? Mùa nào nước sông lên cao chảy xiết? Mùa nào nước sông hạ thấp?

HS: Mùa mưa lưu lượng nước sông lớn; Mùa khô ngược lại.

GV:

? Thuỷ chế sông là gì?

GV: Thuỷ chế S.Hồng phụ thuộc vào mùa mưa, mùa mưa lượng nước chiếm tới 75 – 80% tổng lượng nước cả năm ==>

? Mối quan hệ giưa nguồn cung cấp nước và chế độ chảy?

Thuỷ chế đơn giản. Thuỷ chế phức tạp như sông Vônga, Đanuýt....

? Dựa vào bảng SGK – 71

?so sánh lưu vực và tổng lượng nước của sông Mê Công và Sông Hồng?

? Sông có những lợi ích gì?

? Nêu tác hại của sông?

? Kể tên một số vùng ở nước ta bị lũ lụt hoành hành nhiều nhất?

? Theo em nguyên nhân nào gõy ra lũ lụt ?

HS: Do rừng đầu nguồn bị khai thác và chặt phỏ bừa bói …

? Chúng ta có thể hạn chế được những tác động tiêu cực của sông ngũi như thế nào?

HS: Trồng cây gây rừng ở những vùng đầu nguồn các sông lớn, khai thác phải đi đôi với việc bảo vệ rừng …

? Con người đó tỏc động tiêu cực như thế nào đên nguồn nước của các con sông?

HS: Làm ô nhiễm nguồn nước sông, do xả rác, nước thải sinh hoạt, nước thải từ các nhà máy xi nghiệp chưa qua xử lí xuống sông, do chất thải nông nghiệp, thuốc trừ sâu, phân hóa học …

HS: 🡪

GV: Nguồn gốc hình thành hồ:

- Hồ miệng núi đó tắt – hồ Tơ Nưng.

- Hồ nhân taọ: hồ Hòa Bình, hồ Dầu Tiếng, hồ Núi Cốc …

HS: - Do con người tạo nên.

? Theo em, hồ có vai trò như thế nào trong cuộc sống con người?

HS:

GV: Hiện nay nguồn nước ở một số hồ ở Việt Nam cũng như trên thế giới đang đứng trước nguy cơ bị ô nhiễm nặng do tác động tiêu cực của con người …

? Vậy theo em chúng ta phải làm gỡ để giữ cho hồ không bị ô nhiễm?

HS: Mọi người phải có ý thức sử dụng và BV tốt nguồn nước hồ, lên án và Nhà nước cần xử lí nghiêm những hành vi làm hủy hoại môi trường hồ…HS: khuæi l¸i < Hoµ An >; Ba bÓ...

1. Sông và lượng nước của sông

a. Sông

- Là dòng chảy thường xuyên tương đối ổn định trên bề mặt lục địa.

- Nguồn cung cấp nước cho sông: Nước mưa, nước ngầm, nước băng tuyết....

- Lưu vực sông: Là vựng đất đai cung cấp nước thường xuyên cho sông.

+ Phụ lưu: Các sông đổ nước vào một con sông chính.

+ Chi lưu: Các sông làm nhiệm vụ thoát nước cho sông chính.

- Heọ thoỏng soõng goàm phuù lửu, chi lửu vaứ soõng chớnh.

b. Lượng nước của sông

* Khái niệm:

- Lưu lượng < Lượng chảy > qua mặt cắt ngang lòng sông ở một địa điểm nào đó trong một giây đồng hồ. < mét khối/ s >

- Lưu lượng của một con sông phụ thuộc vào diện tích lưu vực và nguồn cung cấp nước.

- Thuỷ chế sông: Là nhịp điệu thay đổi lưu lượng của con sông trong một năm.

- Mối quan hệ giưa nguồn cung cấp nước và chế độ chảy:nếu sông phụ thuộc vào một nguồn cung cấp nước thì thủy chế tương đối đơn giản; nếu sông phụ thuộc vào nhiều nguồn cung cấp nước khác nhau thì thủy chế của nó phức tạp hơn.

- Lợi ích của sông: Cung cấp nguồn nước, nuôi trồng thủy sản, phát triển thuy điện,giao thông đường sông, bồi đắp phự sa

- Tác hại: Mùa lũ nước sông dâng lên cao --> Gây lụt lội --> Thiệt hại đến tài sản và sinh mạng của nhân dân trong vùng.

- Biện pháp:

+ Đắp đê ngăn lũ

+ Dự bỏo lũ lụt chớnh xỏc và từ xa

+ Có hệ thống thoát lũ nhanh chóng

2. Hồ

- Là khoảng nước đọng tương đối rộng và sâu trong đất liền.

* Phân loại:

+ Căn cứ vào tính chất của nươc:

- Hồ nước mặn

- Hồ nước ngọt

+ Căn cứ vào nguồn gốc hình thành:

- Hồ vết tích của khúc sông cũ(hồ Tây)

- Hồ miệng núi lửa

- Hồ nhân tạo: Là do con người xây dựng để phục vụ nhà máy thuỷ điện.

* Tác dụng:

- Điều hòa dòng chảy, giao thông tưới tiêu, nuôi trồng thuỷ sản.

- Tạo cảnh đẹp có khí hậu trong lành, nghỉ ngơi, du lịch.

* Ghi nhớ – SGK

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

10'

15'

10'

Xác định các đại dương trên trái đất? Nhận xét diện tích lục địa so với các biển và đại dương?

Gọi HS đọc kênh chữ < SGK – 73 >

1000g nước biển chứa 35 g muối

? Độ muối trung bình của nước biển là bao nhiêu?

? Nước biển do đõu mà cú?Tại sao nước biển cú vị mặn?

- Độ muối là do nước sụng hoà tan các loại muối từ đất đỏ trong lục địa đưa ra

? Độ mặn của các biển và đại dương cú giống nhau không? Vì sao?

- Độ muối của các biển và đại dương không giống nhau phụ thuộc vào: lượng mưa, mật độ sụng ngũi đổ ra biển, độ bốc hơi.

- Biển Ban – tích 10 - 15 ‰

- Biển Đỏ (Hồng Hải) 41 ‰

- Biển Chết (Tử Hải) 300 ‰

- Các đại dương 35 ‰

? Có thể giải thích tại sao độ muối ở biển nước ta lại thấp hơn mức trung bình?

HS: Lượng mưa TB của nước ta lớn.

? Con người đó biết khai thác độ mặn của nước biển để làm gỡ ?

- Sản xuất muối

Quan sát H61 < SGK – 73 >

Em hãy cho biết biển và đại dương cú những vận động nào ?

? Mô tả về sóng biển?

HS: Là sự nhấp nhô, dđộng của nước

? Sóng là gì?

GV: Đó là sự chuyển động của các hạt nước biển theo những vòng tròn lên xuống theo chiều thẳng đứng.

? Nguyên nhân nào sinh ra sóng biển? tỏc hại?

? Phạm vi hoạt động của sóng?

? Mối quan hệ giữa gió và sóng?

HS: Gió càng to, sóng càng lớn.

? Sóng thần là gì? ? Sóng ảnh hưởng ntn đến đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân ven biển?

Quan sát H62H63 < SGK – 74 >

Quan sát H62, H63 SGK, nhận xột sự thay đổi của ngấn nước biển ven bờ?

? Tại sao cú lỳc biển rộng ra, lỳc thu hẹp lại?

? Thế nào gọi là thủy triều?

? Nguyên nhân sinh ra thuỷ triều?

- Do sức hút của mặt trăng và một phần của mặt trời đã làm cho nước các biển và đại dương có vận động lên xuống.

? Có mấy loại thủy triều?

? Ngày triều cường là gì? Nguyên nhân của triều cường?

HS: Do sự phối hợp, sức hút của mặt trăng và mặt trời là lớn nhất.

? Ngày triều kém là gì? Nguyên nhân của triều kém?

HS: Do sự phối hợp, sức hút của mặt trăng và mặt trời là nhỏ nhất.

GV: Như vậy vòng quay của mặt trăng quanh trái đất có quan hệ chặt chẽ với thuỷ triều.

? Con người đó biết sử dụng thủy triều để làm gỡ?

- Năng lượng sạch từ thủy triều

- Giao thông

- Đánh cá

- Sản xuất muối

- Bảo vệ tổ quốc

? Tỏc động tiêu cực của thủy triều?

Quan sát kênh chữ sgk cho biết:

? Dòng biển là gì?

? Cho biết n. nhân sinh ra dòng biển?

Quan sát H64 < SGK – 75 >

? Có mấy loại dũng biển? tớnh chất ?

GV: Mũi tên đỏ: Dòng biển nóng; Mũi tên xanh: Dòng biển lạnh

? Đọc tên các dòng biển nóng, lạnh

? Các dũng biển thường chảy từ vĩ độ nào đến vĩ độ nào ?

HS: Những dòng biển nóng chảy từ XĐ lên vùng có vĩ độ cao. Dòng biển lạnh chảy từ vĩ độ cao xuống vĩ độ thấp.

? Dũng biển cú tỏc động như thế nào đối với khớ hậu nơi nú đi qua?

- Dũng biển núng: ven bờ ẩm ướt, mưa nhiều-> cảnh quan rừng lỏ rộng, rừng rậm nhiệt đới

- Dũng biển lạnh: hanh khụ, mưa ít -> hình thành các hoang mạc-> Cảnh quan thảo nguyên,

? Trách nhiệm của bản thân em đối với nguồn tài nguyên biển và đại dương?

1. Độ muối của nước biển và đại dương.

- Các biển và đại dương đều thông với nhau.

- Độ muối trung bình của nước biển là 35 %o

- Nước biển mặn vì nước sông hòa tan các loại muối từ đất đá trong lục địa đưa ra.

- Độ mặn của nước biển không giống nhau do phụ thuộc vào mật độ của sông đổ ra biển, độ bốc hơi lớn hay nhỏ

2. Sự vận động của nước biển và đại dương

* Cú ba vận động

- Sóng biển

- Thuỷ triều

- Dòng biển

a. Sóng biển

- Là hình thức dao động tại chỗ của nước biển và đại dương theo chiều thẳng đứng

- nguyên nhân: Chủ yếu do gió, động đất ngầm dưới đáy biển - - - Ảnh hưởng:

+ Tích cực: Du lịch, thể thao

+ Tác hại: sinh ra sóng thần, xâm thực, xói mòn bờ biển

b, Thuỷ triều

- Là hiện tượng nước biển dõng lờn, hạ xuống theo chu kì.

.

- N.nhân: do sức hút của Mặt Trăng và Mặt Trời.

- Phân loại: 3 loại

+ Bỏn nhật triều: Trong một ngày thủy triều lên, xuống 2 lần.

+ Nhật triều: thủy triều lên, xuống đều đặn mỗi ngày một lần.

+ Nhật triều không đều: Có ngày một lần, có ngày 2 lần.

- Triều cường: Ngày có hai lần thuỷ triều lên cao nhất vào giữa tháng và đầu tháng.

- Triều kém: Đầu tháng và cuối tháng thuỷ triều xuống thấp nhất.

- Ảnh hưởng:

+ Tích cực:

Năng lượng sạch từ thủy triều

Giao thông

Đánh cá

Sản xuất muối

Bảo vệ tổ quốc

+ Tiêu cực: Làm ngập mặn, nhiễm mặn những vùng ven biển

c. Các dòng biển

- Là sự chuyển động thành dũng của nước trong các biển và đại dương.

- Nguyên nhân: Do các loại gió thổi thường xuyên ở trái đất < Tín phong, Tây ôn đới ...>

- Cú hai loại dũng biển:

+ Dũng biển núng: nhiệt độ cao

+ Dũng biển lạnh: nhiệt độ thấp

- Vai trò:

+ Các vùng ven biển nơi có dòng biển nóng chảy qua nhiệt độ co hơn và mưa nhiều hơnnhững nơi có dòng biểnlạnh chảy qua.

+ Giao thông

+ Đánh bắt hải sản

* Ghi nhớ – SGK

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

Hải dương

Hải lưu

Bắc bán cầu

Nam bán cầu

Tên hải lưu

Vị trí hướng chảy

Tên hải lưu

Vị trí hướng chảy

Thái Bình Dương

Nóng

Cưrôxinô; Ala xca

XĐ -> ĐBắc –> TBắc.

Đông úc

XĐ -> ĐNam

Lạnh

Cabipe rinia; ôia xin rô

40 độ B –> XĐ

Pê ru.

60 độ N -> XĐ

Đại Tây Dương

Nóng

Guyan; Gơn xtain

Bắc XĐ -> 30 độ B; CTB -> Bắc Âu

Bra xin

XĐ -> Nam

Lạnh

Labrađo, Cana ri

Bắc -> 40 độ b; 40 độ B -> 30 độ B

Benghêla

Nam XĐ

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

10

15

10

GV giải thích: “ Thổ ” là đất--> Những loại đất mềm xốp.

HS: Loại đất nông nghiệp

? Đất < Thổ nhưỡng > trong địa lý là gỡ?

Gv giải thích : Thổ là đất, nhưỡng là loại đất mềm xốp.

Giữa đất trồng và đất trong địa lí không giống nhau.

- Đất trồng là một thuật ngữ dùng trong nông nghiệp, mỏng khoảng 20cm ở trên cùng của lớp đất .

- Thổ nhưỡng là chỉ lớp vật chất xốp,được sinh ra từ sản phẩm phong hoá của các lớp đất đá trên bề mặt Trái Đất.

Quan sát H66< SGK – 78 > ( Chiếu )

HỏI:Em hãy kể tờn các tầng đất?

-Cú 3 tầng :

A : tầng chứa mựn

B : tầng tớch tụ

C : tầng đá mẹ

-Hỏi:Em hãy nờu đặc điểm về độ dày và màu sắc của mỗi tầng đất ?

-Tầng dày nhất là tầng B, đến tầng A và mỏng nhất là tầng C

-Màu sắc :

tầng A màu xỏm đậm

tầng B màu vàng, cam

tầng C màu vàng xen lẫn màu đen

-Màu sắc và độ dày của mỗi tầng là không giống nhau

? Tầng A cú giỏ trị gỡ đối với sự sinh trưởng của thực vật?

- , Tạo kết cấu xốp, dễ thấm và giữ nước, dễ cày bừa, làm đất. Ngược lai, nếu ít mùn, đất sẽ chặt, khó cày bừa, chứa ít không khí, thấm nước kém, dễ mất nước và bốc hơi nhanh. Mùn cũn cung cấp “thức ăn” cho cây.

? Quan sát kênh chữ sgk cho biết đất gồm những thành phần nào?

? Đặc điểm của thành phần khoáng?

HS: Khoỏng chất < 90 – 95 % >chất hữu cơ, nước, không khí.

? Cho biết nguồn gốc các thành phần khoáng trong đất?

-Gv bổ sung : Có thể là sản phẩm phong hoá từ nơi khác di chuyển tới .

? Tại sao chất h.cơ chiếm tỉ lệ nhỏ trong đất lại có vai trũ lớn đối với thực vật?

HS: Là nguồn dinh dưỡng nuôi dưỡng thực vật.

Khái niệm:hữu cơ là một bộ phận cấu thành nên đất,sự tồn tại của hữu cơ ở trong đất là đặc tính cơ bản để phân biệt đất với sản phẩm phong hóa và đá mẹ.

? Đặc điểm của thành phần hữu cơ?

? Nguồn gốc sinh ra thành phần hữu cơ?

+ Gồm 2 thành phần chính: + -)Xác hữu cơ:là tàn tích hữu cơ chưa bị phân giải,vẫn giữ nguyên hình thể trong đất(rễ,lá,xác động vật Các chất hữu cơ:là sản phẩm phân giải của xác hữu cơ.

? Vai trũ của chất mựn?

? Ngoài ra đất cũn cú thành phần nào nữa? – cũn cú nước và không khí.

Con người đó bún phõn, thau chua, rữa mặn, .

-Phỏ rừng xúi mũn đất đai, sử dụng không hợp lí phân bón hoá học, thuốc trừ sâu, đất bị hoang hoá.

? Nhờ vào đặc điểm nào mà cây sinh trưởng tốt? phỡ là

? Vì sao độ phỡ là đặc điểm quan trọng nhất của đất?

• cấp cho thực vật: Nước, các chất dinh dưỡng và các yếu tố khác

? Con người đó làm ntn để tăng độ phỡ cho đất?

- Bón phân, cải tạo đất, cày ….

? Nêu sự giống, khác nhau của đá và đất?

HS: Đá vụn và đất: Có tính chất, chế độ nước, tính thẩm khí, độ chua. Khác ở điểm đất có độ phỡ nhiờu.

? Độ phỡ nhiờu là gỡ?

? Vai trũ của con người trong việc tạo ra độ phỡ?

HS: Trồng cây gây rừng, sử dụng hợp lý phân bón hóa học, thuốc trừ sâu. Đất bị mặn, nhiễm phèn, bị hoang mạc húa.

Con người đó bún phõn, thau chua, rữa mặn, ộm phốn .

? Cho biết các nhân tố hình thành đất?

HS: Đá mẹ, sinh vật, khí hậu,=> Q trọng nhất. Địa hình, thời gian và con người

Thảo luận nhóm. Hoàn thành bảng (Chiếu) 5’

? Tại sao đá mẹ là một trong những nhân tố quan trọng nhất?

HS: Đá mẹ là nguồn gốc sinh ra thành phần khoáng trong đất

Sinh vật cú vai trũ quan trọng như thế nào trong việc hình thành đất?

HS: Là n.gốc sinh ra th phần chất hữu cơ.

Treo bản đất Việt Nam

? Cho biết tên các loại đất?

? Cao Bằng gồm những loại đất nào?

1. Lớp đất trên bề mặt các lục địa

- Lớp đất < Thổ nhưỡng >là lớp vật chất mỏng, vụn bở bao phủ trên bề mặt các lục địa.

2. Thành phần và đặc điểm của thổ nhưỡng.

* Gồm 2 thành phần chớnh: khoỏng và hữu cơ

a. Thành phần khoỏng:

- Chiếm phần lớn trọng lượng của đất. Hạt khoáng có màu sắc loang lổ và kích thước khác nhau.

- Có nguốn gốc từ các sản phẩm phong hóa đá gốc.

-b. Thành phần chất hữu cơ:

- Chiếm tỉ lệ rất nhỏ tồn tại ở lớp trờn cùng của lớp đất có màu xám hoặc đen(chất mùn)

- Chất hữu cơ tạo thành chất mùn có màu đen hoặc xanh thẫm

- Vai trũ: Cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây trồng

c. Đặc điểm của thổ nhưỡng

- Độ phỡ nhiờu của đất là khả năng cung cấp cho thực vật: Nước, các chất dinh dưỡng và các yếu tố khác < Nhiệt độ, không khí....>

- Độ phỡ cao sinh vật sinh trưởng tốt và ngược lại.

3. Các nhân tố hình thành đất.

- Gồm: Đá mẹ, sinh vật, khí hậu, địa hình, thời gian và con người.

Ngày soạn 

Ngày dạy

TSHS

Lớp

HS vắng

32

6

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

10’

15’

10’

HS đọc phần 1 < SGK – 81 >

? Sinh vật đầu tiên xuất hiện trên trái đất cách đây bao nhiêu năm?

HS: Khoảng 3000 triệu năm trước đây.

? Sinh vật tồn tại và phát triển những đâu trên bề mặt trái đất?

? Kể tờn một số sinh vật sống trên mặt đất? Trong không khí? Nước? Đất đá?

? Vậy lớp vỏ sinh vật là gỡ?

Quan sát H67 < SGK – 81 >

? Rừng mưa nhiệt đới nằm trong đới khí hậu nào? Đặc điểm thực vật?

HS: Nhiệt đới, thực vật phát triển.

? Thực vật ôn đới có vành đai khí hậu ?

HS: Hai mựa xuân hạ xanh tốt, mùa thu lá vàng, mùa đông trơ cành trụi lá tuyết phủ.

? Thực vật hàn đới? Vành đai khí hậu ?

HS: TV nghèo nàn: Rêu, địa y, cây bụi

? Em cú nhận xột gỡ về sự khác biệt đặc điểm 3 cảnh quan thực vật trên? N nhân?

HS: Rừng nhiệt đới xanh tốt quanh năm, nhiều tầng, rừng ôn đới rụng lá về mùa thu và đông, rừng hàn đới rất nghèo quanh năm.

Quan sát H67, 68

? Sự phát triển của thực vật ở hai sườn này khác nhau ntn? Tại sao? Yếu tố nào của khí hậu quyết định phát triển của cảnh quan thực vật?

HS: Cùng đới nhiệt H67 có nhiều mưa, nóng; H68 khí hậu nóng, không ẩm.

? Nhận xét về sự thay đổi loại rừng theo từng độ cao?

- Địa hình ảnh hưởng tới sự phân bố thực vật:

+ chõn núi: Rừng lỏ rộng

+ sườn núi: Rừng hồn hợp

+ sườn cao < Gần đỉnh >: Rừng lỏ kim.

+ Đỉnh núi: băng tuyết

? Cho VD với mỗi loại đất trồng khác nhau có cây thực vật khác nhau?

HS: Nhón lồng, vải thiều.

GV: Vì mỗi loại đất cung cấp cho cây một số khoáng chất nhất định phù hợp với một vài loại cây nào đó.

Quan sát H69, H70 < SGk – 82 >

? Hãy cho biết các loại ĐVật mỗi miền? ? Vì sao các loài động vật giữa hai miền lại có sự khác nhau?

-> Khí hậu lạnh động vật ít, ngược lại

? Sự ảnh hưởng của khí hậu tác động tới động vật khác thực vật như thế nào?

? Em hãy kể tờn một số loài động vật chốn rét bằng cách ngủ đông cư trú theo mùa?

HS: Gấu ngủ đông, chim thiên nga, chim én....

? Thực vật và ĐV có mối quan hệ với nhau ntn? Cho VD?

HS:

+ Trên cây: Khỉ, vượn, sóc...

+ Nền rừng: Hổ, bỏo, voi, gấu....

+ ĐV sống trung gian các tầng rừng:

Trăn, rắn....

?

? Con người đó cú những tỏc động tích cực nào tới sự phân bố thực vật và động vật trên trái đất?

? Nêu sự ảnh hưởng tiêu cực của con người đến sự phân bố thực, động vật?

? Chúng ta phải làm gỡ để bảo vệ ĐV, TV ở Việt Nam ?

- Trồng cõy gõy rừng, bảo vệ rừng đầu nguồn, ban hành luật cấm phá rừng, thi hành pháp lệnh xử lí gỗ lậu...

1. Lớp vỏ sinh vật

- Khái niệm: sinh vật sống trong các lớp đất, đá, không khí và nước tạo thành một lớp vỏ mới liên tục bao quanh Trái Đất-> gọi là lớp vỏ sinh vật.

2. Các nhân tố tự nhiên có ảnh hưởng đến sự phân bố thực, động vật.

a. Đối với thực vật

- Khí hậu là yếu tố tự nhiên có ảnh hưởng rừ rệt đến sự phân bố và đặc điểm của thực vật.

- Nhân tố khác: địa hình và đặc điểm của đất

b. Đối với động vật.

- Khí hậu ảnh hưởng đến sự phân bố động vật

- Động vật chịu ảnh hưởng của khí hậu hơn vì ĐV có thể di chuyển theo địa hình, theo mựa.

c. Mối quan hệ giữa thực vật và động vật:

- Có quan hệ chặt chẽ với nhau nơi có thực vật phong phỳ thỡ động vật cũng đa dạng

3. Ảnh hưởng của con người đối với sự phân bố thực, động vật trên trái đất

a. Ảnh hưởng tích cực:

- Mang giống cây trồng vật nuôi từ những nơi khác nhau để mở rộng phạm vi phân bố.

- Cải tạo nhiều giống cõy, vật nuụi cú hiệu quả kinh tế và chất lượng cao.

b. Sự ảnh hưởng tiêu cực:

-Thu hẹp nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật việc khai thác rừng bừa bói làm cho nhiều loài đv mất nơi cư trú.

(- Ô nhiễm môi trường

- SV quý hiếm cú nguy cơ bị tiêu diệt.)

* Biện pháp bảo vệ

- Ngày nay con người cần có các biện pháp bảo vệ các loài thực vật và động vật trên Trái Đất

* Ghi nhớ – SGK

Ngày dạy

Tiết

Lớp

Ghi chú

TG

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG

3’

3’

3’

3’

3’

3’

3’

3’

3’

3’

3’

? Trình bày khỏi niệm khoỏng sản?

? Trình bày sự phõn loại khoỏng sản theo cụng dụng?

? Trình bày các thành phần của không khớ?

? Vai trũ của hơi nước trong không khí?

? Trinhg bày đặc điểm các tầng của khí quyển?

? Căn cứ để phân chia các khối khí? Đặc diểm các khối khí?

? Trình bày sự thay đổi của nhiệt độ không khí?

? Trình bày các loại gió chính trên trái đất, nguyên nhân hình thành, phạm vi hoạt động?

? Trình bày đặc điểm các đới khí hậu?

? Trình bày khỏi niệm về sụng? ? Lưu vực sông ?

? Hệ thống sụng?

? Lưu lượng sông ?

? Thủy chế sụng?

? Hồ là gỡ? cú mấy loại hồ?

? Trình bày khỏi niệm, nguyên nhân hậu quả của các võn động sau: Súng biển, dũng biển, thủy triều ?

? Trình bày khỏi niệm lớp đất? đặc điểm lớp đất

?

? Trình bày khỏi niệm lớp vỏ sinh vật? các nhân tố ảnh hương?

1. Các mỏ khoỏng sản

- Khỏi niệm:

- Phõn loại k/sản theo cụng dụng: 3 loại

2- Cấu tạo của lớp vỏ khớ:

- Thành phần của không khớ

- Vai trũ của hơi nước trong không khí:

- Tầng đối lưu:

- Tầng bỡnh lưu:

- Tầng cao của khớ quyển:

3- Các khối khớ:

- Khối khí đại dương:

- Khối khí lục địa: SGK/54

- Khối khớ núng:

- Khối khớ lạnh:

4- Sự thay đổi nhiệt độ của không khí:

+ Theo vị trớ gần biển hay xa biển.

+ Theo độ cao : Nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao.

+ Theo vĩ độ: Nhiệt độ không khí giản dần từ xích đạo về 2 cực.

5-Các loại gió chính trên trái đất, nguyên nhân hình thành, phạm vi hoạt động:

6- Các đới khí hậu trên trái đất: 5 đới

- Hàn đới

- Nhiệt đới Đặc điểm từng đới

- Cận nhiệt đới ( SGK)

- Xích đạo

- Ôn đới

7- Sụng

- Khỏi niệm:

- Lưu vực sông:

- Hệ thống sụng:

-Lưu lượng sông: Lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lũng sụng ở 1 địa điểm trong 1 giây (m³/S)

- Thủy chế sông: Là nhịp điệu thay đổi lưu lượng của 1 con sông trong 1 năm.

8- Hồ:

- Là khoảng nước đọng tương đối sâu và rộng trong đất liền.

- Có 2 loại hồ: + Hồ nước mặn

+ Hồ nước ngọt.

- Nguồn gốc hình thành khác nhau.

+ Hồ vết tớch của các khỳc sụng (Hồ Tây)

+ Hồ miệng núi lửa (Playcu)

- Hồ nhân tạo (Phục vụ thủy điện)

- Tác dụng của hồ: Điều hũa dũng chảy, tưới tiêu, giao thông, phát điện...

- Tạo các phong cảnh đẹp, khí hậu trong lành, phục vụ nhu cầu an dưỡng, nghỉ ngơi, du lịch.

VD: Hồ Than Thở (Đà Lạt)

Hồ Tây (Hà Nội)

Hồ Gươm (Hà Nội)

9- Súng biển, dũng biển, thủy triều

- Khỏi niệm ;

- nguyên nhân :

10. Lớp đất

- Khỏi niệm

- Đặc điểm của thổ nhưỡng

11. Lớp vỏ sinh vật

- Khỏi niệm

- Ảnh hưởng của các nhân tố tự nhiên đến sự phân bố thực vật động vật

- Ảnh hưởng của con người đến sự phân bố thực vật động vật

- Biện pháp bảo vệ động thực vật trên Trái Đất