Ôn tập và kiểm tra phần tiếng việt (tiếp theo)

I. Kiểu câu: nghi vấn, cầu khiến, cảm thán, trần thuật, phủ định

Bài 1: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Nghĩa của từ “cũng”

   Cô giáo phàn nàn với mẹ của một học sinh:

   - Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn.

   - Thế thì đáng buồn quá! Nhưng làm sao chị biết cháu đã cóp bài của bạn ạ ?

   - Thưa chị, bài của cháu và bài của bạn ngồi cạnh cháu có những lỗi giống hệt nhau.

   Bà mẹ thắc mắc:

    - Nhưng cũng có thể là bạn cháu cóp bài của cháu ?

   - Không đâu! Đề bài có câu hỏi thế này: “Em hãy cho biết đại từ là gì?”

   - Bạn cháu trả lời. ” Em không biết. ” Còn bạn cháu thì trả lời: “Em cũng không biết”.

   a) Tìm trong mẩu chuyện trên một câu trần thuật, một câu nghi vấn, một cảm thán.

   b) Nêu những dấu hiệu của mỗi câu nói trên.

Hướng dẫn làm bài

   -Câu trần thuật: Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn – Dùng để thông báo

   - Câu cảm thán: Thế thì đáng buồn quá! – Bộc lộ cảm xúc, có dấu chấm than và từ cảm thán “quá”

   -Câu nghi vấn: Nhưng làm sao chị biết cháu đã cóp bài của bạn ạ ? –Dùng để hỏi lí do, có từ nghi vấn “làm sao” và dấu hỏi chấm.

Bài 2: Cho ví dụ sau và trả lời câu hỏi

   Bà Hai bỗng lại cất tiếng:

   – Thầy nó ngủ rồi ư? Dậy tôi bảo cái này đã.

   Ông Hai bật ngóc đầu dậy, giơ tay trỏ lên nhà trên, ông sít hai hàm răng lại mà nghiến:

   – Im! Khổ lắm! Nó mà nghe thấy lại không ra cái gì bây giờ.

   (Kim Lân)

   Trong những câu trên, câu nào là câu trần thuật, câu nào là câu nghi vấn, câu nào là câu cầu khiến, câu nào là câu cảm thán?

Hướng dẫn làm bài

   -Câu trần thuật: Bà Hai bỗng lại cất tiếng. Ông Hai bật ngóc đầu dậy, giơ tay trỏ lên nhà trên, ông sít hai hàm răng lại mà nghiến. Nó mà nghe thấy lại không ra cái gì bây giờ.

   -Câu nghi vấn: Thầy nó ngủ rồi ư?

   -Câu cầu khiến: Dậy tôi bảo cái này đã. Im!

   -Câu cảm thán: Khổ lắm

Bài 3: Cho các câu sau, hãy cho biết đó là kiểu câu gì? Tác dụng của kiểu câu ấy?

   a. Sao cậu lười học thế ?

   b. Hãy gọi người hàng hành vào cho ta !

   c. Bác có thể cho cháu ngồi nhờ một lát được không ạ ?

   d. Cậu không làm thì ai làm đây ?

   e. Có phá hết các vòng vây đi không ?

   f. Hắn vừa đi vừa chửi.

   g. Mẹ kiếp!

   h. Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không?

   i. Tức thật!

Hướng dẫn làm bài

Bài 4: Cho biết mỗi câu sau đây, thuộc kiểu câu gì?

   Hồ Chi Minh sinh năm 1890 mất năm 1969. (1)Người cả đời vì nước vì dân cho tất cả dành tặng cho nhân dân(2)Trong buổi nói chuyện tại buổi lễ khai mạc trường Đại học nhân dân Việt Nam năm 1955 Người nói:"Nhiệm vụ của thanh niên không phải là đòi hỏi nước nhà đã cho mình những gì, mà phải tự hỏi mình đã làm gì cho nước nhà?(2) Mình phải làm thế nào cho ích nước, lợi nhà nhiều hơn?(3). Mình đã vì lợi ích nước nhà mà hy sinh, phấn đấu đến chừng nào?. . . (4)"Hồ Chí Minh đã mang lại chỗ nước nhà kho tàng muôn vàn điều hay(5). Có người nói:Bác đã ra đi rồi(6). Không!(7) Bác vẫn sống,sống mãi trong lòng chúng ta là điểm sáng mãi trên bầu trời muôn ngàn tinh tú kia. . (8) Ôi bác hồ là niềm tự hào của dân tộc ta (9)

Hướng dẫn làm bài

   Câu nghi vấn:4

   Câu cầu khiến:2,3

   Câu trần thuật:1,5,8, 6

   Câu phủ định:7

   Câu cảm thán:9.

II. HÀNH ĐỘNG NÓI

   Hãy cho biết tác dụng hành động nói của các câu đã cho sau đây:

   Vào giờ ra chơi, cô giáo đang chấm bài, Lan bước đến bên cô và nói:(1)

   - Thưa cô, em có chuyện này muốn hỏi cô ạ. (2)

   Cô ngoảnh lại, mỉm cười:(3)

   - Em có gì muốn hỏi cô sao?(4)

   Lan túng đáp:(5)

   - Dạ thưa cô, bài toán này khó quá! (6)Cô có thể hướng dẫn cách làm cho em được không ạ? (7)

   - Được rồi, chút nữa cô sẽ hướng dẫn em. (8)

   Lan reo lên:(9)

   - Ôi, Hay quá! (10). Em cảm ơn cô. (11)

   - Bây giờ em về chỗ ngồi đi. (12)

   Lan hớn hở trả lời: (13)

   - Vâng ạ. (14)

   Hướng dẫn làm bài

   + Dùng để điều khiển - cầu khiến: 12

   + Dùng để bộc lộ cảm xúc: 6, 10

   + Dùng để hỏi: 4, 7

   + Dùng để trình bày: 1, 2, 3, 5, 8, 9, 11, 13, 14.

III. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

1. Hãy cho biết tác dụng của trật tự từ sau:

Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng, bông trắng, lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn

Hướng dẫn làm bài

   Dùng để nhấn mạnh vẻ đẹp của hoa sen và ẩn dụ cho phẩm chất tốt đẹp của con người dù trong môi trường không tốt

2. So sánh hai cách viết sau:

   a. A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Cám nấu mà bu bảo là chè.

   b. A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Bu bảo cám là chè.

Hướng dẫn làm bài

   a. Thể hiện thái độ trách móc, than vãn.

   b. Thể hiện sự phát hiện mới

Phần trắc nghiệm

Câu 1: Đọc đoạn văn:

“Lê Thận nâng gươm ngang đầu nói với Lê Lợi: (1)

- Đây là trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn (2). Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo đền tổ quốc (3). ”

Câu văn nào thể hiện hành động khẳng định, nhận định:

A. Câu 1 B. Câu 2

C. Câu 3 D. Kết hợp cả câu 2 và 3

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 2:Hai câu thơ sau của Tế Hanh thuộc kiểu câu nào?

“ Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới

Nước bao vây, cách biển nửa ngày sông”

A. Câu trần thuật B. Câu cảm thán

C. Câu nghi vấn D. Câu cầu khiến

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 3: Câu sau thể hiện hành động nói nào?

“Nếu không có tiền nộp sưu cho ông bây giờ thì ông sẽ dỡ cả nhà mày đi, chửi mắng thôi à?”

A. Phủ định     B. Đe doạ    

C. Khẳng định     D. Bộc lộ cảm xúc.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 4: Câu nào mắc lỗi diễn đạt liên quan đến lo-gic?

A. Sông núi nước Nam, Trần Quốc Tuấn, Nước Đại Việt ta là những tác phẩm nghị luận xuất sắc của nền văn học trung đại nước ta.

B. Các bài thơ của Bác sáng tác trong thời kì Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam để thể hịên rõ tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần “thép” của người chiến sĩ cách mạng.

C. Vở hài kịch Trưởng giả học làm sang là một trong những tác phẩm thành công nhất của Mô-li-e.

D. Văn học dân gian là một bộ phận quan trọng cấu thành nền văn học Việt Nam.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 5: Trong các câu văn đưới đây, câu nào được dùng theo lối gián tiếp?

- (1) Thong thả đã ! (2) Đi đâu mà vội ? (3) Chúng mình đi uống rượu … (4) Tôi có tiền…

(Nam Cao, Đời thừa)

A. Câu (1)      B. Câu (3)

C. Câu (2)      D. Câu (4)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi từ 6 đến 12.

Ông Tham thấy vậy, hỏi:

- (1) Thưa ông, cháu có lòng nào như thế! (2) Ông đừng tưởng vậy mà oan cháu. (3) Bây giờ ông đi đâu?

- (4) Tôi đi về. (5) Ông bà xử với tôi thế này thì tôi còn mặt mũi nào ở nữa!

- (6) Khổ lắm! (7) Vợ chồng cháu có điều gì không phải, thì ông là người trên, ông cứ mắng chửi, sao ông lại để tâm làm vậy?

- (8) Thôi, tôi xin quan ông quan bà đừng nói khéo. (9) Đồ đểu! (10) Tao thề rằng từ nay tao không họ hàng gì với vợ chồng nhà mày nữa!

Câu 6: Câu văn nào là câu nghi vấn?

A. Câu (3)      B. Câu (7)

C. Câu (3) và (7)     D. Câu (4) và (7)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C

Câu 7: Câu (10) thể hiện hành động nói nào?

A. Hành động trình bày.      B. Hành động hứa hẹn.

C. Hành động điều khiển.      D. Hành động hỏi.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: B

Câu 8: Điền từ vào chỗ trống trong câu “Câu (2) và câu (8) thể hiện hành động …”

A. bộc lộ cảm xúc      B. hỏi

C. trình bày      D. điều khiển

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: D

Câu 9: Câu (6) có thể hiện hành động bộc lộ cảm xúc không?

A. Có     B. Không.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 10: Câu văn nào dưới đây có cụm động từ đứng trước cụm chủ- vị?

A. Rồi lảo đảo đi đến cạnh phản, anh ta lăn kềnh lên trên chiếc chiếu rách. (Ngô Tất Tố)

B. Vợ chồng ông Tham nhất định nằn nèo cho ông cụ ở lại. (Nguyễn Công Hoan)

C. Thế sao cậu lại ngờ cho ông làm vậy? (Nguyễn Công Hoan)

D. Hôm nay phiên chợ Đồng Xuân mời ông lên chơi chợ. (Nguyễn Công Hoan)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 11: Dòng nào nói đúng nhất hiệu quả diễn đạt của việc sắp xếp các cụm từ in đậm trong câu văn sau?

“ Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào…”

(Nam Cao, Lão Hạc)

A. Nhằm thể hiện thứ bậc quan trọng của sự việc được nói đến trong câu.

B. Nhằm thể hiện trình tự quan sát của người nói.

C. Nhằm liên kêt vế câu với vế câu trước đó.

D. Cả A, B, C đều sai.

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: A

Câu 12: Trật tự từ của câu nào nhấn mạnh sự vật?

A. Quê hương anh nươc mặn đồng chua. (Chính Hữu)

B. Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội. (Nguyễn Đình Thi)

C. Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo. (Tố Hữu)

D. Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh. (Quang Dũng)

Hướng dẫn giải:

Chọn đáp án: C