A. Nội dung bài học
I. Đôi nét về tác giả Ai-ma-tốp
- Ai-ma-tốp (1928- 2008) tên đầy đủ là Chyngyz Torekulovich Aytmatov
- Quê quán: Là nhà văn Cư-rơ-gư-stan- một nước cộng hòa ở vùng Trung Á, thuộc Liên Xô trước đây
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Ông rất nổi tiếng với nhiều tác phẩm về quê hương ông
+ Ông bắt đầu hoạt động văn học vào năm 1952
+ Tác phẩm nổi tiếng đầu tiên là tập truyện Núi đồi và thảo nguyên đã được tặng giải thưởng Lê-nin về văn học vào năm 1963
+ Nhiều tác phẩm của ông trở nên rất quen thuộc với bạn đọc Việt Nam như: Con tàu trắng, Cây phong non trùm khăn đỏ…
- Phong cách sáng tác:
+ Các truyện ngắn của Ai-ma-tốp chủ yếu viết về cuộc sống khắc nghiệt nhưng cũng đầy chất lãng mạn của người dân vùng đồi núi Cư-rơ-gư-xtan, tình yêu, tình bạn, tinh thần dũng cảm vượt qua những thử thách hi sinh thời chiến tranh
II. Đôi nét về tác phẩm Hai cây phong
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Văn bản là phần đầu của truyện Người thầy đầu tiên, được sáng tác năm 1957
2. Bố cục
- Đoạn 1: (Từ đầu đến “ai cũng nhìn rõ”): Giới thiệu về làng Ku-ku-rêu và hai cây phong
- Đoạn 2: (tiếp đến “thần xanh”): Cảm nhận của nhân vật tôi về hai cây phong trong trong mỗi lần về thăm quê
- Đoạn 3: (tiếp đến “biêng biếc kia”): Hai cây phong trong kí ức và tuổi thơ của tác giả.
- Đoạn 4: (còn lại): Nhân vật “tôi” nhớ tới người trống hai cây phong và gắn liền với thầy Đuy-sen
3. Giá trị nội dung
- Đoạn trích miêu tả hai cây phong với ngòi bút sắc bén đậm chất hội hoajvaf đong đầy cảm xúc. Qua đó truyền cho chúng ta tình yêu quê hương da diết và niềm xúc động đặc biệt vì hai cây phong gắn với câu chuyện về người thầy- người đã vun trồng những ước mơ cho những đứa học trò của mình
4. Giá trị nghệ thuật
- Lựa chọn ngôi kể, người kể tạo nên hai mạch kể lồng ghép độc đáo
- Sự kết hợp giữa miêu tả, biểu cảm với ngòi bút đậm chất hội họa, truyền sự rung cảm đến người đọc
- Nghệ thuật nhân hóa với những liên tưởng tác bạo đầy chất thơ tại nên sức hấp đẫn cho văn bản
III. Dàn ý phân tích tác phẩm Hai cây phong
I. Mở bài
- Khái quát về Ai-ma-top: Ông là nhà văn Cư- rơ-gư-xtan, ông được trao giải thưởng với 3 tác phẩm: Người thầy đầu tiên; Cây phong non trùm khăn đỏ; Mắt lạc đà
- Văn bản Hai cây phong là phần đầu của truyện Người thầy đầu tiên, đây là đoạn trích ca ngợi tình cảm thiêng liêng, đó là tình yêu quê hương xứ sở, đồng thời là bài ca về người thầy chân chính
II. Thân bài
1. Hình ảnh hai cây phong
- Hai cây phong nằm ở trên đồi như ngon hải đăng trên núi
- Ai đến làng cũng đều thấy chúng trước tiên ⇒ Là dấu hiệu để nhận ra làng
⇒ Phép so sánh chỉ giá trị tín nhiệm của hai cây phong. Khẳng định giá trị không thể thiếu đối với những người đi xa, thể hiện niềm tự hào về hai cây phong
- Hai cây phong ấy cũng có tiếng nói riêng, tâm hồn riêng: tiếng rì rào nhiều cung bậc khác nhau
- Hai cây phong gắn bó với sự sống, với con người: nơi giúp bọn trẻ thấy một “ thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng”, nhìn ra vẻ đẹp mới và khơi gợi khát vọng khám phá miền đất lạ.
- Hai cây phong là nhân chứng cho hành động và tình cảm của thầy Đuy-sen.
- Cảnh trèo lên hai cây phong cho ta thấy đây là nơi hội tụ niềm vui, mở rộng chân trời hiểu biết, nơi khắc ghi những biến cố của làng
⇒ Bằng cách kể, miêu tả, nhân hóa so sánh cho thấy sức sống mãnh liệt của hai cây phong, biểu tượng cho con người thảo nguyên
2. Hình ảnh con người
- Nhân vật “tôi” có tình cảm đặc biệt, yêu mến hai cây phong
- Có một nỗi nhớ mãnh liệt với hai cây phong
- Có trí tưởng tượng rất phong phú, tâm hồn nhạy cảm, yêu thiên nhiên và làng quê
⇒ Con người đã khắc họa lên một bức tranh thiên nhiên đậm chất hội họa được khám phá từ điểm nhìn trên hai cây phong- là những kỉ niệm tuổi thơ cho tình yêu yêu quê hương của những đứa trẻ
- Hai cây phong gắn với câu chuyện về thầy Đuyn-sen đã vun trồng ước mơ hi vọng cho những người học trò nghèo: Thầy đã trồng 2 cây phong với hi vọng các thế hệ trẻ được học hành, có khát vọng lớn và trở thành người hữu ích
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung làm nên thành công của đoạn trích: Cách lựa chọn ngôi kể tạo nên hai mạch kể lồng ghép độc đáo, sự kết hợp giữa miêu tả, biểu cảm với ngòi bút đậm chất hội họa, truyền sự rung cảm đến người đọc, những liên tưởng tác bạo đầy chất thơ
- Hai cây phong là biểu tượng của tình yêu quê hương sâu nặng gắn liền với những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ của người họa sĩ làng Ku- ku-rêu.
B. Bài tập luyện tập
Câu 1: Nhà văn Ai – ma – tốp là người nước nào?
A. Nga B. Bồ Đào Nha
C. Cư – rơ – gư – xtan D. Phần Lan
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: C
Câu 2: Đâu không phải là sáng tác của nhà văn Ai – ma – tốp?
A. Cây phong non trùm khăn đỏ B. Cô bé trùm khăn đỏ
C. Người thầy đầu tiên D. Con tàu trắng
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 3: Văn bản Hai cây phong được trích từ tác phẩm nào?
A. Truyện ngắn Con tàu trắng B. Truyện ngắn Cây phong non trùm khăn đỏ
C. Truyện Người thầy đầu tiên D. Cả A, B, C đều sai
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: C
Câu 4: Trong Hai cây phong, người kể chuyện giới thiệu mình làm nghề gì?
A. Nhà báo. B. Hoạ sĩ.
C. Nhạc sĩ. D. Nhà văn.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 5: Trong hai mạch kể của văn bản, mạch kể nào quan trọng hơn?
A. Mạch kể của người kể chuyện xưng “tôi” B. Mạch kể của người kể chuyện xưng “chúng ta”
C. Mạch kể của người kể chuyện xưng “ta” D. Mạch kể của người kể chuyện xưng “chúng tôi”
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 6: Trong mạch kể của người kể chuyện xưng “chúng tôi”, các sự việc được kể và tả lại ứng với khoảng thời gian nào trong cuộc đời của người kể chuyện?
A. Trong một lần người kể chuyện đi công tác xa trở về
B. Vào năm học cuối cùng, trước khi bắt đầu nghỉ hè
C. Khi người kể chuyện đi xe lửa qua làng
D. Khi người kể chuyện từ trường học trở về làng Ku – ku – rêu.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 7: Dòng nào ghi đầy đủ những hoạt động của lũ trẻ vào năm học cuối cùng trước khi nghỉ hè với hai cây phong trong đoạn trích Hai cây phong?
A. Reo hò, huýt còi ầm ĩ chạy lên đồi, công kênh nhau trèo lên cây, thi xem ai can đảm và khéo léo hơn.
B. Reo hò, chạy lên đồi, chơi bịt mắt bắt dê và trốn tìm dưới bóng râm mát rượi.
C. Reo hò, huýt còi ầm ĩ chạy lên đồi, hái hoa, bắt bướm dưới tán lá xào xạc, dịu hiền.
D. Reo hò, nhảy múa và thi hát những bài ca về quê hương giàu đẹp dưới gốc cây.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 8: Dòng nào nói lên sự đánh giá của người kể chuyện về những miền đất mở ra trước mắt người kể chuyện cùng bọn trẻ trong đoạn trích Hai cây phong?
A. Rộng bao la, có một vẻ sinh động khác thường.
B. Đẹp đẽ vô ngần, rộng bao la, bí ẩn, đầy sức quyến rũ.
C. Rộng bao la, bí ẩn, đầy sức quyến rũ.
D. Rộng lớn nhất thế gian, bí ẩn, đầy sức quyến rũ.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 9: Trong đoạn trích Hai cây phong, hai cây phong khác cây khác trong làng ở đặc điểm nào?
A. Chúng không cần người ta chăm sóc, tưới tắm vẫn vươn cao kiêu hãnh.
B. Chúng có tiếng nói riêng, có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu.
C. Chúng là loài cây quý hiếm nhất trong vùng.
D. Chúng mọc ở trên đồi cao phía trên làng và vô cùng xanh tốt.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 10: Trong đoạn trích Hai cây phong, hình ảnh hai cây phong lúc hiện ra trước mắt mọi người được tác giả so sánh với hình ảnh nào?
A. Như những đốm lửa vô hình.
B. Những ngọn hải đăng đặt trên núi.
C. Hai người khổng lồ.
D. Như một làn sóng thuỷ triều dâng lên vỗ vào bãi cát.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 11: Trong đoạn trích Hai cây phong, điều bí ẩn của hai cây phong mà tác giả khám phá ra là gì?
A. Đó là hai cây phong không bình thường, có lai lịch rất huyền bí.
B. Từng có người chiến sĩ hi sinh cho sự nghiệp chống giặc bảo vệ quê hương dưới gốc cây.
C. Dưới gốc hai cây phong có chôn mảnh vỡ của chiếc gương thần xanh.
D. Chẳng qua chúng đứng trên đồi cao lộng gió nên đáp lại bất kì chuyển động khẽ nào của không khí.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 12: Trong đoạn trích Hai cây phong, khi mây đen kéo đến cùng với bão dông xô gãy cành, tỉa trụi lá, hai cây phong được ví với hình ảnh nào?
A. Như một đốm lửa vô hình. B. Những ngọn hải đăng trên núi.
C. Như một làn sóng thuỷ triều. D. Như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 13: Trong đoạn trích Hai cây phong, làng Ku-ku-rêu nằm ở vị trí nào?
A. Trên lưng chừng vách núi của rặng núi Đen. B. Giữa thung lũng đất vàng, đồng cỏ mênh mông.
C. Trên bãi sông đất mỡ màng do phù sa bồi đắp. D. Ven chân núi, trên một cao nguyên rộng.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 14: Trong đoạn trích Hai cây phong, bọn trẻ ngồi nép mình trên cành cây và suy nghĩ điều gì?
A. Không suy nghĩ về điều gì cả.
B. Đấy đã phải là nơi tận cùng thế giới chưa hay phía sau vẫn còn có một thế giới khác.
C. Đến bao giờ thì chúng có thể đi đến những dòng sông lấp lánh tận chân trời như những sợi chỉ bạ mỏng manh.
D. Sau khi rời nhà trường, chúng sẽ được đi học trên đường huyện khang trang và đẹp đẽ hơn.
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 15: Nhận xét nào nói đúng nhất nguyên nhân khiến hai cây phong chiếm vị trí quan trọng và gây xúc động sâu sắc cho người kể chuyện?
A. Hai cây phong gắn bó với những kỉ niệm xa xưa của tuổi học trò của người kể chuyện
B. Hai cây phong là nhân chứng hết sức xúc động về thầy Đuy – sen và cô bé An-tư-nai gần bốn chục năm về trước
C. Hai cây phong là dấu hiệu để người kể chuyện nhận ra ngôi làng Ku – ru – rêu của mình mỗi lần đi xa về
D. Kết hợp A và B
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
