Sự việc và nhân vật trong văn tự sự

A. Nội dung bài học

-Sự việc trong văn tự sự được trình bày một cách cụ thể: sự việc xảy ra trong thời gian, địa điểm cụ thể, do nhân vật cụ thể thực hiện, có nguyên nhân, diễn biến, kết quả,...

- Nhân vật trong văn tự sự là kẻ thực hiện các sự việc và là kẻ được thể hiện trong văn bản. Nhân vật chính đóng vai trò chủ yếu trong việc thể hiện tư tưởng của văn bản. Nhân vật phụ chỉ giúp nhân vật chính hoạt động. Nhân vật được thể hiện qua các mặt: tên gọi, lai lịch, tính nết, hình dáng, việc làm,...

B. Bài tập luyện tập

Bài 1: Trong truyện “Con hổ có nghĩa” có những sự việc nào?

Gợi ý:

- Trong truyện con hổ có nghĩa, có 2 câu chuyện nhỏ:

   + Câu chuyện Bà đỡ Trần ở Đông Triều đỡ đẻ cho hổ, được hổ đền ơn 10 lạng bạc.

   + Câu chuyện Bác tiều phu ở Lạng Giang cứu hổ bị nạn (bị hóc xương) , được hổ báo đền nhiều lễ vật; khi bác qua đời, hổ tiếc thương, ngày giỗ bác, hổ vẫn đem lễ vật đến cúng.

- Trong mỗi câu chuyện nhỏ này là các sự việc được sắp xếp lần lượt thứ tự với nhau một cách hợp lý:

   + Truyện thứ nhất: Một bà đỡ họ Trần người huyện Đông Triều một đêm nọ được hổ cõng vào rừng. Đến nơi bà thấy một con hổ cái đang sinh nở rất khó khăn bèn giúp hổ cái sinh con trót lọt. Hổ đực mừng rỡ đào lên một cục bạc biếu bà. Nhờ có cục bạc của hổ mà bà sống qua được năm mất mùa đói kém.

   + Truyện thứ hai: Bác tiều ở huyện Lạng Giang đang bổ củi ở sườn núi thấy một con hổ bị hóc xương bèn giúp hổ lấy xương ra. Để tạ ơn, hổ biếu bác một con nai. Khi bác tiều mất, hổ đến viếng. Từ đó, mỗi lần giỗ bác, hổ lại đưa dê hoặc lợn về biếu gia đình bác.

Bài 2: Truyện “Mẹ hiền dạy con” có 5 sự việc nối tiếp, đó là các sự việc nào?

Gợi ý

Trong truyện “Mẹ hiền dạy con”, ta cảm thấy Mạnh mẫu đúng là người thầy đầu tiên của Mạnh Tử. Chuyện kể lại 5 việc làm vô cùng tốt đẹp của bà mẹ vĩ đại này.

Một là, nhà ở gần nghĩa địa. Suốt ngày con thơ chỉ bắt chước đào, chôn, lăn, khóc, bèn vội vàng dời nhà đến gần chợ.

Hai là, đến ở gần chợ, bà chỉ thấy đứa con trai nhỏ của mình suốt ngày bắt chước nô nghịch cách buôn bán điên đảo, bà lại chuyển chỗ đến gần trường học

Ba là, Mạnh mẫu quyết định dời nhà đến gần trường học. Bà sung sướng, thấy đứa con thơ bắt chước trẻ nhỏ cắp sách vở, học tập lễ phép.

Bốn là Khi con hỏi: “Người ta giết lợn làm gì thế?”; bà lỡ miệng nói đùa: “Để cho con ăn đấy”. Sau Mạnh mẫu đã đi mua thịt cho con ăn thật để chứng tỏ mẹ không nói dối con.

Năm là Bà đã giận dữ cắt đứt tấm vải đang dệt dở dang khi thấy con trai đi học bỏ trốn về nhà.

Bài 3: Em hãy tìm những sự việc chính trong truyền thuyết Thánh Gióng?

Gợi ý:

Những sự việc chính trong truyền thuyết Thánh Gióng:

- Bà mẹ giẫm lên một vết chân to, về nhà thụ thai và sinh ra Thánh Gióng.

- Từ lúc sinh ra đến khi lên ba, Thánh Gióng vẫn không biết nói biết cười, đặt đâu nằm đấy.

- Khi nghe sứ giả gọi tìm người đánh giặc Ân xâm lược, Gióng cất tiếng nói đòi đi đánh giặc cứu nước

- Cha mẹ và dân làng nuôi Gióng lớn nhanh như thổi.

- Gióng biến thành tráng sĩ, đánh đuổi hết giặc Ân xâm lược.

- Đánh thắng giặc, Gióng bay về trời..

- Vua nhớ ơn, phong Gióng là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ở quê nhà.

Bài 4: Điền vào bảng sau để tìm hiểu nhân vật và cách thể hiện nhân vật trong các văn bản tự sự đã học:

Gợi ý:

Bài 5: Điền vào bảng sau để tìm hiểu nhân vật và cách thể hiện nhân vật trong các văn bản tự sự đã học:

Gợi ý:

Phần trắc nghiệm

Câu 1. Sự việc trong văn tự sự là gì?

A. Sự việc trong văn tự sự được trình bày một cách cụ thể về thời gian, địa điểm, nhân vật, có nguyên nhân- diễn biến- kết quả được sắp xếp theo trình tự nhất định

B. Là những sự việc được kể theo thứ tự sự việc bắt đầu đến sự việc kết thúc

C. Là sự hành động của nhân vật trong truyện

D. Cả 3 ý kiến trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 2. Nhân vật trong văn tự sự là gì?

A. Là người làm việc đồng thời là người thể hiện và nói tới trong văn bản

B. Nhân vật được thể hiện thông qua các phương diện: tên gọi, lai lịch, hình dáng, hành động, tính nết

C. Có nhân vật chính, nhân vật phụ

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 3. Hoàn thiện các nội dung cụ thể của các yếu tố sau trong truyện Bánh chưng, bánh giầy:

A. Nhân vật: …. B. Địa điểm….

C. Thời gian: … D. Nguyên nhân: …

Đ. Diễn biến: …

E. Kết quả: …

Hướng dẫn giải:

A. Nhân vật: vua Hùng, Lang Liêu, các lang, vị thần

B. Địa điểm: nước Văn Lang

C. Thời gian: Thời vua Hùng thứ 6

D. Nguyên nhân: Vua Hùng đã già yếu, muốn truyền ngôi cho các lang, ra thử thách các lang phải làm lễ vật cúng tiên Vương vừa ý vua nhất

Đ. Diễn biến: Lang Liêu được thần mách cho cách làm bánh, các lang khác thi nhau tìm kiếm thức quý, của ngon vật lạ dâng lễ

E. Kết quả: bánh chưng, bánh giầy của Lang Liêu được lựa chọn cúng tế. Lang Liêu được chọn kế vị

Câu 4. Ai là nhân vật chính trong truyện bánh chưng, bánh giầy?

A. Vua Hùng vương B. Lang Liêu

C. Tiên vương D. Các lang, trời, đất

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 5. Nhận xét đúng về vai trò của nhân vật phụ trong tác phẩm tự sự?

A. Đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện tư tưởng của tác phẩm

B. Không góp vai trò gì trong tác phẩm

C. Tuy có vai trò thứ yếu nhưng vô cùng cần thiết cho sự phát triển của truyện

D. Quan hệ mật thiết với các nhân vật khác trong tác phẩm

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 6. Trong văn tự sự, nhân vật có mối quan hệ thế nào với sự việc?

A. Liên quan mật thiết B. Liên quan ít

C. Liên quan ít hoạc nhiều D. Không có mối liên quan nào

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 7. Sự việc Âu Cơ đẻ ra bọc trăm trứng, từ trăm trứng nở ra một trăm người con, là sự việc chính, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

→ Chi tiết này là sự sáng tạo của dân gian, đây là chi tiết không có thật trong thực tế

Câu 8. Nhân vật nào là nhân vật phụ trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh

A. Sơn Tinh B. Thủy Tinh

C. không có nhân vật phụ D. Các bô lão

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 9. Chi tiết vua Hùng tổ chức kén rể cho công chúa Mị Nương là sự việc chính, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 10. Sự kiện nào trong các sự việc dưới đây không có trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh?

A. Vua Hùng tổ chức kén rể cho công chúa

B. Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn

C. Thủy Tinh đến sau tức giận, đem quân đánh Sơn Tinh

D. Lang Liêu làm bánh chưng, bánh giầy tế tiên Vương

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

→ Chi tiết này trong truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy