Ếch ngồi đáy giếng

A. Nội dung bài học

Truyện ngụ ngôn

Thể loại truyện ngụ ngôn là gì?

- Truyện ngụ ngôn là loại truyện kể bằng văn vần hoặc văn xuôi, mượn chuyện loài vật, đồ vật hoặc chính con người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người

- Đặc điểm nghệ thuật:

   + Nhân vật: phong phú, đa dạng (có thể là người, con vật, đồ vật…)

   + Sử dụng lối nói ẩn dụ

- Ý nghĩa: khuyên nhủ, răn dạy con người một bài học nào đó trong cuộc sống

I. Đôi nét về tác phẩm: Ếch ngồi đáy giếng

1. Tóm tắt

Một con ếch sống trong giếng lâu ngày. Nó cứ nghĩ mình là chúa tể, còn bầu trời chỉ là chiếc vung. Khi mưa to, nước dềnh đưa ếch ra ngoài. Quen thói huênh hoang, ếch bị một con trâu giẫm bẹp.

2. Bố cục (2 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “như một vị chúa tể”): Ếch khi ở trong giếng

- Phần 2 (còn lại): Ếch khi ra ngoài giếng

3. Giá trị nội dung

Từ câu chuyện về cách nhìn thế giới bên ngoài chỉ qua miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện “Ếch ngồi đáy giếng” ngụ ý phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà huênh hoang, khuyên nhủ người ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo

4. Giá trị nghệ thuật

- Xây dựng hình tượng quen thuộc, gần gũi

- Mượn chuyện con vật để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người

- Cách nói ẩn dụ, bài học giáo huấn được nêu lên một cách tự nhiên

- Tình huống bất ngờ, hài hước, kín đáo

II. Phân tích văn bản Ếch ngồi đáy giếng

I. Mở bài

- Giới thiệu về thể loại truyện ngụ ngôn (khái niệm, đặc trưng về nghệ thuật, ý nghĩa…)

- Giới thiệu về truyện “Ếch ngồi đáy giếng” (tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Ếch khi ở trong giếng

- Hoàn cảnh sống chật hẹp, hạn hẹp: trong một cái giếng, xung quang chỉ có vài con nhái, cua, ốc bé nhỏ

- Ếch tưởng trời chỉ bằng cái vung còn mình là một vị chúa tể

→ Thiếu hiểu biết, nhận thức hạn hẹp, nông cạn nhưng lại chủ quan, huênh hoang

2. Ếch khi ra khỏi giếng

- Môi trường sống thay đổi sau một trận mưa lớn: rộng lớn, nhiều thứ mới lạ

- Thái độ của ếch: nhâng nháo, không thèm đế ý đến xung quanh, nghênh ngang đi lại khắp nơi và cất tiếng kêu ồm ộp

- Kết quả: ếch bị một con trâu đi qua giẫm bẹp

→ Chủ quan, kiêu ngạo nên bị trả giá quá đắt

3. Bài học rút ra

- Môi trường nhỏ bé, hạn hẹp sẽ hạn chế tầm hiểu biết. Khi sống lâu ở môi trường ấy, không mở rộng thì hiểu biết trở nên nông cạn.

- Sự kiêu ngạo, chủ quan sẽ phải trả giá.

- Phải cố gắng mở rộng hiểu biết, tầm nhìn.

- Khi thay đổi môi trường sống cần thận trọng, khiêm tốn để thích nghi.

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện

   + Nội dung: phê phán những kẻ hiểu biết cạn hẹp mà huênh hoang, khuyên nhủ người ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo

   + Nghệ thuật: mượn chuyện con vật để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người, xây dựng hình tượng gần gũi, quen thuộc…

- Bài học cho bản thân: không được chủ quan, kiêu căng, phải luôn cố gắng học hỏi để mở rộng hiểu biết của bản thân…

B. Bài tập luyện tập

Câu 1. Mục đích chủ yếu của truyện ngụ ngôn là gì?

A. Kể chuyện B. Thể hiện cảm xúc

C. Gửi gắm ý tưởng, bài học D. Truyền đạt kinh nghiệm

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 2. Truyện ngụ ngôn thiên về chức năng nào?

A. Phản ánh cuộc sống B. Giáo dục con người

C. Tố cáo xã hội D. Cải tạo con người xã hội

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 3. Tính chất nổi bật của truyện ngụ ngôn là gì?

A. Ẩn dụ đầy kịch tính B. Giáo dục con người

C. Tố cáo xã hội D. Cải tạo con người và xã hội

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 4. Những đối tượng nào có thể trở thành nhân vật trong truyện ngụ ngôn

A. Con người B. Con vật

C. Đồ vật D. Cả ba đối tượng trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 5. Truyện ngụ ngôn là truyện nêu kinh nghiệm sống, đưa ra triết lí đạo đức, quan niệm ứng xử, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 6. Tại sao ếch tưởng bầu trời chỉ như cái vung và nó thì oai như một vị chúa tể.

A. Vì nó sống lâu trong giếng, các con vật nhỏ bé xung quanh sợ hãi nó

B. Ếch quen với miệng giếng nhỏ

C. Bản tính của ếch là tự phụ

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 7. Nguyên nhân dẫn tới việc ếch bị trâu dẫm bẹp

A. Ếch ra ngoài giếng, nó vẫn nghĩ trời bé bằng vung

B. Do ếch cao ngạo, nhâng nháo, không chịu quan sát

C. Ếch không chịu thay đổi bản thân cho phù hợp với môi trường mới

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 8. Bài học của truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng?

A. Sống ở môi trường tù túng, nhỏ bé, không giao lưu làm hạn chết sự hiểu biết của con người về thế giới xung quanh

B. Sống trong môi trường như thế lâu dần sự hiểu biết của con người trở nên nông cạn

C. Hiểu biết hạn hẹp dẫn tới tâm lí chủ quan, kiêu ngạo

D. Cả 3 đáp án trên

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 9. Kết cục cái chết của con ếch là kết cục tất yếu, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 10. Nghĩa của câu thành ngữ “ếch ngồi đáy giếng” một người ít hiểu biết, thiếu thông tin, luôn huênh hoang, tự đắc đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A