Chân, tay, tai, mắt, miệng

A. Nội dung bài học

I. Đôi nét về tác phẩm: Chân, tay, tai, mắt, miệng

1. Tóm tắt

Cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay, bác Tai so bì với lão Miệng chỉ ăn không làm nên bàn nhau không làm gì để lão Miệng không có gì ăn. Nhưng mấy ngày sau cả thảy đều mệt mỏi rã rời vì lão Miệng không ăn thì tất cả đều bị tê liệt, công việc lão Miệng là nhai thức ăn để tiếp sức lực. Nhận ra sai lầm, Chân, Tay, Tai, Mắt đến xin lỗi và cho lão Miệng ăn và trở lại khỏe mạnh. Từ đó họ sống hòa thuận với nhau.

2. Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “cả bọn kéo nhau về”): Chân, tay, tai, mắt so bì, tị nạnh với lão miệng

- Phần 2 (tiếp đó đến “họp nhau lại để bàn”): Hậu quả của việc suy nghĩ, quyết định sai

- Phần 3 (còn lại): Cách sửa chữa hậu quả

3. Giá trị nội dung

Từ câu chuyện của Chân, Tay, Tai, Mắt, Miêng, truyện nêu ra bài học: Trong một tập thể, mỗi thành viên không thể sống tách biệt mà phải nương tựa vào nhau, gắn bó với nhau để cùng tồn tại; do đó, phải biết hợp tác với nhau và tôn trọng công sức của nhau

4. Giá trị nghệ thuật

- Cách kể chuyện ý vị với ngụ ý sâu sắc

- Mượn chuyện các bộ phận cơ thể con người để khuyên nhủ, răn dạy con người

II. Phân tích văn bản Chân, tay, tai, mắt, miệng

I. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về truyện ngụ ngôn (khái niệm, đặc trung nghệ thuật, ý nghĩa…)

- Giới thiệu về truyện “Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng” (tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Chân, Tay, Tai, Mắt so bì, tị nạnh với lão Miệng

- Chân, Tay, Tai, Mắt cho rằng lão Miệng cho rằng họ phải “làm việc mệt nhọc quanh năm còn lão Miệng không làm gì cả, chỉ ngồi ăn không”

- Họ kéo nhau đến nhà lão Miệng, đến nơi không chào hỏi, nói thẳng với lão “Từ nay chúng tôi không làm gì để nuôi ông nữa”

2. Hậu quả về hành động của Chân, Tay, Tai, Mắt

- Cậu Chân, cậu Tay: không còn muốn cất mình lên để chạy nhảy, vui đùa như trước

- Cô Mắt: ngày cũng như đêm lúc nào cũng lờ đờ, thấy hai mi nặng trĩu như buồn ngủ mà ngủ thì không được

- Bác Tai: nghe tiếng gì cũng không rõ, thấy lúc nào cũng ù ù như xay lúa ở trong

→ Cả hội lừ đừ, mệt mỏi

3. Cách sửa chữa hậu quả

- Cả bọn cố gượng dậy đến nhà lão Miệng, vực lão Miệng dậy và tìm thức ăn cho lão

- Cả bọn lại chung sống hòa thuận, mỗi người một việc như trước, không ai tị nạnh ai cả

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

   + Nội dung: Từ câu chuyện của Chân, Tay, Tai, Mắt, Miêng, truyện nêu ra bài học: Trong một tập thể, mỗi thành viên không thể sống tách biệt mà phải nương tựa vào nhau, gắn bó với nhau để cùng tồn tại; do đó, phải biết hợp tác với nhau và tôn trọng công sức của nhau

   + Nghệ thuật: cách kể chuyện ý vị, tự nhiên…

- Bài học cho bản thân: phải sống hòa mình vào với tập thể…

B. Bài tập luyện tập

Câu 1. Chân, tay, tai, mắt, miệng là truyện ngụ ngôn:

A. Nhân hóa các bộ phận trên thân thể con người để nói về vị trí quan trọng riêng của mỗi người trong cộng đồng

B. Ẩn dụ các bộ phận trên cơ thể người để nói về vị trí quan trọng riêng của mỗi người trong cộng đồng

C. Hoán dụ các bộ phận trên cơ thể người để nói về vị trí quan trọng riêng của mỗi người trong cộng đồng

D. So sánh các bộ phận trên cơ thể người để nói về vị trí quan trọng riêng của mỗi người trong cộng đồng

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 2. Tại sao cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay, bác Tai lại so bì với bác Miệng

A. Họ nhận thấy họ phải làm việc cực nhọc quanh năm, còn lão Miệng không phải làm gì vẫn có cái ăn

B. Từ lâu họ đã thấy lão Miệng khác họ

C. Họ không thích tính cách của lão Miệng

D. Cả B và C đều đúng

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3. Tai, Mắt, Chân, Tay, Miệng tượng trưng cho những con người trong một tổ chức, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 4. Truyện mang ý nghĩa gì?

A. Mỗi cá nhân không thể tách khỏi mối quan hệ mật thiết với cộng đồng

B. Sống trong cộng đồng cần có tinh thần tập thể, một người vì mọi người

C. Cả A và B đều đúng

D. A đúng, B sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 5. Truyện ngụ ngôn không nhất thiết sử dụng yếu tố thần kì, nếu có thì chỉ có thể giúp ta diễn đạt một cách sinh động những khái niệm khô khan, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 6. Truyện ngụ ngôn là gì?

A. Truyện có tính chất gây cười

B. Truyện kể về nguồn gốc dân tộc và những sự kiện lịch sử trong quá khứ

C. Truyện kể về sự tích các loại vật, đồ vật

D. Truyện kể về loài vật, đồ vật, cây cối, con người, nhằm đưa ra những bài học khuyên răn con người.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 7. Ai là người đưa ra quan điểm: cả bọn không làm gì nữa thử xem lão Miệng có sống được không?

A. Cậu Tay B. Cô Mắt

C. Bác Tai D. Cậu Chân

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 8. Khi nghe mọi người nói: “Từ nay chúng tôi không làm gì để nuôi ông nữa” thì thái độ của bác Miệng như thế nào?

A. Rất buồn phiền B. Rất ngạc nhiên

C. Rất đau khổ D. Rất bình tĩnh

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 9. Truyện ngụ ngôn Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng có ý nghĩa giống truyện ngụ ngôn Đeo nhạc cho mèo, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 10. Kết thúc của truyện ngụ ngôn này là kết thúc có hậu, do ý thức được bản chất vấn đề, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A