Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ

A. Nội dung bài học

Các lỗi thường gặp:

Câu thiếu chủ ngữ:

là câu chỉ có thành phần vị ngữ hoặc có thành phần vị ngữ và các thành phần phụ của câu

Câu thiếu vị ngữ:

Là câu chỉ có thành phần chủ ngữ hoặc có thành phần chủ ngữ và các thành phần phụ của câu

Câu thiếu cả chủ ngữ lẫn vị ngữ:

Là câu chỉ có thành phần phụ trạng ngữ

Câu sai về quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần câu:

Là câu mà giữa các thành phần câu không có sự tương hợp nhau về mặt ý nghĩa

B. Bài tập luyện tập

Bài 1: Chỉ ra lỗi sai sau đây và sửa lại cho đúng:

A. Những câu chuyện cổ tích mà hằng đêm bà kể cho chúng tôi.

B. Với kết quả học tập tiến bộ đã khiến bộ mẹ vui lòng.

C. Bạn Hoàng Minh – lớp trưởng lớp tôi.

D. Qua văn bản “Vượt thác” cho thấy vẻ đẹp và sức mạnh của con người lao động trên nền cảnh thiên nhiên hùng vĩ.

Gợi ý

Bài 2: Thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp vào những chỗ trống dưới đây để tạo thành những câu hoàn chỉnh?

A. Khi những bông phượng vĩ nở đỏ rực một góc trời, khi bản nhạc ve rộn rã cất lên,

B. Mỗi buổi chiều khi tôi đi học về,

C. Trên bầu trời mùa thu trong trẻo,

D. Giữa dòng sông mênh mông,

Gợi ý:

A. Khi những bông phượng vĩ nở đỏ rực một góc trời, khi bản nhạc ve rộn rã cất lên, chúng em bắt đầu bước vào một kì nghỉ hè với nhiều điều thú vị.

B. Mỗi buổi chiều khi tôi đi học về, chú cún con lại chạy ra mừng rỡ đón tôi.

C. Trên bầu trời mùa thu trong trẻo, những đám mây đang thong thả dạo chơi cùng chị gió.

D. Giữa dòng sông mênh mông, những con thuyền đang căng buồm chuẩn bị ra khơi.

Bài 3: Hãy cho biết những câu in đậm sau đây có phải là những câu sai ngữ pháp không? Vì sao?

A. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả các bà con trong xóm.

           (Tô Hoài)

B. Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. Đã đến Phường Rạch. Thuyền chuẩn bị vượt nhiều thác nước

           (Võ Quảng)

C. Tôi dậy từ canh tư. Còn tối đất, cố đi mãi trên đá đầu sư, ra thấu đầu mũi đảo. Và ngồi đó rình mặt trời lên.

           (Nguyễn Tuân)

D. Cây tre Việt Nam!Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm.

           (Thép Mới)

Gợi ý:

Các câu in đậm đó không phải là câu sai ngữ pháp vì đó là những câu rút gọn hoặc câu đặc biệt được tác giả viết một cách có chủ ý nhằm tạo ra những hiệu quả diễn đạt nhất định.

A. Câu rút gọn chủ ngữ. (Ta có thể dựa vào văn cảnh và khôi phục chủ ngữ cho câu (Tôi).

B. Câu rút gọn chủ ngữ (Thuyền) nhằm diễn đạt sự đột ngột, bất ngờ khi con thuyền đã nhanh chóng đến Phường Rạch

C. Câu rút gọn chủ ngữ (tôi) thể hiện sự háo hức chờ đợi cảnh mặt trời mọc của tác giả

D. Câu đặc biệt, bộc lộ cảm xúc của tác giả về hình ảnh cây tre Việt Nam.

Phần trắc nghiệm

Câu 1. Cho câu: “Năm 1945, với sự thành công của Cách mạng Tháng Tám đã được đổi thành tên cầu Long Biên”, câu này mắc lỗi gì?

A. Sai về nghĩa B. Thiếu chủ ngữ

C. Thiếu vị ngữ D. Thiếu cả chủ và vị

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 2. Điền vị ngữ thích hợp vào chỗ trống

A. Buổi học cuối cùng hôm ấy…. B. Khi tôi tròn 10 tuổi, mẹ tôi…

C. Khóm hồng trước nhà… D. Trong ngày khai trường, chúng tôi….

Hướng dẫn giải:

A. Buổi học cuối cùng hôm ấy, cô giáo giao rất nhiều bài tập cho cả lớp.

B. Khi tôi tròn 10 tuổi, mẹ tôi để tôi tự quyết mọi thứ của bản thân mình.

C. Khóm hồng trước nhà ngày ngày tỏa hương thơm ngát.

D. Trong ngày khai trường, chúng tôi được gặp lại thầy cô, bạn bè.

Câu 3. Câu nào dưới đây là câu sai, vì sao?

A. Những câu chuyện về tình bạn sâu sắc và cảm động bà ngoại kể.

B. Em được nghe bà ngoại kể những câu chuyện về tình bạn sâu sắc và cảm động.

Hướng dẫn giải:

Câu A sai vì thiếu vị ngữ.

Sửa: Những câu chuyện về tình bạn sâu sắc và cảm động bà ngoại kể vẫn in đậm trong trí nhớ của em.

Câu 4. Câu “Qua truyện “Dế Mèn phiêu lưu kí” cho thấy khả năng sáng tạo tài tình của tác giả” mắc lỗi gì?

A. Thiếu chủ ngữ B. Thiếu vị ngữ

C. Thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ D. Thiếu trạng ngữ

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 5. Câu nào trong các câu dưới đây thiếu vị ngữ?

A. Những cánh hoa mai trên đồi. B. Nắng chiếu làm bó hoa thêm rực rỡ

C. Mặt trời chẳng của riêng ai. D. Mùa xuân, các loài hoa thi nhau đua nở.

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 6. Câu “mỗi khi đi qua đoạn đường đó” mắc lỗi gì?

A. Thiếu vị ngữ B. Thiếu chủ ngữ

C. Thiếu trạng ngữ D. Thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

→ Mỗi khi đi qua đoạn đường đó là trạng ngữ.

Câu 7. Nêu ra lỗi sai của câu “Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta, dân tộc anh hùng”

A. Thiếu chủ ngữ B. Thiếu chủ ngữ và vị ngữ

C. Thiếu trạng ngữ D. Thiếu thành phần bổ ngữ

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 8. Sửa câu “Vừa đi học về, mẹ đã bảo tôi sang đón em. Tôi cất vội cặp sách rồi đi ngay” thành câu đúng?

A. Vừa đi học về, mẹ bảo tôi sang đón em, tôi cất cặp và đi ngay.

B. Vừa đi học về, mẹ bảo tôi sang đón em. Tôi cất vội cặp sách rồi đi ngay.

C. Tôi vừa đi học về, mẹ đã bảo sang đón em. Tôi cất vội cặp sách rồi đi ngay.

D. Tôi vừa đi học về, mẹ đã bảo tôi sang đón em. Tôi cất vội cặp sách rồi đi ngay.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 9. Câu “Năm 1945, được đổi tên thành cầu Long Biên” mắc lỗi gì?

A. Thiếu chủ ngữ B. Thiếu vị ngữ

C. Thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ D. Thiếu thành phần biệt lập

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 10. Câu “Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng” sai ở đâu?

A. Thiếu chủ ngữ và vị ngữ B. Thiếu chủ ngữ

C. Thiếu vị ngữ D. Thiếu thành phần phụ của câu

Hướng dẫn giải:

Đáp án A