Một số dạng tập tính phổ biến của động vật

Phần lớn là tập tính bẩm sinh.

SGK Sinh học 11- trang 130

(SGK cơ bản trang 125) cơ sở của tập tính là các phản xạ.

(SGK 11 cơ bản trang 127) Quen nhờn là hình thức học tập đơn giản nhất. Động vật phớt lờ, không trả lời những kích thích lặp lại nhiều lần nếu những kích thích đó không kèm theo sự nguy hiểm nào.

Ví dụ mỗi khi bóng đen từ trên cao ập xuống, gà con vội vàng chạy đi ẩn nấp. Nếu bóng đen đó cứ lặp lại nhiều lần mà không kèm theo nguy hiểm nào thì sau đó khi thấy bóng đen gà con sẽ không chạy đi ẩn nấp nữa.  

Loại tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm.

Nó không được hình thành trong quá trình sống của loài mà được hình thành thông qua sự học tập và rút kinh nghiệm của từng cá thể. Và tập tính học được là tập hợp một chuỗi các phản xạ có điều kiện nên nó sẽ không di truyền được.

Hình thức học tập mà con vật mới sinh bám theo vật thể chuyển động mà nó nhìn thấy đầu tiên và giảm dần qua những ngày sau.

Do: In vết có nhiều ở động vật, dễ thấy nhất là ở chim. Ngay sau khi mới nở, các con vật sẽ bám theo vật thể chuyển động mà nó nhìn thấy đầu tiên và giảm dần qua những ngày sau (dần dần sẽ tách ra và sống độc lập)

Phần lớn là tập tính học tập.

Do ở động vật bậc cao (ví dụ người) vẫn có những tập tính bẩm sinh như nuôi con bằng sữa mẹ nhưng chủ yếu vẫn là những tập tính học được, hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm: tập thể dục, thấy tín hiệu giao thông thì dừng lại, không vứt rác bừa bãi….

Kiểu liên kết giữa một hành vi với một hệ quả mà sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi này.

SGK Sinh học 11- trang 128

Tạo nên một chuỗi các phản xạ có điều kiện được hình thành trên cơ sở tạo nên các mối liên hệ mới giữa các nơron và do đó có thể thay đổi. Đúng vì:

Tập tính học được là tập tính được hình thành trong quá trình sống trên cơ sở các phản xạ có điều kiện và vì không do kiểu gen qui định nên nó có thể thay đổi.

(SGK 11 cơ bản trang 127) In vết có ở nhiều loài động vật, dễ thấy nhất là ở chim. Ví dụ ngay sau khi mới nở ra, chim non (bao gồm gà, vịt, ngan, ngỗng, v…v…) có “tính bám” và đi theo các vật chuyển động mà chúng nhìn thấy đầu tiên.

Tập tính bẩm sinh và tập tính học được.

(SGK 11 cơ bản trang 128) Điều kiện hóa đáp ứng (điều kiện hóa kiểu Paplop) là hình thành mối liên kết mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của kích thích kết hợp đồng thời. Ví dụ I.Paplôp làm thí nghiệm vừa đánh chuông vừa cho chó ăn. Sau vài chục lần phối hợp tiếng chuông và thức ăn, chỉ cần nghe tiếng chuông là chó đã tiết nước bọt. Sở dĩ như vậy là do trong trung ương thần kinh đã hình thành mối liên hệ thần kinh mới dưới tác động của 2 kích thích đồng thời.

(SGK 11 cơ bản trang 128) Học ngầm là học không chủ định hay không có ý thức, không biết rõ mình đã học được, nhưng khi có nhu cầu giải quyết một vấn đề nào đó thì những điều vô tình học được tái hiện lại, giúp cho sự giải quyết vấn đề đó một cách dễ dàng. Đối với những động vật hoang dã, nhờ những trải nghiệm đã tích lũy được trong đời sống qua học ngầm mà chúng mau chóng tìm được thức ăn và tránh những đe dọa của thú săn mồi.

Ve kêu vào mùa hè, ếch đực kêu vào mùa sinh sản.

Do người thấy đèn đỏ thì dừng lai là tập tính học được. Mèo bắt chuột thì vừa là bẩm sinh, vừa là học được.

. (1) và (2) sai; (3) và (4) đúng

a) Điều kiện hoá đáp ứng (điều kiện hoá kiểu Paplôp)

Điều kiện hoá đáp ứng là hình thành mối liên kết mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của các kích thích kết hợp đồng thời.

Ví dụ I.Paplôp làm thí nghiệm vừa đánh chuông vừa cho chó ăn. Sau vài chục lần phối hợp tiếng chuông và thức ăn, chỉ cần nghe tiếng chuông là chó đã tiết nước bọt. Sở dĩ như vậy là do trong trung ương thần kinh đã hình thành mối liên hệ thần kinh mới dưới tác động của 2 kích thích đồng thời.

b) Điều kiện hoá hành động (điều kiện hoá kiểu Skinnơ)

Đây là kiểu liên kết một hành vi của động vật với một phần thưởng (hoặc phạt), sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi đó.

Ví dụ: B. F. Skinnơ thả chuột vào lồng thí nghiệm. Trong lồng có một cái bàn đạp gắn với thức ăn. Khi chuột chạy trong lồng và vô tình đạp phải bàn đạp thì thức ăn rơi ra. Sau một số lần ngẫu nhiên đạp phải bàn đạp và có thức ăn (phần thưởng), mỗi khi thấy đói bụng (không cần phản nhìn thấy bàn đạp), chuột chủ động chạy đến nhấn bàn đạp để lấy thức ăn.

Học theo cách "thử và sai" cũng  thuộc hình thức này.

Các côn trùng cánh màng.

(SGK cơ bản trang 128) Điều kiện hoá hành động (điều kiện hoá kiểu Skinnơ)

Đây là kiểu liên kết một hành vi của động vật với một phần thưởng (hoặc phạt), sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi đó.

Ví dụ: B. F. Skinnơ thả chuột vào lồng thí nghiệm. Trong lồng có một cái bàn đạp gắn với thức ăn. Khi chuột chạy trong lồng và vô tình đạp phải bàn đạp thì thức ăn rơi ra. Sau một số lần ngẫu nhiên đạp phải bàn đạp và có thức ăn (phần thưởng), mỗi khi thấy đói bụng (không cần phản nhìn thấy bàn đạp), chuột chủ động chạy đến nhấn bàn đạp để lấy thức ăn.

Học theo cách "thử và sai" cũng thuộc hình thức này.

Bảo vệ lãnh thổ.

Sự tạo lập một chuổi các phản xạ có điều kiện, trong đó hình thành các mối liên hệ mới giữa các nơron nên có thể thay đổi.

Tập tính học tập là do một chuỗi các phản xạ có điều kiện( thông qua quá trình học tập). Mà ở đó luôn phải có sự hình thành các mối quan hệ giữa các nơron (do luôn gặp những tình nguống mới và dẫn tới hình thành nhận thức mới). Và là tập hợp các chuỗi phản xạ có điều kiện nên nó không có tính di truyền. Dễ dàng bị mất đi nếu không được học tập và gièn luyện.

. (1) và (2) sai; (3) và (4) đúng

a) Điều kiện hoá đáp ứng (điều kiện hoá kiểu Paplôp)

Điều kiện hoá đáp ứng là hình thành mối liên kết mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của các kích thích kết hợp đồng thời.

Ví dụ I.Paplôp làm thí nghiệm vừa đánh chuông vừa cho chó ăn. Sau vài chục lần phối hợp tiếng chuông và thức ăn, chỉ cần nghe tiếng chuông là chó đã tiết nước bọt. Sở dĩ như vậy là do trong trung ương thần kinh đã hình thành mối liên hệ thần kinh mới dưới tác động của 2 kích thích đồng thời.

b) Điều kiện hoá hành động (điều kiện hoá kiểu Skinnơ)

Đây là kiểu liên kết một hành vi của động vật với một phần thưởng (hoặc phạt), sau đó động vật chủ động lặp lại các hành vi đó.

Ví dụ: B. F. Skinnơ thả chuột vào lồng thí nghiệm. Trong lồng có một cái bàn đạp gắn với thức ăn. Khi chuột chạy trong lồng và vô tình đạp phải bàn đạp thì thức ăn rơi ra. Sau một số lần ngẫu nhiên đạp phải bàn đạp và có thức ăn (phần thưởng), mỗi khi thấy đói bụng (không cần phản nhìn thấy bàn đạp), chuột chủ động chạy đến nhấn bàn đạp để lấy thức ăn.

Học theo cách "thử và sai" cũng  thuộc hình thức này.

Tập tính giúp cho sinh vật thể hiện được tính đặc trưng của loài vừa giúp sinh vật thích nghi tốt với những điều kiện môi trường sống. Đúng vì: Kể cả các tập tính học được và các tập tính bẩm sinh đều phối hợp với nhau để giúp sinh vật thích nghi với môi trường sống, và đều thể hiện tính đặc trưng của loài.

(SGK 11 cơ bản trang 128) Học khôn là kiểu phối hợp các kinh nghiệm cũ đê giải quyết những tình huống mới. Học khôn có ở động vật có hệ thần kinh rất phát triển. Vd: Tinh tinh biết cách chồng những chiếc thùng lên để đứng lên lấy thức ăn trên cao           

(SGK cơ bản trang 128) Học ngầm là kiểu học không có ý thức, không biết rõ mình đã học được. Sau này, khi có nhu cầu thì kiến thức đó tái hiện giúp động vật giải quyết được những tình huống tương tự.

Các phản xạ. Đúng vì:

Cơ sở của tập tính bao gồm cả phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện:

- Tập tính bẩm sinh cơ sở là: chuỗi phản xạ không điều kiện do kiểu gen qui định.

-Tập tính học được cơ sở là: chuỗi phản xạ có điều kiện hình thành trong quá trình sống.