Chất be

I. Trạng thái tự nhiên

Mỡ lấy ta từ động vật và dầu ăn được lấy ra từ thực vật. Dầu và mỡ ăn là các chất béo

II. Tính chất vật lý.

Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, xăng, dầu hỏa.

III. Thành phần và cấu tạo.

Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo và có công thức chung là \[{{\text{(RCOO)}}_{3}}{{C}_{3}}{{H}_{5}}\]

Glixerol: $\eqalign{
  & \mathop C\limits_| {\mkern 1mu} {H_2} - \mathop C\limits_| {\mkern 1mu} H - \mathop C\limits_| {\mkern 1mu} {H_2}  \cr 
  & \,\,\,\,OH{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} OH{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} OH{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu}  \cr} $

Axit béo : Là axit hữu cơ có công thức chung là $RC\text{OOH}$, R có thể là ${{C}_{17}}{{H}_{35}}-,\,{{C}_{17}}{{H}_{33}}-,\,{{C}_{15}}{{H}_{31}}-,\,vv...$

IV. Tính chất hóa học

- Thủy phân trong môi trường axit tạo glixerol và các axit béo

\[\begin{gathered}
  {(RC{\text{OO)}}_3}{C_3}{H_5}{\mkern 1mu}  + {\mkern 1mu} 3{H_2}O\xrightarrow{{{t^o},{\kern 1pt} axit}}{C_3}{H_5}{(OH)_3} + 3{\text{RCOOH}} \hfill \\
  {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} \,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\mkern 1mu} \,\,\,\,\,\,{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\text{glix}}erol{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} \,\,{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} \,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} axit{\mkern 1mu} \,\,be'o \hfill \\ 
\end{gathered} \]

- Thủy phân trong môi trường bazơ sẽ tạo glixerol và muối của axit béo. Phản ứng này được gọi là phản ứng xà phòng hóa

\[\begin{gathered}
  {(RC{\text{OO)}}_3}{C_3}{H_5}{\mkern 1mu}  + {\mkern 1mu} 3NaOH\xrightarrow{{{t^o},{\kern 1pt} axit}}{C_3}{H_5}{(OH)_3} + 3{\text{RCOONa}} \hfill \\
  {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} \,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{glix}}erol{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} {\mkern 1mu} axit{\mkern 1mu} be'o \hfill \\ 
\end{gathered} \]

V. Ứng dụng

- Chất béo là một thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật

- Trong công nghiệp, chất béo chủ yếu được dùng để điều chế glixerol và xà phòng

- Để lâu trong không khí, chất béo có mùi ôi, do bị oxi hóa, nên cần bảo quản chất béo ở nhiệt độ thấp hay đun chất béo với một ít muối ăn