Prôtêin
Lý thuyết về Prôtêin
1. Cấu trúc của prôtêin
a. Cấu trúc hóa học
- Prôtêin là một hợp chất hữu cơ được cấu thành từ 4 nguyên tố chính là C, H, O, N và có thể có thêm S và P.
- Prôtêin thuộc đại phân tử, có khối lượng và kích thước lớn. Prôtêin cũng được cấu trúc theo nguyên tắc đa phân, đơn phân cấu tạo nên prôtêin chính là axit amin.
b. Cấu trúc không gian
- Prôtêin là đại phân tử hữu cơ được cấu thành từ các đơn phân là các axit amin, có hơn 20 loại axit amin khác nhau. Số lượng và trình tự các loại axit amin quy định lên tính đặc trưng của phân tử Prôtêin.
- Hơn nữa, tính đa dạng và đặc thù của Prôtêin còn được thể hiện thông qua cấu trúc không gian của nó. Ở dạng cấu trúc không gian đặc thù, Prôtêin mới thực hiện được chức năng của mình. Có 4 dạng cấu trúc không gian của Prôtêin là:
+ Bậc 1: trình tự sắp xếp các axit amin trong chuỗi axit amin
+ Bậc 2: là chuỗi axit amin tạo các vòng xoắn lò xo đều đặn.
+ Bậc 3: hình dạng không gian 3 chiều do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp tạo thành kiểu đặc trung cho từng loại Prôtêin.
+ Bậc 4: cấu trúc của một số loại Prôtêin gồm hai hoặc nhiều chuỗi axit amin cùng hoặc khác loại kết hợp với nhau.
2. Chức năng
Đối với tế bào và cơ thể, Prôtêin có nhiều chức năng quan trọng:
+ Chức năng cấu trúc.
+ Chức năng xúc tác các quá trình trao đổi chất.
+ Chức năng điều hòa các quá trình trao đổi chất.
3. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
.PNG)
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Đơn phân cấu tạo nên prôtêin là
- A
- B
- C
- D
Đơn phân cấu tạo lên protein là axit amin, có hơn 20 loại axit amin khác nhau.
Mỗi hạt tròn được là 1 axitamin. Các em xem lại kiến thức trong SGK Sinh học lớp 9.
Câu 2: Quá trình tiêu hóa ở ống tiêu hóa cảu sự tham gia của các enzime tiêu hóa, đây là ví dụ cho chức năng nào của protein?
- A
- B
- C
- D
Enzim tiêu hóa có bản chất là protein, chức năng xúc tác cho các phản ứng phân giải thức ăn.
Câu 3: Quá trình hình thành chuỗi axít amin có sự tham gia của loại ARN nào?
- A
- B
- C
- D
mARN, tARN và rARN:
Trong đó vai trò của từng loại ARN như sau:
+ mARN có vai trò truyền đạt thông tin quy định cấu trúc của prôtêin cần tổng hợp (làm khuôn tổng hợp).
+ tARN có chức năng vận chuyển axit amin tương ứng tới nơi tổng hợp prôtêin.
+ rARN là thành phần cấu tạo nên ribôxôm- nơi tổng hợp prôtêin.
Câu 4: Tương quan về số lượng axít amin và nuclêôtít của mARN khi ở trong ribôxôm là
- A
- B
- C
- D
Quan sát hình ảnh chúng ta có thể thấy, chuỗi axit amin được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của mARN( cứ 3 nucleotit trên mARN ứng với 1 axit amin tương ứng)
Câu 5: mARN sau khi được hình thành rời khỏi nhân ra chất tế bào để tổng hợp
- A
- B
- C
- D
mARN sau khi được hình thành rời khỏi nhân ra chất tế bào để tổng hợp nên chuỗi axit amin
Đây là kiến thức cơ bản, các em xem lại SGK Sinh học lớp 9.
Câu 6: Prôtêin có chức năng gì?
- A
- B
- C
- D
Prôtêin có nhiều chức năng quan trọng:
+ Chức năng cấu trúc: VD như Histôn là loại prôtêin tham gia vào cấu trúc của NST.
+ Chức năng xúc tác cho các phản ứng hóa sinh: Bản chất của enzim( xúc tác cho quá trình phản ứng) chính là prôtêin
+ Chức năng điều hòa: Các hoocmôn có vai trò điều hòa quá trình trao đổi chất trong tế bào và cơ thể. Các hoocmôn phần lớn là prôtêin.
Câu 7: Bậc cấu trúc nào sau đây quy định cấu trúc không gian đặc trưng của protein?
- A
- B
- C
- D
Cấu trúc bậc 1 (hay còn gọi là chuỗi polypeptit) quy định khả năng cuộn xoắn hình thành cấu trúc đặc trưng của protein.
Câu 8: Cấu trúc collagen trên da người là một ví dụ cho chức năng nào của protein?
- A
- B
- C
- D
Collagen trên da là ví dụ cho chức năng cấu trúc của protein.
Câu 9: Cấu trúc bậc mấy của prôtêin có dạng xoắn lò xo?
- A
- B
- C
- D
Prôtêin có 4 bậc cấu trúc cơ bản như sau:
Cấu trúc bậc 1: là trình tự sắp xếp các axit amin trong chuỗi pôlipeptit.
Cấu trúc bậc 2: là chuỗi pôlipeptit bậc 1 có cấu trúc xoắn hình lò xo.
Cấu trúc bậc 3: do cấu trúc bậc 2 uốn khúc đặc trưng cho mỗi loại prôtêin.
Cấu trúc bậc 4: do nhiều cấu trúc bậc 3 kết hợp thành khối cầu.
Câu 10: Đặc điểm nào sau đây là đúng khi nói về bản chất hóa học của prôtêin?
- A
- B
- C
- D
Mô tả cấu trúc của prôtêin:
Prôteein là hợp chất hữu cơ gồm 4 nguyên tố chính là C, H, O, N và có thể còn có một số nguyên tố khác. Prôtêin thuộc loại đại phân tử, có khối lượng và kích thước lớn( có thể dài tới 0,1 µm, khối lượng có thể đạt tới hàng triệu đvC). Prôtêin cũng được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân: Gồm hàng trăm đơn phân. Đơn phân cấu tạo nên prôtêin là các axit amin, có hơn 20 loại axit amin khác nhau. (Kiến thức cơ bản trong SGK Sinh học lớp 9) .
Câu 11: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng thể hiện theo sơ đồ sau đây?
- A
- B
- C
- D
Gen→ mARN→ prôtêin→ tính trạng .
Câu 12: Khi các kháng nguyên xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sản sinh các kháng thể tương ứng để tiêu diệt kháng nguyên, đây là ví dụ cho chức năng nào của protein?
- A
- B
- C
- D
Kháng thể có bản chất là protein, có chức năng bảo vệ cơ thể trước các kháng nguyên.
Câu 13: Chức năng nào của Prôtêin là không đúng?
- A
- B
- C
- D
Có khả năng thực hiện nhân đôi để đảm bảo tính đặc trưng và ổn định của prôtêin là chức năng không đúng mà đó là chức năng của ADN.
Prôtêin có nhiều chức năng quan trọng:
+ Chức năng cấu trúc: VD như Histôn là loại prôtêin tham gia vào cấu trúc của NST.
+ Chức năng xúc tác cho các phản ứng hóa sinh: Bản chất của enzim( xúc tác cho quá trình phản ứng) chính là prôtêin
+ Chức năng điều hòa: Các hoocmôn có vai trò điều hòa quá trình trao đổi chất trong tế bào và cơ thể. Các hoocmôn phần lớn là prôtêin.
Câu 14: Cấu trúc nào dưới đây là của prôtêin bậc 3?
- A
- B
- C
- D
Cấu trúc bậc 3 của prôtêin: Là hình dạng không gian ba chiều của prôtêin do cấu trúc bậc 2 cuộn xếp tạo thành đặc trưng cho từng loại prôtêin.
Câu 15: Nguyên liệu trong môi trường nội bào được sử dụng trực tiếp trong quá trình tổng hợp prôtêin là
- A
- B
- C
- D
Prôtêin được tổng hợp qua quá trình dịch mã, nguyên liệu tổng hợp là axit amin.
Câu 16: Khi con người vừa ăn xong, hàm lượng đường trong máu tăng, glucagon được tiết ra để làm giảm đường huyết, đây là ví dụ cho vai trò nào của protein?
- A
- B
- C
- D
Glucagon là hoocmon có bản chất là protein, tiết ra từ tuyến tụy, điều hòa đường huyết.
Câu 17: Vai trò xúc tác cho các quá trình trao đổi chất trong cơ thể sinh vật thuộc về
- A
- B
- C
- D
enzim.
Các phản ứng hóa sinh được xúc tác bởi các enzim mà bản chất của enzim chính là prôtêin.
Câu 18: Tế bào hồng cầu có hemoglobin liên kết với oxi để đưa oxi tới từng tế bào trong cơ thể, đây là ví dụ về vai trò nào của protein?
- A
- B
- C
- D
Hemoglobin là protein máu, liên kết với oxi để vận chuyển oxi tới từng tế bào trong cơ thể.
Câu 19: Đặc điểm cấu tạo nào sau đây là của prôtêin bậc 2?
- A
- B
- C
- D
Đặc điểm cấu trúc bậc 2: là một chuỗi axit amin tạo các vòng xoắn lò xo đều đặn. Các vòng xoắn ở protein dạng sợi còn bện lại với nhau kiểu dây thừng tạo cho sợi chịu lực khỏe hơn.
Quan sát hình ảnh mô tả cấu trúc bậc 2. Đây là kiến thức cơ bản trong SGK Sinh học lớp 9
Câu 20: Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin được qui định bởi những yếu tố nào?
- A
- B
- C
- D
Vì đơn phân của prôtêin là các axit amin nên trình tự sắp xếp, số lượng và thành phần các axit amin sẽ quy định tính đa dạng và đặc thù của prôtêin. Trình tự, số lượng và thành phần khác nhau sẽ tạo lên nhiều loại prôtêin khác nhau.
+ Ngoài ra, tính đa dạng và đặc thù của prôtêin còn được biểu hiện ở cấu trúc không gian.
Câu 21: Sự hình thành chuỗi axít amin dựa trên khuôn mẫu nào?
- A
- B
- C
- D
Quan sát hình ảnh chúng ta có thể thấy, chuỗi axit amin được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của mARN( cứ 3 nucleotit trên mARN ứng với 1 axit amin tương ứng)