Tổng số tiết

Tuần

thực hiện

Tiê‎t theo KHGD

Nội dung của từng hoạt động

6

3

1

Hoạt động 1: Tìm hiểu vị trí của con người trong tự nhiên

Hoạt động 2: Tìm hiểu nhiệm vụ của môn Cơ thể người và vệ sinh

Hoạt động 3: Tìm hiểu phương pháp học tập môn Cơ thể người và vệ sinh

2

Hoạt động 4: Tìm hiểu cấu tạo cơ thể người

Hoạt động 5: Tìm hiểu sự phối hợp của các cơ quan

3

Hoạt động 6: Tìm hiểu cấu tạo và chức năng các bộ phận của tế bào

Hoạt động 7: Tìm hiểu các thành phần của tế bào

Hoạt động 8: Tìm hiểu hoạt động sống của tế bào

4

Hoạt động 9: Tìm hiểu khái niệm mô

Hoạt đông 10: Tìm hiểu các loại mô

5

Bài thực hành quan sát tế bào và mô

6

Hoạt động 11: Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của nơron

Hoạt động 6: Tìm hiểu về cung phản xạ và vòng phản xạ

Nội dung

Mức độ nhận thức

Các Kn/NL hướng tới

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

Bài 3. Tế bào

- Biết được các thành phần cơ bản cấu tạo nên tế bào.

- Nêu được các dấu hiệu chứng tỏ tế bào là vật sống.

- Chứng minh được tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể.

* Năng lực chung: NL tự học, NL giải quyết vấn đề, NL tư duy sáng tạo, NL tự quản lý, NL giao tiếp, NL hợp tác, NL sử dụng ngôn ngữ.

* Năng lực chuyên biệt: NLkiến thức sinh học, NL nghiên cứu khoa học.

Bài 4. Mô

- Nêu được khái niệm mô.

- Nêu được vị trí, cấu tạo và chức năng của từng loại mô.

- Phân biệt được mô cơ, mô biểu bì, mô liên kết.

- Phân tích được cấu tạo phù hợp với chức năng của từng loại mô trong cơ thể.

Bài 6. Phản xạ

- Biết được cấu tạo và chức năng cơ bản của nơron.

- Chỉ rõ được 5 thành phần của cung phản xạ và đường dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu:

Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học chương trình sinh học 8.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu về chương trình.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe.

Tình huống: Trên đường đi về nhà, bạn Nam không cẩn thân bị ngã xe, máu chảy ra rất nhiều, trong trường hợp này em cần lam gì để cầm máu cho bạn? Chúng ta phải làm gì trong trường hợp này?

HS có thể tự do nói những cách làm của bản thân.

GV tổng hợp: Như vậy, để giải quyết tình huống hiệu quả, bản thân cần có kiến thức về cấu tạo, chức năng của cơ thể người, biết được vị trí của con người trong tự nhiên, có kĩ năng sống trong sơ cứu, cấp cứu, … Đây chính là những nội dung sẽ tìm hiểu trong bộ môn Sinh học 8. GV giới thiệu chương trình môn học 🡪 Bài mở đầu.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu vị trí của con người trong tự nhiên

Mục tiêu:

- Hiểu được mục đích và ý nghĩa của kiến thức phần cơ thể người.

- Xác định được vị trí con người trong Giới động vật

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình.

Sản phẩm dự kiến: Hs tự trình bày được các kiến thức đã học vào vở.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lựctự học, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Em hãy kể tên các ngành ĐV đã học ?

+ Ngành ĐV nào có cấu tạo hoàn chỉnh nhất ?

+ Cho ví dụ cụ thể.

- GV chia lớp thành 8 nhóm (mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng và 1 thư kí).

- GV yêu cầu hs thảo luận nhóm để:

+ Trả lời các câu hỏi lệnh SGK Tr5: Đặc điểm nào của người giống thú, đặc điểm nào của người khác thú?

+ Rút ra kết luận về vị trí phân loại của con người ?

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

- GV bổ sung thông tin:

Ở động vật cũng có tư duy cụ thể (VD: con khỉ biết dùng que để khều một vật ở xa); con người bên cạnh tư duy cụ thể còn có thêm tư duy trừu tượng (VD: tưởng tượng những công đoạn phải làm trong một việc nào đó).

- Mỗi HS suy nghĩ, thảo luận và đưa ra kết quả.

- Mỗi HS quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, sản phẩm được thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

- Nhóm trưởng phân công HS đại diện nhóm trình bày.

- HS trả lời.

- HS tự ghi nhớ kiến thức đã hoàn thiện.

I. Vị trí của con người trong tự nhiên:

- Loài người thuộc lớp thú

- Con người có tiếng nói chữ viết, tư duy trừu tượng hoạt động có mục đích→ làm chủ thiên nhiên.

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu nhiệm vụ của môn cơ thể người và vệ sinh

a) Mục tiêu: Tìm hiểu nhiệm vụ của môn cơ thể người và vệ sinh đối với bản thân học sinh lớp 8 từ đó giúp hs có ý thức trong giữ gìn và bảo vệ cơ thể.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV chia lớp thành 8 nhóm (mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng và 1 thư kí).

- GV yêu cầu:

*HS Nhóm 1,2,3,4 đọc⏹mục 2 /6 sgk và quan sát tranh hình 1.1, 1.2, 1.3 trên bảng và trả lời các câu hỏi:

+ Nhiệm vụ: Học bộ môn cần nghiên cứu vấn đề gì?

+ Ý nghĩa: Nghiên cứu vấn đề đó để làm gì ?

*HS nhóm 5,6,7,8 thực hiện ⯆/tr6 sgk: Dựa vào các hình trên, hãy cho biết kiến thức về cơ thể người và vệ sinh có quan hệ mật thiết với những ngành nghề nào trong xã hội.

+ Hãy phân tích cụ thể mối quan hệ đó?

+ Cho ví dụ về mối liên quan giữa bộ môn cơ thể người và vệ sinh với các môn KH khác ?

- GV yêu cầu các nhóm trả lời các câu hỏi, các nhóm khác theo dõi nhận xét và bổ sung (nếu sai sót).

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

- Mỗi HS quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, sản phẩm được thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

- Nhóm trưởng phân công HS đại diện nhóm trình bày.

- HS tự ghi nhớ kiến thức đã hoàn thiện.

II. Nhiệm vụ của môn cơ thể người và vệ sinh

- Cung cấp những KT về cấu tạo và chức năng sinh lý của các cơ quan trong cơ thể.

- Mối quan hệ giữa cơ thể với môi trường để đề ra biện pháp bảo vệ cơ thể.

- Mối liên quan giữa môn học với các môn KH khác như y học,TDTT, hội họa.

HOẠT ĐỘNG 2.3: Tìm hiểu phương pháp học tập môn cơ thể người và vệ sinh

a) Mục tiêu: Nắm được phương pháp học tập môn Cơ thể người và vệ sinh.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV viết lên bảng phụ một số phương pháp bộ môn :

+ Quan sát

+ Thí nghiệm

+ Đọc tài liệu

+ Suy luận

+ Vận dụng thực tiễn

+ Ghi nhớ

🡪 Trên cơ sở các phương pháp học môn sinh học 6,7 hãy lựa chọn những phương pháp chính để nghiên cứu trên người?

-GV gọi ngẫu nhiên 4 hs lên bảng đánh dấu vào hàng dọc lựa chọn của mình. HS khác phân tích và nêu ý kiến cá nhân.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

+ Gv nhận xét và nêu 3 phương pháp chính.

+ Nhấn mạnh là tất cả các phương pháp trên đều quan trọng đối với môn học này.

- Mỗi HS suy nghĩ, thảo luận và đưa ra kết quả.

- HS thực hiện theo y/cầu.

- HS tự ghi nhớ kiến thức đã hoàn thiện.

III. Phương pháp học tập môn cơ thể người và vệ sinh:

- Kết hợp quan sát, thí nghiệm, và vận dụng kiến thức, kĩ năng vào thực tế cuộc sống.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Con người là một trong những đại diện của

A. lớp Chim. B. lớp Lưỡng cư. C. lớp Bò sát. D. lớp Thú.

Câu 2. Con người khác với động vật có vú ở điểm nào sau đây ?

A. Tất cả các phương án còn lại

B. Biết chế tạo công cụ lao động vào những mục đích nhất định

C. Biết tư duy

D. Có ngôn ngữ (tiếng nói và chữ viết)

Câu 3. Sinh học 8 có nhiệm vụ là gì ?

A. Cung cấp những kiến thức cơ bản đặc điểm cấu tạo, chưc năng của cơ thể người trong mối quan hệ với môi trường

B. Cung cấp những hiểu biết về phòng chống bệnh tật và rèn luyện thân thể

C. Làm sáng tỏ một số hiện tượng thực tế xảy ra trên cơ thể con người

D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 4. Để tìm hiểu về cơ thể người, chúng ta có thể sử dụng phương pháp nào sau đây ?

1. Quan sát tranh ảnh, mô hình… để hiểu rõ đặc điểm hình thái, cấu tạo của các cơ quan trong cơ thể.

2. Tiến hành làm thí nghiệm để tìm ra những kết luận khoa học về chức năng của các cơ quan trong cơ thể.

3. Vận dụng những hiểu biết khoa học để giải thích các hiện tượng thực tế, đồng thời áp dụng các biện pháp vệ sinh và rèn luyện thân thể.

A. 1, 2, 3 B. 1, 2 C. 1, 3 D. 2, 3

Câu 5. Đặc điểm nào dưới đây chỉ có ở người mà không có ở động vật khác ?

1. Biết dùng lửa để nấu chín thức ăn 2. Đi bằng hai chân

3. Có ngôn ngữ và tư duy trừu tượng 4. Răng phân hóa

5. Phần thân có hai khoang : khoang ngực và khoang bụng ngăn cách nhau bởi cơ hoành

A. 1, 3 B. 1, 2, 3 C. 2, 4, 5 D. 1, 3, 4

Câu 6. Kiến thức về cơ thể người và vệ sinh có liên quan mật thiết với ngành nào dưới đây ?

A. Tất cả các phương án còn lại B. Tâm lý giáo dục học

C. Thể thao D. Y học

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

- GV chia lớp thành nhiều nhóm (mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Cho biết những lợi ích của việc học tập môn “cơ thể người và vệ sinh”?

- HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

- GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:

Khi bị bệnh ta có nên tin tưởng vào sự cúng vái để khỏi bệnh không? Tại sao?

- HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

- Không nên. Vì chỉ có thầy thuốc mới có đầy đủ kiến thức về đặc điểm cấu tạo và chức năng sinh lí của cơ thể người trong mối quan hệ với môi trường. Từ đó đưa ra chuẩn đoán đúng và điều trị bệnh hiệu quả.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

- Giáo viên đặt câu hỏi:

Vì sao khi đau ở một bộ phận nào đó trong cơ thể thì một số phần khác hoặc cả cơ thể cũng bị ảnh hưởng theo?

- HS suy nghĩ trả lời.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Hoạt động 2.1. Tìm hiểu cấu tạo cơ thể

Mục tiêu:

- Hiểu được đặc điểm cơ thể người.

- Xác định được vị trí các cơ quan và hệ cơ quan trên mô hình.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan.

Sản phẩm dự kiến: Hoàn thành bảng 2 SGK trang 9.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát

- GV treo H1.1, 1.2 hoặc có thể dùng mô hìn.

- GV yêu cầu 2 HS một bàn trả lời các câu hỏi SGK TR8;

- GV gọi đại diện HS trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

- Vận dụng kiến thức cũ, cho biết thế nào là hệ cơ quan?

- Chiếu bảng 2 hoặc treo bảng phụ, chia lớp thành 8 nhóm (mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng và 1 thư kí) như đã chia trước đó.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận hoàn thành câu hỏi lệnh SGK:

+ Nhóm 1,2,3,4 hoàn thành các cơ quan thuộc hệ vận động, tiêu hóa, tuần hoàn?

+ Nhóm 5,6,7,8 hoàn thành các cơ quan thuộc hệ hô hấp, bài tiết, thần kinh?

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

- HS thực hiện yêu cầu.

- Đại diện HS trình bày.

- HS trả lời.

- HS tự ghi nhớ kiến thức đã hoàn thiện.

- HS trả lời độc lập: các cơ quan phối hợp hoạt động cùng thực hiện một chức năng.

- Mỗi HS quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, sản phẩm được thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

- HS tự ghi nhớ kiến thức đã hoàn thiện.

I. Cấu tạo

1. Các phần cơ thể

- Cơ thể gồm 3 phần: đầu, thân, tay chân.

- Cơ hoành ngăn khoang cơ thể thành khoang ngực và khoang bụng.

2. Các hệ cơ quan

- Nội dung bảng 2

Hoạt động 2.2. Tìm hiểu sự phối hợp hoạt động của các cơ quan

a) Mục tiêu: Nêu rõ được tính thống nhất trong hoạt động của các hệ cơ quan dưới sự chỉ đạo của hệ thần kinh và hệ nội tiết.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV yêu cầu học sinh đọc thông tin trong SGK trang 9 trong 2’.

- Treo bảng sơ đồ mối quan hệ qua lại giữa các hệ cơ quan trong cơ thể và yêu cầu hs trả lời câu hỏi: Mũi tên từ hệ thần kinh và hệ nội tiết tới các cơ quan nói lên điều gì?

- GV phân tích mối quan hệ giữa các hệ cơ quan. Chú ý giải thích cơ chế sự điều hòa, điều khiển các cơ quan bằng cơ chế thần kinh và cơ chế thể dịch.

-Hs thực hiện các yêu cầu của giáo viên.

II. Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Ở cơ thể người, cơ quan nào dưới đây nằm trong khoang ngực ?

A. Bóng đái       B. Phổi C. Thận       D. Dạ dày

Câu 2. Ở người, khoang bụng và khoang ngực ngăn cách nhau bởi bộ phận nào ?

A. Cơ hoành B. Cơ ức đòn chũm

C. Cơ liên sườn D. Cơ nhị đầu

Câu 3. Trong cơ thể người, ngoài hệ thần kinh và hệ nội tiết thì hệ cơ quan nào có mối liên hệ trực tiếp với các hệ cơ quan còn lại ?

A. Hệ tiêu hóa B. Hệ bài tiết C. Hệ tuần hoàn D. Hệ hô hấp

Câu 4. Hệ cơ quan nào dưới đây có vai trò điều khiển và điều hòa hoạt động của các hệ cơ quan khác trong cơ thể ?

1. Hệ hô hấp 2. Hệ sinh dục 3. Hệ nội tiết

4. Hệ tiêu hóa 5. Hệ thần kinh 6. Hệ vận động

A. 1, 2, 3 B. 3, 5 C. 1, 3, 5, 6 D. 2, 4, 6

Câu 5. Khi chúng ta bơi cật lực, hệ cơ quan nào dưới đây sẽ tăng cường độ hoạt động ?

A. Hệ tuần hoàn B. Tất cả các phương án còn lại

C. Hệ vận động D. Hệ hô hấp

Câu 6. Khi mất khả năng dung nạp chất dinh dưỡng, cơ thể chúng ta sẽ trở nên kiệt quệ, đồng thời khả năng vận động cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Ví dụ trên phản ánh điều gì ?

A. Các hệ cơ quan trong cơ thể có mối liên hệ mật thiết với nhau

B. Dinh dưỡng là thành phần thiết yếu của cơ và xương

C. Hệ thần kinh và hệ vận động đã bị hủy hoại hoàn toàn do thiếu dinh dưỡng

D. Tất cả các phương án đưa ra

Câu 7. Cơ thể người được phân chia thành mấy phần ? Đó là những phần nào ?

A. 3 phần : đầu, thân và chân B. 2 phần : đầu và thân

C. 3 phần : đầu, thân và các chi D. 3 phần : đầu, cổ và thân

Câu 8. Hệ cơ quan nào dưới đây phân bố ở hầu hết mọi nơi trong cơ thể người ?

A. Hệ tuần hoàn B. Hệ hô hấp C. Hệ tiêu hóa D. Hệ bài tiết

Câu 9. Da là nơi đi đến của hệ cơ quan nào dưới đây ?

A. Hệ tuần hoàn B. Hệ thần kinh

C. Tất cả các phương án còn lại D. Hệ bài tiết

Câu 10. Thanh quản là một bộ phận của

A. hệ hô hấp. B. hệ tiêu hóa. C. hệ bài tiết. D. hệ sinh dục.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

- Giáo viên tổ chức trò chơi:

Chọn hs thành 2 nhóm, mỗi nhóm 5 hs xếp thành 1 hàng dọc. Trong vòng 3’ hs lần lượt lên bảng kể tên tất cả các cơ quan trong cơ thể. Mỗi một lượt chỉ có một hs lên viết.

Nhóm thắng cuộc là nhóm kể được nhiều các cơ quan nhất.

- Hs tham gia trò chơi theo hiệu lệnh của gv.

GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:

- Tại sao khi chỉ đau ở một bộ phận nào đó trong cơ thể nhưng ta vẫn thấy toàn cơ thể bị ảnh hưởng?

- Cho ví dụ và phân tích vai trò của hệ thần kinh đối với hoạt động của các cơ quan khác?

HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

- Do cơ thể là một khối thống nhấtcủa sự phối hợp hoạt độngcác cơ quan, các hệ cơ quan.

- Ví dụ khi tổn thương hệ thần kinh trung ương, tùy theo tổn thương ở phần nào mà bệnh nhân có thể bị ngưng tim (hệ tuần hoàn), liệt chi (hệ vận động), hoặc tiểu tiện, đại tiện không tự chủ......Điều đó chứng tỏ hệ thần kinh điều hòa hoạt động của các hệ cơ quan trong cơ thể.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:

Hãy điền tên các bào quan sau vào đúng số thứ tự trên hình: Nhân, ti thể, ribôxôm, bộ máy gôngi, lưới nội chất.

- HS quan sát, thảo luận và đưa ra nhận xét.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu cấu tạo tế bào

a. Mục tiêu:

- Hiểu được cấu tạo tế bào động vật, phân biệt được cấu tạo tế bào động vật và thực vật.

- Hiểu được tế bào là đơn vị cấu tạo của cơ thể.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV chia nhóm hs như các tiết trước.

- Gv treo hình 3.1 yêu cầu:

Quan sát hình, nêu 3 bộ phận chính của TB và liệt kê một số bộ phận trong thành phần đó?

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV kiểm tra sản phẩm thu được từ thư kí.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

- Mỗi HS quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, sản phẩm được thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

- Nhóm trưởng phân công HS đại diện nhóm trình bày.

I. Cấu tạo tế bào:

Tế bào gồm 3 phần:

+ Màng.sinh chất

+ TB Chất: Các bào quan (lưới nội chất; bộ máy gôn gi; ti thể; trung thể..)

+ Nhân: NST, nhân con.

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu chức năng của các bộ phận của tế bào

a. Mục tiêu: Nắm được chức năng của các bộ phận của tế bào

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

+ Màng sinh chất có vai trò gì?

+ Lưới nội chất có vai trò gì trong hoạt động sống của tế bào?

+ Năng lượng cần cho các hoạt động lấy từ đâu?

+ Tại sao nói nhân là trung tâm của tế bào?

=> HS nghiên cứu thông tin từ bảng 3.1 SGK trang 11 thảo luận nhóm thống nhất ý kiến, trình bày. Lớp trao đổi, hoàn thiện.

II. Chức năng của các bộ phận của tế bào

- Màng sinh chất thực hiện trao đổi chất để tổng hợp nên những chất riêng của tế bào.

- Sự phân giải vật chất tạo ra năng lượng cần cho hoạt động của tế bào được thực hiện nhờ ty thể.

- NST trong nhân quy định đặc điểm cấu trúc prôtêin được tổng hợp ở Ribôxôm.

Các bào quan trong tế bào có sự phối hợp hoạt động để tế bào thực hiện chức năng sống.

Mục III. Thành phần hóa học của tế bào

Khuyến khích hs tự học

HOẠT ĐỘNG 2.3: Tìm hiểu hoạt động sống tế bào

a) Mục tiêu: Nắm được các hoạt động sống của tế bào, hiểu được tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu kĩ sơ đồ 3.2 SGK, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi:

+ Cơ thể lấy thức ăn từ đâu?

+ Thức ăn được biến đổi và chuyển hóa như thế nào trong cơ thể?

+ Cơ thể lớn lên được do đâu?

+ Giữa tế bào và cơ thể có mối quan hệ như thế nào?

- GV kết luận.

? Vậy chức năng của tế bào trong cơ thể là gì?

* Giáo viên cung cấp thêm thông tin:

Mọi hoạt động sống của tế bào liên quan đến các hoạt động sống của cơ thể:

+ Trao đổi chất của tế bào cung cấp năng lượng cho hoạt động sống của cơ thể.

+ Sự lớn lên và phân chia của tế bào giúp cơ thể lớn lên tới trưởng thanh và sinh sản.

+ Sự cảm ứng ở tế bào giúp cơ thể tiếp nhận và trả lời kích thích.

=> Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể.

- 1-3 HS đọc kết luận chung SGK.

- Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.

- HS trả lời theo ý hiểu, đạt: Tế bào là đơn vị cấu tạo và chức năng của cơ thể.

4. Hoạt động sống của tế bào

- Chức năng của tế bào là thực hiện sự TĐC và năng lượng cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động sống của cơ thể.

- Sự phân chia tế bào giúp cơ thể lớn lên tới giai đoạn trưởng thành tham gia vào quá trình sinh sản.

Mọi hoạt động sống của cơ thể đều liên quan đén hoạt động sống của tế bào nên tế bào còn là đơn vị chức năng của cơ thể.

* Kết luận chung: SGK

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Tế bào gồm có bao nhiêu bộ phận chính ?

A. 5       B. 4 C. 3       D. 2

Câu 2. Trong tế bào, ti thể có vai trò gì ?

A. Thu nhận, hoàn thiện và phân phối các sản phẩm chuyển hóa vật chất đi khắp cơ thể

B. Tham gia vào hoạt động hô hấp, giúp sản sinh năng lượng cung cấp cho mọi hoạt động sống của tế bào

C. Tổng hợp prôtêin

D. Tham gia vào quá trình phân bào

Câu 3. Bào quan nào có vai trò điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào ?

A. Bộ máy Gôngi B. Lục lạp C. Nhân D. Trung thể

âu 4. Trong nhân tế bào, quá trình tổng hợp ARN ribôxôm diễn ra chủ yếu ở đâu ?

A. Dịch nhân B. Nhân con C. Nhiễm sắc thể D. Màng nhân

Câu 5. Nguyên tố hóa học nào được xem là nguyên tố đặc trưng cho chất sống ?

A. Cacbon       B. Ôxi C. Lưu huỳnh       D. Nitơ

Câu 6. Nguyên tố hóa học nào dưới đây tham gia cấu tạo nên prôtêin, lipit, gluxit và cả axit nuclêic ?

A. Hiđrô B. Tất cả các phương án còn lại

C. Ôxi D. Cacbon

Câu 7. Tỉ lệ H : O trong các phân tử gluxit có giá trị như thế nào ?

A. 1 : 1       B. 1 : 2 C. 2 : 1       D. 3 : 1

Câu 8. Trong các tế bào dưới đây của cơ thể người, có bao nhiêu tế bào có hình sao ?

1. Tế bào thần kinh 2. Tế bào lót xoang mũi

3. Tế bào trứng 4. Tế bào gan 5. Tế bào xương

A. 2 B. 3 C. 4 D. 1

Câu 9. Trong cơ thể người, loại tế bào nào có kích thước dài nhất ?

A. Tế bào thần kinh B. Tế bào cơ vân

C. Tế bào xương D. Tế bào da

Câu 10. Thành phần nào dưới đây cần cho hoạt động trao đổi chất của tế bào ?

A. Ôxi B. Chất hữu cơ (prôtêin, lipit, gluxit…)

C. Tất cả các phương án còn lại D. Nước và muối khoáng

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

- GV chia lớp thành nhiều nhóm

(mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

+ Chứng minh TB là đơn vị chức năng của cơ thể.

- HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:

Cây phượng vĩ và con người đều được cấu tạo từ TB nhưng khi sờ tay vào thân cây phượng ta thấy cứng hơn. Hãy giải thích?

HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

+ Vì màng của TB thực vật (cây phượng vĩ) có thêm vách xenlulo.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

? Hãy kể tên các tế bào có hình dạng khác nhau mà em biết? HS kể. Trong cơ thể có rất nhiều tế bào tuy nhiên xét về chức năng người ta xếp những tế bào có nhiệm vụ giống nhau vào một nhóm và gọi là "mô". Vậy, trong cơ thể có những loại mô nào? Chúng có cấu tạo và chức năng như thế nào?

- HS lắng nghe và đưa ra nhận xét.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu khái niệm mô

a) Mục tiêu: Hiểu được định nghĩa mô.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- Yêu cầu HS nghiên cứu SGK và trả lời câu hỏi: Thử giải thích vì sao trong cơ thể có những tế bào có hình dạng khác nhau?

- GV giải thích thêm: Trong quá trình phát triển của phôi, các phôi bào có sự phân hóa để hình thành nên những cơ quan khác nhau để thực hiện những chức năng khác nhau.

- Vậy, thế nào là mô?

- GV bổ sung: Trong cấu trúc mô, ngoài các tế bào còn có yếu tố không phải là tế bào gọi là phi bào.

? Vậy, trong cơ thể chúng ta có những loại mô nào? Cấu tạo và chức năng của chúng có gì đặc biệt? Ta sẽ tìm hiểu ở phần 2.

- HS trả lời theo ý hiểu.

- Hs lắng nghe.

- HS trả lời theo ý hiểu.

I. Khái niệm mô

- Mô là một tập hợp tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định.

- Mô gồm tế bào và phi bào.

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu các loại mô

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- Giới thiệu 4 loại mô. HS ghi nhớ.

- GV cho HS thảo luận hoàn thành phiếu học tập đã chuẩn bị.

- GV nhận xét, bổ sung, hoàn thiện phiếu học tập. Gọi 1-2 HS đọc lại phiếu đã hoàn thiện.

- GV đánh giá, bổ sung hoàn thiện kiến thức.

- Gọi 1 - 3 HS đọc kết luận chung

=> HS nghiên cứu thông tin SGK thảo luận nhóm thống nhất ý kiến, trình bày. Lớp trao đổi, hoàn thiện.

2. Các loại mô:

- Có 4 loại mô: Mô biểu bì, mô liên kết, mô cơ, mô thần kinh.

- Bảng các loại mô: (Phần phụ lục)

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Khi nói về mô, nhận định nào dưới đây là đúng ?

A. Các tế bào trong một mô không phân bố tập trung mà nằm rải rác khắp cơ thể

B. Chưa biệt hóa về cấu tạo và chức năng

C. Gồm những tế bào đảm nhiệm những chức năng khác nhau

D. Gồm những tế bào có cấu tạo giống nhau

Câu 2. Các mô biểu bì có đặc điểm nổi bật nào sau đây ?

A. Gồm những tế bào trong suốt, có vai trò xử lý thông tin

B. Gồm các tế bào chết, hóa sừng, có vai trò chống thấm nước

C. Gồm các tế bào xếp sít nhau, có vai trò bảo vệ, hấp thụ hoặc tiết

D. Gồm các tế bào nằm rời rạc với nhau, có vai trò dinh dưỡng

Câu 3. Máu được xếp vào loại mô gì ?

A. Mô thần kinh B. Mô cơ C. Mô liên kết D. Mô biểu bì

Câu 4. Dựa vào phân loại, em hãy cho biết mô nào dưới đây không được xếp cùng nhóm với các mô còn lại ?

A. Mô máu B. Mô cơ trơn C. Mô xương D. Mô mỡ

Câu 5. Hệ cơ ở người được phân chia thành mấy loại mô ?

A. 5 loại       B. 4 loại C. 3 loại       D. 2 loại

Câu 6. Tế bào cơ trơn và tế bào cơ tim giống nhau ở đặc điểm nào sau đây ?

A. Chỉ có một nhân B. Có vân ngang

C. Gắn với xương D. Hình thoi, nhọn hai đầu

Câu 7. Nơron là tên gọi khác của

A. tế bào cơ vân. B. tế bào thần kinh.

C. tế bào thần kinh đệm. D. tế bào xương.

Câu 8. Khi nói về sự tạo thành xináp, nhận định nào dưới đây là đúng ?

1. Được tạo thành giữa đầu mút sợi trục của nơron này với đầu mút sợi nhánh của nơron khác

2. Được tạo thành giữa đầu mút sợi trục của nơron này với đầu mút sợi trục của nơron khác

3. Được tạo thành giữa đầu mút sợi nhánh của nơron này với đầu mút sợi nhánh của nơron khác

4. Được tạo thành giữa đầu mút sợi trục của nơron với cơ quan phản ứng

A. 1, 4 B. 1, 3, 4 C. 2, 3 D. 2, 4

Câu 9. Trong cơ thể người, loại mô nào có chức năng nâng đỡ và là cầu nối giữa các cơ quan ?

A. Mô cơ B. Mô thần kinh C. Mô biểu bì D. Mô liên kết

Câu 10. Trong cơ thể người có mấy loại mô chính ?

A. 5 loại       B. 2 loại C. 4 loại       D. 3 loại

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

- GV chia lớp thành nhiều nhóm

(mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập:

+ Mô sụn và mô xương xốp có nhưng đặc điểm gì? Nó nằm ở bộ phận nào của cơ thể?

+ Mô sợi thường thấy ở bộ phận nào của cơ thể?

+ Mô xương cứng có vai trò như thế nào trong cơ thể?

+ Tại sao khi ta muốn tim dừng lại mà không được, nó vẫn đập bình thường.

- HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

+ Mô sụn: gồm 2-4 tế bào tạo thành nhóm lẫn trong chất đặc cơ bản, có ở đầu xương.

+ Mô xương xốp: có các nan xương tạo thành các ô chứa tủy → có ở đầu xương chứa sụn.→ Tạo nên các ống xương đặc biệt là xương ống

+ Mô cơ tim hoạt động không theo ý muốn.

GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:

- Tại sao ta có thể chủ động co duỗi cơ bắp tay nhưng khi ruột co thắt gây đau ta lại không thể tự điều chỉnh được?

HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

- Vì cơ cánh tay là cơ vân, gắn với xương hoạt động theo ý muốn, còn cơ thành ruột là cơ trơn hoạt động không theo ý muốn.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu(2’)

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

- GV Kiểm tra sự chuẩn bị của HS theo nhóm đã phân công.

- GV yêu cầu HS làm việc độc lập để trả lời các câu hỏi sau:

Từ câu hỏi kiểm tra bài cũ. GV: Để kiểm chứng những điều đã học chúng ta sẽ cùng quan sát và nghiên cứu cấu tạo của tế bào và mô.

- HS trưng bày dụng cụ đã chuẩn bị.

- HS thực hiện theo yêu cầu.

- HS lắng nghe.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu cách làm tiêu bản mô cơ vân và quan sát tế bào

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu:

Trình bày các bước làm tiêu bản mô cơ vân?

- GV lắng nghe các thao tác mà HS trình bày, quan sát mẫu vật do các nhóm làm, xem trên kính hiển vi đã được HS điều chỉnh.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến hình thành kiến thức.

- Mỗi HS làm, quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

- HS tự ghi nhớ kiến thức đã hoàn thiện.

* Các bước làm:

- Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ.

- Dùng kim nhọn rạch dọc bắp cơ (thấm sạch).

- Dùng ngón trỏ và ngón cái ấn 2 bên mép rạch.

- Lấy kim mũi mác gạt nhẹ và tách 1 sợi mảnh.

- Đặt sợi mảnh mới tách lên lam kính, nhỏ dung dịch sinh lí 0,65% NaCl.

- Đậy lamen, nhỏ axit axêtíc.

HOẠT ĐỘNG 2.2: Quan sát tiêu bản các loại mô

a) Mục tiêu: Quan sát được các tế bào từ các tiêu bản có sẵn và tiêu bản tự làm từ đùi ếch (hoặc miếng thịt tươi).

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV yêu cầu:

+ Các nhóm chỉnh kính hiển vi để quan sát các tiêu bản mô biểu bì, mô sụn, mô cơ, mô xương.

+ Vẽ hình và đưa ra nhận xét.

+ Hoàn chỉnh vào bài thu hoạch.

- Mỗi HS quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, sản phẩm được thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

HOẠT ĐỘNG 3,4: Hoạt động luyện tập, vận dụng (8’)

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học, vận dụng vào cuộc sống.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

- GV cho các nhóm thảo luận:

+ Khi làm tiêu bản mô cơ vân các em gặp khó khăn gì?

+ Để có kết quả tốt chúng ta cần làm gì?

- HS nhớ lại các thao tác đã thực hiện, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để trả lời các câu hỏi sau:

+ Nêu thành phần và cấu tạo mô thần kinh.

+ Mô tả cấu tạo của một noron?

- GV gọi ngẫu nhiên 2 HS ở 2 nhóm khác nhau trả lời.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng tạo mâu thuẫn trong nhận thức để dẫn dắt đến mục hình thành kiến thức.

- HS thảo luận và trả lời.

- HS báo cáo kết quả theo sự hướng dẫn của GV.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của nơron

a) Mục tiêu: Trình bày được cấu tạo và chức năng của nơ ron.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- Yêu cầu HS nghiên cứu SGK, H6.1 và trả lời câu hỏi: Hãy mô tả cấu tạo của một nơron điển hình?

? Gắn chú thích vào tranh câm cấu tạo noron và mô tả cấu tạo một noron điển hình?

- Gv treo tranh cho hs nhận xét và rút ra kết luận.

bao miêlin tạo nên các eo ranvier chứ không phải nối liền.

- Nơron có chức năng gì?

=> HS trả lời, GV cho lớp trao đổi hoàn thiện kiến thức.

- 1 HS lên bảng gắn chú thích.

=> HS quan sát H.6.2, nhận xét. HS khác bổ sung, hoàn thiện kiến thức.

=> HS nghiên cứu thông tin SGK, thảo luận nhóm hoàn thành bảng về các loại nơron, xác định vị trí và chức năng của mỗi loại nơron.

I. Cấu tạo và chức năng của nơron

a. Cấu tạo của nơron

- Nơron gồm:

+ Thân chứa nhân, xung quanh là các tua ngắn gọi là sợi nhánh.

+ Tua dài gọi là sợi trục có bao miêlin

b. Chức năng của nơron

- Cảm ứng là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại kích thích bằng hình thức phát sinh xung thần kinh.

- Dẫn truyền xung thần kinh là khả năng lan truyền xung thần kinh theo một chiều nhất định.

c. Các loại nơron:

+ Nơron hướng tâm (Nơron cảm giác).

+ Nơron trung gian (Nơron liên lạc).

+ Nơron li tâm (Nơron vận động).

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu cung phản xạ

a) Mục tiêu:

- Hiểu được 5 thành phần của cung phản xạ.

- Chứng minh được phản xạ là cơ sở của mọi hoạt động của cơ thể bằng các ví dụ cụ thể.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Vẽ được cung phản xạ

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV lấy một số ví dụ về phản xạ, phân tích ( VD: Khi tay chạm vào vật nóng thì ngay lập tức rụt tay lại) và đặt câu hỏi:

Phản xạ là gì? Lấy thêm một vài ví dụ để làm rõ khái niệm?

- GV nhận xét, bổ sung, yêu cầu HS tự rút ra kết luận.

* GV nhấn mạnh: mọi hoạt động của cơ thể đều là phản xạ. Kích thích có thể từ môi trường ngoài hoặc trong cơ thể.

- GV chiếu H.6.2, yêu cầu HS quan sát, nghiên cứu thông tin SGK trả lời câu hỏi:

+ Có những loại nơron nào tham gia vào cung phản xạ?

+ Các thành phần của môt cung phản xạ?

+ Cung phản xạ là gì?

+ Cung phản xạ có vai trò gì?

- GV đánh giá, bổ sung hoàn thiện kiến thức.

* Câu hỏi củng cố: Hãy giải thích phản xạ kim châm vào tay, rụt tay lại.

- HS nghiên cứu thêm thông tin SGK (trang 21) thảo luận nhóm thống nhất ý kiến, trình bày. Lớp trao đổi, hoàn thiện.

=> HS hoạt động, trả lời các câu hỏi. Yêu cầu trả lời được: Có 3 loại nơron, 5 thành phần, đường dẫn truyền xung thần kinh,...

II. Cung phản xạ

a. Phản xạ:

- Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích của môi trường dưới sự điều khiển của hệ thần kinh.

b. Cung phản xạ:

- Cung phản xạ là đường dẫn truyền xung thần kinh nhằm thực hiện một phản xạ.

- Cung phản xạ gồm 5 thành phần:

+ Cơ quan thụ cảm.

+ Nơron hướng tâm.

+ TWTK (Nơron trung gian).

+ Nơron li tâm.

+ Cơ quan phản ứng.

Mục II.3. Vòng phản xạ

Khuyến khích học sinh tự học

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Nơron có hai chức năng cơ bản, đó là gì ?

A. Cảm ứng và phân tích các thông tin

B. Dẫn truyền xung thần kinh và xử lý thông tin

C. Cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh

D. Tiếp nhận và trả lời kích thích

Câu 2. Cảm ứng là gì ?

A. Là khả năng phân tích thông tin và trả lời các kích thích bằng cách phát sinh xung thần kinh.

B. Là khả năng làm phát sinh xung thần kinh và dẫn truyền chúng tới trung khu phân tích.

C. Là khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin bằng cách phát sinh xung thần kinh.

D. Là khả năng tiếp nhận và phản ứng lại các kích thích bằng cách phát sinh xung thần kinh.

Câu 3. Căn cứ vào đâu để người ta phân chia các nơron thành 3 loại : nơron hướng tâm, nơron trung gian và nơron li tâm ?

A. Hình thái B. Tuổi thọ C. Chức năng D. Cấu tạo

Câu 4. Nhóm nào dưới đây gồm những nơron có thân nằm trong trung ương thần kinh ?

A. Nơron cảm giác, nơron liên lạc và nơron vận động

B. Nơron cảm giác và nơron vận động

C. N ron liên lạc và nơron cảm giác

D. Nơron liên lạc và nơron vận động

Câu 5. Loại xung thần kinh nào dưới đây không xuất hiện trong một cung phản xạ ?

1. Xung thần kinh li tâm 2. Xung thần kinh li tâm điều chỉnh

3. Xung thần kinh thông báo ngược 4. Xung thần kinh hướng tâm

A. 1, 2 B. 2, 3 C. 1, 4 D. 1, 3

Câu 6. Một cung phản xạ được xây dựng từ bao nhiêu yếu tố ?

A. 5 yếu tố B. 4 yếu tố C. 3 yếu tố D. 6 yếu tố

Câu 7. Trong phản xạ rụt tay khi chạm vào vật nóng thì trung tâm xử lý thông tin nằm ở đâu ?

A. Bán cầu đại não B. Tủy sống

C. Tiểu não D. Trụ giữa

Câu 8. Một người giơ tay với chùm nhãn nhưng không chạm tới, người này bèn kiễng chân lên để hái. Đây là một ví dụ về

A. vòng phản xạ. B. cung phản xạ

C. phản xạ không điều kiện. D. sự thích nghi.

Câu 9. Vận tốc truyền xung thần kinh trên dây thần kinh có bao miêlin ở người khoảng

A. 200 m/s.       B. 50 m/s. C. 100 m/s.       D. 150 m/s.

Câu 10. Phát biểu nào sau đây là chính xác ?

A. Vòng phản xạ được xây dựng từ 4 yếu tố : cơ quan thụ cảm, nơron trung gian, nơron hướng tâm và cơ quan phản ứng.

B. Vòng phản xạ bao gồm cung phản xạ và đường liên hệ ngược.

C. Cung phản xạ bao gồm vòng phản xạ và đường liên hệ ngược.

D. Cung phản xạ được xây dựng từ 3 yếu tố : cơ quan thụ cảm, nơron trung gian và cơ quan phản ứng.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

- GV phát phiếu học tập về đặc điểm của nơron (vị trí, chức năng), yêu cầu hs hoạt động nhóm nhỏ trong một bàn để hoàn thành.

- HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

- GV yêu cầu mỗi HS trả lời câu hỏi sau:

+ Nêu điểm khác nhau giữa phản xạ ở người và tính cảm ứng ở thực vật (cụp lá)?

+ Các loài động vật khác nhau thì phản ứng với các tác nhân kích thích có giống nhau không? Vì sao?

- GV phân tích câu trả lời của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

- HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

Tổng số tiết

Tuần

thực hiện

Tiê‎t theo

KHDH

Tiết theo chủ đề

Nội dung của từng hoạt động

3

4,5,6

7

1

Hoạt động 1: Tìm hiểu các phần chính của bộ xương

Hoạt động 2: Tìm hiểu các loại khớp xương

8

2

Hoạt đông 3: Tìm hiểu cấu tạo của xương

Hoạt động 4: Tìm hiểu sự to ra và dài ra của xương.

Hoạt động 5: Tìm hiểu thành phần hóa học và tính chất của xương.

9

3

Hoạt động 6: Tìm hiểu cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ

Hoạt động 7: Tìm hiểu tính chất của cơ

Hoạt động 8: Tìm hiểu ‎ nghĩa của hoạt động co cơ

Hoạt động 9: Tìm hiểu công cơ

10

4

Hoạt động 10: Tìm hiểu sự mỏi cơ

Hoạt động 11: Tìm hiểu về rèn luyện cơ

Hoạt động 12: Tìm hiểu sự tiến hóa của bộ xương người

11

5

Hoạt động 13: Tìm hiểu sự tiến hóa của hệ cơ người

Hoạt động 14: Tìm hiểu về sinh hệ vận động.

12

6

Hoạt động 15: Thực hành

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Bộ xương gồm mấy phần? Đó là những phần nào? Vai trò của bộ xương?

+ Có những loại khớp nào? Vài trò của từng loại khớp?

+ Vì sao ta không nên vác vật quá nặng?

+ Làm gì để bảo vệ bảo vệ và phát triển xương?....

- GV gọi ngẫu nhiên 2 HS ở 2 nhóm khác nhau trả lời.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng tạo mâu thuẫn trong nhận thức để dẫn dắt đến mục hình thành kiến thức.

- HS trả lời.

- HS quan sát, thảo luận và đưa ra nhận xét.

- HS báo cáo kết quả theo sự hướng dẫn của GV.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu các phần của xương

Mục tiêu:

- Hiểu được ý nghĩa của hệ vận động trong đời sống.

- Kể tên các phần của bộ xương người

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

- Mô tả lại cấu tạo bộ xương của thỏ?

- GV cho lớp trao đổi chính xác kiến thức.

? Bộ xương có vai trò gì?

? Sọ và cột sống là trục của cơ thể.

? Bộ xương gồm mấy phần? Nêu đặc điểm của mỗi phần?

- GV kiểm tra bằng cách gọi HS đứng lên xác định trên cơ thể mình.

- GV cho HS quan sát đốt sống điển hình. Đặc biệt là cấu tạo ống chứa tuỷ.

? Bộ xương thích nghi với dáng đứng thẳng như thế nào? Xương tay, xương chân có đặc điểm gì? ý nghĩa?

- HS trả lời théo ý hiểu.

=> Nghiên cứu thông tin SGK + quan sát H.7.1 - 3 trả lời câu hỏi.

HS khác bổ sung.

=> Đại diện 1 nhóm trình bày các nhóm khác theo dõi, nhận xét, bổ sung.

I. Các thành phần chính của bộ xương

a. Vai trò của bộ xương:

+ Tạo bộ khung giúp cơ thể có hình dạng nhất định.

+ Làm chổ bám cho cơ giúp vận động cơ thể.

+ Tạo thành các khoang bảo vệ các nội quan

b. Thành phần của bộ xương:

Bộ xương gồm:

- Xương đầu:

+ Xương sọ phát triển.

+ Xương mặt có lồi cằm.

- Xương thân:

+ Xương cột số gồm nhiều đốt sống khớp lại có 4 chổ cong.

+ Xương lồng ngực gồm xương sườn và xương ức.

- Xương chi.

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu các loại khớp xương

Mục tiêu: Hiểu được khái niệm khớp, phân biệt các loại khớp và biết được các loại khớp nằm ở bộ phận nào.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

? Thế nào là khớp xương?

? Mô tả một khớp động dựa vào khớp đầu gối?

? Khả năng cử động của các loại khớp như thế nào?

- GV bổ sung, kết luận:

- Trong cơ thể người loại khớp nào chiếm nhiều hơn? Điều đó có ý nghĩa gì?

=> HS nghiên cứu thông tin SGK quan sát H.7.4 trao đổi nhóm thống nhất ý kiến.

Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

=> HS trả lời được khớp động và khớp bán động giúp cơ thể vận động và lao động một cách linh hoạt.

II. Các khớp xương:

- Khớp xương là nơi tiếp giáp giữa các đầu xương.

- Các loại khớp:

+ Khớp động: Cử động dễ dàng, hai đầu xương có sụn. Giữa là dịch khớp. Ngoài là dây chằng.

+ Khớp bán động: Giữa hai đầu xương có đĩa sụn để hạn chế cử động.

+ Khớp không động: Các xương gắn chặt bằng khớp răng cưa nên không cử động được.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

Câu 1. Hiện tượng uốn cong hình chữ S của xương cột sống ở người có ý nghĩa thích nghi như thế nào ?

A. Tất cả các phương án đưa ra

B. Giúp phân tán lực đi các hướng, giảm xóc và sang chấn vùng đầu

C. Giúp giảm áp lực của xương cột sống lên vùng ngực và cổ

D. Giúp giảm thiểu nguy cơ rạn nứt các xương lân cận khi di chuyển

Câu 2. Con người có bao nhiêu đôi xương sườn cụt không gắn với xương ức qua phần sụn ?

A. 4 đôi       B. 3 đôi C. 1 đôi       D. 2 đôi

Câu 3. Loại xương nào dưới đây được xếp vào nhóm xương dài ?

A. Xương hộp sọ B. Xương đùi

C. Xương cánh chậu D. Xương đốt sống

Câu 4. Xương nào dưới đây có hình dạng và cấu tạo có nhiều sai khác với các xương còn lại ?

A. Xương đốt sống B. Xương bả vai

C. Xương cánh chậu D. Xương sọ

Câu 5. Bao hoạt dịch có ở loại khớp nào dưới đây ?

A. Tất cả các phương án đưa ra B. Khớp bất động

C. Khớp bán động D. Khớp động

Câu 6. Loại khớp nào dưới đây không có khả năng cử động ?

A. Khớp giữa xương đùi và xương cẳng chân

B. Khớp giữa các xương hộp sọ

C. Khớp giữa các đốt sống

D. Khớp giữa các đốt ngón tay

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

- Gv yêu cầu hs hoạt động nhóm (2hs/nhóm) hoàn thành các câu hỏi sau:

+ Vì sao khi mới sinh ra con người có 300 chiếc xương nhưng đến khi trưởng thành chỉ còn 206 chiếc?

+ Tại sao khi bẻ khớp ngón tay lại nghe tiếng kêu? Có nên bẻ khớp ngón tay thường xuyên hay không?

+Khi bị sai khớp, gãy xương phải cấp cứu thế nào để không gây nguy hiểm cho nguời bị nạn?

+Tắm nắng có lợi ích gì cho xương?

- Hs hoạt động theo nhóm nhỏ để thảo luận trả lời câu hỏi.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:

+Vì sao người già bị gãy xương thường khó phục hơn người trưởng thành?

+ Để xương luôn chắc khỏe chúng ta cần làm gì?

+Vì sao người ta thường cho trẻ sơ sinh ra tắm nắng?

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng tạo mâu thuẫn trong nhận thức để dẫn dắt đến mục hình thành kiến thức.

- HS thảo luận và đưa ra nhận xét.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu cấu tạo của xương

(Khuyến khích học sinh tự học)

Mục tiêu: HS mô tả được cấu tạo của một xương dài

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề.

Sản phẩm dự kiến: Bài báo cáo về cấu tạo của xương.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học, năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông.

- Gv yêu cầu đại diện từng nhóm hs lên báo cáo nội dung bài học đã được yêu cầu từ tiết trước.

“Tìm hiểu cấu tạo của xương dài”

- Đại diện từng nhóm hs lên báo cáo kết quả với nhiều hình thức:

+ Dùng bảng biểu, giấy ghi.

+ Trình chiếu power point.

- Hs lắng nghe, bổ sung và tự rút ra kiến thức cho bản thân.

I. Cấu tạo của xương

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu xương dài ra và to ra do đâu

Mục tiêu: Hiểu được cơ chế lớn lên và dài ra của xương.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

? Xương dài ra và lớn lên do đâu?

- GV nhận xét, bổ sung, yêu cầu HS tự rút ra kết luận.

- HS nghiên cứu thông tin + quan sát H. 8.4 - 5 SGK, ghi nhớ kiến thức, thảo luận nhóm trả lời. Các nhóm khác bổ sung

II. Sự lớn lên và dài ra của xương:

- Xương dài ra do sự phân chia của các tế bào lớp sụn tăng trưởng ở hai đầu xương.

- Xương to thêm nhờ sự phân chia các tế bào của màng xương.

HOẠT ĐỘNG 2.3: Tìm hiểu thành phần và tính chất của xương

Mục tiêu: Xác định được thành phần hoá học của xương để chứng minh được tính đàn hồi và cứng rắn của xương.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp trực quan, phương pháp thực hành thí nghiệm.

Sản phẩm dự kiến: Hs hoạt động nhóm hiệu quả, thực hiện thí nghiệm thành công.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực thực nghiệm.

- GV chia lớp thành 8 nhóm.

- GV thực hiện TN ngâm xương trong dung dịch axit HCl 10% và mời 1 đại diện HS làm TN đốt xương trên đèn cồn. Yêu cầu HS quan sát, nhận xét và:

+ Nhóm 1,2,3,4 giải thích, rút ra kết luận thí nghiệm 1.

+ Nhóm 5,6,7,8 giải thích và rút ra kết luận thí nghiệm 2.

+Từ đó thống nhất về thành phần hóa học và tính chất của xương.

- Mỗi HS quan sát, thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng, sản phẩm được thư kí của mỗi nhóm ghi lại.

III. Thành phần hóa học và tính chất của xương:

1. Thành phần hóa học: gồm

- Chất vô cơ: muối Canxi

- Chất hữu cơ: cốt giao

2. Tính chất:

- Tính chất rắn chắc và đàn hồi

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

Câu 1. Trong xương dài, vai trò phân tán lực tác động thuộc về thành phần nào dưới đây ?

A. Mô xương cứng B. Mô xương xốp

C. Sụn bọc đầu xương D. Màng xương

Câu 2. Ở xương dài, màng xương có chức năng gì ?

A. Giúp giảm ma sát khi chuyển động B. Giúp xương dài ra

C. Giúp xương phát triển to về bề ngang D. Giúp dự trữ các chất dinh dưỡng

Câu 3. Ở xương dài của trẻ em, bộ phận nào có chứa tủy đỏ ?

A. Mô xương xốp và khoang xương B. Mô xương cứng và mô xương xốp

C. Khoang xương và màng xương D. Màng xương và sụn bọc đầu xương

Câu 4. Chọn cặp từ thích hợp để điền vào các chỗ trống trong câu sau : Xương to ra về bề ngang là nhờ các tế bào …(1)… tạo ra những tế bào mới đẩy …(2)… và hóa xương.

A. (1) : mô xương cứng ; (2) : ra ngoài B. (1) : mô xương xốp ; (2) : vào trong

C. (1) : màng xương ; (2) : ra ngoài D. (1) : màng xương ; (2) : vào trong

Câu 5. Ở người già, trong khoang xương có chứa gì ?

A. Máu       B. Mỡ C. Tủy đỏ       D. Nước mô

Câu 6. Thành phần nào dưới đây không có trong cấu tạo của xương ngắn ?

A. Mô xương cứng B. Mô xương xốp

C. Khoang xương D. Tất cả các phương án đưa ra

Câu 7. Ở trẻ em, tủy đỏ là nơi sản sinh

A. tiểu cầu. B. hồng cầu.

C. bạch cầu limphô. D. đại thực bào.

Câu 8. Chất khoáng chủ yếu cấu tạo nên xương người là

A. sắt.       B. canxi. C. phôtpho.       D. magiê.

Câu 9. Sự mềm dẻo của xương có được là nhờ thành phần nào ?

A. Nước B. Chất khoáng C. Chất cốt giao D. Tất cả các phương án đưa ra

Câu 10. Các nan xương sắp xếp như thế nào trong mô xương xốp ?

A. Xếp nối tiếp nhau tạo thành các rãnh chứa tủy đỏ

B. Xếp theo hình vòng cung và đan xen nhau tạo thành các ô chứa tủy đỏ

C. Xếp gối đầu lên nhau tạo ra các khoang xương chứa tủy vàng

D. Xếp thành từng bó và nằm giữa các bó là tủy đỏ

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

- GV chia lớp thành nhiều nhóm xcvà giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

+ Câu 1 SGK tr31.

+ Điều gì xảy ra nếu việc tăng trưởng của sụn bị cản trở?

+ Theo em có những nguyên nhân nào có thể làm cản trở sụn phát triển? ( Tích hợp giáo dục sức khỏe)

+Theo em lực tác động của vật lên sụn xương sẽ tăng lên hay giảm đi khi ta vác càng nặng? (Tích hợp kiến thức vật lý)

+Vì sao người trưởng thành không cao thêm?

- HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Bắp cơ của chúng ta cấu tạo như thế nào?

+ Sự co cơ có ý nghĩa gì cho cơ thể?

+ Vì sao có người bị chuột rút khi chạy hoặc bơi?

- HS thảo luận và đưa ra nhận xét.

- Bằng hiểu biết của mình, HS thảo luận để trả lời.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ

(Khuyến khích học sinh tự học)

Mục tiêu: Mô tả được cấu tạo của một bắp cơ và tế bào cơ.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV dựa vào tranh sơ đồ SGK về một đơn vị cấu trúc của tế bào cơ để giảng giải và nhấn mạnh vân ngang có được từ đơn vị cấu trúc và có đĩa sáng và đĩa tối.

- Hs quan sát tranh và lắng nghe giáo viên nói, ghi nhớ kiến thức.

=> Đại diện hoc sinh lên bảng chỉ trên tranh vẽ.

I. Cấu tạo của bắp cơ và tế bào cơ

(Khuyến khích học sinh tự học)

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu tính chất của cơ

Mục tiêu: Hiểu được tính chất của cơ và cơ chế co cơ.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV biểu diễn thí nghiệm, yêu cầu HS quan sát và cho biết kết quả thí nghiệm SGK, trả lời câu hỏi lệnh SGK.

- GV:

+ Vì sao cơ co được?

+ Tại sao khi cơ co, bắp cơ ngắn lại?

- HS suy nghĩ, trả lời, HS khác bổ sung. GV kết luận vấn đề:

- HS vận dụng cấu tạo của sợi cơ để giải thích đó là do tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày.

II.Tính chất của cơ:

- Tính chất của cơ là sự co và dãn cơ.

- Cơ co theo nhịp gồm 3 pha:

+ Pha tiềm tàng

+ Pha co: Co ngắn lại và sinh công

+ Pha dãn: trở lại trạng thái ban đầu (Cơ phục hồi)

- Cơ co chịu ảnh hưởng của hệ thần kinh.

HOẠT ĐỘNG 2.3: Ý nghĩa của hoạt động co cơ

Mục tiêu: Hiểu được ý nghĩa của hoạt động co cơ

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV hỏi:

Sự co cơ có ý nghĩa như thế nào?

- GV có thể gợi ý:

+ Sự co cơ có tác dụng gì?

+ Phân tích sự phối hợp hoạt động co dãn của cơ hai đầu (Cơ gấp) và cơ 3 đầu (Cơ duỗi) ở cánh tay?

- GV bổ sung, kết luận:

- HS nghiên cứu thông tin SGK, nội dung phần 2 quan sát hình 9.4 trao đổi nhóm thống nhất ý kiến.

- Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

III. Ý nghĩa của hoạt động co cơ

Kết luận:

- Cơ co giúp xương cử động, cơ thể vận động và lao động.

- Trong cơ thể luôn có sự phối hợp hoạt động của các nhóm cơ.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Câu 1. Cơ thể người có khoảng bao nhiêu cơ ?

A. 400 cơ B. 600 cơ C. 800 cơ D. 500 cơ

Câu 2. Chọn từ thích hợp để điền vào dấu ba chấm trong câu sau : Mỗi … là một tế bào cơ.

A. bó cơ       B. tơ cơ C. tiết cơ       D. sợi cơ

Câu 3. Khi nói về cơ chế co cơ, nhận định nào sau đây là đúng ?

A. Khi cơ co, tơ cơ dày xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ mảnh làm cho tế bào cơ ngắn lại.

B. Khi cơ co, tơ cơ dày xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ mảnh làm cho tế bào cơ dài ra.

C. Khi cơ co, tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm cho tế bào cơ dài ra.

D. Khi cơ co, tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng phân bố của tơ cơ dày làm cho tế bào cơ ngắn lại.

Câu 4. Bắp cơ vân có hình dạng như thế nào ?

A. Hình cầu       B. Hình trụ C. Hình đĩa       D. Hình thoi

Câu 5. Cơ có hai tính chất cơ bản, đó là

A. co và dãn. B. gấp và duỗi. C. phồng và xẹp. D. kéo và đẩy.

Câu 6. Trong tế bào cơ, tiết cơ là

A. phần tơ cơ nằm trong một tấm Z

B. phần tơ cơ nằm liền sát hai bên một tấm Z.

C. phần tơ cơ nằm giữa hai tấm Z.

D. phần tơ cơ nằm trong một tế bào cơ (sợi cơ).

Câu 7. Cơ sẽ bị duỗi tối đa trong trường hợp nào dưới đây ?

A. Mỏi cơ       B. Liệt cơ C. Viêm cơ       D. Xơ cơ

Câu 8. Trong cử động gập cánh tay, các cơ ở hai bên cánh tay sẽ

A. co duỗi ngẫu nhiên. B. co duỗi đối kháng.

C. cùng co. D. cùng duỗi

Câu 9. Tơ cơ gồm có mấy loại ?

A. 3       B. 4 C. 2       D. 5

Câu 10. Trong sợi cơ, các loại tơ cơ sắp xếp như thế nào ?

A. Xếp song song và xen kẽ nhau B. Xếp nối tiếp nhau

C. Xếp chồng gối lên nhau D. Xếp vuông góc với nha

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

- GV yêu cầu HS suy nghĩ trả lời câu hỏi 1,2,3 SGK trang 33.

- HS xem lại kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:

+ Câu 3 SGK tr31?

+ Vì sao người già bị gãy xương thì nguy hiểm hơn người ở tuổi vị thành niên?

+ Khi ngủ chiều cao của ta tăng thêm có đúng không? Giải thích?

+ Vì sao trong một ngày chiều cao có thể thay đổi?

HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm (2 HS) để thực hiện nhiệm vụ sau:

- Vì sao khi đi bộ hoặc chạy xa không được nghỉ ngơi ta lại thấy mỏi?

- Vì sao khi ta tập luyện nhiều thì chạy sẽ được xa hơn?

- Vì sao khi ta luyện tập nhiều thì bắp cơ sẽ to hơn?

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng tạo mâu thuẫn trong nhận thức để dẫn dắt đến mục hình thành kiến thức.

- HS quan sát, thảo luận và đưa ra nhận xét.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục I. Công cơ

Không dạy

HOẠT ĐỘNG 2.1: Tìm hiểu sự mỏi cơ

Mục tiêu: Thiết kế được thí nghiệm để tìm hiểu nguyên nhân của sự mỏi cơ.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thực hành thí nghiệm.

Sản phẩm dự kiến: HS tự thiết kế thí nghiệm tìm hiểu về sự mỏi cơ.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

? Em đã bao giờ bị mỏi cơ chưa? Nếu có thì có hiện tượng như thế nào?

- GV bổ sung, cho HS tiến hành thí nghiệm xác định công của cơ (SGK).

+ Mỏi cơ là gì?

+ Nguyên nhân nào dẫn đến mỏi cơ?

- GV bổ sung.

- Vậy mỏi cơ có ảnh hưởng như thế nào đến sức khoẻ và lao động?

? Làm thế nào để cơ không bị mỏi, lao động và học tập có hiệu quả?

? Khi bị mỏi cơ cần làm gì?

- HS liên hệ thực tế bản thân để trả lời.

- Hs suy nghĩ, trao đổi với nhau để tìm a câu trả lời.

=> HS thảo luận, trả lời.

I. Sự mỏi cơ

- Mỏi cơ là hiện tượng cơ làm việc nặng và lâu thì biên độ co cơ giảm dần hoặc ngừng hẳn.

a. Nguyên nhân của sự mỏi cơ

- Lượng O₂ cung cấp cho cơ thiếu.

- Năng lượng cung cấp ít.

- Sản phẩm tạo ra là axit lactic tích tụ và đầu độc gây hiện tượng mỏi cơ.

b. Biện pháp chống mỏi cơ

- Hít thở sâu.

- Xoa bóp cơ, uống nước đường.

- Cần có thời gian lao động và nghỉ ngơi hợp lý.

HOẠT ĐỘNG 2.2: Tìm hiểu các biện pháp rèn luyện cơ

Mục tiêu: - Nêu ý nghĩa của việc rèn luyện và lao động đối với sự phát triển bình thường của hệ cơ và xương.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

- GV hỏi:

+ Những hoạt động nào được xem là sự luyện tập?

+ Luyện tập thường xuyên có tác dụng gì?

+ Nêu một số biện pháp tập luyện để có kết quả tốt?

- GV bổ sung, đưa về những cơ sở khoa học cụ thể.

- GV cho HS liên hệ với thực tế bản thân: Em đã lựa chọn cho mình một hình thức rèn luyện nào chưa? Hiệu quả như thế nào?

- HS dựa vào kết quả hoạt động 1 trao đổi nhóm thống nhất ý kiến.

- Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

III. Thường xuyên luyện tập để rèn luyện cơ

- Thường xuyên luyện tập TDTT vừa sức giúp:

+ Tăng thể tích cơ .

+ Tăng lực co cơ .

+ Tinh thần sảng khoái, lao động cho năng suất cao.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực kiến thức sinh học.

Câu 1. Khi ném quả bóng vào một rổ treo trên cao, chúng ta đã tạo ra

A. phản lực.       B. lực đẩy. C. lực kéo.       D. lực hút.

Câu 2. Gọi F là lực tác động để một vật di chuyển, s là quãng đường mà vật di chuyển sau khi bị tác động lực thì A – công sản sinh ra sẽ được tính bằng biểu thức :

A. A = F+s       B. A = F.s C. A = F/s.       D. A = s/F.

Câu 3. Trong cơ thể người, năng lượng cung cấp cho hoạt động co cơ chủ yếu đến từ đâu ?

A. Từ sự ôxi hóa các chất dinh dưỡng

B. Từ quá trình khử các hợp chất hữu cơ

C. Từ sự tổng hợp vitamin và muối khoáng

D. Tất cả các phương án đưa ra

Câu 4. Hiện tượng mỏi cơ có liên quan mật thiết đến sự sản sinh loại axit hữu cơ nào ?

A. Axit axêtic B. Axit malic C.Axit acrylic D. Axit lactic

Câu 5. Để tăng cường khả năng sinh công của cơ và giúp cơ làm việc dẻo dai, chúng ta cần lưu ý điều gì ?

A. Tắm nóng, tắm lạnh theo lộ trình phù hợp để tăng cường sức chịu đựng của cơ

B. Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao

C. Tất cả các phương án còn lại

D. Lao động vừa sức

Câu 6. Khi bị mỏi cơ, chúng ta cần làm gì ?

A. Nghỉ ngơi hoặc thay đổi trạng thái cơ thể

B. Xoa bóp tại vùng cơ bị mỏi để tăng cường lưu thông máu

C. Cả A và B

D. Uống nhiều nước lọc

Câu 7. Chúng ta thường bị mỏi cơ trong trường hợp nào sau đây ?

A. Giữ nguyên một tư thế trong nhiều giờ

B. Lao động nặng trong gian dài

C. Tập luyện thể thao quá sức

D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 8. Hoạt động của cơ hầu như không chịu ảnh hưởng bởi yếu tố nào sau đây ?

A. Trạng thái thần kinh B. Màu sắc của vật cần di chuyển

C. Nhịp độ lao độn D. Khối lượng của vật cần di chuyển

Câu 9. Biên độ co cơ có mối tương quan như thế nào với khối lượng của vật cần di chuyển ?

A. Biên độ co cơ chỉ phụ thuộc vào khối lượng của vật cần di chuyển mà không chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khác

B. Biên độ co cơ không phụ thuộc vào khối lượng của vật cần di chuyển

C. Biên độ co cơ tỉ lệ thuận với khối lượng của vật cần di chuyển

D. Biên độ co cơ tỉ lệ nghịch với khối lượng của vật cần di chuyển

Câu 10. Sự mỏi cơ xảy ra chủ yếu là do sự thiếu hụt yếu tố dinh dưỡng nào ?

A. Ôxi B. Nước C. Muối khoáng D. Chất hữu cơ

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học.

GV yêu cầu hs trả lời câu hỏi: Vì sao vận động viên cử tạ có thể nâng được quả tạ vài trăm kí?

HS xem lại kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp giải quyết vấn đề, vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề.

GV yêu cầu mỗi HS trả lời các câu hỏi sau:

+ Tại sao vào lúc lao động thì máu tăng cường đến các cơ?

+ Tại sao lúc mới tham gia luyện tập thể dục thì thường có biểu hiện đau cơ bắp?

+ Tại sao luyện tập thể dục lại làm bắp cơ phát triển?

HS ghi lại câu hỏi vào vở bài tập rồi nghiên cứu trả lời.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu(3’)

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực kiến thức sinh học.

Chúng ta đã biết rằng người có nguồn gốc từ động vật thuộc lớp thú, nhưng người đã thoát khỏi động vật và trở thành người thông minh. Qua quá trình tiến hoá, cơ thể người có nhiều biến đổi trong đó có sự biến đổi của hệ cơ - xương. Bài hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sự tiến hoá của hệ vận động.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

HOẠT ĐỘNG 2.1:

Tìm hiểu sự tiến hóa của bộ xương người so với bộ xương thú

Mục tiêu: Hiểu được sự tiến hóa của người so với động vật thể hiện ở hệ cơ xương.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

- Đặc điểm nào của bộ xương thích nghi với tư thế đứng thẳng, đi bằng hai chân và lao động?

? Nhận xét về hộp sọ của thú và hộp sọ người?

? Nhận xét về cột sống người so với cột sống thú? Từ đó kết luận gì?

? Nhận xét xương bàn chân người và bàn chân thú?

=> Hộp sọ người có thể tích lớn hơn để chứa bộ não lớn hơn.

=> Cột sống người thẳng và vuông góc với mặt đất, từ đó giúp con người có thể đứng thẳng và đi lại hoàn toàn bằng 2 chân.

=> Xương bàn chân người cong lên, giúp giữ thăng bằng tốt và phân tán lực.

I. Sự tiến hoá bộ xương người so với bộ xương thú

- Bộ xương người có cấu tạo hoàn toàn thích nghi với tư thế đứng thẳng và lao động.

Mục II. Sự tiến hóa của hệ cơ người so với hệ cơ thú

Không dạy

HOẠT ĐỘNG 2.2: Vệ sinh hệ vận động

Mục tiêu: Vận dụng được những hiểu biết về hệ vận động để giữ vệ sinh, rèn luyện thân thể, chống các tật bệnh về cơ xương thường xảy ra ở tuổi thiếu niên.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

- GV yêu cầu HS quan sát H.11.5 hoàn thành bài tập lệnh SGK, HS nghiên cứu thông tin, trao đổi theo cặp hoàn thành lệnh.

+ Em thử xem mình có bị vẹo cột sống không? Vì sao?

+ Ở trường học thì đây là một bệnh thường xảy ra do ý thức giữ gìn của HS còn chưa cao. Riêng em, cần làm gì để tránh bệnh này?

- HS trình bày các HS khác nhận xét, bổ sung.

=> Hs làm theo hướng dẫn của hs

=> Hs suy nghĩ trả lời theo ‎ hiểu.

II. Thường xuyên luyện tập để rèn luyện cơ

- Để có xương chắc khoẻ và hệ cơ phát triển cân đối cần:

+ Chế độ dinh dưỡng hợp lí.

+ Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

+ Rèn luyện thân thể.

- Để chống vẹo cột sống cần:

+ Mang vác đều ở hai vai.

+ Tư thế ngồi học, làm việc ngay ngắn.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực kiến thức sinh học.

Câu 1. Bộ xương người và bộ xương thú khác nhau ở đặc điểm nào sau đây ?

A. Số lượng xương ức B. Hướng phát triển của lồng ngực

C. Sự phân chia các khoang thân D. Sự sắp xếp các bộ phận trên cơ thể

Câu 2. Đặc điểm nào dưới đây chỉ có ở bộ xương người mà không tồn tại ở các loài động vật khác ?

A. Xương cột sống hình cung B. Lồng ngực phát triển rộng ra hai bên

C. Bàn chân phẳng D. Xương đùi bé

Câu 3. Sự khác biệt trong hình thái, cấu tạo của bộ xương người và bộ xương thú chủ yếu là do nguyên nhân nào sau đây ?

A. Tư thế đứng thẳng và quá trình lao động

B. Sống trên mặt đất và cấu tạo của bộ não

C. Tư thế đứng thẳng và cấu tạo của bộ não

D. Sống trên mặt đất và quá trình lao động

Câu 4. Vì sao xương đùi của con người lại phát triển hơn so với phần xương tương ứng của thú ?

A. Vì con người cường độ hoạt động mạnh hơn các loài thú khác nên kích thước các xương chi (bao gồm cả xương đùi) phát triển hơn.

B. Vì con người có tư thế đứng thẳng nên trọng lượng phần trên cơ thể tập trung dồn vào hai chân sau và xương đùi phát triển để tăng khả năng chống đỡ cơ học.

C. Vì xương đùi ở người nằm ở phần dưới cơ thể nên theo chiều trọng lực, chất dinh dưỡng và canxi tập trung tại đây nhiều hơn, khiến chúng phát triển lớn hơn so với thú.

D. Tất cả các phương án đưa ra.

Câu 5. Bàn chân hình vòm ở người có ý nghĩa thích nghi như thế nào ?

A. Làm giảm tác động lực, tránh được các sang chấn cơ học lên chi trên khi di chuyển.

B. Hạn chế tối đa sự tiếp xúc của bề mặt bàn chân vào đất bởi đây là nơi tập trung nhiều đầu mút thần kinh, có tính nhạy cảm cao.

C. Phân tán lực và tăng cường độ bám vào giá thể/ mặt đất khi di chuyển, giúp con người có những bước đi vững chãi, chắc chắn.

D. Tất cả các phương án đưa ra.

Câu 6. Trong bàn tay người, ngón nào có khả năng cử động linh hoạt nhất ?

A. Ngón út       B. Ngón giữa C. Ngón cái       D. Ngón trỏ

Câu 7. Để cơ và xương phát triển cân đối, chúng ta cần lưu ý điều gì ?

A. Khi đi, đứng hay ngồi học/làm việc cần giữ đúng tư thế, tránh cong vẹo cột sống

B. Lao động vừa sức

C. Rèn luyện thân thể thường xuyên

D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 8. Đặc điểm nào dưới đây chỉ có ở con người ?

A. Xương lồng ngực phát triển theo hướng lưng – bụng

B. Lồi cằm xương mặt phát triển

C. Xương cột sống hình vòm

D. Cơ mông tiêu giảm

Câu 9. Cơ vận động lưỡi của con người phát triển hơn các loài thú là do chúng ta có khả năng

A. nuốt.       B. viết. C. nói.       D. nhai.

Câu 10. Bộ phận nào dưới đây của con người có sự phân hóa cơ rõ rệt hơn hẳn so với thú ?

1. Mặt 2. Bàn tay (tương ứng với bàn chân trước của thú)

3. Đùi 4. Thắt lưng

A. 1, 2 B. 1, 4 C. 1, 2, 3, 4 D. 2, 3, 4

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề.

GV chia lớp thành nhiều nhómvà giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

So sánh bộ xương của người với thú, qua đó nêu rõ những đặc điểm thích nghi với dáng đứng thẳng với đôi bàn tay lao động, sáng tạo

( Có sự phân hóa giữa chi trên và chi dưới).

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

* Nghiên cứu bài tập

Trong xây dựng và kiến trúc, người ta đã ứng dụng khả năng chịu lực của xương như thế nào ?

Lời giải:

Trong xây dựng, nhiều công trình như: cột, trụ, cầu thường được kiến trúc hình ống ; móng nhà, móng cầu hoặc mái của nhiều công trình kiến trúc được xây hình vòm giúp tăng khả năng chịu lực chính là ứng dụng đặc điểm cấu trúc của xương (xương dài có cấu tạo hình ống, mô xương xốp gồm các nan xương xếp vòng cung giúp cho xương nhẹ và tăng khả năng chịu lực...).

Bài 12. TH: TẬP SƠ CỨU VÀ BĂNG BÓ CHO NGƯỜI GÃY XƯƠNG

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung bài học

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu(3’)

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học.

Phó GS-Tiến sĩ Lê Anh Thư - Chủ tịch Hội Loãng xương TPHCM cho biết:Ước tính năm 2015, ở Việt Nam có khoảng 190 nghìn trường hợp gãy xương, 29 nghìn ca gãy xương hông. Tương đương với mỗi ngày có đến 79 người bị gãy xương hông. Các chuyên gia dự báo, con số này sẽ gia tăng thêm 170-180% vào năm 2030.

Em hãy nêu nhận xét của bản thân về tình hình gãy xương ở nước ta hiện nay? Từ nhận xét của HS, GV dẫn dắt vào bài mới (lưu ý yêu cầu của bài thực hành đối với HS)

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- HS sinh biết cách sơ cứu khi gặp người bị gãy xương.

- Biết băng cố định xương bị gãy, cụ thể là xương căng tay.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm, phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp trực quan, phương pháp thực hành thí nghiệm.

Sản phẩm dự kiến: Hs thực hành băng bó cố định cẳng tay thành thạo.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực thực nghiệm.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

- Nguyên nhân nào dẫn đến gãy xương ?

- Khi gặp người bị gãy xương chúng ta cần phải làm gì ?

- HS trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời, yêu cầu phân biệt các trường hợp gãy xương : tai nạn, trèo cây, chạy ngã….

- Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.

I. Nguyên nhân gãy xương:

• Gãy xương do nhiều nguyên nhân.
• Khi bị gãy xương phải sơ cứu tại chỗ.

- Không được nắm bóp bừa bãi.

- Nếu có điều kiện cho cả lớp xem băng hình các thao tác băng bó cố định.

- Không có băng hình thì GV dùng 1 nhóm làm mẫu.

- GV đi quan sát các nhóm uốn nắn, giúp đỡ, nhất là các nhóm yếu.

- GV gọi đại diện 1 – 4 nhóm để kiểm tra .

- GV cho các nhóm nhận xét đánh giá kết quả lẫn nhau.

- GV chọn 3 nhóm làm đúng và đẹp nhất đánh giá, rút kinh nghiệm cho các nhóm khác.

- Em cần làm gì khi tham gia giao thông, lao động, vui chơi tránh cho mình và người khác bị gãy xương ?

- Các nhóm theo dõi băng hình, trình bày các bước thao tác.

- Các nhóm nghiên cứu SGK trang 40, 41 tiến hành tập băng bó.

- Nhóm được kiểm tra phải trình bày:

+ Các thao tác băng bó.

+ Sản phẩm làm được.

+ Lưu ý băng bó.

- Nhóm khác nx bổ sung.

- HS tự hoàn thiện các thao tác và ghi vào vỡ.

- Đảm bảo an toàn giao thông.

- Tránh đùa nghịch, vật nhau.

- Tránh dẫm chân tay bạn.

II. Tập sơ cứu và băng bó:

* Sơ cứu

- Đặt 2 nẹp gỗ, tre vào 2 bên chỗ xương gãy.

- Lót vải mềm gấp dày vào các chỗ đầu xương.

- Buộc định vị 2 chỗ đầu nẹp và 2 bên chỗ xương gãy.

* Băng bó cố định.

- Với xương ở tay : dùng băng y tế quấn chặt từ trong ra cổ tay, làm dây đeo cẳng tay vào cổ.

- Với xương ở chân: Băng từ cổ chân vào, nếu là xương đùi thì dùng nẹp dài từ sườn đến gót chân và buộc cố định ở phần thân.

Tổng số tiết

Tuần

thực hiện

Tiê‎t theo KHDH

Tiết theo chủ đề

Nội dung của từng hoạt động

8

7, 8,9,10

13

1

Hoạt động 1: Tìm hiểu thành phần cấu tạo của máu

Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của huyết tương và hồng cầu

Hoạt động 3: Tìm hiểu môi trường trong cơ thể

14

2

Hoạt đông 4: Tìm hiểu hoạt động chủ yếu của bạch cầu

Hoạt động 5: Tìm hiểu về miễn dịch

15

3

Hoạt động 6: Tìm hiểu cơ chế đông máu

Hoạt động 7: Tìm hiểu về nguyên tắc truyền máu

16

4

Hoạt động 8: Tìm hiểu sự tuần hoàn máu

Hoạt động 9: Tìm hiểu sự lưu thông bạch huyết

17

5

Hoạt động 10: Tìm hiểu cấu tạo của tim

Hoạt đông 11: Tìm hiểu cấu tạo mạch máu

Hoạt động 12: Tìm hiểu chu kì co dãn của tim

18

6

Hoạt động 13: Tìm hiểu sự vận chuyển máu qua hệ mạch

Hoạt động 14: Tìm hiểu vệ sinh hệ mạch

19

7

Thực hành

20

8

Bài kiểm tra

Nội dung

Mức độ nhận thức

Các Kn/NL hướng tới

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

1.Tìm hiểu thành phần cấu tạo của máu

- Học sinh nêu được các thành phần cấu tạo của máu.

Câu 1.

- Từ cấu tạo của máu giải thích được 1 số hiện tượng có liên quan.

Câu 12.

- Tự tìm hiểu thông tin, tìm mối liên hệ để trả lời các câu hỏi thực tế.

Câu 32,33.

-NL chung: NL sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

2.Tìm hiểu chức năng của huyết tương và hồng cầu

- Nêu được chức năng của hồng cầu và huyết tương.

Câu 2.

- Từ cấu tạo suy ra được chức năng của huyết tương và hồng cầu.

Câu13,14,15

- Vận dụng kiến thức đã học giải thích được 1 số cơ chế hoạt động của hồng cầu.

Câu 23, 29.

-NL chung: sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL giải quyết vấn đề, NL giao tiếp, NL hợp tác.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

3.Tìm hiểu môi trường trong cơ thể

- Nêu được thành phần cấu tạo của môi trường trong.

Câu 3.

- Từ kiến thức đã học thự hiện các bài tập tính toán đơn giản.

Câu 15.

- Phân tích được mối quan hệ giữa các thành phần của môi trường trong.

Câu 24.

-NL chung: sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL tính toán.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

4.Tìm hiểu hoạt động chủ yếu của bạch cầu

- Học sinh nêu được hoạt động chủ yếu của bạch cầu.

- Nhận biết được kháng nguyên, kháng thể.

Câu 4,5,6.

- Từ hoạt động của bạch cầu giải thích được 1 số hiện tượng thực tế.

Câu 16.

- Vận dụng kiến thức đã học giải thích 1 số hiện tượng thực tế về kháng nguyên – kháng thể.

Câu 27, 28.

-NL chung: NL sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL giao tiếp, NL hợp tác.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

5.Tìm hiểu về miễn dịch

- Học sinh nêu được khái niệm về miễn dịch, phân loại.

Câu 7.

- Nắm được cơ chế hình thành hệ miễn dịch, tác dụng của vacxin.

Câu 22.

- Vận dụng kiến thức đã học giải thích được cơ chế hoạt động của vacxin.

Câu 25,26.

- Liên hệ thực tế, tìm tòi khám phá kiên thức, tìm hiểu về AIDS, Ebola.

Câu34,35.

-NL chung: NL sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL sử dụng CNTT và truyền thông, NL giải quyết vấn đề.

-NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học, NL nghiên cứu khoa học.

6.Tìm hiểu cơ chế đông máu

- Học sinh nêu được vai trò của tiểu cầu trong quá trình đông máu.

Câu 8, 9.

- Nắm được cơ chế đông máu, vẽ được sơ đồ.

Câu 17, 20.

- Từ cơ chế đông máu giải thích 1 số hiện tượng thực tế.

Câu 30, 31.

- Vận dụng kiến thức trả lời các câu hỏi xã hội.

Câu 36.

-NL chung: NL sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL sử dụng CNTT và truyền thông, NL giải quyết vấn đề.

-NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học, NL nghiên cứu khoa học.

7.Tìm hiểu về nguyên tắc truyền máu

- Các nhóm máu ở người, nguyên tắc khi truyền máu.

Câu 10, 11.

- Vẽ được mối quan hệ cho nhận giữa các nhóm máu.

Câu 18, 19.

- Vận dụng kiến thức trả lời các câu hỏi xã hội.

Câu 37.

-NL chung: NL sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL sử dụng CNTT và truyền thông, NL giải quyết vấn đề.

-NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học, NL nghiên cứu khoa học.

Bài 13. MÁU VÀ MÔI TRƯỜNG TRONG CƠ THỂ

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu(5')

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

Em đã thấy máu chảy trong trường hợp nào ? Theo em máu chảy ra từ đâu ? Máu có đặc điểm gì ? Để tìm hiểu về máu chúng ta nghiên cứu bài 13.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- Biết được chức năng của huyết tương và hồng cầu.

- Phân biệt được máu, nước mô và bạch huyết.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

-Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát H 13.1 và trả lời câu hỏi:-

? Máu gồm những thành phần nào?

? Có những loại tế bào máu nào?

- Yêu cầu HS hoàn thành bài tập điền từ SGK.

- GV giới thiệu các loại bạch cầu (5 loại): Màu sắc của bạch cầu và tiểu cầu trong H 13.1 là so nhuộm màu. Thực tế chúng gần như trong suốt.

- Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 13 và trả lời câu hỏi:

- Huyết tương gồm những thành phần nào?

- Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi phần ▽ SGK

- Khi cơ thể mất nước nhiều (70-80%) do tiêu chảy, lao động nặng ra nhiều mồ hôi... máu có thể lưu thông dễ dàng trong mạch nữa không? Chức năng của nước đối với máu?

- Thành phần chất trong huyết tương gợi ý gì về chức năng của nó?

- GV yêu cầu HS tìm hiểu thông tin SGK, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi:

- Thành phần của hồng cầu là gì? Nó có đặc tính gì?

- Vì sao máu từ phổi về tim rồi tới tế bào có màu đỏ tươi còn máu từ các tế bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm?

- HS nghiên cứu SGK và tranh, sau đó nêu được kết luận .

Các từ cần điền :

1- huyết tương 

2- hồng cầu 

3- tiểu cầu

- HS dựa vào bảng 13 để trả lời. Sau đó rút ra kết luận.

- HS trao đổi nhóm, bổ sung và nêu được :

+ Cơ thể mất nước, máu sẽ đặc lại, khó lưu thông.

+ Duy trì máu ở thể lỏng để lưu thông dễ dàng.

+ Vận chuyển các chất dinh dưỡng, các chất cần thiết và các chất thải.

- HS thảo luận nhóm và nêu được :

+ Hồng cầu có hêmoglôbin có đặc tính kết hợp được với oxi và khí cacbonic.

+ Máu từ phổi về tim mang nhiều O₂ nên có màu đỏ tươi. Máu từ các tế bào về tim mang nhiều CO₂ nên có màu đỏ thẫm.

I.Máu

1. Tìm hiểu thành phần cấu tạo của máu:

- Máu gồm:

+ Huyết tương 55%.

+ Tế bào máu: 45% gồm hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu.

2. Tìm hiểu chức năng của huyết tương và hồng cầu

* Huyết tương

- Trong huyết tương có nước (90%), các chất dinh dưỡng, hoocmon, kháng thể, muối khoáng, các chất thải...

- Huyết tương có chức năng:

+ Duy trì máu ở thể lỏng để lưu thông dễ dàng.

+ Vận chuyển các chất dinh dưỡng, các chất cần thiết và các chất thải.

- Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp với O₂ và CO₂ để vận chuyển O₂ từ phổi về tim tới tế bàovà vận chuyển CO₂ từ tế bào đến tim và tới phổi.

- GV giới thiệu tranh H 13.2 : quan hệ của máu, nước mô, bạch huyết.

- Yêu cầu HS quan sát tranh và thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi :

- Các tế bào cơ, não... của cơ thể có thể trực tiếp trao đổi chất với môi trường ngoài được không ?

- Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể với môi trường ngoài phải gián tiếp thông qua yếu tố nào ?

- Vậy môi trường trong gồm những thành phần nào ?

- Môi trường bên trong có vai trò gì ?

- GV giảng giải về mối quan hệ giữa máu, nước mô và bạch huyết.

- HS trao đổi nhóm và nêu được :

+ Không, vì các tế bào này nằm sâu trong cơ thể, không thể liên hệ trực tiếp với môi trường ngoài.

+ Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể với môi trường ngoài gián thiếp qua máu, nước mô và bạch huyết (môi trường trong cơ thể).

- HS rút ra kết luận.

II. Môi trường trong của cơ thể

- Môi trường bên trong gồm ; Máu, nước mô, bạch huyết.

- Môi trường trong giúp tế bào thường xuyên liên hệ với môi trường ngoài trong quá trình trao đổi chất.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ..

Câu 1. Bạch cầu đươc phân chia thành mấy loại chính ?

A. 3 loại       B. 4 loại C. 5 loại       D. 6 loại

âu 2. Đặc điểm nào dưới đây không có ở hồng cầu người ?

A. Hình đĩa, lõm hai mặt B. Nhiều nhân, nhân nhỏ và nằm phân tán

C. Màu đỏ hồng D. Tham gia vào chức năng vận chuyển khí

Câu 3. Khi hồng cầu kết hợp với chất khí nào thì máu sẽ có màu đỏ tươi ?

A. N₂       B. CO₂ C. O₂       D. CO

Câu 4. Chúng ta sẽ bị mất nhiều nước trong trường hợp nào sau đây ?

A. Tiêu chảy B. Lao động nặng

C. Sốt cao D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 5. Trong máu, huyết tương chiếm tỉ lệ bao nhiêu về thể tích ?

A. 75%       B. 60% C. 45%       D. 55%

Câu 6. Nước mô không bao gồm thành phần nào dưới đây ?

A. Huyết tương B. Hồng cầu C. Bạch cầu D. Tiểu cầu

Câu 7. Khả năng vận chuyển khí của hồng cầu có được là nhờ loại sắc tố nào ?

A. Hêmôerythrin B. Hêmôxianin C. Hêmôglôbin D. Miôglôbin

Câu 8. Trong cơ thể sống, tế bào nằm chìm ngập trong loại dịch nào ?

A. Nước mô B. Máu C. Dịch bạch huyết D. Dịch nhân

Câu 9. Ở Việt Nam, số lượng hồng cầu trung bình của nam giới là :

A. 4,4 – 4,6 triệu/ml máu. B. 3,9 – 4,1 triệu/ml máu.

C. 5,4 – 5,6 triệu/ml máu. D. 4,8 – 5 triệu/ml máu.

Câu 10. Các tế bào máu ở người được phân chia thành mấy loại chính ?

A. 5 loại       B. 4 loại C. 3 loại       D. 2 loại

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV chia lớp thành nhiều nhóm và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

Vẽ sơ đổ khái quát mối quan hệ giữa các thành phần của môi trường trong.

- HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

* Sơ đồ khái quát mối quan hệ giữa các thành phần của môi trường trong.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Giải thích tại sao các vận động viên trước khi thi đấu có 1 thời gian luyện tập ở vùng núi cao?

- Đọc mục “Em có biết” Tr- 44.

Bài 14: BẠCH CẦU - MIỄN DỊCH

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ

- GV: Khi bị dẫm phải gai, hiện tượng cơ thể sau đó như thế nào?

- HS trình bày quá trình từ khi bị gai đâm tới khi khỏi.

- GV: Cơ chế của quá trình này là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu tiết 14.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

• khái niệm miễn dịch.
• Phân biệt được miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân đạo.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

+ Thế nào là kháng nguyên, kháng thể ?

+ Sự tương tác giữa kháng nguyên và kháng thể theo cơ chế nào ?

+ Vi khuẩn, vi rút khi xâm nhập vào cơ thể sẽ gặp những hoạt động nào của bạch cầu ?

+ Sự thực bào là gì ? Những loại bạch cầu nào thường tham gia thực bào?

+ Tế bào B đã chống lại các kháng nguyên bằng cách nào ?

+ Tế bào T đã phá huỷ các tế bào cơ thể nhiễm khuẩn, vi rút bằng cách nào ?

- Gọi 1 HS trình bày cơ chế bảo vệ cơ thể của bạch cầu.

- HS nghiên cứu thông tin. Quan sát hình 14.2 trả lời câu hỏi HS khác bổ sung

- HS đọc thông tin kết hợp quan sát hình 14.1, 14.3, 14.4 SGK, ghi nhớ kiến thức.

- Trao đổi nhóm hoàn thành câu trả lời.

- HS trình bày cơ chế bảo vệ cơ thể của bạch cầu

I. Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu:

- Kháng nguyên là phân tử ngoại lai có khả năng kích thích cơ thể tiết kháng thể.

- Kháng thể: Là những phân tử prôtêin do cơ thể tiết ra chống lại kháng nguyên.

- Cơ chế: chìa khoá ổ khoá.

Bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng cách:

- Thực bào: Bạch cầu hình thành chân giả bắt và nuốt vi khuẩn rồi tiêu hoá.

+ Tiết kháng thể vô hiệu hoá kháng nguyên.

+ Phá huỷ tế bào đã bị nhiễm vi khuẩn bằng cách nhận diện và tiếp xúc với chúng.

- Dịch đau mắt đỏ có một số người mắc bệnh, nhiều người không bị mắc. Những người không mắc đó có khả năng miễn dịch với bệnh này.

+ Miễn dịch là gì ?

+ Có những loại miễn dịch nào ?

+ Sự khác nhau giữa các loại miễn dịch đó là gì ?

- Gv giảng giải về vắc xin.

+ Hiện nay trẻ em đã được tiêm phòng những bệnh nào ?

- HS nghiên cứu thông tin trong SGK, trả lời.

- HS liên hệ thực tế, các thông tin trên phương tiện thông tin đại chúng, trả lời : sởi, lao, ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt

II. Miễn dịch:

Miễn dịch: Là khả năng cơ thể không mắc một số bệnh nào đó dù sống ở môi trường có vi khuẩn gây bệnh.

Có 2 loại miễn dịch:

+ Miễn dịch tự nhiên: Khả năng tự chống bệnh của cơ thể (do kháng thể).

+ Miễn dịch nhân tạo: Tạo cho cơ thể khả năng miễn dịch bằng vắc xin.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Đại thực bào là do loại bạch cầu nào phát triển thành ?

A. Bạch cầu ưa kiềm B. Bạch cầu mônô

C. Bạch cầu limphô D. Bạch cầu trung tính

Câu 2. Loại bạch cầu nào dưới đây tham gia vào hoạt động thực bào ?

A. Bạch cầu trung tính B. Bạch cầu limphô

C. Bạch cầu ưa kiềm D. Bạch cầu ưa axit

Câu 3. Trong hệ thống “hàng rào” phòng chống bệnh tật của con người, nếu vi khuẩn, virut thoát khỏi sự thực bào thì ngay sau đó, chúng sẽ phải đối diện với hoạt động bảo vệ của

A. bạch cầu trung tính. B. bạch cầu limphô T.

C. bạch cầu limphô B. D. bạch cầu ưa kiềm.

Câu 4. Trong cơ thể người, loại tế bào nào dưới đây có khả năng tiết kháng thể ?

A. Bạch cầu mônô B. Bạch cầu limphô B

C. Bạch cầu limphô T D. Bạch cầu ưa axit

Câu 5. Khi được tiêm phòng vacxin thuỷ đậu, chúng ta sẽ không bị mắc căn bệnh này trong tương lai. Đây là dạng miễn dịch nào ?

A. Miễn dịch tự nhiên B. Miễn dịch nhân tạo

C. Miễn dịch tập nhiễm D. Miễn dịch bẩm sinh

Câu 6. Tế bào limphô T có khả năng tiết ra chất nào dưới đây ?

A. Prôtêin độc B. Kháng thể C. Kháng nguyên D. Kháng sinh

Câu 7. Cho các loại bạch cầu sau :

1. Bạch cầu mônô 2. Bạch cầu trung tính 3. Bạch cầu ưa axit

4. Bạch cầu ưa kiềm 5. Bạch cầu limphô

Có bao nhiêu loại bạch cầu không tham gia vào hoạt động thực bào ?

A. 4       B. 2 C. 3       D. 1

Câu 8. Trong hoạt động miễn dịch của cơ thể người, sự kết hợp của cặp nhân tố nào dưới đây diễn ra theo cơ chế chìa khoá và ổ khoá ?

A. Kháng nguyên – kháng thể B. Kháng nguyên – kháng sinh

C. Kháng sinh – kháng thể D. Vi khuẩn – prôtêin độc

Câu 9. Khi chúng ta bị ong chích thì nọc độc của ong được xem là

A. chất kháng sinh. B. kháng thể.

C. kháng nguyên. D. prôtêin độc.

Câu 10. Con người không có khả năng mắc phải căn bệnh nào dưới đây ?

A. Toi gà B. Cúm gia cầm C. Dịch hạch D. Cúm lợn

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể?

- Miễn dịch là gì? Phân biệt các loại miễn dịch?

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Vẽ sơ đồ tư duy

- Đọc mục “Em có biế

- HS liên hệ thực tế, các thông tin trên phương tiện thông tin đại chúng, trả lời : sởi, lao, ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt t” về Hội chứng suy giảm miễn dịch.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

Trong lịch sử phát triển y học, từ lâu con người đã biết truyền máu, song rất nhiều trường hợp gây tử vong. Sau này chính con người đã tìm ra nguyên nhân bị tử vong, đó là do khi truyền máu thì máu bị đông lại. Vậy yếu tố nào gây nên và theo cơ chế nào? Chúng ta cùng nghiên cứu ở bài 15.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- HS nêu được cơ chế chống đông máu, ý nghĩa của sự đông máu.

- Hs nêu được các nhóm máu và vẽ được sơ đồ truyền máu

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi :

- Nêu hiện tượng đông máu ?

- Vì sao trong mạch máu không đọng lại thành cục ?

- GV viết sơ đồ đông máu để HS trình bày.

- Yêu cầu HS thảo luận nhóm :

- Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ?

- Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông máu ?

- Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là nhờ đâu ?

- Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ thể ?

- GV nói thêm ý nghĩa trong y học.

- HS nghiên cứu thông tin kết hợp với thực tế để trả lời câu hỏi :

+ HS đọc thông tin SGK, quan sát sơ đồ đông máu, hiểu và trình bày.

- Thảo luận nhóm và nêu được :

+ Tiểu cầu vỡ, cùng với sự có mặt của Ca⁺⁺.

+ Tiểu cầu bám vào vết rách và bám vào nhau tạo nút bịt kín vết thương.

+ Giải phóng chất giúp hình thành búi tơ máu để tạo khối máu đông.

+ Nhờ tơ máu tạo thành lưới giữ tế bào máu làm thành khối máu đông bịt kín vết rách.

- HS nêu kết luận.

I.Đông máu

- Khi bị đứt tay, vết thương nhỏ, máu chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối máu đông bịt kín vết thương.

- Cơ chế đông máu : SGK

- Ý nghĩa : sự đông máu là cơ chế tự bảo vệ cơ thể giúp cho cơ thể không bị mất nhiều máu khi bị thương.

- GV giới thiệu thí nghiệm của Lanstaynơ SGK.

- Em biết ở người có mấy nhóm máu ?

- GV giới thiệu H 15 và đặt câu hỏi :

- Hồng cầu máu người cho có loại kháng nguyên nào ?

- Huyết tương máu người nhận có những loại kháng thể nào ? Chúng có gây kết dính máu người nhận không ?

- Lưu ý HS : Trong thực tế truyền máu, người ta chỉ chú ý đến kháng nguyên trong hồng cầu người cho có bị kết dính trong mạch máu người nhận không mà không chú ý đến huyết tương người cho.

- Yêu cầu HS làm bài tập SGK.

- Yêu cầu HS thảo luận trả lời câu hỏi :

- Máu có cả kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O ? Vì sao ?

-Máu không có kháng nguyên A và B có thể truyền cho người có nhóm máu O được không ? Vì sao ?

- Vậy nguyên tắc truyền máu là gì ?

- HS ghi nhớ thông tin.

- Quan sát H 15 để trả lời.

- Rút ra kết luận.

- HS vận dụng kiến thức vừa nêu, quan sát H 15 và đánh dấu mũi tên vào sơ đồ truyền máu.

- HS vận dụng kiến thức ở phần 1 để trả lời câu hỏi :

+ Không, vì sẽ bị kết dính hồng cầu.

+ Có, vì không gây kết dính hồng cầu.

- HS trả lời.

II.Các nguyên tắc truyền máu

1

. Các nhóm máu ở người

- Hồng cầu có 2 loại kháng nguyên A và B.

- Huyết tương có 2 loại kháng thể : anpha và bêta.

- Nếu A gặp anpha ; B gặp bêta sẽ gây kết dính hồng cầu.

- Có 4 nhóm máu ở người : A, B, O, AB.

+ Nhóm máu O : hồng cầu không có kháng nguyên, huyết tương có cả 2 loại kháng thể.

+ Nhóm máu A : hồng cầu có kháng nguyên A, huyết tương có kháng thể bêta.

+ Nhóm máu B : hồng cầu có kháng nguyên B, huyết tương có kháng thể anpha.

+ Nhóm máu AB : hồng cầu có kháng nguyên A,B nhưng huyết tương không có kháng thể.

2. Các nguyên tắc cần tuân thủ khi truyền máu

- Khi truyền máu cần làm xét nghiệm trước để lựa chọn loại máu truyền cho phù hợp, tránh tai biến và tránh nhận máu nhiễm tác nhân gây bệnh.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Khi mạch máu bị nứt vỡ, loại ion khoáng nào dưới đây sẽ tham gia tích cực vào cơ chế hình thành khối máu đông ?

A. Cl^-       B. Ca²⁺ C. Na⁺       D. Ba²⁺

Câu 2. Phát biểu nào dưới đây là đúng ?

A. Huyết thanh khi loại bỏ chất sinh tơ máu thì còn lại nước mô.

B. Huyết thanh khi loại bỏ chất sinh tơ máu thì còn lại huyết tương.

C. Huyết tương khi loại bỏ chất sinh tơ máu thì còn lại huyết thanh.

D. Nước mô khi loại bỏ chất sinh tơ máu thì còn lại huyết tương.

Câu 3. Nhóm máu nào dưới đây không tồn tại cả hai loại kháng nguyên A và B trên hồng cầu ?

A. Nhóm máu O B. Nhóm máu A C. Nhóm máu B D. Nhóm máu AB

Câu 4. Người mang nhóm máu AB có thể truyền máu cho người mang nhóm máu nào mà không xảy ra sự kết dính hồng cầu ?

A. Nhóm máu O B. Nhóm máu AB C. Nhóm máu A D. Nhóm máu B

Câu 5. Trong hệ nhóm máu ABO, khi lần lượt để các nhóm máu truyền chéo nhau thì sẽ có tất cả bao nhiêu trường hợp gây kết dính hồng cầu ?

A. 7 trường hợp B. 3 trường hợp C. 2 trường hợp D. 6 trường hợp

Câu 6. Nhóm máu mang kháng nguyên A có thể truyền được cho nhóm máu nào dưới đây ?

A. AB B. O C. B D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 7. Nhóm máu không mang kháng thể anpha và bêta có thể truyền được cho nhóm máu nào dưới đây ?

A. O       B. B C. A       D. AB

Câu 8. Vì sao máu nhiễm tác nhân gây bệnh (HIV, virut viêm gan B, virut viêm gan C,…) thì dù có tương thích cũng không nên đem truyền cho người khác ?

A. Vì nếu truyền máu thì người nhận sẽ bị kết dính hồng cầu do các tác nhân gây bệnh kích thích sự ngưng kết trong lòng mạch.

B. Vì nếu truyền máu thì người nhận sẽ bị nhiễm các tác nhân trên và phát sinh những bệnh tương ứng.

C. Vì nếu truyền máu thì người nhận sẽ bị sốc phản vệ cho các tác nhân gây bệnh kể trên xâm nhập vào cơ thể.

D. Tất cả các phương án còn lại.

Câu 9. Loại tế bào máu nào đóng vai trò chủ chốt trong quá trình đông máu ?

A. Hồng cầu B. Bạch cầu

C. Tiểu cầu D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 10. Trong hệ nhóm máu ABO, có bao nhiêu nhóm máu không mang kháng thể anpha ?

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- GV cho HS liên hệ khi cắt tiết gà vịt, máu đông thành cục.

- Vì sao trong mạch máu không đọng lại thành cục ?

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

Khi va chạm vào vết rách trên thành mạch máu của vết thương, các tiểu cầu bị vỡ và giải phóng một enzim. Enzim này cùng với ion Ca⁺⁺ làm chất sinh tơ máu biến thành tơ máu. Tơ máu kết thành mạng lưới ôm giữ các tế bào máu và tạo thành khối máu đông.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Vẽ sơ đồ tư duy bài học

- Đọc mục “Em có biết” trang 50.

Bài 16. TUẦN HOÀN MÁU VÀ LƯU THÔNG BẠCH HUYẾT

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay

GV cho HS lên bảng chỉ trong tranh các thành phần của hệ tuần hoàn máu. Vậy máu lưu thông trong cơ thể như thế nào và tim có vai trò gì? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- Hs nêu được các thành phần của hệ tuần hoàn máu, vẽ được sơ đồ.

- HS liệt kê được các thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết và vai trò của chúng

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

+ Hệ tuần hoàn gồm những thành phần nào ?

+ Cấu tạo mỗi thành phần đó như thế nào ?

- GV đánh giá kết quả và phải lưu ý HS:

+ Với tim: Nửa phải chứa máu đỏ thẫm (màu xanh trên tranh), nửa trái chứa máu đỏ tươi (màu đỏ trên tranh).

+ Còn hệ mạch: Không phải màu xanh là tĩnh mạch, màu đỏ là máu động mạch .

+ Trả lời 3 câu hỏi mục ▽ SGK tr.51

- GV đánh giá kết quả của các nhóm, bổ sung kiến thức cho hoàn chỉnh

- Cá nhân tự nghiên cứu hình 16.1 SGK , trả lời .

- HS chỉ và thuyết minh trên tranh phóng to.

- HS quan sát hình 16.1 lưu ý chiều đi của mũi tên và màu máu trong động mạch, tĩnh mạch .

- Trao đổi nhóm và thống nhất câu trả lời.

- Đại diện nhóm trình bày kết quả trên tranh và các nhóm khác nhận xét bổ sung

I. Tuần hoàn máu:

a. Cấu tạo hệ tuần hoàn: gồm: Tim và hệ mạch .

- Tim :

+ Có 4 ngăn: 2 tâm thất, 2 tâm nhĩ .

+ Nửa phải chứa máu đỏ thẫm, nửa trái chứa máu đỏ tươi .

- Hệ mạch:

+ Động mạch: xuất phát từ tâm thất .

+ Tĩnh mạch: trở về tâm nhĩ

+ Mao mạch: nối động mạch và tĩnh mạch .

b. Vai trò của hệ tuần hoàn:

- Tim: làm nhiệm vụ co bóp tạo lực đẩy máu.

- Hệ mạch: dẫn máu từ tim đến các tế bào và từ các tế bào trở về tim .

+ Vòng tuần hoàn lớn: Từ TTT → ĐMC → mao mạch cơ quan (TĐC) → TMC → TNP .

+ Vòng tuần hoàn nhỏ: Từ TTP → đmp → mao mạch phổi (TĐK) → TMP → TNT

- Máu lưu thông trong toàn bộ cơ thể nhờ hệ tuần hoàn .

- GV cho HS quan sát tranh và giới thiệu về hệ bạch huyết.

+ Hệ bạch huyết gồm những thành phần cấu tạo nào ?

- Hạch bạch huyết như 1 máy lọc, khi bạch huyết chảy qua các vật lạ lọt vào cơ thể được giữ lại. Hạch thường tập trung ở cửa vào các tạng, các vùng khớp .

+ Mô tả đường đi của bạch huyết trong phân hệ lớn và nhỏ ?

+ Hệ bạch huyết có vai trò gì ?

- Bạch huyết có thành phần tương tự như huyết tương, không chứa hồng cầu và bạch cầu (chủ yếu là dạng Lim phô). Bạch huyết liên hệ mật thiết với hệ tĩnh mạch của vòng tuần hoàn máu và bổ sung cho nó .

- HS nghiên cứu hình 16.2 và thông tin trong SGK trang 52 trả lời câu hỏi bằng cách ghi trên hình vẽ.

- HS nghiên cứu SGK, trình bày trên hình 16-2 và HS khác nhận xét bổ sung

II. Lưu thông bạch huyết:

a. Cấu tạo hệ bạch huyết: gồm 2 phân hệ: phân hệ lớn và phân hệ nhỏ

- Mỗi phân hệ gồm:

• • Mao mạch bạch huyết
  • Mạch bạch huyết
  • Hạch bạch huyết .
  • Ống bạch huyết.

b. Vai trò của hệ bạch huyết:

- Sự luân chuyển bạch huyết : mao mạch bạch huyết → mạch bạch huyết → hạch bạch huyết → mạch bạch huyết → ống bạch huyết → tĩnh mạch máu.

- Hệ bạch huyết cùng với hệ tuần hoàn máu thực hiện chu trình luân chuyển môi trường trong của cơ thể và tham gia bảo vệ cơ thể .

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Ở người, loại mạch nào dưới đây vận chuyển máu đỏ thẫm ?

A. Động mạch cảnh B. Động mạch đùi

C. Động mạch cửa gan D. Động mạch phổi

Câu 2. Loại mạch nào dưới đây vận chuyển máu giàu ôxi ?

A. Động mạch chủ B. Động mạch vành tim

C. Tất cả các phương án còn lại D. Tĩnh mạch phổi

Câu 3. Tâm thất trái nối liền trực tiếp với loại mạch nào dưới đây ?

A. Tĩnh mạch phổi B. Động mạch phổi

C. Động mạch chủ D. Tĩnh mạch chủ

Câu 4. Tĩnh mạch phổi đổ máu trực tiếp vào ngăn tim nào ?

A. Tâm thất phải B. Tâm nhĩ trái C. Tâm nhĩ phải D. Tâm thất trái

Câu 5. Vòng tuần hoàn lớn không đi qua cơ quan nào dưới đây ?

A. Dạ dày       B. Gan C. Phổi       D. Não

Câu 6. Trong hệ bạch huyết của người, phân hệ nhỏ thu bạch huyết ở

A. nửa trên bên phải cơ thể. B. nửa dưới bên phải cơ thể.

C. nửa trên bên trái và phần dưới cơ thể. D. nửa dưới bên phải và phần trên cơ thể.

Câu 7. Thành phần nào dưới đây có ở cả máu và dịch bạch huyết ?

A. Huyết tương B. Tất cả các phương án còn lại

C. Tiểu cầu D. Bạch cầu

Câu 8. Sau khi luân chuyển trong hệ bạch huyết, dịch bạch huyết sẽ được đổ trực tiếp vào bộ phận nào của hệ tuần hoàn ?

A. Tĩnh mạch dưới đòn B. Tĩnh mạch cảnh trong

C. Tĩnh mạch thận D. Tĩnh mạch đùi

Câu 9. Sự luân chuyển bạch huyết trong hệ bạch huyết (BH) diễn ra theo trình tự như thế nào ?

A. Mao mạch BH – ống BH – mạch BH – hạch BH – mạch BH – tĩnh mạch

B. Mao mạch BH – mạch BH – ống BH – mạch BH – hạch BH – tĩnh mạch

C. Mao mạch BH – mạch BH – hạch BH – ống BH – mạch BH – tĩnh mạch

D. Mao mạch BH – mạch BH – hạch BH – mạch BH - ống BH – tĩnh mạch

Câu 10. Bệnh xơ vữa động mạch có mối liên hệ mật thiết với loại lipit nào dưới đây ?

A. Phôtpholipit B. Ơstrôgen C. Côlesterôn D. Testosterôn

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ..

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

+ Sự khác biệt về cấu tạo của các loại mạch máu

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

• ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­GV treo tranh, sơ đồ hệ tuần hoàn máu và bạch huyết, yêu cầu HS trình bày cấu tạo và vai trò của từng hệ .
• Đọc mục “em có biết”

Bài 17. TIM VÀ MẠCH MÁU

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Giáo viên nêu vấn đề: Chúng ta đều đã biết tim có vai trò quan trọng, đó là co bóp đẩy máu, vậy tim phải có cấu tạo như thế nào để đảm bảo chức năng đẩy máu đó? Chúng có đặc điểm cấu tạo như thế nào, vai trò ra sao?

- Hs suy nghĩ, thảo luận để giải quyết vấn đề mà giáo viên nêu ra

Học sinh trao đổi thảo luận để hướng đến việc nghiên cứu về đặc điểm cấu tạo của tim và mạch máu là cần thiết.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- Phân biệt được các loại mạch máu

- Trình bày rõ đặc điểm các pha trong chu kì co dãn tim

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu H 17.1 SGK kết hợp với kiến thức đã học lớp 7 và trả lời câu hỏi :

- Xác định vị trí hình dạng cấu tạo ngoài của tim ?

- GV bổ sung cấu tạo màng tim.

- Cho HS quan sát H 16.1 hoặc mô hình cấu tạo trong của tim để

+ Xác định các ngăn tim

- Dựa vào kiến thức cũ và quan sát H 16.1 + H 17.1 điền vào bảng 17.1 ?

- GV treo bảng 17.1 kẻ sẵn để HS lên bảng hoàn thành.

- GV cho HS quan sát mô hình cấu tạo trong của tim để kiểm chứng.

-bHướng dẫn HS căn cứ vào chiều dài quãng đường mà máu bơm qua, dự đoán ngăn tim nào có thành cơ tim dày nhất và ngăn nào có thành cơ mỏng nhất.

- GV cho HS quan sát mô hình cấu tạo trong của tim để kiểm chứng xem dự đoán của mình đúng hay sai.

- HS quan sát các van tim.

- HS nghiên cứu tranh, quan sát mô hình cùng với kiến thúc cũ đã học lớp 7 để tìm hiểu cấu tạo ngoài của tim.

- 1 HS lên trình bày trên tranh và mô hình.

- Quan sát H 16.1 + 17.1 ; trao đổi nhóm để hoàn thành bảng. Đại diện nhóm trình bày.

- Các nhóm khác nhận xét.

- HS dự đoán, thống nhất đáp án.

- HS trình bày, các nhóm khác bổ sung.

- Rút ra kết luận.

- HS quan sát.

I/Cấu tạo tim

1. Cấu tạo ngoài

- Vị trí :Nằm ở khoang ngực

- Hình dạng :Hình tim

- Màng tim : bao bọc bên ngoài tim (mô liên kết), mặt trong tiết dịch giúp tim co bóp dễ dàng.

- Động mạch vành và tĩnh mạch vành làm nhiệm vụ dẫn máu nuôi tim.

2. Cấu tạo trong

- Tim có 4 ngăn

- Thành cơ tâm thất dày hơn cơ tâm nhĩ.

Cơ tâm thất trái dày hơn cơ tâm thất phải.

- Giữa tâm nhĩ và tâm thất có van nhĩ thất. Giữa tâm thất và động mạch có van thất động (van tổ chim) giúp máu lưu thông theo một chiều.

- Yêu cầu HS quan sát H 17.2 và cho biết :

- Có những loại mạch máu nào ?

- So sánh và chỉ ra sự khác biệt giữa các loại mạch máu. Giải thích sự khác nhau đó ?

- Hoàn thành phiếu học tập.

- GV cho HS đối chiếu kết quả với H 17.2 để hoàn thành kết quả đúng vào bảng.

- Mỗi HS thu nhận thông tin qua H 17.2 SGK để trả lời câu hỏi.

- Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

II.Cấu tạo mạch máu

(bảng)

Các loại mạch

Sự khác biệt về cấu tạo

Giải thích

Động mạch

- Thành có 3 lớp với lớp mô liên kết và lớp cơ trơn dày hơn của tĩnh mạch.

- Lòng hẹp hơn tĩnh mạch.

- Thích hợp với chức năng dẫn máu từ tim tới các cơ quan với vận tốc cao, áp lực lớn.

Tĩnh mạch

- Thành có 3 lớp nhưng lớp mô liên kết và lớp cơ trơn mỏng hơn của động mạch.

- Lòng rộng hơn của động mạch.

- Có van 1 chiều ở những nơi máu chảy ngược chiều trọng lực.

- Thích hợp với chức năng dẫn máu từ khắp các tế bào cơ thể về tim với vận tốc và áp lực nhỏ.

Mao mạch

- Nhỏ và phân nhánh nhiều.

- Thành mỏng, chỉ gồm một lớp biểu bì.

- Lòng hẹp.

- Thích hợp với chức năng toả rộng tới từng tế bào của các mô, tạo điều kiện cho sự trao đổi chất với các tế bào.

- GV yêu cầu HS quan sát H 17.3 SGK và trả lời câu hỏi :

- Mỗi chu kì co dãn của tim kéo dài bao nhiêu giây ? Gồm mấy pha ?

- Thời gian làm việc là bao nhiêu giây ? Nghỉ bao nhiêu giây ?

- Tim nghỉ ngơi hoàn toàn bao nhiêu giây ?

- Thử tính xem mỗi phút diễn ra bao nhiêu chu kì co dãn tim ?

- Cá nhân HS nghiên cứu H 17.3, trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời.

- Đại diện nhóm trình bày, nhận xét, bổ sung.

III.Chu kì co dãn của tim

- Gồm 3 pha, kéo dài 0,8 s

+ Pha co tâm nhĩ : 0,1s.

+ Pha co tâm thất : 0,3s.

+ Pha dãn chung : 0,4s.

- 1 phút diễn ra 75 chu kì co dãn tim (nhịp tim).

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Khi tâm thất phải co, máu được bơm đến bộ phận nào ?

A. Tĩnh mạch phổi B. Tĩnh mạch chủ

C. Động mạch chủ D. Động mạch phổi

Câu 2. Ở người, loại mạch nào là nơi xảy ra sự trao đổi chất với tế bào ?

A. Mao mạch B. Tĩnh mạch

C. Động mạch D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 3. Mao mạch có điểm gì đặc biệt để tăng hiệu quả trao đổi chất với tế bào ?

A. Vận tốc dòng máu chảy rất chậm

B. Thành mạch chỉ được cấu tạo bởi một lớp biểu bì

C. Phân nhánh dày đặc đến từng tế bào

D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 4. Ở người bình thường, trung bình mỗi chu kì thì tim nghỉ ngơi hoàn toàn trong bao lâu ?

A. 0,3 giây       B. 0,4 giây C. 0,5 giây       D. 0,1 giây

Câu 5. Ở người bình thường, thời gian tâm thất nghỉ trong mỗi chu kì tim là bao lâu ?

A. 0,6 giây       B. 0,4 giây C. 0,5 giây       D. 0,3 giây

Câu 6. Ở người bình thường, trung bình mỗi phút tim đập bao nhiêu lần ?

A. 85 lần       B. 75 lần C. 60 lần       D. 90 lần

Câu 7. Loại mạch máu nào dưới đây có chức năng nuôi dưỡng tim ?

A. Động mạch dưới đòn B. Động mạch dưới cằm

C. Động mạch vành D. Động mạch cảnh trong

Câu 8. Các pha trong mỗi chu kì tim diễn ra theo trình tự trước sau như thế nào ?

A. Pha thất co – pha dãn chung – pha nhĩ co

B. Pha dãn chung – pha thất co – pha nhĩ co

C. Pha thất co – pha nhĩ co – pha dãn chung

D. Pha nhĩ co – pha thất co – pha dãn chung

Câu 9. Ở tim người, tại vị trí nào dưới đây không xuất hiện van ?

A. Giữa tĩnh mạch chủ và tâm nhĩ phải

B. Giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái

C. Giữa tâm nhĩ phải và tâm thất phải

D. Giữa tâm thất trái và động mạch chủ

Câu 10. Khi nói về hoạt động tim mạch, phát biểu nào dưới đây là đúng ?

A. Van 3 lá luôn đóng, chỉ mở khi tâm thất trái co.

B. Van động mạch luôn mở, chỉ đóng khi tâm thất co.

C. Khi tâm thất trái co, van hai lá sẽ đóng lại.

D. Khi tâm thất phải co, van 3 lá sẽ mở ra.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV chia lớp thành nhiều nhóm giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

Hãy giải thích vì sao tim hoạt động suốt đời không cần nghỉ ngơi.

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

+ So sánh và chỉ ra sự khác biệt giữa các loại mạch máu. Giải thích sự khác nhau đó.

- HS thảo luận nhóm và hoàn thành phiếu học tập

Bài 18.VẬN CHUYỂN MÁU QUA HỆ MẠCH. VỆ SINH HỆ TUẦN HOÀN

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Giáo viên: Nêu vấn đề: Tim phải đập để thảo mãn nhu cầu oxi cho cơ thể, nhưng khả năng tăng nhịp tim của cơ thể cũng có giới hạn.Hơn nữa, trong cuộc sống hiện nay có rất nhiều người mắc các bệnh về tim mạch như: bệnh về huyết áp, sơ vũa mạch..... Vậy làm thế nào để khắc phục được?

- Hs Suy nghĩ, thảo luận để giải quyết vấn đề mà giáo viên nêu ra

- Học sinh trao đổi thảo luận để hướng đến việc nghiên cứu về sự vận chuyển máu qua hệ mạch và biện pháp bảo vệ hệ tim mạch là cần thiết.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- Hs nêu được cơ chế vận chuyển máu qua hệ mạch.

- Hs hiểu các tác nhân gây hại cũng như biện pháp phòng tránh và rèn luyện hệ tim mạch.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin , quan sát H 18.1 ; 18.2 SGK, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi :

- Lực chủ yếu giúp máu tuần hoàn liên tục và theo 1 chiều trong hệ mạch được tạo ra từ đâu ? Cụ thể như thế nào ?

- Huyết áp trong tĩnh mạch rất nhỏ mà máu vẫn vận chuyển về tim là nhờ tác động chủ yếu nào ?

- GV cho HS quan sát H 18.1 thấy huyết áp có trị số giảm dần từ động mạch, tới mao mạch sau đó tới tĩnh mạch .

- Cho HS quan sát H 18.2 thấy vai trò của cơ bắp và van tĩnh mạch trong sự vận chuyển máu ở tĩnh mạch.

- GV giới thiệu thêm về vận tốc máu trong mạch.

- Cá nhân tự nghiên cứu thông tin, quan sát tranh, thảo luận nhóm, thống nhất câu trả lời.

- Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung.

I. Sự vận chuyển máu qua hệ mạch

- Lực chủ yếu giúp máu vận chuyển liên tục và theo một chiều nhờ các yếu tố sau :

+ Sự phối hợp hoạt động các thành phần cấu tạo (các ngăn tim và van làm cho máu bơm theo 1 chiều từ tâm nhĩ tới tâm thất, từ tâm thất tới động mạch).

+ Lực đẩy của tâm thất tạo ra 1 áp lực trong mạch gọi là huyết áp. Sự chênh lệch huyết áp cũng giúp máu vận chuyển trong mạch.

+ Sự co dãn của động mạch.

+ Sự vận chuyển máu qua tim về tim nhờ hỗ trợ của các cơ bắp co bóp quanh thành tĩnh mạch, sứchút của lồng ngực khi hít vào, sức hút của tâm nhĩ khi dãn ra.

+ Với các tĩnh mạch mà máu chảy ngược chiều trọng lực còn có sự hỗ trợ của van tĩnh mạch giúp máu không bị chảy ngược.

- Máu chảy trong mạch với vận tốc khác nhau.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK và trả lời câu hỏi :

- Hãy chỉ ra các tác nhân gây hại cho hệ tim, mạch ?

- Nêu các biện pháp bảo vệ tránh các tác nhân có hại cho hệ tim mạch ?

- Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 18 giải thích câu hỏi :

- Câu 2 (60)

- Nêu các biện pháp rèn luyện tim mạch ?

- GV liên hệ bản thân HS đề ra kế hoạch luyện tập TDTT.

- Cá nhân nghiên cứu thông tin SGK, thảo luận nhóm và nêu được :

+ Các tác nhân : khuyết tật về tim mạch, sốt cao, mất nhiều nước, sử dụng chất kích thích, nhiễm virut, vi khuẩn, thức ăn....

+ Biện pháp.

- Nêu kết luận.

- HS nghiên cứu bảng, trao đổi nhóm nêu được :

+ Vận động viên luyện tập TDTT có cơ tim phát triển, sức co cơ lớn, đẩy nhiều máu (hiệu xuất làm việc của tim cao hơn).

- Nêu kết luận.

II.Vệ sinh tim mạch

1. Biện pháp phòng tránh các tác nhân có hại cho tim mạch

- Khắc phục và hạn chế các nguyên nhân làm tăng nhịp tim và huyết áp không mong muốn.

+ Không sử dụng các chất kích thích có hại : rượu, thuốc lá, hêrôin...

+ Cần kiểm tra sức khoẻ định kì hàng năm để phát hiện khuyết tật liên quan đến tim mạch để điều trị kịp thời.

+ Khi bị sốc, hoặc tress cần điều chỉnh cơ thể theo lời bác sĩ.

+ Cần tiêm phòng các bệnh có hại cho tim mạch : thương hàn, bạch cầu, .. và điều trị kịp thời các chứng bệnh như cúm cúm, thấp khớp...

+ Hạn chế ăn thức ăn hại cho tim mạch như : mỡ động vật...

2. Các biện pháp rèn luyện hệ tim mạch

- Tập TDTT thường xuyên, đều đặn vừa sức kết hợp với xoa bóp ngoài da.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Loại mạch nào dưới đây không có van ?

A. Tĩnh mạch chậu B. Tĩnh mạch mác

C. Tĩnh mạch hiển lớn D. Tĩnh mạch chủ dưới

Câu 2. Máu lưu thông trong động mạch là nhờ vào yếu tố nào dưới đây ?

A. Sự co dãn của thành mạch B. Sức đẩy của tim

C. Sự liên kết của dịch tuần hoàn D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 3. Huyết áp tối đa đo được khi

A. tâm nhĩ dãn. B. tâm thất co.

C. tâm thất dãn. D. tâm nhĩ co.

Câu 4. Trong hệ mạch máu của con người, tại vị trí nào người ta đo được huyết áp lớn nhất ?

A. Động mạch cảnh ngoài B. Động mạch chủ

C. Động mạch phổi D. Động mạch thận.

Câu 5. Một người được xem là mắc bệnh cao huyết áp khi

A. huyết áp tối thiểu 90 mmHg, huyết áp tối đa > 140 mmHg.

B. huyết áp tối thiểu 120 mmHg, huyết áp tối đa > 160 mmHg.

C. huyết áp tối thiểu 100 mmHg, huyết áp tối đa > 160 mmHg.

D. huyết áp tối thiểu 90 mmHg, huyết áp tối đa > 120 mmHg.

Câu 6. Bệnh nào dưới đây có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ở hệ tim mạch ?

A. Bệnh nước ăn chân B. Bệnh tay chân miệng

C. Bệnh thấp khớp D. Bệnh á sừng

Câu 7. Loại đồ ăn nào dưới đây đặc biệt có lợi cho hệ tim mạch ?

A. Kem B. Sữa tươi C. Cá hồi D. Lòng đỏ trứng gà

Câu 8. Để phòng ngừa các bệnh tim mạch, chúng ta cần lưu ý điều gì ?

A. Thường xuyên vận động và nâng cao dần sức chịu đựng

B. Nói không với rượu, bia, thuốc lá, mỡ, nội tạng động vật và thực phẩm chế biến sẵn

C. Ăn nhiều rau quả tươi, thực phẩm giàu Omega – 3

D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 9. Nhịp tim sẽ tăng lên trong trường hợp nào sau đây ?

A. Khi bị khuyết tật tim (hẹp hoặc hở van tim, xơ phổi, mạch máu xơ cứng…)

B. Khi sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, rượu, hêrôin,…

C. Tất cả các phương án còn lại

D. Khi cơ thể trải qua cú sốc nào đó: sốt cao, mất máu, mất nước hoặc lo lắng, sợ hãi kéo dài

Câu 10. Ở trạng thái nghỉ ngơi thì so với người bình thường, vận động viên có

A. nhịp tim chậm hơn và lượng máu được bơm vào mỗi ngăn tim lớn hơn.

B. nhịp tim nhanh hơn và lượng máu được bơm vào mỗi ngăn tim lớn hơn.

C. nhịp tim nhanh hơn và lượng máu được bơm vào mỗi ngăn tim bé hơn.

D. nhịp tim chậm hơn và lượng máu được bơm vào mỗi ngăn tim bé hơn.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Giáo viên câu hỏi: Tìm các nguyên nhân làm tăng nhịp tim và đề xuất biện pháp khác phục?

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

Nguyên nhân làm cho tim phải tăng nhịp không mong muốn và có hại cho tim:

- Cơ thể có 1 khuyết tật

- Cơ thể bị 1 cú sốc: sốt cao, mất máu, mất nước

- Sử dụng các chất kích thích

Nguyên nhân làm tăng huyết áp trong động mạch:

- kết quả nhất thời của sự luyện tập TDTT, cơn sốt, sự tức giận

- Một số vi khuẩn, virus có hại cho tim

- Món ăn chứa nhiều mỡ động vật

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

Chỉ số nhịp tim/ phút của các vận động viên thể thao luyện tập lâu năm.

Giải thích : ở các vận động viên lâu năm thường có chỉ số nhịp tim/ phút nhỏ hơn người bình thường. Tim của họ đập chậm hơn, ít hơn mà vẫn cung cấp đủ O₂ cho cơ thể vì mỗi lần đập tim bơm để được nhiều máu hơn, nói cách khác là hiệu suất làm việc của tim cao hơn.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Giáo viên: nêu vấn đề: chúng ta đã biết vận tốc máu ở mỗi loại mạch là khác nhau, vậy khi bị tổn thương chúng ta phải xử lý như thế nào ?

- Hs Suy nghĩ, thảo luận để giải quyết vấn đề mà giáo viên nêu ra

- Học sinh trao đổi thảo luận để hướng đến việc làm thế nào khi chảy máu.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: Hs thực hiện được các bước băng bó khi chảy máu mao mạch, tĩnh mạch, động mạch.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học trực quan.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực thực hành phòng thí nghiệm.

1: Tìm hiểu về các dạng chảy máu( 10 phút)

Hoạt động của giáo viên(1)

Hoạt động của học sinh(2)

Nội dung ghi bảng(3)

- GV yêu cầu HS trao đổi nhóm, thảo luận để hoàn thành bảng :

- HS tự xử lí, liên hệ thực tế, trao đổi nhóm và hoàn thành bảng.

Các dạng chảy máu

Biểu hiện

1. Chảy máu mao mạch

- Máu chảy ít, chậm.

2. Chảy máu tĩnh mạch

- Máu chảy nhiều hơn, nhanh hơn.

3. Chảy máu động mạch

- Máu chảy nhiều, mạnh, thành tia.

2: Tập băng bó vết thương(15 phút)

- Khi bị chảy máu ở lòng bàn tay thì băng bó như thế nào ?

- GV lưu ý HS 1 số điểm, yêu cầu các nhóm tiến hành.

- GV kiểm tra mẫu băng của các tổ : yêu cầu mẫu băng phải đủ các bước, gọn, đẹp, không quá chặt, không quá lỏng.

- Khi bị chảy máu ở động mạch, cần tiến hành như thế nào ?

- Lưu ý HS về vị trí dây garô cách vết thương không quá gần (> 5cm), không quá xa.

- Yêu cầu các nhóm tiến hành.

- GV kiểm tra, đánh giá mẫu.

+ Mẫu băng phải đủ các bước, gọn, đẹp không quá chăt hay quá lỏng.

+ Vị trí dây garô.

- Các nhóm nghiên cứu thông tin SGK.

- 1 HS trình bày cách băng bó vết thương ở lòng bàn tay như thông tin SGK : 4 bước.

- Mỗi nhóm tiến hành thực hành dưới sự điều khiển của tổ trưởng.

- Mỗi tổ chọn người mẫu băng tốt nhất. Đại diện nhóm trình bày thao tác và mẫu.

- Các nhóm nghiên cứu cách băng bó SGK + H 19.1.

- 1 HS trình bày các bước tiến hành,

- Các nhóm tiến hành dưới dự điều khiển của tổ trưởng.

- Mỗi tổ chọn một mẫu băng tốt nhất. Đại diện nhóm trình bày thao tác và mẫu.

1. Băng bó vết thương ở lòng bàn tay (chảy máu tĩnh mạch và mao mạch).

- Các bước tiến hành SGK.

+ Lưu ý : Sau khi băng nếu vết thương vẫn chảy máu, phải đưa ngay bệnh nhân tới bệnh viện.

2. Băng bó vết thưởng cổ tay (chảy máu động mạch)

- Các bước tiến hành SGK.

+ Lưu ý :

+ Vết thương chảy máu ở động mạch (tay chân) mới được buộc garô.

+ Cứ 15 phút nới dây garô 1 lần và buộc lại.

+ Vết thương ở vị trí khác chỉ ấn tay vào động mạch gần vết thương nhưng về phía trên.

Các dạng chảy máu

Biểu hiện

Cách xử lí

1. Chảy máu tĩnh mạch

- Máu chảy nhiều, nhanh.

- Dùng ngón cái bịt chặt vết thương trong vài phút cho đến khi máu không chảy nữa.

- Sát trùng vết thương.

- Dùng băng dán hoặc gạt để băng vết thương.

* Nếu sau khi băng vết thương vẫn chảy máu, đưa ngay đến bệnh viện cấp cứu.

2. Chảy máu động mạch

- Máu chảy nhiều, mạnh, thành tia.

- Dùng ngón tay dò tìm vị trí động mạch, bóp mạnh để làm ngưng chảy máu trong vài phút.

- Buộc dây garo.

- Sát trùng vết thương, đặt gạc và bông lên miệng vết thương, băng lại.

- Đưa đến bệnh viện cấp cứu.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Tiêu chí

Hiện tượng đông máu

Hiện tượng ngưng kết máu

Vị trí

- Miệng vết thương.

- Trong lòng mạch máu.

Nguyên nhân

- Chất sinh tơ máu biến đổi thành tơ máu ôm giữ các tế bào máu để tạo thành khối máu đông.

- Do sự kết hợp giữa kháng thể ỏ, õ trong huyết tương với kháng nguyên A, B trong hồng cầu khi truyền máu.

Vai trò (Hậu quả)

- Bảo vệ cơ thể chống mất máu.

- Gây tắc mạch máu dẫn đến tử vong.

Tổng số tiết

Tuần thực hiện

Tiết theo KHDH

Tiết theo chủ đề

Nội dung từng hoạt động

4

11

21

1

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hô hấp

Hoạt động 2: Tìm hiểu các cơ quan trong hệ hô hấp và chức năng của chúng

22

2

Hoạt động 3: Tìm hiểu sự thông khí ở phổi

Hoạt động 4: Tìm hiểu sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào

12

23

3

Hoạt động 5: Tìm hiểu các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp

Hoạt động 6: Tìm hiểu các biện pháp luyện tập cho hệ hô hấp

24

4

TH hô hấp nhân tạo

Nội dung

Mức độ nhận thức

Các Kn/NL hướng tới

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

Hô hấp và hệ hô hấp

Kể tên các cơ quan trong hê hô hấp

Nêu được khái niệm về hô hấp .

Trình bày được chức năng trong hệ hô hấp

Quan sát và xác định được các bô phận trong hệ hô hấp ở mô hình

- NL chung: NL tư duy, NL giải quyết vấn đề, NL hợp tác, NL giao tiếp, NL sử dụng ngôn ngữ.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

Hoạt động hô hấp

Định nghĩa về sự thông khí ở phổi

Nêu được bản chất của sự trao đổi khí ở phổi và tế bào .

Trình bày cơ chế vận chuyển khí

Giải thích được thực chất của trao đổi khí ở phổi và tế bào

Vì sao ta nên tập hít thở sâu

- NL chung: NL tư duy, NL giải quyết vấn đề, NL hợp tác, NL giao tiếp, NL sử dụng ngôn ngữ.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

Vệ sinh hô hấp

Học sinh chỉ ra được tác nnhaan gây hại cho hệ hô hấp

Nêu ra được các biện pháp bảo vệ ,tránh các tác nhân có hại cho hệ hô hấp.

Xây dựng cho mình phương pháp luyện tập hiệu quả để có hệ hô hấp khỏe mạnh

Giải thích được các nguyên nhân và biện pháp về các bệnh thường gắp về hô hấp

- NL chung: NL tư duy, NL giải quyết vấn đề, NL hợp tác, NL giao tiếp, NL sử dụng ngôn ngữ.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học.

Thực hành:Hô hấp nhân tạo

Kể tên các tác nhân làm gián đoạn hô hấp

Quan sát và biết được trình tự các bước trong hô hấp nhân tạo

Làm thành thạo các bước tiến hành trong hô hấp nhân tạo

Viết tường trình kết quả thực hành vào vở thực hành

- NL chung: NL tư duy, NL giải quyết vấn đề, NL hợp tác, NL giao tiếp, NL sử dụng ngôn ngữ.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học, NL nghiên cứu khoa học, NL phòng thí nghiệm.

MỨC ĐỘ NHẬN BIẾT

1. Trong quá trình hô hấp,sự traoo đổi khí ở phổi giữa cơ thể với môi trường ngoài diễn ra ở:

A:Khí quản B:Phổi C:Khoang mũi D:Cả A và B

2. Hệ hô hấp gồm?

A:Đường dẫn khí C:Hai lá phổi

B:Các tế bào D:Cả A vàB,C

3. Chọn câu đúng trong cá câu sau?

A:Hít vào và thở ra nhịp nhàng giúp cho phổi được thông khí

B:Hít vào chỉ nhờ hoạt động của lồng ngực.

C:Chỉ có trao đổi khí ở phổi mới diễn ra theo cơ chế khuyêch tán

D:Cử động hô hấp gồm 1 lần hít vào và 1 lân thở ra

MỨC ĐỘ THÔNG HIỂU

1. Hô hấp có vai trò như thế nào với cơ thể sống?

2. So sánh trao đổi khí ở phổi trao đổi khí ở tế bào?

3. Những tác nhân chủ yếu nào chủ yếu gây hại cho hệ hô hấp?Có những biện pháp chủ yếu nào nhằm bảo vệ cho hệ hô hấp?

4. Cơ chế diễn ra sự trao đổi khí ở môi trường trong là gì?

5. Cần phải rèn luyện thế nào để có hệ hô hấp khỏe mạnh?

MỨC VẬN DỤNG

1. Vì sao nên thở bằng mũi không nên thở bằng miêng?

2. Cần phải rèn luyện thế nào để có hệ hô hấp khỏe mạnh?

MỨC VẬN DỤNG CAO

1. Ở địa phương em có những tác nhân gây hại cho hệ hô hấp không?Biện pháp khắc phục?

2. Cậu con trai 6 tuổi của anh toàn rất hay bi viêm phế quản .Trong đợt bệnh gần dây nhất ,chấu hay hô dồn dập từng cơn không dừng lại được.Thấy con đỏ mặt tía tai ,mắt trợn lên thở gấp vợ chồng anh Toàn hoảng hồn mang con đến bệnh viện.Sau khi đã qua cơn nguy kịch anh Toàn gặp bác sĩ và được biết cháu bé bị viêm phế quản dạng hen.Nhìn điếu thuốc đang cháy trong mấy ngón tay vàng khè của anh Toàn bác sĩ hỏi:*Cậu hút mỗi ngày mấy bao?* *Dạ hai* *Thảo nào nó bin như thế này là do cậu*.Em hãy giải thích câu nói của bác sĩ và đưa ra lời khuyên đối với anh Toàn.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi:

+ Hồng cầu có chức năng gì? (Vận chuyển O₂ và CO₂)

+ Máu lấy O₂ và thải được CO₂ là nhờ đâu? (Nhờ hệ hô hấp)

- GV: Vậy hô hấp là gì? Hô hấp có vai trò như thế nào đối với cơ thể sống? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- Hs nêu được khái niệm hô hấp và vai trò của hô hấp với cơ thể sống.

- HS xác định được trên hình các cơ quan hô hấp ở người.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

- Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, liên hệ kiến thức đã học ở lớp 3 và 7 , quan sát H 20, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi:

- Hô hấp là gì?

- Hô hấp có liên quan như thế nào với các hoạt động sống của tế bào và cơ thể?

- Hô hấp gồm những giai đoạn chủ yếu nào?

- Sự thở có ý nghĩa gì với hô hấp?

- GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Cá nhân nghiên cứu thông tin , kết hợp kiến thức cũ và quan sát tranh, thảo luận thống nhất câu trả lời.

- Nêu kết luận.

- Dựa vào sơ đồ SGK và nêu kết luận.

- Quan sát H 20.1 để trả lời, rút ra kết luận.

I- Khái niệm hô hấp.

- Hô hấp là quá trình cung cấp oxi cho tế bào cơ thể và thải khí cacbonic ra ngoài cơ thể

- Hô hấp cung cấp oxi cho tế bào, tham gia vào phản ứng oxi hoá các hợp chất hữu cơ tạo năng lượng (ATP) cho mọi hoạt động sống của tế bào và cơ thể, đồng thời loại thải cacbonic ra ngoài cơ thể.

- Hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào.

- Sự thở giúp khí lưu thông ở phổi, tạo điều kiện cho trao đổi khí diễn ra liên tục ở tế bào.

- Yêu cầu HS nghiên cứu H20.2 SGK và trả lời câu hỏi:

- Hệ hô hấp gồm những cơ quan nào?

-HS quan sát hình, trả lời câu hỏi. GV gọi HS lên xác định các cơ quan đó trên tranh vẽ (hoặc mô hình)

- HS nghiên cứu tranh, mô hình và xác định các cơ quan.

- 1 HS lên bảng chỉ các cơ quan của hệ hô hấp (hoặc gắn chú thích vào tranh câm).

- Các HS khác nhận xét, bổ sung, đánh giá và rút ra kết luận.

II. Các cơ quan trong hệ hôhấp của người

và chức năng của chúng

Hệ hô hấp gồm 2 bộ phận: đường dẫn khí (khoang mũi, họng....) và 2 lá phổi.

- Đường dẫn khí có chức năng dẫn khí ra vào phổi, ngăn bụi, làm ẩm không khí vào phổi và bảo vệ phổi khỏi tác nhân có hại.

- Phổi: thực hiện chức năng trao đổi khí giữa môi trường ngoài và máu trong mao mạch phổi.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Bộ phận nào dưới đây không thuộc hệ hô hấp ?

A. Thanh quản       B. Thực quản C. Khí quản       D. Phế quản

Câu 2. Loại sụn nào dưới đây có vai trò đậy kín đường hô hấp khi chúng ta nuốt thức ăn ?

A. Sụn thanh nhiệt B. Sụn nhẫn

C. Sụn giáp D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 3. Khí quản người được tạo thành bởi bao nhiêu vòng sụn khuyết hình chữ C ?

A. 20 – 25 vòng sụn B. 15 – 20 vòng sụn

C. 10 – 15 vòng sụn D. 25 – 30 vòng sụn

Câu 4. Bộ phận nào dưới đây ngoài chức năng hô hấp còn kiêm thêm vai trò khác ?

A. Khí quản       B. Thanh quản C. Phổi       D. Phế quản

Câu 5. Phổi người trưởng thành có khoảng

A. 200 – 300 triệu phế nang. B. 800 – 900 triệu phế nang.

C. 700 – 800 triệu phế nang. D. 500 – 600 triệu phế nang.

Câu 6. Trong đường dẫn khí của người, khí quản là bộ phận nối liền với

A. họng và phế quản. B. phế quản và mũi.

C. họng và thanh quản D. thanh quản và phế quản.

Câu 7. Trong quá trình hô hấp, con người sử dụng khí gì và loại thải ra khí gì ?

A. Sử dụng khí nitơ và loại thải khí cacbônic

B. Sử dụng khí cacbônic và loại thải khí ôxi

C. Sử dụng khí ôxi và loại thải khí cacbônic

D. Sử dụng khí ôxi và loại thải khí nitơ

Câu 8. Bộ phận nào của đường hô hấp có vai trò chủ yếu là bảo vệ, diệt trừ các tác nhân gây hại ?

A. Phế quản       B. Khí quản C. Thanh quản       D. Họng

Câu 9. Mỗi lá phổi được bao bọc bên ngoài bởi mấy lớp màng ?

A. 4 lớp       B. 3 lớp C. 2 lớp       D. 1 lớp

Câu 10. Lớp màng ngoài của phổi còn có tên gọi khác là

A. lá thành.       B. lá tạng. C. phế nang.       D. phế quản.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ..

GV chia lớp thành nhiều nhóm và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

? Thế nào là hô hấp ? vai trò của hô hấp với các hoạt động của cơ thể ?

?Hệ hô hấp gồm những cơ quan nào ? chức năng của chúng ?

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

Hô hấp là một quá trình luôn gắn liền với sự sống vì mọi hoạt động sống đều cần có năng lượng mà hô hấp ở tế bào tạo ra. Hoạt động hô hấp gồm các hoạt động trao đổi khí ở phổi và ở tế bào

Thông qua hoạt động trao đổi khí ở phổi giúp cung cấp O₂ cho các tế bào của cơ thể và đồng thời vận chuyển CO₂ do các tế bào thải ra khỏi cơ thể.

….

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- Đọc mục: “Em có biết”

Vẽ sơ đồ tư dy bài học

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

Trong bài trước chúng ta đã trình bày được cấu tạo của hệ hô hấp. Trong bài này chúng ta sẽ phải tìm hiểu xem hoạt động hô hấp diễn ra như thế nào? Cơ chế thông khí là gì? Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào có gì giống và khác nhau?

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

- Hs nắm được khái niệm về dung tích sống lúc thở sâu (bao gồm: khí lưu thông, khí bổ sung, khí dự trữ và khí cặn)

- Trình bày cơ chế của sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

+ Thực chất sự thông khí ở phổi là gì ?

+ Vì sao khi các xương sườn được nâng lên thì thể tích lồng ngực lại tăng và ngược lại ? (Gv sử dụng thêm hình vẽ và gợi ý như SGV tr.101)

+ Các cơ lồng ngực đã phối hợp hoạt động như thế nào để tăng giảm thể tích lồng ngực ?

- GV cho HS quan sát hình 21-2 nêu rõ khái niệm về dung tích sống lúc thở sâu.

+ Dung tích phổi khi hít vào, thở ra bình thường và gắng sức để có thể phụ thuộc vào các yếu tố nào ?

- HS tự đọc thông tin mục I, trả lời

- HS tự nghiên cứu hình 21-1 SGK trang 68

- Trao đổi nhóm hoàn thành câu trả lời.

+ Xương sườn nâng lên, cơ liên sườn và cơ hoành co, lồng ngực kéo lên, xuống, nhô ra .

- Đại diện nhóm trình bày kết quả, nhóm khác theo dõi, nhận xét, bổ sung .

- HS quan sát hình 21-2,

phân tích các yếu tố tác động tới dung tích sống : dung tích phổi và dung tích khí cặn

- Hs nghiên cứu hình 21.1 và mục “Em có biết” trang 71 , trả lời.

I . Thông khí ở phổi :

- Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp (hít vào, thở ra).

- Các cơ liên sườn, cơ hoành, cơ bụng phối hợp với xương ức, xương sườn trong cử động hô hấp .

- Dung tích sống là thể tích không khí lớn nhất mà một cơ thể có thể hít vào và thở ra.

- Dung tích phổi phụ thuộc vào giới tính, tầm vóc, tình trạng sức khoẻ, sự luyện tập ….

+ Nhận xét thành phần khí (CO₂, O₂) hít vào và thở ra ?

+ Do đâu có sự chênh lệch nồng độ các chất khí?

+ Sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào thực hiện theo cơ chế nào ?

+ Mô tả sự khuếch tán của O₂ và CO₂ ?

- Nêu mối quan hệ giữa trao đổi khí ở phổi và tế bào ?

- HS tự nghiên cứu thông tin SGK trang 69,70, trả lời

- HS mô tả cơ chế TĐK ở phổi và ở tế bào trên hình 21-4 SGK

- Tiêu tốn O₂ ở tế bào thúc đẩy sự trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở phổi tạo điều kiện cho trao đổi khí ở tế bào

II. Trao đổi khí ở phổi và tế bào :

- Cơ chế : khuếch tán từ nơi nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp

- Sự TĐK ở phổi :

+ O₂ khuếch tán từ phế nang vào máu .

+ CO₂ khuếch tán từ máu vào phế nang .

- Sự TĐK ở tế bào :

+ O₂ khuếch tán từ tế bào máu vào tế bào .

+ CO₂ khuếch tán từ tế bào vào máu .

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Ở người, một cử động hô hấp được tính bằng

A. hai lần hít vào và một lần thở ra.

B. một lần hít vào và một lần thở ra.

C. một lần hít vào hoặc một lần thở ra.

D. một lần hít vào và hai lần thở ra.

Câu 2. Hoạt động hô hấp của người có sự tham gia tích cực của những loại cơ nào ?

A. Cơ lưng xô và cơ liên sườn B. Cơ ức đòn chũm và cơ hoành

C. Cơ liên sườn và cơ nhị đầu D. Cơ liên sườn và cơ hoành

Câu 3. Khi chúng ta hít vào, cơ liên sườn ngoài và cơ hoành sẽ ở trạng thái nào ?

A. Cơ liên sườn ngoài dãn còn cơ hoành co

B. Cơ liên sườn ngoài và cơ hoành đều dãn

C. Cơ liên sườn ngoài và cơ hoành đều co

D. Cơ liên sườn ngoài co còn cơ hoành dãn

Câu 4. Trong quá trình trao đổi khí ở tế bào, loại khí nào sẽ khuếch tán từ tế bào vào máu ?

A. Khí nitơ B. Khí cacbônic

C. Khí ôxi D. Khí hiđrô

Câu 5. Trong 500 ml khí lưu thông trong hệ hô hấp của người trưởng thành thì có khoảng bao nhiêu ml khí nằm trong “khoảng chết” (không tham gia trao đổi khí) ?

A. 150 ml       B. 200 ml C. 100 ml       D. 50 ml

Câu 6. Quá trình trao đổi khí ở người diễn ra theo cơ chế

A. bổ sung. B. chủ động. C. thẩm thấu. D. khuếch tán.

Câu 7. Dung tích sống trung bình của nam giới người Việt nằm trong khoảng

A. 2500 – 3000 ml. B. 3000 – 3500 ml.

C. 1000 – 2000 ml. D. 800 – 1500 ml.

Câu 8. Lượng khí cặn nằm trong phổi người bình thường có thể tích khoảng bao nhiêu ?

A. 500 – 700 ml. B. 1200 – 1500 ml.

C. 800 – 1000 ml. D. 1000 – 1200 ml.

Câu 9. Khi chúng ta thở ra thì

A. cơ liên sườn ngoài co. B. cơ hoành co.

C. thể tích lồng ngực giảm. D. thể tích lồng ngực tăng.

Câu 10. Khi luyện thở thường xuyên và vừa sức, chúng ta sẽ làm tăng

A. dung tích sống của phổi. B. lượng khí cặn của phổi.

C. khoảng chết trong đường dẫn khí. D. lượng khí lưu thông trong hệ hô hấp.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

+ Khi lao động nặng hay chơi thể thao, hoạt động hô hấp của cơ thể biến đổi như thế nào ?

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

- tăng nhịp hô hấp và tăng dung tích hô hấp (thở sâu).

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

• Đọc mục “Em có biết”
• Sưu tầm tranh ảnh về hoạt động gây ô nhiễm không khí của con người.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Mở đầu

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

- GV: Nêu ví dụ cụ thể về những trường hợp có bệnh hay tổn thương hệ hô hấp mà em biết? (HS trả lời)

Vậy nguyên nhân gây ra các hậu quả tai hại đó là gì? Bài học hôm nay sẽ giúp ta tìm hiểu vấn đề này.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: Giải thích được cơ sở khoa học của việc luyện tập thể dục thể thao đúng cách

Đề ra các biện pháp luyện tập để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh và tích cực hành động ngăn ngừa các tác nhân gây ô nhiễm không khí .

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

+ Có những tác nhân nào gây hại tới hoạt động hô hấp ?

+ Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh tác nhân có hại ?

- Gv tóm tắt lại 3 vấn đề:

+ Bảo vệ môi trường chung.

+ Môi trường làm việc.

+ bảo vệ chính bản thân.

+ Em đã làm gì để tham gia bảo vệ môi trường trong sạch ở trường, lớp?

- Cá nhân tự nghiên cứu bảng 22 SGK tr. 72

- Một vài HS trình bày tóm tắt ý kiến của mình

- HS khác bổ sung, yêu cầu phân tích cơ sở của các biện pháp

- HS rút ra kết luận .

+ Không vứt rác, xé giấy.

+ Không khạc nhổ bừa bãi.

+ Tuyên truyền cho các bạn khác cùng tham gia

I. Cần bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại:

- Các tác nhân gây hại cho đường hô hấp là: bụi, chất khí độc, vi sinh vật.

- Biện pháp bảo vệ hệ hô hấp:

+ Xây dựng môi trường trong sạch .

+ Không hút thuốc lá .

+ Đeo khẩu trang khi lao động ở nơi có nhiều bụi .

+ Vì sao khi luyện tập thể thao đúng cách thì có được dung tích sống lý tưởng ?

- GV gợi ý quan sát hình 21-2 → dung tích sống phụ thuộc vào yếu tố nào?

+ Giải thích vì sao khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp ?

- Gv giải thích dung tích sống và lấy ví dụ như SGV 🢧 thở sâu và giảm nhịp thở trong mỗi phút sẽ tăng hiệu quả hô hấp

- GV liên hệ thực tế cách thở sâu

+ Hãy đề ra biện pháp gì tập luyện để có hệ hô hấp khoẻ mạnh ?

- HS quan sát hình 21-2 SGK tr.68, đọc thông tin mục II tr.72 phân tích các yếu tố tác động tới dung tích sống : dung tích phổi và dung tích khí cặn → tập thường xuyên từ nhỏ tăng V lồng ngực, tăng khả năng co cơ thở ra.

+ HS quan sát hình 21-2 SGK tr.68 → So sánh lượng khí bổ sung, lượng khí lưu thông, lượng khí dự trữ, lượng khí cặn giữa thở sâu và thở bình thường rút ra ý nghĩa của thở sâu

- HS nghe giảng

- HS tự rút ra kết luận .

II. Cần tập luyện để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh

- Cần luyện tập thể dục thể thao, phối hợp với tập thở sâu và giảm nhịp thở thường xuyên từ bé, sẽ có hệ hô hấp khoẻ mạnh

- Luyện tập thể thao phải vừa sức rèn luyện từ từ .

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

GV giáo nhiệm vụ cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm:

Câu 1. Chất độc nào dưới đây có nhiều trong khói thuốc lá ?

A. Hêrôin       B. Côcain C. Moocphin       D. Nicôtin

Câu 2. Loại khí nào dưới đây thường gây viêm, sưng lớp niêm mạc, cản trở trao đổi khí và có thể gây chết người khi dùng với liều cao ?

A. N₂       B. O₂ C. H₂        D. NO₂

Câu 3. Loại khí nào dưới đây có ái lực với hồng cầu rất cao và thường chiếm chỗ ôxi để liên kết với hồng cầu, khiến cơ thể nhanh chóng rơi vào trạng thái ngạt, thậm chí tử vong ?

A. N₂       B. CO C. CO₂        D. NO₂

Câu 4. Để bảo vệ phổi và tăng hiệu quả hô hấp, chúng ta cần lưu ý điều nào sau đây ?

A. Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với khói bụi hay môi trường có nhiều hoá chất độc hại

B. Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, bao gồm cả luyện thở

C. Nói không với thuốc lá

D. Tất cả các phương án còn lại

Câu 5. Hoạt động nào dưới đây góp phần bảo vệ đường hô hấp của bạn ?

A. Tất cả các phương án đưa ra

B. Trồng nhiều cây xanh

C. Xả rác đúng nơi quy định

D. Đeo khẩu trang trong môi trường có nhiều khói bụi

Câu 6. Bệnh nào dưới đây được xem là một trong Tứ chứng nan y của nền Y học cổ ?

A. Tiểu đường       B. Ung thư C. Lao phổi       D. Thống phong

Câu 7. Loại khí nào dưới đây không độc hại đối với con người ?

A. N₂       B. NO₂ C. CO       D. NO

Câu 8. Hiệu quả trao đổi khí có mối liên hệ mật thiết với trạng thái và khả năng hoạt động của hệ cơ quan nào ?

A. Hệ tiêu hoá B. Hệ sinh dục C. Hệ bài tiết D. Hệ tuần hoàn

Câu 9. Vì sao khi chúng ta hít thở sâu thì sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp ?

A. Vì hít thở sâu giúp loại thải hoàn toàn lượng khí cặn và khí dự trữ còn tồn đọng trong phổi, tạo ra khoảng trống để lượng khí hữu ích dung nạp vào vị trí này.

B. Vì khi hít thở sâu thì ôxi sẽ tiếp cận được với từng tế bào trong cơ thể, do đó, hiệu quả trao đổi khí ở tế bào sẽ cao hơn.

C. Vì khi hít vào gắng sức sẽ làm tăng lượng khí bổ sung cho hoạt động trao đổi khí ở phế nang và khi thở ra gắng sức sẽ giúp loại thải khí dự trữ còn tồn đọng trong phổi.

D. Tất cả các phương án còn lại.

Câu 10. Thông thường, tỉ lệ khí cacbônic trong không khí hít vào là bao nhiêu ?

A. 0,03%       B. 0,5% C. 0,46%       D. 0,01%

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

?Trong môi trường có nhiều tác nhân gây hại cho hệ hô hấp, mỗi chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ môi trường và bảo vệ chính mình ?

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

Sưu tầm một số bệnh hô hấp thường gặp

Cách phòng

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

+ Có những nguyên nhân nào làm hô hấp của người bị gián đoạn ?

- HS nghiên cứu SGK trang 75 trả lời câu hỏi

- HS khác trả lời HS khác bổ sung. có thể nêu thêm nguyên nhân khác.

I. Nguyên nhân làm gián đoạn hô hấp :

- Khi bị chết đuối nước vào phổi, cần loại bỏ nước.

- Khi bị điện giật, ngắt dòng điện

- Khi bị thiếu khí hay có nhiều khí độc khiêng nạn nhân ra khỏi khu vực

+ Phương pháp hà hơi thổi ngạt được tiến hành như thế nào ?

- Gv hướng dẫn sơ lược các bước tiến hành và làm mẫu các thao tác .

+ Phương pháp ấn lồng ngực được tiến hành ntn ?

- Thực hiện phương pháp ấn lồng ngực ở nhóm .

- Gv giám sát các nhóm giúp đỡ nhóm yếu, thao tác chưa chính xác .

- Gv gọi 1 vài nhóm để kiểm tra .

- Gv đánh giá công việc của nhóm .

- HS nghiên cứu SGK ghi nhớ các thao tác .

- Một vài HS trình bày HS khác bổ sung .

- HS chú ý theo dõi GIV.

- Tập tiến hành trong nhóm và thay phiên nhau thực hiện .

- Một vài nhóm biểu diễn thao tác của phương pháp ấn lồng ngực và trình bày từng thao tác các nhóm khác theo dõi nhận xét .

II. Tiến hành hô hấp nhân tạo :

1. Phương pháp hà hơi thổi ngạt .

* Các bước tiến hành: SGK trang 76 .

2. Phương pháp ấn lồng ngực :

* Các bước tiến hành: SGK trang 76 .

Tổng số tiết

Tuần

thực hiện

Tiê‎t theo KHDH

Tiết theo chủ đề

Nội dung của từng hoạt động

6

13-15

25

1

Hoạt động 1:Thức ăn và sự tiêu hóa

Hoạt động 2: Tìm hiểu các cơ quan tiêu hóa

26

2

Hoạt động 3: Tìm hiểu về tiêu hóa ở khoang miệng

Hoạt động 4: Tìm hiểu hoạt động nuốt và đẩy thức ăn xuống thực quản

27

3

Hoạt động 5 :TH: Tìm hiểu hoạt động của enzim trong nước bọt

28

4

Hoạt động 6: Tìm hiểu cấu tạo dạ dày

Hoạt động 7: Tìm hiểu tiêu hóa ở dạ dày

29

5

Hoạt đông 8: Tìm hiểu cấu tạo của ruột non

Hoạt động 9: Tìm hiểu tiêu hóa ở ruột non

Nội dung

MỨC ĐỘ NHẬN THỨC

Các năng lực hướng tới trong chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

Tiết 1. Khái niệm tiêu hóa và các cơ quan tiêu hóa

- Nêu được khái niệm tiêu hóa và kể tên các cơ quan tiêu hóa

- Xác định được vị trí các cơ quan tiêu hóa trên mô hình, tranh vẽ, trên cỏ thể

Chỉ được con đường đi của thức ăn trong cơ thể

- Phân biệt sự khác nhau các cơ quan tiêu hóa phù hợp với chức năng

- Nhận biết được dấu hiệu một số bệnh tiêu hóa ( đau ruột thừa)

-NL chung: sử dụng ngôn ngữ, NL tư duy, NL giải quyết vấn đề, NL giao tiếp, NL hợp tác.

- NL chuyên biệt: NL kiến thức sinh học

Tiết2 . Quá trình tiêu hóa ở khoang miệng

- Nêu được quá trình tiêu hóa ở khoang miệng, sản phẩm, thức ăn được tiêu hóa ở khoang miệng

- Nêu được quá trình tiêu hóa cơ học và hóa học

Nêu được các Enzim tiêu hóa ở khoang miệng

- Giải thích tác dụng cơ học của việc nhai, và tác dụng của enzim trong nước bọt

- Giải thích được một số ví dụ như nhai cơm lâu thấy ngọt trong miệng

Tiết3.

Vai trò của các enzim tiêu hóa trong nước bọt

- Nắm được vai trò của enzim amilaza trong nước bọt.

- Biết được

enzim amilaza hoạt động tốt trong điều kiện nào.

- Nắm được các bước làm thí nghiệm chứng minh các điều kiện pH và nhiệt độ.

- Dự đoán kết quả thí nghiệm, giải thích kết quả thí nghiệm từ đó rút ra kết luận.

Tiết4.

Quá trình tiêu hóa ở dạ dày

- Nêu được tên của thức ăn, sản phẩm của quá trình tiêu hóa ở dạ dày

- Nêu được quá trình tiêu hóa cơ học và hóa học

Nêu được các Enzim tiêu hóa ở dạ dày

- Phân biệt được enzim trong dạ day, môi trường dạ dày so với khoang miệng

- Giải thích được hiện tượng ợ chua, nguyên nhân đau dạ dày

Tiết5.

Quá trình tiêu hóa ở ruột non

Nêu được tên của thức ăn, sản phẩm của quá trình tiêu hóa ở ruột non

Nêu được quá trình tiêu hóa cơ học và hóa học

Nêu được các Enzim tiêu hóa ở ruột non

Phân biệt được enzim trong dạ day, môi trường ruột non so với khoang miệng, dạ dày

Giải thích được biểu hiện của một số bệnh như hành tá tràng

Câu 1. Thế nào là sự tiêu hóa thức ăn?

Câu 2. Em hãy kể tên những cơ quan của hệ tiêu hóa?

Câu 3. Cơ quan tiêu hóa nào đóng vai trò quan trọng nhất trong sự tiêu hóa thức ăn?

A. Miệng và dạ dày.

B. Các tuyến tiêu hóa

C. Ruột non

D. Các cơ quan đều có vai trò ngang nhau

Câu 4. Trong các yếu tố sau, yếu tố nào không phải là vật trung gian truyền bệnh qua đường tiêu hóa:

A. Rau sống, quả xanh

B. Nước lã

C. Thức ăn ôi thiu

D. Tay bẩn

E. Ruồi, muỗi

F. Muỗi

Câu 5. Chọn từ, cụm từ cho sẵn và điền vào chỗ trống sao cho phù hợp:

Quá trình tiêu hóa là quá trình biến đổi thức ăn về mặt….( sinh lí, sinh hóa, lí hóa). Kết quả là thức ăn được boieens đổi thành các chất đơn giản, hòa tan có thể được….. (ngấm, hấp thụ, tràn) vào máu để cung cấp cho các tế bào sử dụng.

Câu 6. Sự tiêu hóa thức ăn trong miệng về mặt lí học và về mặt hóa học, mặt nào quan trọng hơn ? Vì sao?

Câu 7. Một người bị triệu chứng thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hóa ở ruột non có thể thế nào?,k k

Câu 8. Ởû daï daøy, bieán ñoåi naøo laø chuû yeáu? Giaûi thích?

Câu 9. Trong sự tiêu hóa, dịch vị có vai trò gì?

Câu 10. Enzim tiêu hóa tác động đến thức ăn như thế nào?

Câu 11. Thành dạ dày được cấu tạo chủ yếu bởi Protein, vì sao thành dạ dày không bị phân hủy bởi Enzim Pepsin?

Câu 12. Giải thích nghĩa đen về mặt sinh học của câu thành ngữ “ Nhai kĩ no lâu”?

Câu 13. Câu nói “ Bát sạch ngon cơm có ý nghĩa gì”?

Câu 14. Người bị đau dạ dày thường có biểu hiện gì?

Câu 15. Khi bị đau dạ dày, nếu ăn 1 chút bánh mì sẽ thấy đỡ đau hơn. Vì sao?

Câu 16. Có nhiều người ăn rất nhiều nhưng không béo lên được, vì sao?

Câu 17. Một số người thường ăn gỏi cá, tiết canh. Theo em ăn uống như vậy có hợp vệ sinh không? Có tốt cho tiêu hóa không? Vì sao?

Câu 18. Hãy đề xuất các biện pháp ăn uống hợp vệ sinh của em và gia đình em?

Câu 19. Tại sao người bị dạ dày không nên ăn đồ chua, cay?

Câu 20. Vì sao không nên uống sữa với chanh, ăn thịt chó uống nước chè, ăn nhiều đồ chiên rán

Câu 21. Ông A thường xuyên ăn đồ ăn cay nóng, uống nhiều rượu bia. Một hôm ông thấy người nôn nao, ho ra máu mặc dù không thấy đau bụng. Người nhà đưa đi khám, bác sĩ chuẩn đoán ông bị xuất huyết dạ dày.

Hãy nêu biểu hiện của bệnh xuất huyết dạ dày, nguyên nhân, tác hại và cách chữa trị.

Tiết KHDH: Ngày soạn:

Tuần dạy: Lớp dạy: 8B, 8C, 8D, 8E

Bài 24: TIÊU HÓA VÀ CÁC CƠ QUAN TIÊU HÓA

Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động

Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

• GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi:

+ Con người thường ăn những loại thức ăn nào?

+ Sự ăn và biến đổi thức ăn trong cơ thể người có tên gọi là gì?

• Quá trình tiêu hóa thức ăn trong cơ thể người đã diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu:

+ Hs phân biệt được các nhóm chất trong thức ăn

+ HS nêu được các hoạt động trong quá trình tiêu hoá

+ Vai trò của tiêu hoá với cơ thể người

Phương pháp dạy học: Phương pháp vấn đáp tìm tòi, phương pháp thuyết trình, dạy học nhóm, dạy học giải quyết vấn đề.

Định hướng phát triển năng lực: Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực kiến thức sinh học, năng lực giải quyết vấn đề.

- Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK quan sát H 24.1; 24.2, cùng với hiểu biết của mình trả lời câu hỏi:

- Vai trò của tiêu hoá là gì?

- Hằng ngày chúng ta thường ăn những loại thức ăn nào? Thức ăn đó thuộc loại thức ăn gì?

- Các chất nào trong thức ăn bị biến đổi về mặt hoá học trong quá trình tiêu hoá? chất nào không bị biến đổi?

- Quá trình tiêu hoá gồm những hoạt động nào?

- Hoạt động nào quan trọng nhất?

- Vai trò của tiêu hoá đối với thức ăn?

- Quá trình tiêu hoá diễn ra ở đâu? chúng ta cùng tìm hiểu phần II.

- HS tự nghiên cứu thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

+ Tiêu hoá giúp chuyển các chất trong thức ăn thành các chất cơ thể hấp thụ được. Thức ăn tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động và xây dựng tế bào.

- HS kể tên các loại thức ăn và sắp xếp chúng thành từng loại: prôtêin, lipit, gluxit, vitamin, muối khoáng...

+ Chất bị biến đổi: prôtêin, lipit, gluxit, axit nuclêic.

+ Chất không bị biến đổi: nước, vitamin, muối khoáng.

- HS thảo luận và trả lời

- Rút ra kết luận.

+ Tiêu hoá thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng là quan trọng nhất.

- HS trình bày.

I.Thức ăn và sự tiêu hoá

Thức ăn gồm:

+ Chất hữu cơ: prôtêin, gluxit, lipit, axit nuclêic, vitamin.

+ Chất vô cơ: nước, muối khoáng.

- Hoạt động tiêu hoá gồm: ăn và uống, đẩy các chất trong ống tiêu hoá, tiêu hoá thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và thải bã.

- Vai trò của tiêu hoá là biến đổi thức ăn thành các chất mà cơ thể có thể hấp thụ được và thải bỏ các chất bã trong thức ăn.

- Yêu cầu HS quan sát H 24.3 và lên bảng hoàn thành tranh câm.

? Kể tên các bộ phận của ống tiêu hoá?

- Kể tên các tuyến tiêu hoá?

- Yêu cầu HS hoàn thành bảng 24 vào vở.

- GV giới thiệu về tuyến tiêu hoá.

- Yêu cầu HS dự đoán chức năng của các cơ quan.

- GV trình bày quá trình tiêu hoá thức ăn 1 lần.

- Gọi 1 HS khác trình bày lại.

- HS tự quan sát H 24.3, 1 HS lên bảng gắn chú thích.

+ ống tiêu hoá gồm: miệng, hầu , thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già, hậu môn.

+ Tuyến tiêu hoá gồm: nước bọt, tuyến vị, tuyến gan, tuyến tuỵ, tuyến ruột.

- HS hoàn thành bảng.

- HS nghe.

- 1 HS dự đoán, các HS khác bổ sung.

- 1 HS trình bày.

II. Các cơ quan tiêu hoá

Quá trình tiêu hoá được thực hiện nhờ hoạt động của các cơ quan trong hệ tiêu hoá.

+ Ống tiêu hoá: miệng, hầu , thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già, hậu môn.

+ Tuyến tiêu hoá: nước bọt, tuyến vị, tuyến gan, tuyến tuỵ, tuyến ruột.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học