N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu:

Tạo tâm thế trước khi bắt đầu học chương trình sinh học 7.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu về chương trình.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe.

Ở chương trình sinh học lớp 6 chúng ta đã nghiên cứu về thế giới thực vật, chương trình sinh học 7 sẽ mang đến cho các em chìa khoá mở cánh cửa bước vào thế giới động vật , các em sẽ được tìm hiểu , khám phá thế giới động vật đa dạng phong phú, từ đơn giản đến phức tạp, từ động vật có kích thước hiển vi đến kích thước khổng lồ.Vậy sự đa dạng đó thể hiện như thế nào ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

1:Tìm hiểu sự đa dạng loài và sự phong phú về số lượng cá thể. (19’)

a) Mục tiêu: Sự đa dạng loài và sự phong phú về số lượng cá thể.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, quan sát H1.1- 2 SGK tr.5,6 và trả lời câu hỏi:

? Sự phong phú về loài được thể hiện như thế nào?

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi.

? Hãy kể tên loài động trong:

+ Một mẻ kéo lưới ở biển.

+ Tát 1 ao cá

+ Đánh bắt ở hồ.

+ Chặn dòng nước suối ngâm?

? Ban đêm mùa hè ở trên cánh đồng có những loài động vật nào phát ra tiếng kêu?

- GV nhận xét, chuẩn kiến thức .

- Em có nhận xét gì về số lượng cá thể trong bày ong, đàn bướm, đàn kiến?

- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận về sự đa dạng của động vật.

- Cá nhân đọc thông tin SGK, quan sát H1.1- 2SGK. Trả lời câu hỏi.

- Yêu cầu nêu được.

+ Số lượng loài.

+ Kích thước khác nhau.

- HS trả lời.

- HS thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời.

- Yêu cầu nêu được

+ Dù ở biển, hồ hay ao cá đều có nhiều loại động vật khác nhau sinh sống.

+ Ban đêm mùa hè thường có 1 số loài động vật như: Cóc, ếch, dế mèn, phát ra tiếng kêu.

- Đại diện nhóm trình bày

- Nhóm khác NX, bổ sung.

1. Sự đa dạng loài và sự phong phú về số lượng cá thể.

* Kết luận

- Thế giới động vật rất đa dạng về loài và phong phú về số lượng cá thể trong loài.

2: Tìm hiểu sự đa dạng về môi trường sống. (19’)

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV yêu cầu HS quan sát hình 1.4, hoàn thành bài tập. Điền chú thích.

- GV cho HS chữa nhanh bài tập .

- GV cho HS thảo luận rồi trả lời.

? Đặc điểm gì giúp chim cánh cụt thích nghi với khí hậu giá lạnh ở vùng cực?

? Nguyên nhân nào khiến ĐV ở nhiệt đới đa dạng và phong phú hơn vùng ôn đới nam cực?

+ ĐV nước ta có đa dạng và phong phú không, tại sao?

? Lấy ví dụ chứng minh sự phong phú về môi trường sống của động vật

- HS tự nghiên cứu hoàn thành bài tập.

- HS vận dụng kiến thức đã có, trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời.

- Yêu cầu nêu được:

+ Chim cánh cụt có bộ lông dày xốp lớp mỡ dưới da dày: Giữ nhiệt

+ Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thực vật phong phú, phát triển quanh năm, thức ăn nhiều, nhiệt độ phù hợp.

+ Nước ta ĐV phong phú vì nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới.

- HS có thể nêu thêm một số loài khác ở các môi trường như: Gấu trắng Bắc cực, …

2. Sự đa dạng về môi trường sống.

* Kết luận.

- Động vật có ở khắp nơi do chúng thích nghi với mọi môi trường sống.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Thế giới động vật đa dạng phong phú như thế nào ?

Qua vài tỉ năm tiến hoá, thế giới động vật tiến hoá theo hướng đa dạng về loài và phong phú về số lượng cá thể, thể hiện :

- Đa dạng về loài:

+ Từ nhiều loài có kích thước nhỏ như trùng biến hình đến loài có kích thước lớn như cá voi.

+ Chỉ một giọt nước biển thôi cũng có nhiều đại diện của các loài khác nhau (hình 1.3 SGK).

+ Chỉ quây một mẻ lưới, tát một cái ao, lập tức được vô số các loài khác nhau. Đã có khoảng 1,5 triệu loài được phát hiện.

- Phong phú về số lượng cá thể: Một số loài có số lượng cá thể rất lớn, cá biệt, có loài có số lượng lên đến hàng vạn, hàng triệu cá thể như : các đàn cá biển, tổ kiến, đàn chim di cư, chim hồng hạc...

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

Giải thích tại sao thê giói động vật đa dạng và phong phú.

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

Thế giới động vật đa dạng và phong phú vì:

- Chúng đã có quá trình tiến hoá vài tỉ năm : Tuy nhiều loài động vật đã mất đi, nhưng nhiều loài mới đã sinh ra và ngày càng đông đảo.

- Chúng đã thích nghi với các điều kiện tự nhiên khác nhau của Trái Đất như : Từ ở nước đến ở cạn, từ vùng cực lạnh giá đến vùng nhiệt đới nóng nực, từ đáy biển đến đỉnh núi... Khắp nơi đều có động vật sinh sống.

Đặc điểm giúp chim cánh cụt thích nghi được với khí hậu giá lạnh ở vùng cực:

Trả lời:

   - Chim cánh cụt có một bộ lông không thấm nước và một lớp mỡ dày nên thích nghi được với khí hậu giá lạnh ở vùng cực.

Hãy kể tên những động vật thường gặp ở địa phương em? Chúng có đa dạng, phong phú không?

Trả lời:

 - Những động vật thường gặp ở địa phương em: trâu, bò, lợn, cá chép, cá rô, ếch,…

   - Chúng rất đa dạng và phong phú.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Động vật và thực vật đều xuất hiện rất sớm trên hành tinh chúng ta, chúng xuất phát từ nguồn gốc chung nhưng trong quá trình tiến hoá đã hình thành nên hai nhóm sinh vật khác nhau. Vậy giữa chúng có những đặc điểm gì giống và khác nhau? Làm thế nào để phân biệt chúng?

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: động vật với thực vật giống nhau và khác nhau như thế nào? Nêu được các đặc điểm của động vật để nhận biết chúng trong thiên nhiên.

- Động vật có xương sống và Động vật không xương sống. Vai trò của chúng trong thiên nhiên và trong đời sống con người.

- Sự đa dạng loài và sự phong phú về số lượng cá thể.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm,dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

1: Đặc điểm chung của động vật. (10’)

- GV yêu cầu HS quan sát H2.1 hoàn thành bảng 1 SGK tr.9

- GV kẻ bảng 1 lên bảng để HS chữa bài.

- GV ghi ý kiến của các nhóm vào cạnh bảng.

- GV nhận xét và thông báo kết quả đúng.

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận :

? ĐV giống TV ở điểm nào?

? ĐV khác TV ở điểm nào?

- GV nhận xét, bổ sung.

- Cá nhân quan sát hình vẽ đọc chú thích và ghi nhớ kiến thức .

- HS trao đổi trong nhóm tìm câu trả lời.

- Đại các nhóm lên bảng ghi kết quả nhóm.

- Các nhóm khác theo dõi bổ sung.

- HS theo dõi và tự sửa.

- Các nhóm dựa vào kết quả của bảng 1 thảo luận tìm câu trả lời.

I. Đặc điểm chung của động vật.

* Đặc điểm giống nhau giữa động vật và thực vật

- Đặc điểm giống nhau: Cấu tạo từ tế bào.

- Đặc điểm khác nhau: Di chuyển, hệ thần kinh và giác quan, thành xenlulô của tế bào, chất hữu cơ nuôi cơ thể.

2: Sơ lược phân chia giới động vật. (14’)

- GV giới thiệu giới động vật được chia thành 20 ngành thể hiện ở hình 2.2 SGK . Chương trình sinh học 7 chỉ học 8 ngành cơ bản.

- HS nghe và ghi nhớ kiến thức .

II. Sơ lược phân chia giới động vật.

* Kết luận.

- Có 8 ngành động vật

+ ĐV không xương sống :7 ngành.

+ ĐV có xương sống: 1 ngành.

3: Tìm hiểu vai trò của động vật. (10’)

- GV yêu cầu HS hoàn thành bảng 2. Động vật với đời sống con người.

- GV kẻ sẵn bảng 2 để HS chữa bài.

- GV nhận xét và bổ sung.

- GV nêu câu hỏi:

? ĐV có vai trò gì trong đời sống con người?

- GV yêu cầu HS đọc kết luận SGK.

- Các nhóm trao đổi hoàn thành bảng 2.

- Đại diên nhóm lên ghi kết quả và nhóm khác bổ sung.

- HS hoạt động độc lập.

- Yêu cầu nêu được:

+ Có lợi nhiều mặt.

+ Tác hại đối với người.

- HS đọc kết luận SGK

III. Vai trò của động vật.

* Kết luận.

- Động vật mang lại lợi ích nhiều mặt cho con người tuy nhiên một số loài có hại.

* Ghi nhớ SGK.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

So sánh động vật với thực vật

- Giống nhau:

+ Đều có cấu tạo tế bào

+ Đều có khả năng lớn lên và sinh sản

- Khác nhau:

+ Về cấu tạo thành tế bào

Thành tế bào thực vật có xenlulôzơ, còn tế bào động vật không có

+ Về phương thức dinh dưỡng

Thực vật là những sinh vật tự dưỡng, có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ cho cơ thể.

Động vật là sinh vật dị dưỡng, không có khả năng tổng hợp chất hữu cơ mà sử dụng chất hữu cơ có sẵn.

+ Về khả năng di chuyển

Thực vật không có khả năng di chuyển

Động vật có khả năng di chuyển

+ Hệ thần kinh và giác quan

Thực vật không có hệ thần kinh và giác quan

Động vật có hệ thần kinh và giác quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

Liên hệ đến thực tế địa phương, điền tên các loài động vật mà bạn biết vào bảng 2.

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

Trả lời:

   Bảng 2. Ý nghĩa của động vật đối với đời sống con người

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

- Tìm hiểu đời sống của một số động vật xung quanh

- Ngâm cỏ khô vào bình nước trtước 5 ngày

- Váng nước ao hồ, rễ cây bèo Nhật bản

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

NỘI DUNG

Hoạt động 1: Quan sát trùng giày. (17’)

a) Mục tiêu: Quan sát trùng giầy

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với mẫu vật thật, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Quan sát trùng giầy.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV hư­ớng dẫn HS cách quan sát các thao tác :

+ Dùng ống hút lấy 1 giọt nhỏ ở n­ước ngâm rơm.

+ Nhỏ lên lam kính rải vài sợi bông để cản tốc độ rồi soi

dư­ới kính hiển vi

+ Điều chỉnh thị tr­ường nhìn cho rõ

+ Quan sát H3.1 SGK tr.14 nhận biết trùng giầy.

- GV kiểm tra ngay trên kính của các nhóm

- GV h­ướng dẫn cách cố định mẫu: Dùng lamen đậy lên giọt n­ước lấy giấy thấm bớt n­ước

- GV yêu cầu lấy 1 mẫu khác. HS quan sát trùng giầy di chuyển.

- GV cho HS làm bài tập SGK tr.15. Chọn câu trả lời đúng.

- GV thông báo kết quả đúng để HS tự sửa chữa nếu cần

- HS làm việc theo nhóm đã phân công .

- Các nhóm tự ghi nhớ các thao tác của GV

- HS quan sát H3.1 SGK tr.14 nhận biết trùng giầy.

- Lần l­ượt các thành viên trong nhóm lấy mẫu soi dưới kính hiển vi, nhận biết trùng giầy

- Vẽ sơ lư­ợc hình dạng trùng giầy .

- HS quan sát được trùng giày di chuyển trên lam kính, tiếp tục theo dõi hướng di chuyển

- HS dựa vào kết quả quan sát rồi hoàn thành bài tập

- Đại diện nhóm trình bày

- Nhóm khác bổ sung.

1. Quan sát trùng giày:

- Trùng giày không đối xứng và có hình chiếc giày.

- Di chuyển: vừa tiến vừa xoay.

Hoạt động 2: Quan sát trùng roi. (16’)

a) Mục tiêu: Quan sát trùng roi

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với mẫu vật thật, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Quan sát trùng roi.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

- GV cho HS quan sát H3.2 - 3 SGK tr.15

- GV yêu cầu cách lấy mẫu và quan sát t­ơng tự nh­ quan sát trùng giầy

- GV kiểm tra ngay trên kính hiển vi của từng nhóm

- GV l­ưu ý HS sử dụng vật kính có độ phóng đại khác nhau để nhìn rõ mẫu.

Nhóm nào tìm thấy trùng roi thì GV hỏi nguyên nhân và cả lớp góp ý .

- GV yêu cầu HS làm bài tập SGK tr.16.

- GV thông báo đáp án đúng.

- HS tự quan sát hình SGK để nhận biết trùng roi.

- Trong nhóm thay nhau dùng ống hút lấy mẫu để bạn quan sát.

- Các nhóm lên lấy váng xanh ở n­ớc ao để có trùng roi.

- Các nhóm dựa vào thực tế quan sát và thông tin SGK tr.16 để trả lời câu hỏi

- Đại diện nhóm trả lời

- Nhóm khác nhận xét bổ sung.

II. Quan sát trùng roi

- Cơ thể trùng roi có hình lá dài, đầu tù, đuôi nhọn ở đầu có roi, di chuyển vừa tiến vừa xoay nhờ roi xoáy vào nước.

- Cơ thể có màu sắc của hạt diệp lục và sự trong suốt của màng cơ thể.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Nêu những hiểu biết của em về trùng roi (Biết được qua bài thực hành)?

Trùng roi là một nhóm sinh vật mang những dặc điểm vừa của động vật vừa của thực vật. Đây cũng là bằng chứng thống nhất về nguồn gốc của giới động vật và thực vật. Vậy trùng roi có những đặc điểm như thế nào ? Ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- Cấu tạo trong, ngoài của trùng roi. Hiểu cách dinh dưỡng và cách sinh sản của chúng.

- Cấu tạo tập đoàn trùng roi và mối quan hệ nguồn gốc giữa động vật đơn bào và động vật đa bào.

b) Nội dung: HS Làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

Hoạt động 1: Tìm hiểu trùng roi xanh. (17’)

- GV yêu cầu nghiên cứu SGk vận dụng kiến thức bài trước.

+Quan sát hình 4.1- 2 SGK .

+ Hoàn thành phiếu học tập.

- GV đi đến các nhóm và giúp đỡ các nhóm yếu.

- GV kẻ phiếu học tập lên bảng chữa bài.

- GV chữa từng bài tập trong phiếu.

Yêu cầu.

+ Trình bày quá trình sinh sản của trùng roi xanh.

+ Giải thích thí nghiệm ở mục 4: “Tính hướng sáng”

+ Làm nhanh bài tập thứ 2 SGK tr. 18

Đáp án bài tập: Roi, đặc điểm mắt, quang hợp, có diệp lục.

- GV yêu cầu HS quan sát phiếu chuẩn kiến thức.

- Cá nhân tự đọc thông tin mục I SGK tr.17,18.

- Thảo luận nhóm thống nhất ý kiến hoàn thành phiếu học tập.

- Yêu cầu nêu được:

+ Cấu tạo chi tiết trùng roi.

+ Cách di chuyển nhờ có roi.

+ Các hình thức dinh dưỡng

+ Kiểu sinh sản vô tính chiều dọc cơ thể.

+ Khả năng hướng về phía có ánh sáng.

- Đại diện các nhóm ghi kết quả trên bảng .

- Nhóm khác nhận xét bổ sung.

- HS dựa vào hình 4.2 SGK trả lời, lưu ý nhân phân chia trước rồi đến các phần khác.

- Nhờ roi có điểm mắt nên có khả năng cảm nhận ánh sáng.

I. Trùng roi xanh.

1. Dinh dưỡng:

- Tự dưỡng và dị dưỡng.

- Hô hấp: Trao đổi khí qua màng tế bào.

- Bài tiết: Nhờ không bào co bóp.

2. Sinh sản:

- Vô tính bằng cách phân đôi theo chiều dọc cơ thể.

2: Tìm hiểu tập đoàn trùng roi xanh. (16’)

- GV yêu câu HS nghiên cứu SGK quan sát H4.3 SGK tr.18, hoàn thành bài tập SGK tr.19

- GV nêu câu hỏi:

? Tập đoàn vôn vốc dinh dưỡng như thế nào?

? Hình thức sinh sản của tập đoàn vôn vốc.

? Tập đoàn vôn vốc cho ta suy nghĩ gì mối liên quan giữa động vật đơn bào và động vật đa bào?

- GV nhận xét, bổ sung.

- Yêu cầu HS tự rút ra KL.

- GV gọi HS đọc KL chung.

- Cá nhân tự thu nhận kiến thức. Trao đổi nhóm hoàn thành bài tập

- Yêu cầu lựa chọn: trùng roi, TB , đơn bào, đa bào.

- Đại diện nhóm trình bày kết quả nhóm khác bổ sung.

- 1 – 2 HS đọc toàn bộ nội dung bài tập vừa hoàn thành.

- HS tự rút ra kết luận.

- HS đọc kết luận SGK.

II. Tập đoàn trùng roi.

* Kết luận.

- Tập đoàn trùng roi gồm nhiều tế bào, bước đầu có sự phân hóa chức năng.

* Ghi nhớ SGK.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Trùng roi thường tìm thấy ở đâu?

A. Trong không khí. B. Trong đất khô.

C. Trong cơ thể người. D. Trong nước.

Câu 2: Vai trò của điểm mắt ở trùng roi là

A. bắt mồi. B. định hướng.

C. kéo dài roi. D. điều khiển roi.

Câu 3: Phương thức dinh dưỡng chủ yếu của trùng roi xanh là

A. quang tự dưỡng. B. hoá tự dưỡng.

C. quang dị dưỡng. D. hoá dị dưỡng.

Câu 4: Vị trí của điểm mắt trùng roi là

A. trên các hạt dự trữ B. gần gốc roi

C. trong nhân D. trên các hạt diệp lục

Câu 5: Khi trùng roi xanh sinh sản thì bộ phận phân đôi trước là

A. nhân tế bào B. không bào co bóp

C. điểm mắt D. roi

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

1. Có thể gặp trùng roi ở đâu ?

2. Trùng roi giống và khác với thực vật ở điểm nào ?

3. Khi di chuyển roi hoạt động như thế nào khiến trùng roi vừa tiến vừa xoay ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1.Trùng roi xanh sống trong nước : ao, hồ, đầm, ruộng kể cả các vũng nước mưa

2…

3. Roi xoáy vào nước giúp cơ thể di chuyển vừa tiến vừa xoay.

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

* Tập đoàn trùng roi trong thực tế

Ở một số ao hoặc giếng nước, đôi khi có thể gặp các “hạt” hình cầu, màu xanh lá cây, đường kính khoảng 1mm, bơi lơ lửng, xoay tròn. Đó là tập đoàn trùng roi.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Trùng biến hình là đại diện có cấu tạo và lối sống đơn giản nhất trong ngành động vật nói chung và ngành động vật nói chung. Trong khi đó trùng giày lại có cấu tạo phức tạp hơn cả, nhưng dễ quan sát ngoài thiên nhiên.

Vậy chúng có đặc điểm cấu tạo như thế nào? Đặt vấn đề vào bài mới:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- đặc điểm cấu tạo và lối sống của trùng biến hình và trùng giày.

- cách di chuyển, dinh dưỡng, sinh sản của trùng biến hình và trùng giày.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Trùng biến hình và trùng giày. (33’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK trao đổi nhóm hoàn thành phiếu học tập.

- GV kẻ phiếu học tập lên bảng để HS chữa bài

- Yêu cầu các nhóm lên ghi câu trả lời vào phiếu trên bảng .

- GV ghi ý kiến bổ sung các nhóm vào bảng.

? Dựa vào đâu để lựa chọn những câu hỏi trên.

- GV tìm hiểu số nhóm có câu trả lời đúng và chưa đúng.

- GV cho HS theo dõi phiếu kiến thức chuẩn

- GV giải thích 1 số vấn đề cho HS

+ Không bào tiêu hóa ở ĐVNS hình thành khi lấy thức ăn vào cơ thể.

+ Trùng giầy TB mới chỉ có sự phân hóa đơn giản, tạm gọi là rãnh miệngvà hầu chứ không giống như ở con cá con gà.

+ Sinh sản hữu tính ở trùng giầy là hình thức tăng sức sống cho cơ thể và rất ít khi sinh sản hữu tính.

- GV cho HS tiếp tục trao đổi:

+ Trình bầy quá trình tiêu hóa và bắt mồi của trùng biến hình?

+ Không bào co bóp ở trùng giầy khác với trùng biến hình ntn?

+ Số lượng nhân và vai trò của nhân.

+ Quá trình tiêu hóa ở trùng giầy và trùng biến hình khác nhau ở điểm nào?

- Cá nhân tự đọc các thông tin SGK tr.20,21. quan sát H5.1- 3 SGK tr.20, 21, ghi nhớ kiến thức. Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời.

- Yêu cầu nêu được:

+ Cấu tạo: Cơ thể đơn bào

+ Di chuyển: Nhờ bộ phận của cơ thể, lông bơi, chân giả.

+ Dinh dưỡng: Nhờ không bào co bóp.

+ Sinh Sản: Vô tính, hữu tính.

- Đại diện nhóm lên ghi câu trả lời, nhóm khác theo dõi nhận xét bổ sung.

- HS theo dõi phiếu chuẩn tự sửa chữa

- HS thảo luận thống nhất ý kiến tìm câu trả lời:

- Yêu cầu nêu được:

+ Trùng biến hình đơn giản

+ Trùng đế giầy phức tạp .

+ Trùng đế giầy: 1 nhân dinh dưỡng và 1 nhân sinh sản.

+ Trùng đế giầy đã có enzim để biến đổi thức ăn.

I. Trùng biến hình và trùng giày

Trùng biến hình

Trùng giày

Cấu tạo

Gồm 1 TB có: Chất nguyên sinh lỏng, nhân. Không bào tiêu hoá , không bào co bóp

Gồm 1 TB: Nhân nhỏ-nhân lớn, miệng, hầu, không bào tiêu hóa, lỗ thoát, không bào co bóp.

Di chuyển.

Nhờ chân giả (do chất nguyên sinh dồn về 1 phía)

Nhờ lông bơi

Dinh dưỡng

- Tiêu hoá nội bào

- Bài tiết: chất thừa dồn đến không bào co bóp ⭢ thải ra ngoài ở mọi nơi

- Thức ăn ⭢miệng ⭢ hầu ⭢ không bào tiêu hoá ⭢ biến đổi nhờ enzim.

Chất thải được đưa đến không bào co bóp ⭢ lỗ thoát ra ngoài

Sinh sản

- Vô tính: Bằng cách phân đôi cơ thể

- Vô tính bằng cách phân đôi cơ thể theo chiều ngang.

- Hữu tính bằng cách tiếp hợp

Câu 1: Trong các phát biểu sau phát biểu nào sai?

A. Trùng giàu di chuyển nhờ lông bơi.

B. Trùng biến hình luôn biến đổi hình dạng.

C. Trùng biến hình có lông bơi hỗ trợ di chuyển.

D. Trùng giày có dạng dẹp như đế giày.

Câu 2: Trong các đặc điểm nào dưới đây có cả ở trùng giày, trùng roi và trùng biến hình?

A. Cơ thể luôn biến đổi hình dạng.

B. Cơ thể có cấu tạo đơn bào.

C. Có khả năng tự dưỡng.

D. Di chuyển nhờ lông bơi.

Câu 3: Dưới đây là 4 giai đoạn trùng biến hình bắt mồi và tiêu hoá mồi :

(1) : Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh.

(2) : Lập tức hình thành chân giả thứ hai vây lấy mồi.

(3) : Không bào tiêu hoá tạo thành bao lấy mồi, tiêu hoá mồi nhờ dịch tiêu hoá.

(4) : Khi một chân giả tiếp cận mồi (tảo, vi khuẩn, vụn hữu cơ…).

Em hãy sắp xếp các giai đoạn trên theo trình tự hợp lý ?

A. (4) - (2) - (1) - (3).

B. (4) - (1) - (2) - (3).

C. (3) - (2) - (1) - (4).

D. (4) - (3) - (1) - (2).

Câu 4: So với trùng biến hình chất bã được thải từ bất cứ vị trí nào trên cơ thể, trùng giày thải chất bã qua

A. bất cứ vị trí nào trên cơ thể như ở trùng biến hình.

B. không bào tiêu hoá.

C. không bào co bóp.

D. lỗ thoát ở thành cơ thể.

Câu 5: Trong các động vật nguyên sinh sau, loài động vật nào có hình thức sinh sản tiếp hợp?

A. Trùng giày.

B. Trùng biến hình.

C. Trùng roi xanh.

D. Trùng kiết lị.

Câu 6: Sự khác nhau về nhân của trùng giày và trùng biến hình là

A. trùng biến hình có 2 nhân, trùng giày có 1 nhân.

B. trùng biến hình có 1 nhân, trùng giày có 3 nhân.

C. trùng biến hình có 1 nhân, trùng giày có 2 nhân.

D. trùng biến hình có 2 nhân, trùng giày có 3nhân.

Câu 7: Lông bơi của trùng giày có những vai trò gì trong những vai trò sau ?

1. Di chuyển.

2. Dồn thức ăn về lỗ miệng.

3. Tấn công con mồi.

4. Nhận biết các cá thể cùng loài.

Phương án đúng là:

A. 1, 2.          B. 2, 3.          C. 3, 4.          D. 1, 4.

Câu 8: Trong các động vật nguyên sinh sau, động vật nào có cấu tạo đơn giản nhất?

A. Trùng roi.        B. Trùng biến hình.

C. Trùng giày.       D. Trùng bánh xe.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

So sánh trùng biến hình và trùng giày:

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1. Giống nhau:

- Trùng biến hình và trùng giày đều là động vật đơn bào, thuộc nhóm động vật nguyên sinh.

- Cơ thể của trùng biến hình và trùng giày đều không có hạt diệp lục

- Cả trùng biến hình và trùng giày đều dị dưỡng.

2. Khác nhau:

Vẽ sơ đồ tư duy bài học

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu

a. Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

b. Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học.

c. Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp.

Động vật nguyên sinh rất nhơ nhưng có một số gây cho người nhiều bệnh rất nguy hiểm. Hai bệnh thường gặp ở nước ta đó là: Bệnh kiết lị và bệnh sốt rét.

Vậy 2 bệnh này do tác nhân nào gây nên? Cách phòng tránh như thế nào ? Ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

nhận biết được nơi kí sinh, cách gây hại từ đó rút ra các biện pháp phòng chống trùng kiết lị và trùng sốt rét.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu trùng kiết lị và trùng rốt rét. (23’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK quan sát H6.1- 4 SGK tr.23,24. Hoàn thành phiếu học tập .

- GV lên quan sát lớp và hướng dẫn các nhóm học yếu

- GV kẻ phiếu học tập lên bảng, yêu cầu các nhóm lên ghi kết quả vào bảng.

- GV ghi ý kiến bổ sung của các nhóm lên bảng.

- GV cho HS quan sát kiến thức chuẩn trên bảng.

- Cá nhân tự đọc thong tin thu thập kiến thức .

Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến hoàn thành phiếu học tập.

Yêu cầu nêu được:

+ Cấu tạo: Cơ thể tiêu giảm bộ phận di chuyển.

+ Dinh dưỡng: Dùng chất dinh dưỡng của vật chủ

+ Trong vòng đời: Phát triển nhanh và phá huỷ cơ quan kí sinh.

- Đại diện các nhóm ghi kiến thức vào từng đặc điểm của phiếu học tập

- Nhóm khác nhận xét bổ sung.

- Các nhóm theo dõi phiếu chuẩn kiến thức và tự sửa chữa.

I. Trùng kiết lị và trùng sốt rét.

STT

Đại diện

Đặc điểm

Trùng kiết lị

Trùng sốt rét

1

Cấu tạo

- Có chân giả.

- Không có không bào.

- Không có cơ quan di chuyển

- Không có các bào quan

2

Dinh dưỡng

-Thực hiện qua màng tế bào.

- Nuốt hồng cầu

- Thực hiện qua màng tế bào.

- Lấy chất dinh dưỡng từ hồng cầu

3

Phát triển

- Trong môi trường 🡪 kết bào xác 🡪 vào ruột người 🡪 chui khỏi bào xác🡪 bám vào thành ruột.

- Trong tuyến nứơc bọt của muỗi🡪 vào máu người🡪 chui vào hồng cầu sống và sinh sản phá huỷ hồng cầu.

- GV cho HS làm nhanh bài tập SGK tr.23 so sánh trùng kiết lị và trùng biến hình.

- GV hỏi:

+Khả năng kết bào xác của trùng kiết lị có tác hại như thế nào?

- So sánh trùng kiết lị và trùng sốt rét.

- GV cho HS làm bảng 1 tr.23

- GV cho HS quan sát bảng 1 chuẩn kiến thức

- GV yêu cầu HS đọc lại nội bảng 1 kết hợp với H6.4 SGK. GV hỏi:

+ Tại sao người ta bị sốt rét da tái xanh?

+ Tại sao người bị kiết lị đi ngoài ra máu?

+ Muốn phòng tránh bệnh ta phải làm gì?

- GV nhận xét, bổ sung.

- yêu cầu nêu được :

+ Đặc điểm giống: Có chân giả, kết bào xác.

+ Đặc điểm khác: Chỉ ăn hồng cầu, có chân giả ngắn

- Cá nhân tự hoàn thành bảng 1

- 1 vài HS chữa bài tập HS khác nhận xét bổ sung.

- HS dựa vào kiến thức ở bảng 1 trả lời yêu cầu nêu được:

+ Do hồng cầu bị phá hủy.

+ Thành ruột bị tổn thương.

+ Giữ vệ sinh ăn uống

2: Tìm hiểu bệnh sốt rét ở nước ta. (10’)

- GV yêu cầu HS đọc SGk kết hợp với những thông tin thu thập được, trả lời câu hỏi:

+Tình trạng bệnh sốt rét ở nước ta hiện nay như thế nào?

+ Cách phòng chống bệnh sốt trong cộng đồng?

+ Tại sao người sống ở miền núi hay bị sốt rét?

- GV thông báo chính sách của nhà nước trong công tác phòng chống bệnh sốt rét:

+ Tuyên truyền ngủ có màn

+ Dùng thuốc diệt muỗi nhúng màn miễn phí.

+ Phát thuốc chữa cho người bệnh.

- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận.

- Cá nhân tự đọc thông tin SGK và thông báo tin mục em có biết tr.24 trao đổi nhóm hoàn thành câu trả lời, yêu cầu nêu được:

+ Bệnh sốt rét được đẩy lùi nhưng vẫn còn ở 1 số vùng núi.

+ Diệt muỗi và vệ sinh môi trường.

- HS tự rút ra kết luận.

II. Bệnh sốt rét ở nước ta.

* Kết luận

- Bệnh sốt rét ở nước ta đang dần được thanh toán.

- Phòng bệnh: Vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân, diệt muỗi.

Câu 1: Bào xác của trùng kiết lị xâm nhập vào cơ thể người thông qua con đường nào?

A. Đường tiêu hoá.

B. Đường hô hấp.

C. Đường sinh dục.

D. Đường bài tiết.

Câu 2: Nhóm động vật nguyên sinh nào dưới đây có chân giả?

A. trùng biến hình và trùng roi xanh.

B. trùng roi xanh và trùng giày.

C. trùng giày và trùng kiết lị.

D. trùng biến hình và trùng kiết lị.

Câu 3: Trong điều kiện tự nhiên, bào xác trùng kiết lị có khả năng tồn tại trong bao lâu?

A. 3 tháng.         B. 6 tháng.

C. 9 tháng.         D. 12 tháng.

Câu 4: Trùng sốt rét lây nhiễm sang cơ thể người qua vật chủ trung gian nào?

A. Muỗi Anôphen (Anopheles).       B. Muỗi Mansonia.

C. Muỗi Culex.       D. Muỗi Aedes.

Câu 5: Vật chủ trung gian thường thấy của trùng kiết lị là gì?

A. Ốc.          B. Muỗi.          C. Cá.           D. Ruồi, nhặng.

Câu 6: Dưới đây là các giai đoạn kí sinh của trùng sốt rét trong hồng cầu người:

(1): Trùng sốt rét sử dụng hết chất nguyên sinh trong hồng cầu, sinh sản vô tính cho nhiều cá thể mới.

(2): Trùng sốt rét chui vào kí sinh ở hồng cầu.

(3) : Trùng sốt rét phá vỡ hồng cầu để chui ra ngoài tiếp tục vòng đời kí sinh mới.

Hãy sắp xếp các giai đoạn trên theo trình tự hợp lí.

A. (2) → (1) → (3).

B. (2) → (3) → (1).

C. (1) → (2) → (3).

D. (3) → (2) → (1).

Câu 7: Trong những đặc điểm sau, những đặc điểm nào có ở trùng kiết lị?

1. Đơn bào, dị dưỡng.

2. Di chuyển bằng lông hoặc roi.

3. Có hình dạng cố định.

4. Di chuyển bằng chân giả.

5. Có đời sống kí sinh.

6. Di chuyển tích cực.

Số phương án đúng là

A. 3.            B. 4.            C. 5.               D. 6

Câu 8: Vị trí kí sinh của trùng kiết kị trong cơ thể người là

A. trong máu.B. khoang miệng.C. ở gan.D. ở thành ruột.

Câu 9: Trong các biện pháp sau, biên pháp nào giúp chúng ta phòng tránh đc bệnh kiết lị?

A. Mắc màn khi đi ngủ.

B. Diệt bọ gậy.

C. Đậy kín các dụng cụ chứa nước.

D. Ăn uống hợp vệ sinh.

Câu 10: Trong các phương pháp sau, phương pháp nào được dùng để phòng chống bệnh sốt rét?

1. Ăn uống hợp vệ sinh.

2. Mắc màn khi ngủ.

3. Rửa tay sạch trước khi ăn.

4. Giữ vệ sinh nơi ở, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh.

Phương án đúng là

A. 1; 2.      B. 2; 3.         C. 2; 4.         D. 3; 4.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a/ Dinh dưỡng ở trùng sốt rét và trùng kiết lị giống và khác nhau như thế nào ?

b/ Trùng kiết lị có hại như thế nào đối với đời sống con người ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

a. Trùng kiết lị và trùng sốt rét đều là sinh vật dị dưỡng, tấn công cùng một loại tê bào là hồng cầu.

   Tuy nhiên, chúng có những đặc điểm khác nhau như sau:

   - Trùng kiết lị lớn, một lúc có thể nuốt nhiều hồng cầu, rồi sinh sản bằng cách phân đôi liên tiếp (theo cấp số nhân).

   - Trùng sốt rét nhỏ hơn, nên chui vào kí sinh trong hồng cầu (kí sinh nội bào), ăn chất nguyên sinh của hồng cầu, rồi sinh sản ra nhiều trùng kí sinh mới cùng một lúc còn gọi là kiểu phân nhiều hoặc liệt sinh) rồi phá vỡ hồng cầu đế ra ngoài. Sau đó mỗi trùng kí sinh lại chui vào các hồng cầu khác đế lặp lại quá trình như trên. Điều này giải thích hiện tượng người bị bệnh sốt rét hay đi kèm chứng thiếu máu

b. Trùng kiết lị gây các vết loét hình miệng núi lửa ở thành ruột để nuốt hồng cầu tại đó, gây ra chảy máu. Chúng sinh sản rất nhanh để lan ra khắp thành ruột, làm cho người bệnh đi ngoài liên tiếp, suy kiệt sức lực rất nhanh và có thể nguy hiếm đến tính mạng nếu không chữa trị kịp thời.

Vì sao bệnh sốt rét hay xảy ra ở miền núi?

Trả lời:

    Bệnh sốt rét thường xảy ra ở miền núi vì ở đây có nhiều khu vực thuận lợi cho quá trình sống của muỗi anôphen mang mầm bệnh (trùng sốt rét) như: có nhiều vùng lầy, nhiều cây cối rậm rạp,....

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Với khoảng 40 nghìn loài ĐVNS phân bố ở khắp nơi.

Vậy giữa chúng có đặc điểm gì chung, có vai trò như thế nào? Ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: - Hiểu đượcmục đích và ý nghĩa của kiến thức phần cơ thể người.

- Xác định được vị trí con người trong Giới động vật

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Đặc điểm chung. (23’)

- GV yêu cầu HS quan sát H1 số trùng đã học, trao đổi nhóm hoàn thành bảng 1 .

- GV kẻ sẵn bảng 1 để HS chữa bài

- GV cho các nhóm lên ghi kết quả vào bảng

- GV ghi phần bổ sung vào bên cạnh của các nhóm

- GV cho HS quan sát bảng chuẩn kiến thức

- GV yêu cầu tiếp tục trả lời nhóm thực hiện 3 câu hỏi:

+ Động vật nguyên sinh sống tự do có đặc điểm gì?

+ Động vật nguyên sinh sống kí sinh có đặc điểm gì?

+ Động vật nguyên sinh có đặc điểm chung gì?

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận .

- GV cho 1 vài HS nhắc lại kết luận.

- Cá nhân tự nhớ lại kiến thức bài trước và quan sát hình vẽ.

- Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến, hoàn thành nội dung bảng 1 .

- Đại diện các nhóm ghi kết quả vào bảng, nhóm khác bổ sung

- HS tự sửa chữa nếu thấy cần.

- HS trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời, yêu càu nêu được:

+ Sống tự do: Có bộ phận di chuyển và tự tìm thức ăn.

+ Sống kí sinh: 1 bộ phận tiêu giảm.

+ Đặc điểm cấu tạo, kích thước, sinh sản…

- HS rút ra kết luận

I. Đặc điểm chung.

* Kết luận.

- Động vật nguyên sinh có đặc điểm:

+ Cơ thể chỉ là 1 TB đảm nhận mọi chức năng sống.

+ Dinh dưỡng chủ yếu bằng cách dị dưỡng.

+ Sinh sản vô tính và hữu tính.

2: Tìm hiểu vai trò thực tiễn của động vật nguyên sinh. (10’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và quan sát H7.1-2 SGK tr.27. hoàn thành bảng 2.

- GV kẻ sẵn bảng 2 để HS chữa bài

- GV yêu cầu chữa bài .

- GV khuyến khích các nhóm kể đại diện khác SGK

- GV thông báo thêm 1 vài loài khác gây bệnh ở người và động vật

- GV cho HS quan sát bảng kiến thức chuẩn.

- Cá nhân đọc thông tin trong SGK tr.26,27 ghi nhớ kiến thức.

- Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến hoàn thành bảng 2.

- Yêu cầu nêu được:…

- Đại diện nhóm lên ghi đáp án vào bảng2.

- Nhóm khác nhận xét bổ sung.

- HS theo dõi tự sửa.

II. Vai trò thực tiễn của động vật nguyên sinh.

Vai trò thực tiễn

Tên các động vật

Làm thức ăn cho động vật nhỏ, đặc biệt giáp xác nhỏ.

Trùng giày, trùng roi, trùng biến hình.

Gây bệnh ở động vật.

Trùng tàm gai, cầu trùng (gây bệnh ở thỏ)

Gây bệnh ở người.

- Trùng kiết lị, trùng sốt rét, trùng bệnh ngủ.

Có ý nghĩa về địa chất.

Trùng lỗ.

Câu 1: Động vật nguyên sinh sống kí sinh thường có đặc điểm nào?

A. Cơ quan di chuyển thường tiêu giảm hoặc kém phát triển.

B. Dinh dưỡng theo kiểu hoại sinh.

C. Sinh sản vô tính với tốc độ nhanh.

D. Cả 3 phương án trên đều đúng.

Câu 2: Phát biểu nào sau đây về động vật nguyên sinh là đúng?

A. Cơ thể có cấu tạo đơn bào.

B. Chỉ sống kí sinh trong cơ thể người.

C. Hình dạng luôn biến đổi.

D. Không có khả năng sinh sản.

Câu 3: Động vật đơn bào nào dưới đây có lớp vỏ bằng đá vôi?

A. Trùng biến hình.      B. Trùng lỗ.

C. Trùng kiết lị.      D. Trùng sốt rét.

Câu 4: Đặc điểm nào dưới đây không phổ biến ở các loài động vật nguyên sinh?

A. Kích thước hiển vi.

B. Di chuyển bằng chân giả, lông hoặc roi bơi.

C. Sinh sản hữu tính.

D. Cơ thể có cấu tạo từ một tế bào.

Câu 5: Nhóm nào dưới đây gồm toàn những động vật nguyên sinh có chân giả?

A. Trùng biến hình, trùng sốt rét, trùng lỗ.

B. Trùng biến hình, trùng kiết lị, trùng lỗ.

C. Trùng kiết lị, trùng roi xanh, trùng biến hình.

D. Trùng giày, trùng kiết lị, trùng sốt rét.

Câu 6: Động vật đơn bào nào dưới đây sống tự do ngoài thiên nhiên?

A. Trùng sốt rét.      B. Trùng kiết lị.

C. Trùng biến hình.      D. Trùng bệnh ngủ.

Câu 7: Nhóm nào sau đây gồm toàn những động vật đơn bào gây hại?

A. Trùng bệnh ngủ, trùng sốt rét, cầu trùng.

B. Trùng giày, trùng kiết lị, trùng lỗ.

C. Trùng giày, trùng biến hình, trùng roi xanh.

D. Trùng sốt rét, trùng roi xanh, trùng bệnh ngủ.

Câu 8: Động vật nguyên sinh có vai trò nào dưới đây?

A. Thức ăn cho các động vật lớn.

B. Chỉ thị độ sạch của môi trường nước.

C. Chỉ thị địa tầng, góp phần cấu tạo vỏ Trái Đất.

D. Cả 3 phương án trên đều đúng..

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

Đặc điểm nào của động vật nguyên sinh vừa đúng cho loài sống tự do lẫn loài sống kí sinh ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

Cấu tạo cơ thể là một tế bào nhưng đảm nhận chức năng của một cơ thể độc lập.

Hãy kể tên một số động vật nguyên sinh có lợi và hại trong ao nuôi cá ?

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Trong các tiết trước chúng ta đã nghiên cứu xong một số động vật có cấu tạo cơ thể rất đơn giản đó là những động vật cơ thể chỉ có một tế bào. Tiết này ta chuyển sang nghiên cứu động vật có cấu tạo phức tạp hơn là động vật đa bào đại diện là ngành Ruột khoang

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: Cấu tạo và chức năng một số tế bào của thành cơ thể thủy tức để làm cơ sở giải thích được cách dinh dưỡng và sinh sản ở chúng.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Cấu tạo và di chuyển. (8’)

- GV yêu cầu HS quan sát H8.1- 2, đọc thông tin SGK tr.29 trả lời câu hỏi:

+ Trình bày hình dạng cấu tạo ngoài của thủy tức?

+ Thủy tức sinh sản như thế nào ? Mô tả bằng lời 2 cách di chuyển?

- GV nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV yêu cầu rút ra kết luận.

- GV giảng giải về kiểu đối xứng tỏa tròn.

- Cá nhân tự đọc thông tin SGK kết hợp hình vẽ, ghi nhớ kiến thức .

- Yêu cầu nêu được.

+ Hình dạng: Trên là lỗ miệng. Trụ dưới là đế bám.

+ Kiểu đối xứng toả tròn.

+ Có các tua ở lỗ miệng.

+ Di chuyển: Sâu đo, lônl đầu.

- HS trả lời.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

- HS thảo luận nhóm trả lời câu hỏi và mô tả 2 cách di chuyển của thuỷ tức.

- Đại diện nhóm trình bày đáp án , nhóm khác nhận xét bổ sung.

I. Hình dạng ngoài và di chuyển của thủy tức.

* Kết luận

- Cấu tạo ngoài: Hình trụ dài.

+ Phần dưới là đế : dùng để bám.

+ Phần trên có lỗ miệng, xung quanh có tua miệng.

+ Đối xứng tỏa tròn .

+ Di chuyển kiểu sâu đo, kiểu lộn đầu, bơi.

2: Cấu tạo trong. (11’)

- GV yêu cầu quan sát hình cắt dọc của thủy tức, đọc thông tin bảng 1,

+ Trình bày cấu tạo trong của thủy tức

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV cho HS tự rút ra kết luận.

- HS cá nhân qaun sát tranh và hình ở bảng SGK

- HS đọc thông tin về chức năng của từng loại TB. Ghi nhớ kiến thức.

- Thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời

- Đại diện các nhóm đọc kết quả theo thứ tự 1,2.3. nhóm khác bổ sung.

- Các nhóm theo dõi và tự sửa.

- HS trả lời.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

- HS rút ra kết luận.

II. Cấu tạo trong.

* Kết luận

- Thành cơ thể gồm 2 lớp:

+ Lớp ngoài gồm TB gai TB thần kinh, TB mô bì cơ.

+ Lớp trong: TB mô cơ- tiêu hóa.

+ Giữa 2 lớp là tầng keo mỏng.

+ Lỗ miệng thông với khoang tiêu hóa ở giữa (gọi là ruột túi).

3: Tìm hiểu hoạt động dinh dưỡng. (7’)

- GV yêu cầu HS quan sát tranh thủy tức bắt mồi, kết hợp thông tin SGK tr.31 trao đổi nhóm trả lời câu hỏi:

+ Thủy tức đưa mồi vào miệng bằng cách nào?
+ Nhờ loại TB nào của cơ thể thủy tức tiêu hoá được mồi?

+ Thủy tức thải bã bằng cách nào?

- Các nhóm chữa bài,

? Thủy tức dinh dưỡng bằng cách nào?

- GV cho HS tự rút ra kết luận.

- Cá nhân tự quan sát tranh tua miệng TB gai.

- HS đọc thông tin SGK. Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. Yêu cầu.

+ Đưa mồi vào miệng bằng tua miệng.

+ Tế bào mô cơ tiêu hoá.

+ Lỗ miệng thải bã.

- Đại diện nhóm trình bày kết quả nhóm khác nhận xét bổ sung.

- HS rút ra kết luận.

III. Dinh dưỡng của thủy tức.

* Kết luận

- Thủy tức bắt mồi bằng tua miệng, quá trình tiêu hóa thức ăn thực hiện ở khoang tiêu hóa nhờ dịch từ TB tuyến

- Sự trao đổi khí được thực hiện qua thành cơ thể.

4: Sinh sản. (7’)

- GV yêu cầu HS quan sát tranh sinh sản của thủy tức trả lời câu hỏi.

+ Thủy tức có những kiểu sinh sản nào?

- GV gọi 1 HS miêu tả trên tranh kiểu sinh sản của thủy tức.

- GV yêu cầu HS từ phân tích trên hãy rút ra kết luận về sự sinh sản của thuỷ tức.

- HS tự quan sát tranh tìm kiến thức yêu cầu

+ U mọc trên cơ thể thủy tức mẹ.

+ Tuyến trứng và tuyến tinh trên cơ thể mẹ

- Một số HS chữa bài, HS khác nhận xét bổ sung

III. Sinh sản

* Kết luận.

- Các hình thức sinh sản.

+ Sinh sản vô tính : Bằng cách mọc chồi

+ Sinh sản hữu tính: Bằng cách hình thành TB sinh dục đực cái.

+ Tái sinh: 1 phần cơ thể tạo nên cơ thể mới.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Hình dạng của thuỷ tức là

A. dạng trụ dài.      B. hình cầu.      C. hình đĩa.         D. hình nấm.

Câu 2. Thuỷ tức có di chuyển bằng cách nào?

A. Di chuyển kiểu lộn đầu.

B. Di chuyển kiểu sâu đo.

C. Di chuyển bằng cách hút và nhả nước.

D. Cả A và B đều đúng.

Câu 3. Ở thuỷ tức, các tế bào mô bì – cơ có chức năng gì?

A. Tiêu hoá thức ăn.

B. Thu nhận, xử lí và trả lời kích thích từ môi trường ngoài.

C. Bảo vệ cơ thể, liên kết nhau giúp cơ thể co duỗi theo chiều dọc.

D. Cả A và B đều đúng.

Câu 4. Loại tế bào nào chiếm phần lớn lớp ngoài của thành cơ thể?

A. Tế bào mô bì – cơ.

B. Tế bào mô cơ – tiêu hoá.

C. Tế bào sinh sản.

D. Tế bào cảm giác.

Câu 5. Hình thức sinh sản vô tính của thuỷ tức là gì?

A. Phân đôi.

B. Mọc chồi.

C. Tạo thành bào tử.

D. Cả A và B đều đúng.

Câu 6. Phát biểu nào sau đây vể thuỷ tức là đúng?

A. Sinh sản hữu tính bằng cách tiếp hợp.

B. Sinh sản vô tính bằng cách tạo bào tử.

C. Lỗ hậu môn đối xứng với lỗ miệng.

D. Có khả năng tái sinh.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

1. Ý nghĩa của tế bào gai trong đời sống của thủy tức ?

2. Thủy tức thải chất bã ra khỏi cơ thể bằng con đường nào ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1.  Tế bào gai có vai trò tự vệ, tấn công và bắt mồi. khi bị kích thích, sợi gai có chất độc phóng vào con mồi. Đây cũng là đặc điếm chung cua tất cả cấc đại diện khác ở ruột khoang.

2. Cơ thể thủy tức chi có một lỗ duy nhất thông với bên ngoài. Cho nên thủy tức lây thức ăn và thải chất cặn bã đều qua một 15 đó (gọi là lỗ miệng). Đây cũng là đặc điếm chung cho kiểu cấu tạo ruột túi ở ngành Ruột khoang.

Tại sao gọi thủy tức là động vật đa bào bậc thấp ?

Quan sát cây thủy sinh (rong, rau muống…) trong các giếng, ao, hồ…để thấy được thủy tức

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Ruột khoang có khoảng 10.000 loài sống chủ yếu ở nước mặn một số ít sống ở nước ngọt như thuỷ tức. Ruột khoang rất đa dạng. Vậy sự đa dạng đó thể hiện ở cấu tạo, lối sống tổ chức cơ thể, di cuyển. Ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- ruột khoang chủ yếu sống ở biển rất đa dạng về loài và về số lượng cá thể nhất là ở biển nhiệt đới.

- cấu tạo của sứa thích nghi với lối sống bơi lội tự do ở biển

- cấu tạo của hải quỳ và san hô thích nghi với lối sống bám cố định ở biển.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu đặc điểm của sứa. (12’)

- GV yêu cầu các nhóm nghiên cứu thông tin trong bài quan sát tranh H9.1 SGK/33-34 trao đổi nhóm hoàn

- Đặc điểm cấu tạo của sứa thích nghi với lối sống di chuyển tự do nư thế nào?

- GV thông báo kết qủa của các nhóm.

- GV cho HS theo dõi kiến thức chuẩn.

- Cá nhân theo dõi nội dung trong phiếu tự nghiên cứu SGk ghi nhớ kiến thức.

- HS trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời,

- Yêu cầu nêu được:

+ Hình dạng đặc biệt của sứa

+ Cấu tạo: đặc điểm của tầng keo, khoang tiêu hoá.

+ Di chuyển có liên quan đến cấu tạo cơ thể.

+ Lối sống: Đặc biệt là tập đoàn lớn như san hô

- Đại diện các nhóm ghi kết quả từng nội dung vào phiếu học tập. Các nhóm khác theo dõi bổ sung.

- HS các nhóm theo dõi tự sửa chữa nếu cần.

I. Sứa.

- Cơ thể sứa hình dù. Có cấu tạo thích nghi với nối sống bơi lội: Miệng ở dưới, di chuyển bằng co bóp dù, tự vệ bằng tế bào gai.

2: Tìm hiểu Cấu tạo của hải quỳ. (10’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong bài quan sát tranh H9.2 SGK/34 trả lời câu hỏi:

- Nêu cấu tao của hải quỳ?

- Đặc điểm cấu tạo của hải quỳ thích nghi với lối sống bám?

- Hải quỳ bắt mồi như thế nào?

- GV NX, GT.

- Cá nhân theo dõi nội dung trong SGK ghi nhớ kiến thức.

- Yêu cầu nêu được:

+ Hình dạng đặc biệt của hải quỳ

+ Cấu tạo: đặc điểm của đế, miệng, khoang tiêu hoá.

+ Lối sống: bám.

- HS cá nhân theo dõi tự sửa chữa nếu cần.

II. Hải quỳ:

- Cơ thể hải quỳ hình trụ, có cấu tạo thích nghi với nối sống bám: có đế bám, miệng ở phía trên. Sống đơn độc.

3: Tìm hiểu Cấu tạo của san hô. (13’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong bài quan sát tranh H9.3 SGK/34 trả lời câu hỏi:

- Nêu cấu tao của san hô?

- Đặc điểm cấu tạo của san hô thích nghi với lối sống cố định?

- San hô bắt mồi như thế nào?.

- GV NX, GT.

- GV cho HS theo dõi kiến thức chuẩn.

- Cá nhân theo dõi nội dung trong SGK ghi nhớ kiến thức.

- Yêu cầu nêu được:

+ Hình dạng đặc biệt của san hô.

+ Cấu tạo: đặc điểm của bộ xương, miệng, khoang tiêu hoá.

+ Lối sống: cố định.

- HS các nhóm theo dõi tự sửa chữa nếu cần.

III. San hô:

- Cơ thể san hô hình trụ, có cấu tạo thích nghi với nối sống cố định: có bộ khung xương bất động (bộ khung xương bằng đá vôi) và tổ chức cơ thể kiểu tập đoàn.

TT

Đại diện

Đặc điểm

Thuỷ tức

Sứa

Hải quỳ

San hô

1

Hình dạng

Trụ nhỏ

Hình cái dù, có khả năng xoè, cụp.

Trụ to, ngắn.

Cành cây khối lớn

2

Cấu tạo.

- Vị trí miệng.

- Khoang tiêu hoá

- Ở trên.

- Mỏng.

- Rộng.

- Ở dưới.

- Dày.

- Hẹp

- Ở trên.

- Dày, rải rác có trong gai xương.

- Xuất hiện vách ngăn

- Ở trên.

- Có gai, xương đá vôi và chất xừng.

- Có nhiều ngăn thông nhau giữa các cá thể.

3

Di chuyển

Kiểu sâu đo lộn đầu.

Bơi nhờ tế bào cơ có khả năng co rút mạnh dù.

Không di chuyển, có đế bám.

Không di chuyển, có đế bám.

4

Lối sống

Cá thể

Cá thể

Tập trung một số cá thể.

Tập đoàn nhiều cá thể liên kết.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Đặc điểm nào dưới đây có ở sứa?

A. Miệng ở phía dưới.

B. Di chuyển bằng tua miệng.

C. Cơ thể dẹp hình lá.

D. Không có tế bào tự vệ.

Câu 2. Điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện nghĩa câu sau :

...(1)… của sứa dày lên làm cơ thể sứa …(2)… và khiến cho …(3)… bị thu hẹp lại, thông với lỗ miệng quay về phía dưới.

A. (1) : Khoang tiêu hóa ; (2) : dễ nổi ; (3) : tầng keo

B. (1) : Khoang tiêu hóa ; (2) : dễ chìm xuống ; (3) : tầng keo

C. (1) : Tầng keo ; (2) : dễ nổi ; (3) : khoang tiêu hóa

D. (1) : Tầng keo ; (2) : dễ chìm xuống ; (3) : khoang tiêu hóa

Câu 3. Loài ruột khoang nào có cơ thể hình trụ, kích thước khoảng từ 2 cm đến 5 cm, có nhiều tua miệng xếp đối xứng và có màu rực rỡ như cánh hoa ?

A. Thuỷ tức.B. Hải quỳ.C. San hô.D. Sứa.

Câu 4. Điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện nghĩa câu sau :

Ở san hô, khi sinh sản …(1)… thì cơ thể con không tách rời mà dính với cơ thể mẹ tạo nên …(2)… san hô có …(3)… thông với nhau.

A. (1) : mọc chồi ; (2) : tập đoàn ; (3) : khoang ruột

B. (1) : phân đôi ; (2) : cụm ; (3) : tầng keo

C. (1) : tiếp hợp ; (2) : cụm ; (3) : khoang ruột

D. (1) : mọc chồi ; (2) : tập đoàn ; (3) : tầng keo

Câu 5. Đặc điểm nào dưới đây có ở san hô ?

A. Cơ thể hình dù.

B. Là động vật ăn thịt, có các tế bào gai.

C. Luôn sống đơn độc.

D. Sinh sản vô tính bằng cách tiếp hợp.

Câu 6. Đặc điểm nào dưới đây là của san hô?

A. Cơ thể hình dù.

B. Luôn sống đơn độc.

C. Sinh sản vô tính bằng tiếp hợp.

D. Là động vật ăn thịt, có các tế bào gai.

Câu 7. Đặc điểm nào dưới đây không có ở hải quỳ?

A. Kiểu ruột hình túi.

B. Cơ thể đối xứng toả tròn.

C. Sống thành tập đoàn.

D. Thích nghi với lối sống bám.

Câu 8. Tầng keo dày của sứa có ý nghĩa gì?

A. Giúp cho sứa dễ nổi trong môi trường nước.

B. Làm cho sứa dễ chìm xuống đáy biển.

C. Giúp sứa trốn tránh kẻ thù.

D. Giúp sứa dễ bắt mồi.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a/ Cách di chuyển của sứa trong nước như thế nào ?

b/ Sự khác nhau giữa sinh sản vô tính và hữu tính trong sinh sản vô tính mọc chồi ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1. Sứa di chuyên bằng dù, khi dù phồng lên, nước biền được hút vào. Khi đầy nước, dù cụp lại nước biển thoát mạnh ra phía sau, gây ra phàn lực đây sứa tiến nhanh về phía trước. Như vậy, sứa di chuyển bằng tạo ra phản lực, thức ăn cũng theo dòng nước vào lỗ miệng.

2.  Sự sinh sản vô tính mọc chồi ở thủy tức và san hô cơ bản là giống nhau. Chúng chi khác nhau ở chỗ: Ở thủy tức khi trưởng thành, chồi tách ra đế sống độc lập. Còn ở san hô, chồi vẫn dính với cơ thể mẹ và tiếp tục phát triển đế tạo thành tập đoàn.

1. Tìm hiểu mối quan hệ cộng sinh giữa hải quỳ và tôm

Hải quỳ dựa vào tôm để di chuyển trong nước nên kiếm được nhiều thức ăn hơn. Còn với tôm thì hải quỳ giúp nó xua đuổi kẻ thù, do có xúc tu chứa nọc độc.

2. san hô được dùng để trang trí là bộ phận nào của cơ thế chúng?

Trả lời:

    Cành san hô dùng trang trí thực chất chính là khung xương bằng đá vôi của san hô.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Mặc dù rất đa dạng về cấu tạo, lối sống,cũng như về kích thước nhưng chắc chắn các động vật thuộc ngành ruột khoang phải có đặc điểm chung nên khoa học mới xếp chúng vào 1 ngành. Vậy đặc điểm chung đó là gì? ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- cấu tạo của thủy tức, san hô và sứa mô tả được đặc điểm chung của ruột khoang.

- vai trò của ruột khoang đối với hệ sinh thái biển và đời sống con người.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu đặc điểm chung của ngành ruột khoang. (23’)

- GV yêu cầu HS nhớ lại kiến thức cũ quan sát H10.1 SGK tr37. Hoàn thành phiếu bảng “Đặc điểm chung của 1 số ngành ruột khoang”.

- GV kẻ sẵn bảng này để HS chữa bài

- GV quan sát hoạt động của các nhóm.

- GV cho HS các nhóm hoàn thành bảng.

- GV treo bảng kiến thức chuẩn.

- HS quan sát H10.1, nhớ lại kiến thức đã học về sứa, thủy tức hải quỳ san hô.

- Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến hoàn thành bảng.

- Yêu cầu:

+ Kiểu đối xứng.

+ Cấu tạo thành cơ thể

+ Cách bắt mồi dinh dưỡng.

+ Lối sống.

- Đại diện nhóm trình bày - Nhóm khác nhận xét bổ sung.

- HS theo dõi và tự sửa chữa

I. Đặc điểm chung của ngành ruột khoang.

TT

Đặc điểm

Đại diện

Thuỷ tức

Sứa

San hô

1

Kiểu đối xứng.

Đối xứng toả tròn

Đối xứng toả tròn

Đối xứng toả tròn

2

Cách di chuyển.

Sâu đo lộn đầu.

Co bóp dù

Không di chuyển.

3

Cách dinh dưỡng.

Dị dưỡng.

Dị dưỡng.

Dị dưỡng.

4

Sống đơn độc hay tập đoàn.

Đơn độc.

Đơn độc.

Tập đoàn

- GV yêu cầu từ kết quả trên rút ra các đặc điểm chung của ngành Ruột khoang?

- GV cho HS tự rút ra kết luận.

HS tìm những đặc điểm cơ bản như: Đối xứng, thành cơ thể, cấu tạo ruột.

- HS rút ra kết luận

* Kết luận:

- Đặc điểm chung của ngành ruột khoang.

+ Cơ thể có đối xứng tỏa tròn.

+ Ruột dạng túi.

+ Thành cơ thể có 2 lớp TB.

+ Tự vệ và tấn công bằng TB gai.

Hot động 2: Tìm hiểu vai trò của ngành ruột khoang. (10’)

- GV yêu cầu HS đọc SGK thảo luận nhóm trả lời câu hỏi:

+ Ruột khoang có vai trò như thế nào trong đời sống tự nhiên và trong đời sống con người?

+ Nêu rõ tác hại của ruột khoang? Cho ví dụ.

- GV tổng kết ý kiến của HS, ý kiến nào chưa đủ.

GV bổ sung thêm.

- GV cho HS rút ra kết luận về vai trò của ruột khoang

- Cá nhân đọc thông tin SGK tr.38 kết hợp tranh ảnh ghi nhớ kiến thức.

- Thảo luận nhóm thống nhất đáp án, yêu cầu nêu được :

+ Lợi ích: làm thức ăn, trang trí…

+ Tác hại: Gây đắm tàu..

- Đại diện nhóm trình bày đáp án nhóm khác nhận xét bổ sung.

II. Vai trò của ngành ruột khoang.

* Kết luận.

- Trong tự nhiên:

+ Tạo vẻ đẹp thiên nhiên

+ Có ý nghĩa sinh thái đối với biển.

- Đối với đời sống:

+ Làm đồ trang trí, trang sức: San hô.

+ Là nguồn cung cấp nguyên liệu vôi cho xây dựng: San hô.

+ Làm thực phẩm có giá trị: Sứa

+ Hoá thạch san hô góp phần nghiên cứu địa chất.

- Tác hại:

+ Một số loại gây độc, ngứa cho người: Sứa.

+Tạo đá ngầm làm ảnh hưởng đến giao thông.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Ruột khoang có vai trò gì đối với sinh giới và con người nói chung?

A. Một số loài ruột khoang có giá trị thực phẩm và dược phẩm.

B. Góp phần tạo sự cân bằng sinh thái, tạo cảnh quan độc đáo.

C. Nhiều loại san hô nguyên liệu làm đồ trang sức, trang trí, nguyên liệu xây dựng, …

D. Cả 3 phương án trên đều đúng.

Câu 2. Các đại diện của ngành Ruột khoang không có đặc điểm nào sau đây?

A. Sống trong môi trường nước, đối xứng toả tròn.

B. Có khả năng kết bào xác.

C. Cấu tạo thành cơ thể gồm 2 lớp, ruột dạng túi.

D. Có tế bào gai để tự vệ và tấn công.

Câu 3. Đảo ngầm san hô thường gây tổn hại gì cho con người?

A. Cản trở giao thông đường thuỷ.

B. Gây ngứa và độc cho người.

C. Tranh thức ăn với các loại hải sản con người nuôi.

D. Tiết chất độc làm hại cá và hải sản nuôi.

Câu 4. Phương thức dinh dưỡng thường gặp ở ruột khoang là

A. quang tự dưỡng.

B. hoá tự dưỡng.

C. dị dưỡng.

D. dị dưỡng và tự dưỡng kết hợp.

Câu 5. Cơ thể ruột khoang có kiểu đối xứng nào?

A. Đối xứng toả tròn.

B. Đối xứng hai bên.

C. Đối xứng lưng – bụng.

D. Đối xứng trước – sau.

Câu 6. Người ta khai thác san hô đen nhằm mục đích gì?

A. Cung cấp vâtk liệu xây dựng.

B. Nghiên cứu địa tầng.

C. Thức ăn cho con người và động vật.

D. Vật trang trí, trang sức.

Câu 7. Phần lớn các loài ruột khoang sống ở

A. sông.            B. biển.            C. ao.            D. hồ.

Câu 8. Ruột khoang nói chung thường tự vệ bằng

A. các xúc tu.

B. các tế bào gai mang độc.

C. lẩn trốn khỏi kẻ thù.

D. trốn trong vỏ cứng.

Câu 9. Độ sâu tối đa mà các loài san hô có thể sống là bao nhiêu?

A. 50m.            B. 100m.            C. 200m.            D. 400m.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a. Trình bày đặc điểm chung của ruột khoang ?

b. Nêu vai trò của ruột khoang đối với tự nhiên và đời sống con người ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1.  - Cơ thể đối xứng tỏa tròn

   - Ruột dạng túi

   - Cấu tạo thành cơ thể gồm 2 lớp tế bào

   - Có tế bào gai để tự vệ và tấn công

b. Vai trò..

San hô có lợi hay có hại? Biển nước ta có giàu san hô không?

Trả lời:

   San hô chú yếu là có lợi. Ấu trùng san hô trong các giai đoạn sinh sản hữu tính thường là thức ăn của nhiều loại động vật biển.

   Vùng biển nước ta rất giàu san hô (có nhiều loại khác nhau), chúng tạo thành các dạng bờ viền, bờ chắn, đảo san hô,... là những hệ sinh thái quan trọng trong đại dương.

   Tuy nhiên, một số đảo ngầm san hô cũng gây trở ngại không ít cho giao thông đường biến.

- Em hãy kể tên các đại diện Ruột khoang có thể gặp ở địa phương em .

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

ở chương 3 các em sẽ được làm quen với những động vật thuộc ngành giun. Đây là những động vật có cơ thể đối xứng 2 bên, dẹp theo hướng lưng bụng. Đa số thích nghi với đời sống kí sinh. Vậy chúng có những đặc điểm nào thích nghi với đời sống kí sinh? Ta vào nội dung bài hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: : Vòng đời của sán lá gan qua nhiều giai đoạn ấu trùng, kèm theo thay đổi vật chủ thích nghi đời sống kí sinh.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu về sán lông và sán là gan. (18’)

- GV yêu cầu quan sát hình trong SGK tr.40, 41.

- Đọc các thông tin SGK thảo luận nhóm

hoàn thành phiếu học tập.

- GV kẻ phiếu học tập lên bảng để HS chữa bài.

- GV ghi ý kiến bổ sung lên bảng để HS tiếp tục nhận xét.

- GV cho HS theo dõi phiếu kiến thức chuẩn.

- Cá nhân tự quan sát tranh và hình SGK kết hợp với thông tin về cấu tạo, dinh dưỡng, sinh sản

- Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến hoàn thành phiếu học tập

- Yêu cầu nêu được :

+ Cấu tạo của cơ quan tiêu hóa

+ Cách di chuyển ý nghĩa thích nghi

+ Cách sinh sản.

- Đại diện các nhóm ghi kết quả vào phiếu học tập, - Nhóm khác theo dõi nhận xét bổ sung.

I. Tìm hiểu về sán lông và sán là gan

Đặc điểm

Đại diện

Cấu tạo

Di chuyển

Sinh sản

Thích nghi.

Mắt

Cơ quan tiêu hoá

Sán lông

2 mắt ở đầu

- Nhánh ruột.

- Chưa có hậu môn.

- Bơi nhờ lông bỡi xung quanh cơ thể.

- Lưỡng tính.

- Đẻ kén có chứa trứng.

- Lối sống bơi lội tự do trong nước.

Sán lá gan

Tiêu giảm

- Nhánh ruột phát triển.

- Chưa có lỗ hậu môn.

- Cơ quan di chuyển tiêu giảm

- Giác bám phát triển.

- Thành cơ thể có khả năng chun giãn.

- Lưỡng tính.

- Cơ quan sinh dục phát triển.

- Đẻ nhiều trứng.

- Kí sinh.

- Bám chặt vào gan, mật.

- Luồn lách trong môi trường kí sinh.

GV yêu cầu HS nhắc lại

+ Sán lông thích nghi với đời sống bơi lội trong nước như thế nào?

+ Sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh trong gan mật như thế nào?

- GV yêu cầu HS tự rút ra

- Một vài HS nhắc lại kiến thức của bài.

- HS tự rút ra kết luận

2: Tìm hiểu vòng đời của sán lá gan. (15’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK, quan sát H11.2 tr.42, thảo luận nhóm, hoàn thành bài tập: Vòng đời của sán lá gan ảnh hưởng như thế nào nếu trong thiên nhiên xảy ra tình huống sau:

+ Trứng sán lá gan không gặp nước.

+ Ấu trùng nở ra không gặp cơ thể ốc thích hợp.

+ Ốc chưa vật kí sinh bị động vật khác ăn thịt mất.

+ Kén sán bám vào rau, bèo…chờ mãi mà không gặp trâu bò ăn phải.

- Sán lá gan thích nghi với phát tán nòi giống như thế nào?

- GV đặt câu hỏi:

+ Viết sơ đồ biểu diễn vòng đời của sán lá gan?

+ Sán lá gan thích nghi với sự phát tán nòi giống như thế nào?

+ Muốn tiêu diệt sán lá gan ta phải làm thế nào?

- GV gọi 1, 2 HS lên bảng chỉ trên tranh trình bày vòng đời của sán lá gan.

- Cá nhân đọc thông tin quan sát hình11.2 SGK tr.42 ghi nhớ kiến thức , thảo luận thống nhất ý kiến hoàn thành bài tập.

- HS nêu được:

+ Không nở được thành ấu trùng.

+ Ấu trùng không phát triển.

+ Kén hỏng và không nở thành sán được.

+ Trứng phát triển ngoài môi trường, thông qua vật chủ.

+ Diệt ốc, xử lý phân diệt trứng, xử lý rau diệt kén.

- Đại diện nhóm trình bày đáp án.

- Nhóm khác nhận xét bổ sung.

II. Vòng đời của san lá gan

- Trâu bò🡪 trứng 🡪 ấu trùng 🡪 ốc🡪 ấu trùng có đuôi 🡪môi trường nước 🡪 kết kén 🡪 bám vào cây rau bèo.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Hình dạng của sán lông là

A. hình trụ tròn.         B. hình sợi dài.

C. hình lá.         D. hình dù.

Câu 2. Đặc điểm nào sau đây có ở vòng đời của sán lá gan?

A. Thay đổi nhiều vật chủ và qua nhiều giai đoạn ấu trùng.

B. Trứng, ấu trùng và kén có hình dạng giống nhau.

C. Sán trưởng thành sẽ kết bào xác vào mùa đông.

D. Ấu trùng sán có tỉ lệ trở thành sán trưởng thành cao.

Câu 3. Sán lá gan có bao nhiêu giác bám để bám để bám chắc vào nội tạng vật chủ?

A. 1            B. 2               C. 3               D. 4

Câu 4. Sán lông và sán lá gan giống nhau ở điểm nào sau đây?

A. Phương thức di chuyển.

B. Lối sống.

C. Hình dạng cơ thể.

D. Mức độ phát triển thị giác.

Câu 5. Đặc điểm nào dưới đây có ở sán lông?

A. Có lông bơi.

B. Có giác bám.

C. Mắt tiêu giảm.

D. Sống kí sinh.

Câu 6. Đặc điểm nào dưới đây có ở sán lá gan?

A. Miệng nằm ở mặt bụng.

B. Mắt và lông bơi tiêu giảm.

C. Cơ dọc, cơ vòng và cơ lưng bụng kém phát triển.

D. Có cơ quan sinh dục đơn tính.

Câu 7. Vòng đời của sán lá gan có đặc điểm nào dưới đây?

A. Thay đổi nhiều vật chủ và qua nhiều giai đoạn ấu trùng.

B. Trứng, ấu trùng và kén có hình dạng giống nhau.

C. Sán trưởng thành kết bào xác vào mùa đông.

D. Ấu trùng sán có khả năng hoá sán trưởng thành cao.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a. Cấu tạo của sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh như thế nào?

- Hãy trình bày vòng đời của sán lá gan.

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

a. Hình dạng: dẹp, đối xứng hai bên

   - Cấu tạo: mắt và lông bơi tiêu giảm, giác bám phát triển, có 2 giác bám bám vào nội tạng vật chủ. Cơ thể có lớp cơ dọc, cơ vòng và cơ lưng bụng phát triển. Hầu có cơ khỏe giúp hút chất dinh dưỡng.

   - Di chuyển: chun dãn, phồng dẹp cơ thể để chui luồn trong môi trường kí sinh.

b.  - Sán đẻ nhiều trứng (khoảng 4000 trứng mỗi ngày). Trứng gặp nước nở thành ấu trùng có lông bơi.

   - Ấu trùng chui vào sống kí sinh trong loài ốc ruộng, sinh sản cho ra nhiều ấu trùng có đuôi.

   - Ấu trùng có đuôi rời khỏi cơ thế ốc, bám vào cây cỏ, bèo và cây thủy sinh, rụng đuôi, kết vò cứng, trở thành kén sán.

   - Nếu trâu bò ăn phải cây cỏ có kén sán, sẽ bị nhiễm bệnh sán lá gan

- Vì sao trâu bò nước ta mắc bệnh sán lá gan nhiều?

Trả lời:

   - Chúng sống và làm việc ở môi trường đất ngập nước, trong đó có nhiều ốc nhỏ là vật chủ trung gian thích hợp với ấu trùng sán lá gan.

   - Trâu bò ở nước ta thường uống nước và gặm cỏ trực tiếp ngoài thiên nhiên, ở đó có rất nhiều kén sán, sẽ được đưa vào cơ thể bò.

- Tìm hiểu các bệng do sán lá gan gây nên ở người và động vật.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Giun dẹp rất đa dạng và phong phú, con đường xâm nhập vào cơ thể vật chủ cũng rất đa dạng. Vì vậy cần tìm hiểu chúng để có biện pháp phòng tránh cho người và gia xúc.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- Đặc điểm của một số giun dẹp kí sinh khác nhau từ một số đại diện về các mặt: Kích thước, tác hại, khả năng sâm nhập vào cơ thể.

- Trên cơ sở các hoạt động, tự rút ra những đặc điểm chung của ngành.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu một số giun dẹp khác.(24’)

- GV yêu cầu HS đọc SGK và quan sát H12.1- 3 SGK thảp luận nhóm trả lời câu hỏi:

+ Kể tên 1 số giun dep kí sinh?

+ Giun dẹp thường kí sinh

ở bộ phận nào trong cơ thể người và đông vật? Vì sao?

+ Để đề phòng giun dẹp sống kí sinh cần phải ăn uống giữ vệ sinh như thế nào cho người và gia súc?

- GV cho các nhóm

phát biểu ý kiến chữa bài.

- GV cho HS đọc mục

em có biết cuối bài trả lời câu hỏi:

+ Sán kí sinh gây tác

hại như thế nào?

+ Em sẽ làm gì để giúp

mọi người tránh nhiễm

giun sán?

- GV cho HS tự rút ra kết luận .

- GV giới thiệu thêm 1 số sán kí sinh

- HS tự quan sát tranh ghi nhớ kiên thức .

- Thảo luận nhóm thống nhất ý kiến trả lời câu hỏi.

- Đại diện nhóm trình bày đáp án nhóm khác nhận xét bổ sung ý kiến.

- HS đọc mục em có biết, yêu cầu nêu được:

+ Sán kí sinh lấy chất dinh dưỡng, của vật chủ làm cho vật chủ gầy yếu.

+ Tuyên truyền vệ sinh an toàn thực phẩm

I. Một số giun dẹp.

- Một số kí sinh:

+ Sán lá máu trong máu người.

+ Sán bã trầu ở ruột lợn

+ Sán dây ở ruột người và cơ trâu, bò, lợn

.

II. Đặc điểm chung của giun dẹp : Không dạy

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Đặc điểm nào dưới đây là của sán dây?

A. Sống tự do.

B. Cơ thể dẹp và đối xứng hai bên.

C. Mắt và lông bơi phát triển.

D. Cơ thể đơn tính.

Câu 2. Loài sán nào dưới đây trên thân gồm hàng trăm đốt sán, mỗi đốt đều mang một cơ quan sinh dục lương tính?

A. Sán lá gan.         B. Sán lá máu.

C. Sán bã trầu.         D. Sán dây.

Câu 3. Phát biểu nào sau đây về sán dây là đúng?

A. Cơ thể dẹp và đối xứng hai bên.

B. Là động vật đơn tính.

C. Cơ quan sinh dục kém phát triển.

D. Phát triển không qua biến thái.

Câu 4. Trong các nhóm sinh vật sau, nhóm nào đều gồm các sinh vật có đời sống kí sinh?

A. sán lá gan, sán dây và sán lông.

B. sán dây và sán lá gan.

C. sán lông và sán lá gan.

D. sán dây và sán lông.

Câu 5. Đặc điểm chung nổi bật nhất ở các đại diện ngành Giun dẹp là gì?

A. Ruột phân nhánh.

B. Cơ thể dẹp.

C. Có giác bám.

D. Mắt và lông bơi tiêu giảm.

Câu 6. Loài giun dẹp nào dưới đây sống kí sinh trong máu người ?

A. Sán bã trầu.         B. Sán lá gan.

C. Sán dây.         D. Sán lá máu.

Câu 7. Đặc điểm nào dưới đây có ở sán dây ?

A. Sống tự do.

B. Mắt và lông bơi phát triển.

C. Cơ thể đơn tính.

D. Cơ thể dẹp và đối xứng hai bên.

Câu 8. Nhóm nào dưới đây có giác bám?

A. sán dây và sán lông.

B. sán dây và sán lá gan.

C. sán lông và sán lá gan.

D. sán lá gan, sán dây và sán lông.

Câu 9. Nhóm nào dưới đây gồm toàn những giun dẹp có cơ quan sinh dục lưỡng tính ?

A. Sán lông, sán lá máu, sán lá gan, sán bã trầu.

B. Sán lông, sán dây, sán lá máu, sán bã trầu.

C. Sán lông, sán dây, sán lá gan, sán bã trầu.

D. Sán lông, sán dây, sán lá gan, sán lá máu.

Câu 10. Trong các biện pháp sau, có bao nhiêu biện pháp được sử dụng để phòng ngừa giun sán cho người ?

1. Ăn thức ăn nấu chín, uống nước đun sôi để nguội.

2. Sử dụng nước sạch để tắm rửa.

3. Mắc màn khi đi ngủ.

4. Không ăn thịt lợn gạo.

5. Rửa sạch rau trước khi chế biến.

Số ý đúng là

A. 2.            B. 3.               C. 4.               D. 5.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a/ Sán dây có đặc điểm cấu tạo nào đặc trưng do thích nghi với kí sinh trong ruột người ?

b/ Sán bã trầu, sán dây, sán lá máu xâm nhập vào cơ thể vật chủ qua các con đường nào ?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

a. - Chúng có cơ quan giác bám tăng cường (có 4 giác bám, một số có thêm móc bám).

   - Dinh dưỡng bằng cách thẩm thấu chất dinh dưỡng có sẵn có ruột người qua thành cơ thể, nên rất hiệu quả.

   - Mỗi đốt có một cơ quan sinh sản lưỡng tính.

b.  Sán lá máu: qua da

    Sán bã trầu: qua đường tiêu hóa

   Sán dây: qua đường tiêu hóa

 Tại sao lấy đặc điểm giun giẹp đặc tên cho ngành ?

   - Lấy đặc điếm “dẹp” để đặt tên cho ngành vì ngành tập hợp các loài giun có đặc điếm chung là cơ thể dẹp, để phân biệt với các ngành giun khác.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Giun tròn khác giun dẹp ở chỗ: Tiết diện ngang cơ thể tròn, bắt đầu có xoang cơ thể chưa chính thức và ống tiêu hoá. Chúng sống trong nước, đất ẩm và kí sinh trong cơ thể người và động vật. Vậy cụ thể như thế nào? Ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- Mô tả được cấu tạo ngoài, cấu tạo trong và dinh dưỡng của giun đũa thích nghi với kí sinh.

- Giải thích được vòng đời của giun đũa. Từ đó biết cách phòng trừ giun đũa, một bệnh rất phổ biến ở Việt Nam.

- Hiểu đượcmục đích và ý nghĩa của kiến thức phần cơ thể người.

- Xác định được vị trí con người trong Giới động vật

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Cấu tạo dinh dưỡng di chuyển của giun đũa. (16’)

- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và quan sát H13.1-2 SGK. Thảo luận nhóm trả lời câu hỏi:

- Trình bày cấu tạo của giun đũa.

- Giun cái dài và mập hơn giun đực có ý nghĩa sinh học gì?

- Nếu giun đũa thiếu vỏ cuticun thì chúng sẽ ngư thế nào?

- Ruột thẳng và kết thúc tại hậu môn ở giun đũa so với ruột phân nhánh ở giun dẹp thì tốc độ tiêu hoá ở loài nào cao hơn? Tại sao?

- Nhờ đặc điểm nào giun đũa chui được vào ống mật và hậu quả sẽ như thế nào đối với con người?

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận về cấu tạo dinh dưỡng di chuyển sinh sản của giun đũa.

- GV cho HS nhắc lại kết luận.

- HS tự nghiên cứu các thông tin SGK kết hợp với quan sát hình ghi nhớ kiến thức. Thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời, yêu cầu nêu được:

+ Hình dạng.

+ Cấu tạo.

• Lớp vỏ cuticun.
• Thành cơ thể.
• Khoang cơ thể.

+ Giun cái dài, to đẻ nhiều trứmg.

+ Vỏ -> Chống tác động của dịch tiêu hoá.

+ Tốc độ tiêu hoá ở giun đũa cao hơn.

+ Đầu giun đũa nhọn, nhiều giun con có kích thước nhỏ nên chúng có thể chui rúc vào đầy ống mật.

- Đại diên nhóm trình bày đáp án.

- Nhóm khác theo dõi bổ sung.

- HS rút ra kết luận

I. Cấu tạo dinh dưỡng di chuyển của giun đũa.

- Cấu tạo:

+ Hình trụ dài 25cm.

+ Thành cơ thể: Biểu bì cơ dọc phát triển.

+ Chưa có khoang cơ thể chính thức

+ Ống tiêu hóa thẳng: Chưa có hậu môn.

+ Tuyến sinh dục dài cuộn khúc

+ Lớp cuticun làm căng cơ thể .

- Di chuyển hạn chế

+ Cơ thể cong duỗi → chui rúc.

- Dinh dưỡng: Hút chất dinh dưỡng nhanh và nhiều.

2: Sinh sản của giun đũa. (17’)

- GV yêu cầu HS đọc mục 1 trong SGK tr.48 và trả lời câu hỏi.

- Nêu cấu tạo cơ quan sinh dục ở giun đũa?

YC Cá nhân đọc thông tin SGK ghi nhớ kiến thức. Trao đổi nhóm về vòng đời của giun đũa, yêu cầu:

- GV lưu ý. Trứng và ấu trùng giun đũa phát triển ngoài môi trường nên: Dễ lây nhiễm, dễ tiêu diệt.

- GV nêu một số tác hại: Gây tắc ruột, tắc ống mật, suy dinh dưỡng cho vật chủ.

- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận

- Cá nhân tự đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

- 1 vài HS trình bày

- HS khác bổ sung.

- Cá nhân đọc thông tin SGK ghi nhớ kiến thức. Trao đổi nhóm về vòng đời của giun đũa, yêu cầu:

+ Vòng đời. Nơi trứng và ấu trùng phát triển, con đường xâm nhập vào vật chủ là nơi kí sinh.

+ Trứng giun trong thức ăn sống hay bám vào tay.

+ Diệt giun đũa hạn chế được số trứng

- Đại diện nhóm trình bày trên sơn đồ nhóm khác trả lời tiếp câu hỏi → nhận xét bổ sung

II. Sinh sản

1. Cơ quan sinh dục.

+ Cơ quan sinh dục dạng ống dài.

+ Con cái 2 ống, con đực 1 ống. Thụ tinh trong.

+ Đẻ nhiều trứng

2. Vòng đời phát triển.

- Giun đũa→ Đẻ trứng → ấu trùng trong trứng → thức ăn sống→ ruột non (ấu trùng) → máu, gan, tim, phổi→ giun đũa (ruột người)

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Ý nghĩa sinh học của việc giun đũa cái dài và mập hơn giun đũa đực là

A. giúp con cái bảo vệ trứng trong điều kiện sống kí sinh.

B. giúp tạo và chứa đựng lượng trứng lớn.

C. giúp tăng khả năng ghép đôi vào mùa sinh sản.

D. giúp tận dụng được nguồn dinh dưỡng ở vật chủ.

Câu 2. Giun đũa gây ảnh hưởng như thế nào với sức khoẻ con người?

A. Hút chất dinh dưỡng ở ruột non, giảm hiệu quả tiêu hoá, là cơ thể suy nhược.

B. Số lượng lớn sẽ làm tắc ruột, tắc ống dẫn mật, gây nguy hiểm đến tính mạng con người.

C. Sinh ra độc tố gây hại cho cơ thể người.

D. Cả A và B đều đúng.

Câu 3. Trứng giun đũa xâm nhập vào cơ thể người chủ yếu thông qua đường nào?

A. Đường tiêu hoá.

B. Đường hô hấp.

C. Đường bài tiết nước tiểu.

D. Đường sinh dục.

Câu 4. Giun đũa chui được qua ống mật nhờ đặc điểm nào sau đây?

A. Cơ dọc kém phát triển.

B. Không có cơ vòng.

C. Giác bám tiêu giảm.

D. Đầu nhọn.

Câu 5. Vì sao khi kí sinh trong ruột non, giun đũa không bị tiêu hủy bởi dịch tiêu hóa?

A. Vì giun đũa chui rúc dưới lớp niêm mạc của ruột non nên không bị tác động bởi dịch tiêu hóa.

B. Vì giun đũa có khả năng kết bào xác khi dịch tiêu hóa tiết ra.

C. Vì giun đũa có lớp vỏ cuticun bọc ngoài cơ thể.

D. Cả A, B, C đều đúng.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a/ Nếu giun đũa thiếu lớp vỏ cuticun thì số phận chúng sẽ như thế nào?

b/  Ruột thẳng kết thúc tại hậu môn ở giun đũa so với ruột phân nhánh ở giun dẹp (chưa có hậu môn) thì tốc độ tiêu hóa ở loài nào cao hơn? Tại sao?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

a. Lớp vỏ cuticun giúp giun đũa không bị tiêu hủy bới các dịch tiêu hóa trong ruột non người, nếu mất đi lớp vỏ này giun đũa sẽ bị tiêu hủy như các loại thức ăn.

b. Ruột thẳng kết thúc tại hậu môn ở giun đũa thì tốc độ tiêu hóa cao hơn vì thức ăn sẽ đi theo đường thẳng nhanh hơn đường vòng.

   *Nhờ đặc điểm nào mà giun đũa chui được vào ống mật người và hậu quả sẽ như thế nào?

   Nhờ đặc điểm thuôn nhọn 2 đầu, cơ dọc phát triển mà giun đũa chui được vào ống mật người gây tắc ống mật dẫn đến rối loạn tiêu hóa.

Vì sao y học khuyên mỗi người trong một năm nên tẩy giun từ một đến hai lần

Trả lời:

    Tẩy giun giúp làm giảm các loại giun có trong đường ruột gây tắc ống mật, rối loạn tiêu hóa.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Phần lớn giun tròn sống kí sinh ở động vật, thực vật và người. Ngoài giun đũa giun tròn còn nhiều loại giun khác. Vậy đó là những loại nào, giữa chúng có dặc điểm gì chung? Ta Đặt vấn đề vào bài mới hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- Mở rộng hiểu biết về các giun tròn kí sinh khác như: giun kim (kí sinh ở ruột già), giun móc câu (kí sinh ở tá tràng) phần nào về giun chỉ (kí sinh ở mạch bạch huyết).

- Biết thêm giun tròn còn kí sinh ở cả thực vật như: giun rễ lúa.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

Hoạt động 1: Tìm hiểu một số giun tròn khác. (33’)

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin và quan sát H14.1- 4 SGK.

- Thảo luận nhóm trả lời câu hỏi:

+ Kể tên các loài giun tròn kí sinh ở người?

+ Các loài giun tròn thường kí sinh ở đâu và gây tác hại gì cho vật chủ?

+ Giun kim gây cho trẻ em những phiền toái như thế nào?

+ Do thói quen nào của trẻ em mà giun kim khép kín được vòng đời?

+ Chúng ta cần có biện pháp gì để phòng tránh bệnh giun kí sinh?

- GV nhận xét, bổ sung.

- GV thông báo thêm: Giun mỏ, giun tóc,giun chỉ, giun gây sần ở thực vật,có loài giun truyền qua muỗi 🡪 khả năng lây lan rất lớn.

- GV cho HS tự rút ra kết luận

- GV cho 1, 2 HS nhắc lại kết luận

- Cá nhân tự đọc thông tin và thông tin ở các hình vẽ, ghi nhớ kiến thức .

- Trao đổi trong nhóm thống nhất ý kiến trả lời

- Yêu cầu nêu được:

+ Giun kim, giun móc câu, giun rễ lúa …

+ Kí sinh ở nơi giầu chất dinh dưỡng. Lấy tranh thức ăn, gây viêm nhiễm nơi kí sinh và tiết ra chất độc có hại cho cơ thể vật chủ.

+ Ngứa hậu môn.

+ Mút tay.

+ Giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, tiêu diệt ruồi nhặng, không tưới rau bằng phân tươi.

- Đại diện nhóm trình bày đáp án nhóm khác nhận xét bổ sung.

I. Một số giun tròn khác.

- Đa số giun tròn kí sinh như: Giun kim, giun móc, giun tóc, giun chỉ..

- Giun tròn kí sinh ở cơ ruột…(người, động vật). Rễ, thân, quả ( thực vật) gây nhiều tác hại.

- Cần giữ vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân và vệ sinh ăn uống để tránh giun.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Giun kim khép kín được vòng đời do thói quen nào ở trẻ em?

A. Đi chân đất.

B. Ngoáy mũi.

C. Cắn móng tay và mút ngón tay.

D. Xoắn và giật tóc.

Câu 2: Trong các đặc điểm sau, đặc điểm nào không phải là đặc điểm chung của các giun tròn?

A. Phần lớn sống kí sinh.

B. Ruột phân nhánh.

C. Tiết diên ngang cơ thể tròn.

D. Bắt đầu có khoang cơ thể chính thức.

Câu 3: Trong các đặc điểm sau, đâu là điểm khác nhau giữa sán lá gan và giun đũa?

A. Sự phát triển của các cơ quan cảm giác.

B. Tiết diện ngang cơ thể.

C. Đời sống.

D. Con đường lây nhiễm.

Câu 4: Phát biểu nào sau đây về giun tròn là sai?

A. Bắt đầu có khoang cơ thể chưa chính thức.

B. Phần lớn sống kí sinh.

C. Tiết diện ngang cơ thể tròn.

D. Ruột phân nhánh.

Câu 5: Có bao nhiêu biện pháp phòng chống giun kí sinh trong cơ thể người trong số những biện pháp dưới đây?

1. Uống thuốc tẩy giun định kì.

2. Không đi chân không ở những vùng nghi nhiễm giun.

3. Không dùng phân tươi bón ruộng.

4. Rửa rau quả sạch trước khi ăn và chế biến.

5. Rửa tay với xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Số ý đúng là

A. 5.               B. 4.               C. 3.               D. 2.

Câu 6: Tập hợp nào sau đây gồm các đại diện của ngành Giun tròn?

A. Đỉa, giun đất.

B. Giun kim, giun đũa.

C. Giun đỏ, vắt.

D. Lươn, sá sùng.

Câu 7: Đặc điểm nào sau đây không có ở các đại diện của ngành Giun tròn?

A. Sống trong đất ẩm, nước hoặc kí sinh trong cơ thể các động vật, thực vật và người.

B. Cơ thể hình trụ, thuôn 2 đầu, bắt đầu có khoang cơ thể chưa chính thức.

C. Phân biệt đầu - đuôi, lưng - bụng.

D. Cơ quan tiêu hoá bắt đầu từ miệng và kết thúc ở hậu môn.

Câu 8: Vai trò của lớp cuticun đối với giun tròn là

A. giúp thẩm thấu chất dinh dưỡng.

B. tạo ra vỏ ngoài trơn nhẵn.

C. tăng khả năng trao đổi khí.

D. bảo vệ giun tròn khỏi sự tiêu huỷ của các dịch tiêu hoá.

Câu 9: Vì sao tỉ lệ mắc giun đũa ở nước ta còn ở mức cao?

A. Nhà tiêu, hố xí… chưa hợp vệ sinh, tạo điều kiện cho trứng giun phát tán.

B. Điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa khiến ruồi, muỗi phát triển làm phát tán bệnh giun.

C. Ý thức vệ sinh cộng đồng còn thấp (ăn rau sống, tưới rau bằng phân tươi…).

D. Cả A, B và C đều đúng.

Câu 10: Loài giun nào gây ra bệnh chân voi ở người?

A. Giun móc câu.      B. Giun chỉ.      C. Giun đũa.      D. Giun kim.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a Căn cứ vào nơi kí sinh hãy so sánh giun kim và giun móc câu, loài giun nào nguy hiểm hơn? loài nào dễ phòng chống hơn.

b Trong số các đặc điểm chung của Giun tròn, đặc điểm nào dễ dàng nhận biết chúng?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

a. Giun kim kí sinh trong ruột già của người, giun cái đẻ trứng ở hậu môn vào ban đêm gây ngứa ngáy mất ngủ. Trứng giun có thể qua tay và thức ăn truyền vào miệng người.

   - Giun móc câu kí sinh ở tá tràng của người, ấu trùng xâm nhập qua da bàn chân (khi đi chân đất).

   Như vậy, giun móc câu nguy hiểm hơn, vì nó kí sinh ở tá tràng. Tuy nhiên, phòng chống giun móc câu lại dề hơn giun kim, chỉ cần đi giày, dép, thì ấu trùng giun móc câu không có cơ hội xâm nhập vào cơ thể người (qua da bàn chân).

b. Đặc điểm dễ nhận biết Giun tròn nhát là cơ thể không phân đốt và có dạng hình trụ tròn.

Tại sao ở nước ta tỉ lệ mắc bệnh giun đũa cao?

Trả lời:

    Vì nhà tiêu, hố xí chưa hợp vệ sinh, tạo điều kiện cho trứng giun phát tán, ruồi nhặng nhiều mang trứng giun (có trong phân) đi khắp mọi nơi, ý thức vệ sinh công cộng nói chung chưa cao (dùng phân tươi tưới rau. ăn rau sống không qua sát trùng, mua, bán quà bánh ở nơi bụi bặm, ruồi nhặng,...).

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Để quan sát cấu tạo của giun đất như: Sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ: miệng, hậu môn, sinh dục đực và cái.Ta tìm hiểu...

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu Sự phân đốt cơ thể, các vòng tơ ở xung quanh mỗi đốt, đai sinh dục, các loại lỗ: miệng, hậu môn, sinh dục đực và cái.

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu cấu tạo ngoài. (15’)

- GV yêu cầu học sinh nghiên cứu SGK, hình 15.1-15.4, trả lời câu hỏi:

+ Giun đất sống ở đâu?

+ Nơi giun đất sống có đặc điểm gì?

+ Tại sao nơi giun đất sống lại thường tơi xốp?

+ Cơ thể giun đất có đặc điểm gì?

+Nêu cấu tạo ngoài của giun đất?

- GV nhận xét, giải thích.

- GV cho HS tiến hành thí nghiệm đặt giun lên giấy quan sát bằng mắt thường và bằng kính lúp: các đốt, vòng tơ, đai sinh dục...

- GV theo dõi hướng dẫn HS quan sát.

- GV gọi HS trình bày kết quả.

- Cá nhân tự đọc thông tin và ghi nhớ kiến thức

- Trong nhóm cử 1 bạn đại diện nhóm trình bày.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

* Trong nhóm đặt giun lên giấy quan sát bằng kính lúp thống nhất đáp án hoàn thành yêu cầu của GV

+ Quan sát vòng tơ rồi kéo giun trên giấy thấy lạo sạo.

+ Dựa vào mầu sắc để xác định mặt lưng và mặt bụng của giun đất.

+ Tìm đai sinh dục: phía đầu, kích thước bằng 3 đốt, hơi thắt lại màu nhạt hơn.

- Các nhóm dựa vào đặc điểm mới quan sát, thống nhất đáp án.

I. Cấu tạo ngoài.

- Cơ thể dài, thuôn hai đầu.

- Phân đốt, mỗi đốt có vòng cơ (chi bên).

- Chất nhầy -> da trơn.

- Có đai sinh dục và lỗ sinh dục.

2: Tìm hiểu cách di chuyển của giun đất.(10’)

- GV cho HS quan sát hình 15.3 trong SGK tr.53, kết hợp nghiên cứu mẫu vật hoàn thành bài tập SGKtr.54.

- GV gọi HS đại diện trình bày kết quả.

- Tại sao giun đất chun giãn được cơ thể?

- HS quan sát nghiên cứu thông tin hoàn thành bài tập.

- HS đại diện trìn bày.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

II. Di chuyển:

- Giun đất di chuyển bằng cách:

+ Cơ thể phình duỗi xen kẽ.

+ Vòng cơ làm chỗ tựa.

-> Kéo cơ thể về 1 phía.

3: Tìm hiểu cách dinh dưỡng của giun đất.(10’)

- Gv yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, trả lời:

+ Quá trình tiêu hóa của giun đất diễn ra như thế nào?

+ Vì sao khi mưa niều, nước ngập úng, giun đất chui lên mặt đất?

+ Cuốc phải giun đất, thấy có chất lỏng màu đỏ chảy ra, đó là chất gì? Tại sao có màu đỏ?

- GV yêu cầu HS rút ra KL.

- HS nghiên cứu.

- HS trả lời.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

- HS rút ra KL.

III. Dinh dưỡng:

- Hô hấp: qua da.

- Dinh dưỡng: Thức ăn giun đất -> lỗ miệng -> hầu -> diều(chứa thức ăn) -> dạ dày (nghiền nhỏ) -> Enzim biến đổi -> ruột tịt -> bã đưa ra ngoài.

- Dinh dưỡng qua thành ruột vào máu.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Chúng ta đã tìm hiểu kiến thức lý thuyết về giun đất. Để khắc sâu hiểu biết nhiều hơn về Giun đất, hôm nay chúng ta bắt đầu tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo với chủ đề: “Khám phá giun đất”

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu:

- Biết được đặc điểm hình thái cấu tạo và đặc điểm phân loại của giun đất.

- Thiết kế được bình nuôi cấy giun đất để quan sát tập tính và vai trò của giun đất trong trồng trọt.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm kiếm thông tin về giun đất.(6’)

- GV yêu cầu học sinh hoạt động theo nhóm như đã phân công.

- Yêu cầu các nhóm thu thập thông tin trong SGK và trên mạng internet. Trả lời câu hỏi:

+ Cơ thể giun đất được chia làm mấy phân?

+ Thức ăn của giun đất là gì?

+ Vai trò của chúng đối với đời sống?

- Từ những thông tin trên, yêu cầu HS hoàn thành phiếu thông tin cá nhân.

- Từng HS đọc thông tin trong SGK, mạng internet.

- HS trả lời.

- HS khác NX.

HS khác BS.

- HS trao đổi ý kiến và điền vào phiếu.

I. Thu thập thông tin về giun đất:

- Cấu tạo cơ thể giun đất:

- Thức ăn của giun đất:

- Vai trò:

2: Xử lí thông tin về giun đất.(7’)

- Yêu cầu các nhóm sơ đồ hóa thông tin tiềm kiếm được dưới dạng sơ đồ tư duy.

- Sơ đồ tư duy phải thể hiện đầy đủ các yếu tố sau:

+ Đặc điểm hình thái cấu tạo:

.) Hình thái.

.) Cấu tạo.

.) Đặc điểm phân loại.

+ Điều kiện sống:

.) Ánh sáng, nhiệt độ.

.) Độ ẩm.

+ Nơi phân bố:

.) Loại đất.

.) Điểm thu bắt.

+ Đặc điểm phân loại.

+ Tập tính:

.) Sinh sản.

.) Kiếm ăn.

.) Di chuyển.

- Các nhóm sơ đồ hóa thông tin tiềm kiếm được dưới dạng sơ đồ tư duy.

- Sơ đồ tư duy phải thể hiện đầy đủ các yếu tố như giáo viên yêu cầu.

II. Xử lí thông tin về giun đất.

+ Đặc điểm hình thái cấu tạo:

.) Hình thái.

.) Cấu tạo.

.) Đặc điểm phân loại.

+ Điều kiện sống:

.) Ánh sáng, nhiệt độ.

.) Độ ẩm.

+ Nơi phân bố:

.) Loại đất.

.) Điểm thu bắt.

+ Đặc điểm phân loại.

+ Tập tính:

.) Sinh sản.

.) Kiếm ăn.

.) Di chuyển.

3: Lên ý tưởng và hoàn thành sản phẩm.(7’)

- Yêu cầu các nhóm lựa chọn loại hình sản phẩm sao cho phù hợp với nội dung nghiên cứu.

- Sản phẩm bình nuôi cấy phải đảm bảo các yêu cầu sau:

+ Chất liệu phải bền, chịu lực, trong suốt.

+ Kích thức phù hợp với số lượng giun định thả.

- Yêu cầu các nhóm tiến hành chế tạo bình nuôi cấy giun đất.

+ Vẽ bản thiết kế bình nuôi cấy.

- Yêu cầu các nhóm phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm:

+ Chuẩn bị vỏ bình (như yêu cầu)

+ Chuẩn bị đất, lá khô, rơm, rạ, mùn cưa…

+ Chuẩn bị dao, kéo để gia công bình theo bản thiết kế.

+ Chuẩn bị 5-7 con giun.

- Các nhóm lựa chọn loại hình sản phẩm sao cho phù hợp với nội dung nghiên cứu.

+ Chất liệu phải bền, chịu lực, trong suốt.

+ Kích thức phù hợp với số lượng giun định thả.

- Các nhóm tiến hành chế tạo bình nuôi cấy giun đất.

+ Vẽ bản thiết kế bình nuôi cấy.

- Phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm:

+ Chuẩn bị vỏ bình (như yêu cầu)

+ Chuẩn bị đất, lá khô, rơm, rạ, mùn cưa…

+ Chuẩn bị dao, kéo để gia công bình theo bản thiết kế.

+ Chuẩn bị 5-7 con giun.

III. Lên ý tưởng và hoàn thành sản phẩm.

- Chọn loại hình sản phẩm:

+ Chất liệu phải bền, chịu lực, trong suốt.

+ Kích thức phù hợp với số lượng giun định thả.

- Chế tạo bình nuôi cấy:

+ Vẽ bản thiết kế bình nuôi cấy.

- Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm:

+ Chuẩn bị vỏ bình (như yêu cầu)

+ Chuẩn bị đất, lá khô, rơm, rạ, mùn cưa…

+ Chuẩn bị dao, kéo để gia công bình theo bản thiết kế.

+ Chuẩn bị 5-7 con giun.

4: Gia công bình nuôi cấy theo bản thiết kế.(7’)

- Yêu cầu các nhóm gia công bình nuôi cấy theo bản thiết kế như sau:

+ Làm sạch vỏ bình nuôi cấy, để khô, dùng vật nhọn để tạo lỗ thủng thoát nước.

+ Cho vỏ trấu, đất, lá khô vào bình nuôi cấy (chiếm ½ thể tích bình)

+ Thả giun đất vào bình nuoi cấy qua lỗ thoáng sau đó đặt bình vào chỗ tối.

- Các nhóm gia công bình nuôi cấy theo bản thiết kế như sau:

+ Làm sạch vỏ bình nuôi cấy, để khô, dùng vật nhọn để tạo lỗ thủng thoát nước.

+ Cho vỏ trấu, đất, lá khô vào bình nuôi cấy (chiếm ½ thể tích bình)

+ Thả giun đất vào bình nuoi cấy qua lỗ thoáng sau đó đặt bình vào chỗ tối.

III. Gia công bình nuôi cấy theo bản thiết kế.

+ Làm sạch vỏ bình nuôi cấy, để khô, dùng vật nhọn để tạo lỗ thủng thoát nước.

+ Cho vỏ trấu, đất, lá khô vào bình nuôi cấy (chiếm ½ thể tích bình)

+ Thả giun đất vào bình nuoi cấy qua lỗ thoáng sau đó đặt bình vào chỗ tối.

5: Chăm sóc và quan sát bình nuôi cấy. (7’)

- Yêu cầu các nhóm chăm sóc bình nuôi cấy hằng ngày bằng cách vẩy nước vào bình nuôi cấy qua lỗ thoáng.

- Quan sát bình nuôi cấy mỗi khi vẩy nước và ghi chép vào 2 bảng theo dõi (Như trong sách HĐTNST).

- Các nhóm chăm sóc bình nuôi cấy hằng ngày bằng cách vẩy nước vào bình nuôi cấy qua lỗ thoáng.

- Quan sát bình nuôi cấy mỗi khi vẩy nước và ghi chép vào 2 bảng theo dõi (Như trong sách HĐTNST).

V. Chăm sóc và quan sát bình nuôi cấy.

- Chăm sóc bình nuôi cấy hằng ngày bằng cách vẩy nước vào bình nuôi cấy.

- Quan sát bình nuôi cấy mỗi khi vẩy nước và ghi chép vào 2 bảng theo dõi (Như trong sách HĐTNST).

Từ khóa

Nội dung đọc liên quan đến từ khóa

Giun đất

Cấu tạo trong

Đất

Tập tính giun đất

Vai trò

Biện pháp bảo vệ

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

NỘI DUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo ngoài. (15’)

- GV yêu cầu học sinh nghiên cứu SGK ơ mục ▼ tr.56 và thao tác luôn.

+Trình bày cách xử lý mẫu như thế nào?

- GV kiểm tra mẫu thực hành nếu nhóm nào chưa làm được → GV hướng dấn thêm.

- GV yêu cầu các nhóm:

+ Quan sát các đốt, vòng to.

+ Xác định mặt lưng và mặt bụng.

+Tìm đai sinh dục

- GV hỏi:

+ Làm thế nào để quan sát được vòng tơ?

+ Dựa vào đặc điểm nào để xác định mặt lưng và bụng?

+ Tìm đai sinh dục, lỗ sinh dục dựa trên đặc điểm nào?

- GV cho HS làm bài tập chú thích vào H16.1

- GV gọi đại diện nhóm lên chú thích vào tranh.

- GV thông báo đáp án đúng: 16.1A: 1. Lỗ miệng : 2. Đai sinh dục: 3. Lỗ hậu môn.

- Hình 16.1B: 4. Đai sinh dục: 3. Lỗ cái: 5. Lỗ đực.

- Hình 16.1C: 2. Vòng tơ quanh đốt.

- HS sinh nghiên cứu SGK mục ▼ tr.56 và thao tác theo hướng dẫn của giáo viên.

+ HS trình bày cách xử lý mẫu.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe..

- HS các nhóm thực hiện.

- HS trả lời.

- HS khác nhận xét.

- HS khác bổ sung.

- HS ghi chú thích vào H16.1.

- HS đại diện nhóm lên chú thích vào tranh.

- HS theo dõi và sửa sai (nếu có)

1. Cấu tạo ngoài:

- Cách sử lí mẫu:

+Rửa sạch cơ thể giun đất.

+ Làm giun chết trong hơi ete hay cồn loãng.

+ Để giun lên khay quan sát.

- Quan sát cấu tạo ngoài:

+ Hình dạng ngoài.

+ Các vòn cơ ở mỗi đốt.

+ Xác định mặt lưng bụng

+ Đai sinh dục và lỗ sinh dục

Hoạt động 2: Cấu tạo trong. (20’)

* GV yêu cầu HS các nhóm quan sát H16.2 đọc các thông tin SGK tr.57. Thực hành mổ giun đất

- GV kiểm tra sản phẩm của các nhóm bằng cách:

+ Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày thao tác mổ.

- Vì sao mổ chưa đúng hay nát các nội quan .

- GV: Mổ ĐVKXS chú ý:

+ Mổ mặt lưng, nhẹ tay đường kéo ngắn, lách nhẹ nội quan từ từ, ngâm vào nước.

+ Ở giun đất có thể xoang chứa dịch, có liên quan đến việc di chuyển của giun đất.

* GV hướng dẫn: Dùng kéo nhọn tách nhẹ nội quan. Dựa vào H16.3A nhận biết các bộ phận của hệ tiêu hóa .

+ Dựa vào H16.3B quan sát các bộ phận của hệ sinh dục.

+ Gạt ống tiêu hóa sang bên để quan sát hệ thần kinh màu trắng ở bụng.

+ Hoàn thành chú thích ở H16B - C SGK .

- GV kiểm tra bằng cách gọi đại diện nhóm lên bảng chú thích vào hình câm.

- Cá nhân HS quan sát hình đọc kĩ các bước tiến hành mổ.

- Cử 1 đại diện mổ, thành viên khác giữ, lau dịch cho sạch mẫu.

- HS chú ý lắng nghe.

* Trong nhóm :

+ 1 HS thao tác gỡ nội quan.

+ HS khác đối chiếu với SGK để xác định các hệ cơ quan .

+ Ghi chú hình vẽ.

+ Đại diện các nhóm lên chữa bài, nhóm khác bổ sung.

II. Cấu tạo trong:

1. Cách mổ:

- Gồm 4 bước:

+ B1: Đặt giun đất nằm sấp giữa khay mổ. Cố định đầu và đuôi bằng 2 đinh ghim.

+ B2: Dùng kẹp kéo da, dùng kéo cắt 1 đường dọc chính giữa lưng về phía đuôi.

+ B3: Đổ nước ngập cơ thể giun. Dùng kẹp phanh thành cơ thể, dùng dao tách ruột khỏi thành cơ thể.

+ B4: Phanh thành cơ thể đến đâu, cắm ghim tới đó. Dùng kéo cắt dọc cơ thể tiếp tục như vậy về phía đầu.

2. Quan sát cấu tạo trong:

- Cơ quan tiêu hóa:

Miệng, hầu, thực quản, diều, dạ dày, ruột, ruột tịt.

- Cơ quan thần kinh:

+ Gồm 2 hạch não nối với 2 hạch dưới hầu, tạo nên vòng hầu.

+ Chuỗi thần kinh bụng.

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Gọi học sinh đọc thông tin đầu tiên trang 59.

? Qua thông tin rút ra nhận xét gì về ngành Giun đốt?( Ngành giun đốt rất đa dạng và phong phú) . Vậy sự đa dạng và phong phú đó thể hiện nh­ư thế nào? Giữa chúng có đặc điểm gì chung? Ta vào nội dung bài hôm nay

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: đặc điểm cấu tạo và lối sống của một số loài giun đốt thường gặp như: giun đỏ, đỉa, rươi.

a) Mục tiêu: Sự đa dạng môi trường sống

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Tìm hiểu một số giun đốt thường gặp. (30’)

- GV cho HS quan sát tranh vẽ giun đỏ, đỉa, rươi, vắt, róm biển.

- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK tr.59. Trao đổi nhóm hoàn thành bảng 1.

- GV kẻ sẵn bảng 1 để HS chữa bài.

- GV gọi nhiều nhóm lên chữa bài

- GV treo bảng kiến thức chuẩn→ HS theo dõi

- Cá nhân tự quan sát tranh đọc các thông tin SGK ghi nhớ kiến thức trao đổi nhóm, thống nhất ý kiến và hoàn thành nội dung bảng 1.

Yêu cầu.

+ Chỉ ra được lối sống của các đại diện giun đốt.

+ 1 số cấu tạo phàu hợp với lối sống.

- Đại diên nhóm lên ghi kết qủa ở từng nội dung

- HS theo dõi và tự sửa chữa.

I. Một số giun đốt thường gặp.

STT

Đa dạng

Đại diện

Môi trường sống

Lối sống

1

Giun đất

Đất ẩm

Chui rúc, tự do.

2

Đỉa

Nước ngọt, mặn, lợ

Kí sinh ngoài

3

Rươi

Nước lợ

Tự do

4

Giun đỏ

Nước ngọt

Định cư

5

Vắt

Đất, lá cây

Tự do

6

Róm biển

Nước mặn

Tự do

- GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận về sự đa dạng của giun đốt về số loài, lối sống, môi trường sống.

- HS rút ra kết luận

* Kết luận.

- Giun đốt có nhiều loài: Vắt đỉa, róm biển, giun đỏ.

- Sống ở các môi trường đất ẩm, nước, lá cây.

- Giun đốt có thể sống tự do định cư hay chui rúc

• GV cho HS quan sát tranh hình đại diện của ngành, nghiên cứu thông tin SGK trao đổi nhóm để hoàn thành bảng 2 SGK .
• GV yêu cầu HS rút ra kết luận từ những đặc điểm chung của ngành giun đốt.
• GV yêu cầu HS nhắc lại kết luận.

• Đại diện một số nhóm trình bày các nhóm khác nhận xét bổ sung.

II. Vai trò

+ Lợi ích : Làm thức ăn cho người và động vật, làm cho đất tơi xốp, thoáng khí và màu mỡ.

+ Tác hại : Hút máu người và động vật 🡪 gây bệnh.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Đặc điểm nhận dạng đơn giản nhất của các đại diện ngành Giun đốt là

A. hô hấp qua mang.

B. cơ thể thuôn dài và phân đốt.

C. hệ thần kinh và giác quan kém phát triển.

D. di chuyển bằng chi bên.

Câu 2. Phát biểu nào sau đây về đỉa là sai?

A. Ruột tịt cực kì phát triển.

B. Bơi kiểu lượn sóng.

C. Sống trong môi trường nước lợ.

D. Có đời sống kí sinh toàn phần.

Câu 3. Phát biểu nào sau đây về rươi là đúng?

A. Cơ thể phân đốt và chi bên có tơ.

B. Sống trong môi trường nước mặn.

C. Cơ quan cảm giác kém phát triển.

D. Có đời sống bán kí sinh gây hại cho người và động vật.

Câu 4. Đặc điểm nào sau đây giúp đỉa thích nghi với lối sống kí sinh?

A. Các tơ chi tiêu giảm.

B. Các manh tràng phát triển để chứa máu.

C. Giác bám phát triển.

D. Cả A, B, C đều đúng.

Câu 5.Rươi di chuyển bằng

A. giác bám.

B. hệ cơ thành cơ thể.

C. chi bên.

D. tơ chi bên.

Câu 6. Nhóm nào dưới đây gồm toàn những đại diện của ngành Giun đốt?

A. Rươi, giun móc câu, sá sùng, vắt, giun chỉ.

B. Giun đỏ, giun chỉ, sá sùng, đỉa, giun đũa.

C. Rươi, giun đất, sá sùng, vắt, giun đỏ.

D. Giun móc câu, bông thùa, đỉa, giun kim, vắt.

Câu 7. Đặc điểm nào ở đỉa giúp chúng thích nghi với lối sống bán kí sinh ?

A. Các sợi tơ tiêu giảm.

B. Ống tiêu hóa phát triển các manh tràng để chứa máu.

C. Giác bám phát triển để bám vào vật chủ.

D. Cả A, B và C đều đúng.

Câu 8. Sá sùng sống trong môi trường

A. nước ngọt.      B. nước mặn.      C. nước lợ.         D. đất ẩm.

Câu 9. Trong số các đặc điểm sau, đặc điểm có ở các đại diện của ngành Giun đốt là

1. Cơ thể phân đốt.

2. Có xoang cơ thể.

3. Bắt đầu có hệ tuần hoàn.

4. Hô hấp qua da hoặc mang.

Số phương án đúng là

A. 1               B. 2               C. 3            D. 4

Câu 10. Giun đốt có khoảng trên

A. 9000 loài.      B. 10000 loài.

C. 11000 loài.      D. 12000 loài.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

a/ đặc điểm chung của ngành Giun đốt.

b/ Để giúp nhận biết các đại diện của ngành giun đốt ở thiên nhiên cần dựa vào đặc điểm cơ bản nào ?

c/ Hãy kể thêm tên, đặc điểm cấu tạo, lối sống của một loài giun đốt khác gặp ở địa phương.

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1. Cơ thể phân đốt, có thể xoang, ống tiêu hóa phân hóa, bắt đầu có hệ tuần hoàn, di chuyển nhờ chi bên, tơ hay hệ cơ của thành cơ thể, hô hấp qua da hay mang.

2. Cơ thể phân đốt, có thể xoang, ống tiêu hóa phân hóa, bắt đầu có hệ tuần hoàn, di chuyển nhờ chi bên, tơ hay hệ cơ của thành cơ thể, hô hấp qua da hay mang.

3. Giun ống, giun ít tơ ở ao hồ, đỉa, giun đỏ, bông thùa, giun mang trùm, rươi (ở vùng nước lợ), vắt (ở rừng)...

.Vai trò thực tiễn của các loài giun có ở địa phương em?

Trả lời:

   - Giun đất cày xới đất làm cho đất tơi xốp, có vai trò quan trọng đối với cây trồng và cây cối trong tự nhiên. Chúng còn là thức ăn tốt cho các loại gia cầm (gà, vịt, ngan, ngỗng).

   - Một số loài giun đốt biển (giun nhiều tơ, rọm, sá sùng...) là thức ăn cho một số động vật nước như cá.

   - Giun đỏ là thức ăn của cá cảnh.

   - Tuy nhiên, có một số loài như đỉa, vắt là vật kí sinh gây hại cho động vật.

Các bài giải vở bài tập Sinh học lớp 7 (VBT Sinh học 7) khác:

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Mức độ

Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Tổng

Mức độ thấp

Mức độ cao

TN

TL

TN

TL

TN

TL

TN

TL

1. Mở đầu

(02 tiết)

Kể tên được các ngành động vật

Hiểu được điểm khác biệt giữa ĐV và TV

Tổng số câu:

Tổng số điểm:

Tỷ lệ (%):

1

0,5

5%

1

0,5

5%

2 câu

1 điểm

10%

2. Ngành động vật nguyên sinh

(05 tiết)

Mô tả được cách di chuyển của trùng roi

Nêu được đặc điểm chung của động vật nguyên sinh

Giải thích được bệnh sốt rét hay xảy ra ở miền núi

Tổng số câu:

Tổng số điểm:

Tỷ lệ (%):

1

0,5

5%

1

0,5

5%

1

2

20%

3 câu

3 điểm

30%

3. Ngành ruột khoang

(03 tiết)

Giải thích được ý nghĩa của tế bào gai trong đời sống của thủy tức

Tổng số câu:

Tổng số điểm:

Tỷ lệ (%):

1

2

20%

1 câu

2 điểm

20%

4. Các ngành giun

(07 tiết)

Nêu được cơ chế nhiễm giun và cách phòng trừ giun tròn kí sinh

Trình bày được vai trò của giun đất trong việc cải tạo đất nông nghiệp

Tổng số câu:

Tổng số điểm:

Tỷ lệ (%):

1

2

20%

1

2

20%

2 câu

4 điểm

40%

Tổng số câu:

Tổng số điểm:

Tỷ lệ (%):

4 câu

3,5 điểm

35%

2 câu

2,5 điểm

25%

1 câu

2 điểm

20%

1 câu

2 điểm

20%

8 câu

10 điểm

100%

Câu

Đáp án

Điểm

TNKQ

Mỗi ý đúng 0,5đ 1C, 2D, 3A, 4D

2đ

Tự luận

Câu 1

(2 điểm)

* Nguyên nhân gây bệnh sốt rét ở người: Do trùng sốt rét gây nên

- Bệnh hay xảy ra ở miền núi vì: ở môi trường miền núi cây cối rậm rạp, ẩm thấp thuận lợi cho muỗi Anophen phát triển làm lây lan bệnh.

- Do người dân có thói quen ngủ không mắc màn để muỗi đốt.

2đ

Câu 2

(2 điểm)

TB gai của thuỷ tức có chất độc nên có ý nghĩa :

+) Tự vệ +) Bắt mồi

- TB gai là đặc điểm chung của tất cả các đại diện ở ruột khoang

2đ

Câu 3

(2 điểm)

* Nguyên nhân nhiễm giun đũa:

+) Do ăn uống không hợp vệ sinh:

+) Do môi trường

*Các biện pháp phòng tránh bệnh giun đũa ở người:

- Giữ vệ sinh môi trường - Giữ vệ sinh cá nhân

- Vệ sinh ăn uống - Diệt ĐV trung gian: Ruồi, muỗi

- Tẩy giun định kỳ

1đ

1đ

Câu 4

(2 điểm)

Vai trò của giun đất: Làm đất tơi xốp màu mỡ tăng độ phì nhiêu cho đất. Góp phần vào chu trình phân giải chất hữu cơ thành chất vô cơ... Làm thức ăn cho một số ĐV

2 đ

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

Hoạt động của GV

HĐ của HS

Nội dung

Hoạt động 1: Báo cáo và trưng bày sản phẩm.(30’)

- Yêu cầu các nhóm thống nhất lựa chọn một loại hình báo cáo như: poster, tờ rơi, bản trình bày trên powerpoint

- Nội dung báo cáo cần phải thể hiện đầy đủ các nội dung sau:

+ Trình bày được các nguyên tắc thiết kế bình nuôi, giải thích được tại sao cần có các thành phần như trong thiết kế

bình nuôi và vị trí bố trí của từng thành phần đó.

+ Trình bày được tập tính của giun đất.

+ Bản vẽ thiết kế bình nuôi cấy.

- Trình bày báo cáo trước lớp, giáo viên.

- Các nhóm thống nhất lựa chọn một loại hình báo cáo như: poster, tờ rơi, bản trình bày trên powerpoint.

- Báo cáo như yêu cầu

- Các nhóm lần lượt lên trình bày bản thuyết trình kết quả thực hiện của nhóm mình.

- Các nhóm khác lắng nghe và đặt câu hỏi.

- Yêu cầu nhóm báo cáo trả lời cấc câu hỏi có liên quan mà nhóm khác đưa ra.

- Các nhóm NX, BS.

I. Báo cáo và trưng bày sản phẩm:

- Thống nhất lựa chọn một loại hình báo cáo như: poster, tờ rơi, bản trình bày trên powerpoint

- Trình bày được các nguyên tắc thiết kế bình nuôi, giải thích được tại sao cần có các thành phần như trong thiết kế bình nuôi và vị trí bố trí của từng thành phần đó.

- Trình bày được tập tính của giun đất.

- Bản vẽ thiết kế bình nuôi cấy.

Hoạt động 2: Đánh giá, nhận xét. (8’)

- Yêu cầu các nhóm thảo luận nội dung như bảng trong sách HĐTNST-T.31.

- Nếu sản phẩm không đạt, các nhóm cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục.

- Các nhóm thảo luận nội dung như bảng trong sách HĐTNST-T.31.

- HS đại diện NX.

- Nhóm khác BS.

- Các nhóm lắng nghe

II. Đánh giá, nhận xét:

- Đánh giá, nhận xét: ( Theo nội dung trong bảng trong sách HĐTNST-T.31).

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Cho hs quan sát con trai. Ở nước ta, ngành Thân mềm rất đa dạng, phong phú như: trai, sò, ốc, hến, ngao, mực… và phân bố ở khắp các môi trường: biển, sông, ao, hồ, trên cạn.

Trai sông sống ở đáy ao, sông, ngòi; bò và ẩn nửa mình trong bùn cát.

. Vậy trai sông có đặc điểm cấu tạo như thế nào cho phù hợp? Ta vào nội dung bài hôm nay:

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: điểm đặc điểm cấu tạ, cách di chuyển của trai sông một đại diện của Thân mềm.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1:Hình dạng cấu tạo. (10’)

* GV yêu cầu HS làm việc độc lập với SGK.

- GV gọi HS giới thiệu đặc điểm vỏ trai trên mẫu vật.

- GV giới thiệu đặc điểm vỏ trai, vòng tăng trưởng trên mẫu vật.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận.

+ Muốn mở vỏ trai quan sát phải làm thế nào?

+ Mài mặt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét, vì sao?

+ Trai chết thì mở vỏ, tại sao?

- GV giải thích cho HS vì sao lớp xà cừ óng ánh mầu cầu vồng.

* GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi

+ Cơ thể trai có cấu tạo như thế nào?

- GV giải thích khái niệm áo trai, khoang áo.

+ Trai tự vệ bằng cách nào? Nêu đặc điểm cấu tạo trai phù hợp với cách tự vệ đó?

- GV giới thiệu: Đầu trai tiêu giảm.

- HS quan sát H 28.1-2 đọc thông tin SGK tr.62

- 1HS chỉ trên mẫu trai sông.

- Các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến.

Nêu được:

+ Mở vỏ trai: Cắt dây chằng phía lưng. Cắt 2 cơ khép vỏ.

+ Mài mặt ngoài thấy có mùi khét vì lớp sừng bằng chất hữu cơ bị ma sát thì cháy nên có mùi khét.

- Đại diện nhóm phát biểu, các nhóm khác bổ sung.

- HS đọc thông tin tự rút ra đặc điểm cấu tạo cơ thể trai

I. Hình dạng cấu tạo:

1. Vỏ trai:

- Vỏ trai gồm 2 mảnh gắn với nhau nhờ bản lề ở phía lưng.

- Cấu tạo vỏ trai gồm 3 lớp:

+ Lớp sừng: ở ngoài

+ Lớp đá vôi: ở giữa.

+ Lớp xà cừ: ở trong cùng

2. Cơ thể trai:

- Cơ thể trai có 2 mảnh vỏ bằng đá vôi che chở bên ngoài

- Cấu tạo: + Ngoài: Áo trai tạo thành khoang áo, có ống hút và ống thoát nước

+ Giữa: Tấm mang

+ Trong là thân trai

- Chân rìu.

2: Di chuyển. (10’)

- GV yêu cầu HS đọc thông tin và quan sát H18.4 SGK thảo luận.

Giat thích cơ chế giúp trai di chuyển được trong bùn theo chiều mũi tên?

- GV chốt lại kiến thức

- GV mở rộng: Chân trai thò theo hướng nào thì thân chuyển động theo hướng đó.

- HS căn cứ vào thông tin và H18.4 SGK mô tả cách di chuyển.

- 1 HS phát biểu lớp bổ sung.

II. Di chuyển.

* Kết luận.

Chân trai hình lưỡi rìu thò ra thụt vào, kết hợp đóng mở vỏ →Dichuyển

3: Dinh dưỡng. (10’)

* GV yêu cầu HS làm việc độc lập với SGK thảo luận.

+ Dòng nước qua ống hút vào khoang hút mang theo những gì vào trong miệng trai và mang trai?

+ Trai lấy mồi ăn và ôxi chỉ nhờ vào cơ chế lọc từ nước vào ống hút, vậy đó là kiểu dinh dưỡng gì?

- GV chốt lại kiến thức

- HS tự thu nhận thông tin

- HS thảo luận trong nhóm hoan thành đáp án

- Yêu cầu nêu được:

+ Nước đem đến ôxi và thức ăn. Kiểu dinh dưỡng thụ động

III. Dinh dưỡng.

- Thức ăn: ĐVNS và vụn hữu cơ

- Oxi trao đổi qua mang

4: Sinh sản. (10’)

* GV cho HS thảo luận

+ Ý nghĩa của giai đoạn trứng phát triển thành ấu trùng trong mang trai mẹ?

+ Ý nghĩa giai đoạn ấu trùng bám vào mang và da cá?

- GV chốt lại kiến thức.

- HS căn cứ vào thông tin SGK thảo luận câu trả lời

- Đại diện nhóm trả lời.

- Nhóm khác nhận xét, bổ sung.

III. Sinh sản.

* Kết luận

- Trai phân tính

- Trứng phát triển qua giai đoạn ấu trùng

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1. Vì sao khi ta mài mặt ngoài vỏ trai lại ngửi thấy mùi khét?

A. Vì lớp vỏ ngoài chứa nhiều chất khoáng.

B. Vì lớp ngoài vỏ trai được cấu tạo bằng tinh bột.

C. Vì phía ngoài vỏ trai là lớp sừng.

D. Vì lớp ngoài vỏ trai được cấu tạo bằng chất xơ.

Câu 2. Phát biểu nào sau đây về trai sông là sai?

A. Không có khả năng di chuyển.

B. Chân hình lưỡi rìu.

C. Hô hấp bằng mang.

D. Trai sông có 2 mảnh vỏ.

Câu 3. Ý nghĩa của việc bám vào da và mang cá của ấu trùng trai sông là

A. giúp bảo vệ ấu trùng không bị động vật khác ăn mắt.

B. giúp ấu trùng phát tán rộng hơn nhờ sự di chuyển tích cực của cá.

C. giúp ấu trùng tận dụng được nguồn dinh dưỡng trên da và mang cá.

D. Cả 3 phương án trên đều đúng.

Câu 4. Điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện nghĩa câu sau.

Vỏ trai sông gồm …(1)… gắn với nhau nhờ …(2)… ở …(3)….

A. (1): hai mảnh; (2): áo trai; (3): phía bụng

B. (1): hai mảnh; (2): cơ khép vỏ; (3): phía lưng

C. (1): hai mảnh; (2): bản lề; (3): phía lưng

D. (1): ba mảnh; (2): bản lề; (3): phía bụng

Câu 5. Phát biểu nào sau đây về trai sông là sai?

A. Trai sông là động vật lưỡng tính.

B. Trai cái nhận tinh trùng của trai đực qua dòng nước.

C. Phần đầu cơ thể tiêu giảm.

D. Ấu trùng sống bám trên da và mang cá.

Câu 6. Lớp xà cừ ở vỏ trai do cơ quan nào tiết ra tạo thành?

A. Lớp ngoài của tấm miệng.

B. Lớp trong của tấm miệng.

C. Lớp trong của áo trai.

D. Lớp ngoài của áo trai.

Câu 7. Ở nhiều ao đào thả cá, tại sao trai không thả mà tự nhiên có?

A. Vì ấu trùng trai thường sống trong bùn đất, sau một thời gian phát triển thành trai trưởng thành.

B. Vì ấu trùng trai bám vào mang và da cá, sau đó rơi xuống bùn phát triển thành trai trưởng thành.

C. Vì ấu trùng trai vào ao theo nước mưa, sau đó phát triển thành trai trưởng thành.

D. Cả A, B và C đều đúng.

Câu 8. Việc trứng phát triển thành ấu trùng trong mang của trai mẹ có ý nghĩa như thế nào?

A. Giúp ấu trùng tận dụng nguồn dưỡng khí và thức ăn dồi dào qua mang.

B. Giúp bảo vệ trứng và ấu trùng không bị các động vật khác ăn mất.

C. Giúp tăng khả năng phát tán của ấu trùng.

D. Cả A và B đều đúng.

Câu 9. Phương pháp tự vệ của trai là

A. tiết chất độc từ áo trai.

B. phụt mạnh nước qua ống thoát.

C. co chân, khép vỏ.

D. Cả A và C đều đúng.

Câu 10. Giai đoạn trứng phát triển thành ấu trùng trong mang của trai mẹ có ý nghĩa như thế nào?

A. Giúp ấu trùng tận dụng nguồn dưỡng khí và thức ăn dồi dào qua mang.

B. Giúp bảo vệ trứng và ấu trùng khỏi bị động vật khác ăn mất.

C. Giúp ấu trùng phát tán rộng.

D. A và B đúng.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

(mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

- Trai tự vệ bằng cách nào? Cấu tạo nào của trai đảm bảo cách tự vệ đó có hiệu quả?

- Dinh dưỡng của trai có ý nghĩa như thế nào đối với môi trường nước?

-Nhiều ao đào thả cá, trai không thả mà tự nhiên có, tại sao?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1. Thuộc ngành Thân mềm, với cơ thể là thân mềm và không có cơ quan tự vệ nên trai tự vệ bằng cách xây cho mình lớp vỏ vững chắc và màu vỏ giống màu môi trường sống để lẩn tránh kẻ thù.

2. Cách dinh dưỡng theo kiểu hút nước để lọc lấy vụn hữu cơ, động vật nguyên sinh, các dộng vật nhỏ khác có tác dụng lọc sạch môi trong nước. Ở những vùng nước ô nhiễm, khi lọc nước lấy thức ăn chúng cũng giữ lại nhiều chất độc trong cơ thể.

3. Vì ấu trùng trai thường bám vào mang và da cá. Vào ao cá, ấu trùng trai phát triển bình thường.

- Sưu tầm tranh ảnh và mẫu sống của 1 số đại diện thân mềm có ở địa phương.

- Mài mặt ngoài vỏ trai ngửi thấy có mùi khét, vì sao?

- Ngọc trai được hình thành như thế nào? Ở Việt Nam nghề nuôi trai lấy ngọc phát triển nhất ở đâu?

- Vai trò của trai sông với môi trường nước.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

NỘI DUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu một số đại diện. (16')

- GV yêu cầu HS quan sát kĩ h 19.1 đến 19.5 SGK đọc chú thích và nêu các đặc điểm đặc trưng của mỗi đại diện.

- GV nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV yêu cầu HS tìm các đặc điểm tương tự mà em đã gặp?

- Qua các đại diện GV yêu cầu HS rút ra nhận xét về:

+ Đa dạng loài?

+ Môi trường sống ?

+ Lối sống?

- HS quan sát kĩ 5 hình trong SGK tr.65 đọc chú thích thảo luận và rút ra các đặc điểm.

+ Ốc sên; sống trên cây, ăn lá. Cơ thể gồm 4 phần: đầu, thân, chân áo. Thở bằng phổi (thích nghi ở cạn)

+ Mực sống ở biển, vỏ tiêu giảm (mai mực). Cơ thể gồm 4 phần, di chuyển nhanh.

+ Bạch tuộc: Sống ở biển, mai lưng tiêu giảm, có 8 tua. Săn mồi tích cực.

+ Sò: 2 mảnh vỏ, có giá trị xuất khẩu.

- Các nhóm kể tên các đại diện có ở địa phương.

- Nhóm khác bổ sung.

- Các nhóm kể tên các đại diện có ở đia phương, các nhóm khác bổ sung.

- HS tự rút ra kết luận

I. Một số đại diện thân mềm.

- Thân mềm có số lượng loài rất lớn khoảng 70.000 loài.

- Môi trường sống đa dạng: ở cạn, nước ngọt, nước mặn, nước lợ.

- Chúng có lối sống phong phú: vùi lấp, bò chậm chạp và di chuyển tốc độ cao (bơi).

2: Một số tập tính ở thân mềm. (17')

- GV yêu cầu HS làm việc độc lập với SGK→ Vì sao thân mềm có nhiều tập tính thích nghi với lối sống?

- GV yêu cầu HS quan H19.6 SGK đọc chú thích, thảo luận:

+ Ốc sên tự vệ bằng cách nào ?

+ Ý nghĩa sinh học của tập tính đào lỗ đẻ trứng của ốc sên?

- GV điều khiển các nhóm thảo luận và chốt lại kiến thức đúng.

- GV yêu cầu HS quan sát H19.7 đọc chú thích thảo luận:

+ Mực săn mồi như thế nào?

+ Mực phun chất lỏng có màu đen để săn mồi hay tự vệ? Hoả mù mực che mắt động vật khác nhưng bản thân mực có nhìn rõ để trốn chạy không?

+ Vì sao người ta thường dùng ánh sáng để câu mực?

- GV chốt lại kiến thức.

- HS đọc thông tin trong SGK tr 66→ Nhờ hệ thần kinh phát triển làm cơ sở tập tính phát triển.

* Các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến

+ Tự vệ bằng cách thu mình trong vỏ

+ Đào lỗ đẻ trứng để bảo vệ trứng.

* Các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến.

- Đại diện nhóm phát biểu.

- Nhóm khác bổ sung.

II. Mét sè tËp t×nh cña th©n mÒm.

1. TËp tÝnh ë èc sªn:

- Đào lỗ đẻ trứng

- Tự vệ bằng cách thu mình trong vỏ

2. TËp tÝnh ë mùc:

- Săn mồi bằng cách rình vò mồi.

- Tự vệ bằng cách chạy trốn và phun hỏa mù (phun mực).

* KÕt luËn: HÖ thÇn kinh cña th©n mÒm ph¸t triÓn lµ c¬ së cho gi¸c quan vµ tËp tÝnh ph¸t triÓn thÝch nghi víi ®êi sèng.

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

NỘI DUNG

1: Cấu tạo vỏ. (8’)

- GV yêu cầu HS đọc thông tin và quan sát hình 20.1 và 20.2 cùng mẫu vật và trả lời câu hỏi.

+ Nêu đặc điểm cấu tạo vỏ ốc? Thân mềm có vỏ đơn giản là loại nào?

+ Xác định các bộ phận trên ốc sên đang bò?

+ Ghi chú thích vào hình 20.1.

+ Xác định vị trí các bộ phận trên vỏ ốc?

+ Ghi chú thích vào hình 20.2

- HS đọc thông tin SGK quan mẫu vật và trả lời câu hỏi.

- Cấu tạo gồm 3 lớp.

- Mai mực là vỏ có cấu tạo đơn giản nhất

- HS xác định trên mẫu vật.

- HS ghi chú thích và xác định các bộ phận.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

1. Cấu tạo vỏ:

- Vỏ ốc hình xoắn ốc, cấu tạo gồm 3 lớp:

+ Lớp sừng: ở ngoài

+ Lớp đá vôi: ở giữa.

+ Lớp xà cừ: ở trong cùng.

- Mai mực có cấu tạo đơn giản nhất chỉ còn lớp đá vôi (lớp giữa phát triển) phần còn lại tiêu giảm.

2: Cấu tạo ngoài. (10’)

- GV yêu cầu HS đoc thông tin SGK, quan sát hình 20.3 đến 20.5 đối chiếu với mẫu vật để nhận biết các bộ phận và ghi chú thích bằng số và hình.

- HS đọc thông tin SGK quan sát hình 20.3 đến 20.5 và đối chiếu với mẫu vật để nhận biết các bộ phận và ghi chú thích bằng số và hình.

2. Cấu tạo ngoài.

3: Cấu tạo trong. (10’)

GV yêu cầu HS đoc thông tin SGK.

- GV yêu cầu HS quan sát hình 20.6 SGK tr.70 đối chiếu với mẫu vật về cấu tạo trong của mực, nhận biết các bộ phận và ghi vào các ô trống sao cho t­ương ứng với vị trí trên hình vẽ.

1. Áo.

2. Mang.

3. Khuy cài áo.

4. Tua dài.

5. Miệng.

6. Tua ngắn.

7. Phễu phụt nư­ớc.

8. Hậu môn.

9. Tuyến sinh dục.

- GV đư­a ra đáp án yêu cầu HS đối chiếu

- GV yêu cầu HS làm vào vở bài tập.

- HS đọc thông tin SGK quan sát và quan sát hình 20.6 SGK tr.70 đối chiếu với mẫu vật và ghi chú thích vào vở.

- HS điền vào theo tranh.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

- HS đối chiếu sửa sai vào vở bài tập.

3. Cấu tạo trong:

- Cấu tạo trong của trai sông gồm:

1. Áo.

2. Mang.

3. Khuy cài áo.

4. Tua dài.

5. Miệng.

6. Tua ngắn.

7. Phễu phụt nư­ớc.

8. Hậu môn.

9. Tuyến sinh dục.

4. Thu hoạch.(8’)

- GV yêu cầu HS hoàn thành bảng thu hoạch.

- GV nhận xét và hoàn thiện kiến thức.

- HS hoàn thành bảng thu hoạch.

- HS điền vào bảng.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

4. Thu hoạch

TT

Động vật có đặc điểm t­ương ứng

Đặc điểm cần quan sát

Ốc

Trai

Mực

1

Số lớp cấu tạo vỏ

3

3

1

2

Số chân( hay tua)

1

1

10

3

Số mắt

2

Không

2

4

Có giác bám

Không

Không

Có

5

Có lông trên tấm miệng

Không

Có

Không

6

Dạ dày, ruột, gan, túi mực

Có

Có

Có

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Ngành thân mềm có số loài rất lớn, có cấu stạo và lối sống phong phú . Bài học hôm nay sẽ giúp sẽ tìm hiểu đặc điểm và vai trò của thân mềm.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: sự đa dạng của ngành thân mềm. Trình bày đ­ợc đặc điểm chung và ý nghĩa thực tiễn của ngành thân mềm.

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm chung. (20’)

- GV yêu cầu HS đọc thông tin quan sát H 21 và H19 SGK thảo luận:

+ Nêu cấu tạo chung của thân mềm ?

+ Lựa chọn các cụm từ để hoàn thành bảng 1?

- GV treo bảng phụ gọi HS lên làm bài tập.

- GV chốt lại bằng bảng chuẩn kiến thức .

- HS quan sát hình ghi nhớ kiến thức

- Các nhóm thảo luận thống nhất ý kiến điền vào bảng

- Đại diện nhóm lên điền các cụm từ vào bảng 1 các nhóm khác nhận.

I. Tìm hiểu đặc điểm chung

Các đặc

điểm

Đại diện

Nơi sống

Lối sống

Kiểu vỏ đá vôi

Đặc điểm cơ thể

Khoang áo phát triển

Thân mềm

Không phân đốt

Phân đốt

1- Trai sông

Ở n­ước ngọt

Vùi lấp

2 mảnh vỏ

×

×

×

2- Sò

Ở n­ước lợ

Vùi lấp

2 mảnh vỏ

×

×

×

3- Ốc sên

Ở cạn

Bò chậm chạp

1 vỏ xoắn ốc

×

×

×

4- Ốc vặn

Ở n­ước ngọt

Bò chậm chạp

1 vỏ xoắn ốc

×

×

×

5- Mực

Ở biển

Bơi nhanh

Vỏ tiêu giảm

×

×

×

- Từ bảng trên GV yêu cầu HS thảo luận:

+ Nhận xét sự đa dạng của thân mềm

+ Nêu đặc điểm chung của thân mềm

- GV chốt lại kiến thức.

- HS nêu đ­ược :

+ Đa dạng:

• Kích thức.
• Cấu tạo
• Cơ thể.
• Môi tr­ờng sống.
• Tập tính.

+ Đặc điểm chung: cấu tạo cơ thể.

- Kết luận: Đặc điểm chung của thân mềm:

+ Thân mềm không phân đốt có vỏ đá vôi.

+ Có khoang áo phát triển.

+ Hệ tiêu hóa phân hóa.

2: Vai trò của thân mềm. (13’)

- GV yêu cầu HS làm bài tập bảng 2 tr.72 SGK.

- GV gọi HS hoàn thành bảng.

- GV chốt lại kiến thức sau đó cho HS thảo luận

+ Ngành thân mềm có vai trò gì?

+ Nêu ý nghĩa của vỏ thân mềm?

- GV nhận xét, bổ sung.

- HS dựa vào kiến thức trong ch­ơng và vốn sống để hoàn thành bảng 2

-1 HS lên làm bài tập lớp bổ sung.

- HS thảo luận rút ra lợi ích và tác hại của thân mềm.

II. Vai trò của thân mềm.

* Lợi ích :

- Làm thực phẩm cho ng­ười

- Nguyên liệu xuất khẩu.

- Làm thức ăn cho động vật.

- Làm sạch môi tr­ường nước.

- Làm đồ trang sức, trangtrí.

* Tác hại: Là vật trung gian truyền bệnh, ăn hại cây trồng.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Thân mềm có thể gây hại như thế nào đến đời sống con người?

A. Làm hại cây trồng.

B. Là vật trung gian truyền bệnh giun, sán.

C. Đục phá các phần gỗ và phần đá của thuyền bè, cầu cảng, gây hại lớn cho nghề hàng hải.

D. Cả A, B và C đều đúng.

Câu 2: Hóa thạch của một số vỏ ốc, vỏ sò có ý nghĩa thực tiễn như thế nào?

A. Làm đồ trang sức.

B. Có giá trị về mặt địa chất.

C. Làm sạch môi trường nước.

D. Làm thực phẩm cho con người.

Câu 3: Những loài trai nào sau đây đang được nuôi để lấy ngọc?

A. Trai cánh nước ngọt và trai sông.

B. Trai cánh nước ngọt và trai ngọc ở biển.

C. Trai tượng.

D. Trai ngọc và trai sông.

Câu 4: Phát biểu nào sau đây về ngành Thân mềm là sai?

A. Thân mềm.

B. Hệ tiêu hóa phân hóa.

C. Không có xương sống.

D. Không có khoang áo.

Câu 5: Điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện nghĩa câu sau:

Ốc vặn sống ở …(1)…, có một vỏ xoắn ốc, trứng phát triển thành con non trong …(2)… ốc mẹ, có giá trị thực phẩm.

A. (1): nước mặn; (2): tua miệng

B. (1): nước lợ; (2): khoang áo

C. (1): nước ngọt; (2): khoang áo

D. (1): nước lợ; (2): tua miệng

Câu 6: Phát biểu nào sau đây khi nói về ý nghĩa thực tiễn của ngành Thân mềm là sai?

A. Là vật chủ trung gian truyền bệnh ngủ.

B. Làm sạch môi trường nước.

C. Có giá trị về mặt địa chất.

D. Làm thức ăn cho các động vật khác.

Câu 7: Trai sông và ốc vặn giống nhau ở đặc điểm nào dưới đây?

A. Nơi sinh sống.

B. Khả năng di chuyển.

C. Kiểu vỏ.

D. Cả A, B và C đều đúng.

Câu 8: Trong các đặc điểm sau, đặc điểm nào không có ở các đại diện của ngành Thân mềm?

A. Có vỏ đá vôi.

B. Cơ thể phân đốt.

C. Có khoang áo.

D. Hệ tiêu hoá phân hoá.

Câu 9: Vỏ của một số thân mềm có ý nghĩa thực tiễn như thế nào?

A. Có giá trị về xuất khẩu.

B. Làm sạch môi trường nước.

C. Làm thực phẩm.

D. Dùng làm đồ trang trí.

Câu 10: Mai của mực thực chất là

A. khoang áo phát triển thành.

B. tấm miệng phát triển thành.

C. vỏ đá vôi tiêu giảm.

D. tấm mang tiêu giảm.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu:

Vận dụng các kiến thức vừa học quyết các vấn đề học tập và thực tiễn.

b. Nội dung

Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: HS vận dụng các kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ đặt ra.

d. Tổ chức thực hiện:

GV sử dụng phương pháp vấn đáp tìm tòi, tổ chức cho học sinh tìm tòi, mở rộng các kiến thức liên quan.

1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành nhiều nhóm

( mỗi nhóm gồm các HS trong 1 bàn) và giao các nhiệm vụ: thảo luận trả lời các câu hỏi sau và ghi chép lại câu trả lời vào vở bài tập

1.Nêu các đặc điểm chung của thân mềm

2.Vì sao khoa học lại xếp con mực bơi nhanh cùng ngành với con ốc sên bò chậm chạp?

2. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập:

- GV gọi đại diện của mỗi nhóm trình bày nội dung đã thảo luận.

- GV chỉ định ngẫu nhiên HS khác bổ sung.

- GV kiểm tra sản phẩm thu ở vở bài tập.

- GV phân tích báo cáo kết quả của HS theo hướng dẫn dắt đến câu trả lời hoàn thiện.

1. Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS xem lại kiến thức đã học, thảo luận để trả lời các câu hỏi.

2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời.

- HS nộp vở bài tập.

- HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện.

1. Đặc điểm chung là: thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hóa phân hóa và cơ quan di chuyển thường đơn giản.

2. Vi chúng đều có đặc điểm chung là: thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hóa phân hóa và cơ quan di chuyển thường đơn giản

Ở các chợ và vùng biển địa phương em có các loài thân mềm nào được bán làm thực phẩm? Loài nào có giá trị xuất khẩu?

Trả lời:

   Các loài thân mềm được bán làm thực phẩm là: trai, hến, sò, mực, bạch tuộc,…

   Loài có giá trị xuất khẩu: mực, bạch tuộc, sò huyết, bài ngư,…

    Vi chúng đều có đặc điểm chung là: thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hóa phân hóa và cơ quan di chuyển thường đơn giản

N¨ng lùc chung

N¨ng lùc chuyªn biÖt

- Năng lực phát hiện vấn đề

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác

- Năng lực tự học

- N¨ng lùc sö dông CNTT vµ TT

- Năng lực kiến thức sinh học

- Năng lực thực nghiệm

- Năng lực nghiên cứu khoa học

HOẠT ĐỘNG GV

HOẠT ĐỘNG HS

NỘI DUNG

Cho Hs quan sát trực tiếp con tôm

Chân khớp là một ngành có số loài lớn , chiếm tới 2/3 số loài hiện biết. Gọi là chân khớp vì chúng có các phần phụ phân đốt khớp động với nhau. Ngành chân khớp có 3 lớp lớn : Giáp xác( Đại diện là tôm sông) hình nhện( đại diện là nhện) và sâu bọ ( đại diện là châu chấu). Vậy cụ thể như thế náo? Ta vào nội dung bài hôm nay:hôm nay.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

a) Mục tiêu: - Hiểu đượcmục đích và ý nghĩa của kiến thức phần cơ thể người.

- Xác định được vị trí con người trong Giới động vật

b) Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động cá nhân, nhóm hoàn thành yêu cầu học tập.

c) Sản phẩm: Trình bày được kiến thức theo yêu cầu của GV.

d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm.

1: Cấu tạo ngoài và di chuyển. (13’)

* Vỏ cơ thể

- GV hướng dẫn HS quan sát mẫu tôm, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi:

- Cơ thể tôm gồm mấy phần?

- Nhận xét màu sắc vỏ tôm?

-Yêu cầu HS bóc một vài khoanh vỏ, nhận xét độ cứng?

- GV chốt lại kiến thức.

- GV cho HS quan sát tôm sống ở các địa điểm khác nhau, giải thích ý nghĩa hiện tượng tôm có màu sắc khác nhau (màu sắc môi trường ⭢ tự vệ).

- Khi nào vỏ tôm có màu hồng?

* Các phần phụ và chức năng

- GV yêu cầu HS quan sát tôm theo các bước:

+ Quan sát mẫu, đối chiếu hình 22.1 SGK, xác định tên, vị trí phần phụ trên con tôm sông.

+ Quan sát tôm hoạt động để xác định chức năng phần phụ.

- GV yêu cầu HS hoàn thành bảng 1 trang 75 SGK.

- GV treo bảng phụ gọi HS dán các mảnh giấy rời.

- Gọi HS nhắc lại tên, chức năng các phần phụ.

* Di chuyển

- Tôm có những hình thức di chuyển nào?

- Hình thức nào thể hiện bản năng tự vệ của tôm?

- Các nhóm quan sát mẫu theo hướng dẫn, đọc thông tin SGK trang 74, 75 thảo luận nhóm thống nhất ý kiến.

- Đại diện nhóm phát biểu, các nhóm khác bổ sung, rút ra đặc điểm cấu tạo vỏ cơ thể.

- Các nhóm quan sát mẫu theo hướng dẫn, ghi kết quả quan sát ra giấy.

- Các nhóm thảo luận điền bảng 1.

- Đại diện nhóm hoàn thành trên bảng phụ.

- Lớp nhận xét, bổ sung

- HS suy nghĩ, vận dụng kiến thức và trả lời

I.Cấu tạo ngoài và di chuyển

1. Vỏ cơ thể:

- Cơ thể gồm 2 phần: đầu - ngực và bụng.

- Vỏ:

+ Cấu tạo bằng Kitin ngấm canxi => cứng có tác dụng che chở và là chỗ bám cho cơ.

+ Có chứa các sắc tố giúp tôm có màu sắc của môi trường.

2. Các phần phụ và chức năng:

* Cơ thể tôm sông gồm:

- Đầu ngực:

+ Mắt, râu định hướng phát hiện mồi.

+ Chân hàm: giữ và xử lí mồi.

+ Chân ngực: bò và bắt mồi.

- Bụng:

+ Chân bụng: bơi, giữ thăng bằng, ôm trứng (con cái).

+ Tấm lái: lái, giúp tôm bơi giật lùi.

3. Di chuyển:

- Có 3 cách:

+ Bò

+ Bơi: tiến, lùi.

+ Nhảy.

2: Dinh dưỡng.(10’)

- GV cho HS thảo luận các câu hỏi:

- Tôm kiếm ăn vào thời gian nào trong ngày? Thức ăn của tôm là gì?

- Vì sao người ta dùng thính thơm để làm mồi cất vó tôm?

- GV cho HS đọc thông tin SGKvà chốt lại kiến thức.

- Các nhóm thảo luận, tự rút ra nhận xét.

II. Dinh dưỡng:

- Tiêu hoá:

+ Tôm ăn tạp, hoạt động về đêm.

+ Thức ăn được tiêu hoá ở dạ dày, hấp thụ ở ruột.

- Hô hấp: thở bằng mang.

- Bài tiết: qua tuyến bài tiết.

3: Sinh sản. (10’)

- GV yêu cầu HS quan sát tôm, phân biệt tôm đực và tôm cái.

- Thảo luận và trả lời:

- Tôm mẹ ôm trứng có ý nghĩa gì?

- Vì sao ấu trùng tôm phải lột xác nhiều lần để lớn lên?

- HS quan sát tôm.

- HS thảo luận nhóm và trả lời.

- HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ sung.

III. Sinh sản:

- Tôm phân tính:

+ Con đực: càng to

+ Con cái: ôm trứng.

- Lớn lên qua lột xác nhiều lần.

HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10')

a. Mục tiêu: Củng cố, luyện tập kiến thức vừa học.

b. Nội dung: Dạy học trên lớp, hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân.

c. Sản phẩm: Bài làm của học sinh, kĩ năng giải quyết nhiệm vụ học tập.

d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ.

Câu 1: Tấm lái ở tôm sông có chức năng gì?

A. Bắt mồi và bò.

B. Lái và giúp tôm bơi giật lùi.

C. Giữ và xử lí mồi.

D. Định hướng và phát hiện mồi.

Câu 2: Tập tính ôm trứng của tôm mẹ có ý nghĩa như thế nào?

A. Giúp trứng tận dụng ôxi từ cơ thể mẹ.

B. Bảo vệ trứng khỏi kẻ thù.

C. Giúp phát tán trứng đi nhiều nơi.

D. Giúp trứng nhanh nở.

Câu 3: Các sắc tố trên vỏ tôm sông có ý nghĩa như thế nào?

A. Tạo ra màu sắc rực rỡ giúp tôm đe dọa kẻ thù.

B. Thu hút con mồi lại gần tôm.

C. Là tín hiệu nhận biết đực cái của tôm.

D. Giúp tôm ngụy trang để lẩn tránh kẻ thù.

Câu 4: Tại sao trong quá trình lớn lên, ấu trùng tôm phải lột xác nhiều lần?

A. Vì lớp vỏ mất dần canxi, không còn khả năng bảo vệ.

B. Vì chất kitin được tôm tiết ra phía ngoài liên tục.

C. Vì lớp vỏ cứng rắn cản trở sự lớn lên của tôm.

D. Vì sắc tố vỏ ở tôm bị phai, nếu không lột xác thì tôm sẽ mất khả năng nguỵ trang.

Câu 5: Phát biểu nào sau đây về tôm sông là sai?

A. Là động vật lưỡng tính.

B. Phần đầu và phần ngực gắn liền nhau.

C. Phát triển qua giai đoạn ấu trùng.

D. Vỏ được cấu tạo bằng kitin, có ngấm thêm canxi.

Câu 6: Điền từ/cụm từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện nghĩa của câu sau:

Tôm dùng đôi càng để bắt mồi, các …(1)… nghiền nát thức ăn, thức ăn qua miệng và hầu, sau đó được tiêu hóa ở …(2)… nhờ enzim từ …(3)… tiết vào và được hấp thụ ở …(4)….

A. (1): chân hàm; (2): ruột; (3): tụy; (4): ruột tịt

B. (1): chân hàm; (2): dạ dày; (3): gan; (4): ruột

C. (1): chân ngực; (2): dạ dày; (3): tụy; (4): ruột

D. (1): chân ngực; (2): ruột; (3): gan; (4): ruột tịt

Câu 7: Tuyến bài tiết của tôm sông nằm ở

A. đỉnh của đôi râu thứ nhất.

B. đỉnh của tấm lái.

C. gốc của đôi râu thứ hai.

D. gốc của đôi càng.

Câu 8: Chân hàm ở tôm sông có chức năng gì?

A. Bắt mồi và bò.

B. Giữ và xử lý mồi.

C. Bơi, giữ thăng bằng và ôm trứng.

D. Lái và giúp tôm giữ thăng bằng.

Câu 9: Vỏ tôm được cấu tạo bằng

A. kitin.B. xenlulôzơ.C. keratin.D. collagen.

Câu 10: Ở tôm sông, bộ phận nào có chức năng bắt mồi và bò?

A. Chân bụng.B. Chân hàm.C. Chân ngực.D. Râu.

Đáp án

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

a. Mục tiêu: