Giáo án môn văn lớp 7 cánh diều học kỳ 2

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài 6

1. Phạm Thị Kim Dung

THCS và THPT Tạ Quang Bửu – Hai Bà Trưng - HN

0336032445

2. Nguyễn Thu Thanh

Trường THCS Đa Tốn Gia Lâm Hà Nội

0982470093

3. Phạm Thị Tươi

THCS Hoàng Diệu – Thái Bình

0977948099

4. Hoàng Bích Xuân

Trường THCS Xuân Thu – Sóc Sơn - Hà Nội

0982545142

5. Trần Thị Phương Anh

Đồng Tiến Phổ Yên, Thái Nguyên

0984889160

6. Phạm Thị Lâm

THCS Trới, Hoành Bồ, Hạ Long, Quảng Ninh

0967 678 556

I. Tìm hiểu chung

Mục tiêu: Nắm được những kiến thức cơ bản về thể loại truyện ngụ ngôn.

Nội dung: HS trả lời, hoạt động cá nhân.

- GV sử dụng kĩ thuật chia sẻ nhóm đôi.

- HS dựa vào phần Kiến thức ngữ văn để hoàn thành nhiệm vụ nhóm.

Sản phẩm:

- Câu trả lời cá nhân trình bày được một số nét cơ bản về truyện ngụ ngôn.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* Bước 1: Giao nhiệm vụ:

- GV giao nhiệm vụ: Têu cầu HS đọc phần Kiến thức ngữ văn trong SGK trang 03 để nêu những hiểu biết về thể loại truyện ngụ ngôn.

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS đọc phần Kiến thức ngữ văn trong SGK trang 03 và tái hiện kiến thức trong phần đó.

* Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trình bày cá nhân.

- Các HS khác nhận xét.

- GV nhận xét và chuẩn kiến thức.

- GV chiếu cho HS xem một số hình ảnh về thế giới truyện ngụ ngôn.

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

* Bước 4: Kết luận, nhận định

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức trên các slide và chuyển dẫn sang mục sau.

Ngụ: Hàm chứa ý kín đáo

Ngôn: Lời nói.

=> Ngụ ngôn: Nguyên nghĩa là lời nói có ngụ ý, tức lời nói có ý kín đáo để người đọc, người nghe tự suy ra mà hiểu

1. Truyện ngụ ngôn:

- Truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần.

- Có ngụ ý.

- Mục đích: mượn chuyện loài vật để kín đáo nói chuyện con người -> khuyên nhủ, răn dạy những bài học cho con người trong cuộc sống.

I. TÌM HIỂU CHUNG (…’)

Mục tiêu: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, nhân vật, vần, nhịp, hình ảnh, ...); nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, bài học, ... của truyện ngụ ngôn.

Nội dung:

GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP

(1) GV hướng dẫn cách đọc: Đọc rõ ràng, rành mạch, thể hiện được sự ngông nghênh, kiêu ngạo của ếch, xen chút hài hước; chú ý chỉ dẫn đọc màu vàng bên phải mỗi phần.

- 2 HS đọc

- Nhận xét cách đọc của HS; trả lời hộp chỉ dẫn màu vàng bên phải.

- Tìm hiểu chú thích SGK.

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

* Bước 1: Giao nhiệm vụ:

- GV giao nhiệm vụ:

+ Nêu những sự kiện chính của truyện.

+ Hãy kể tóm tắt truyện từ 5-7 câu?

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận.

- GV quan sát, khích lệ HS.

* Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ Tổ chức trao đổi, trình bày nội dung đã thảo luận.

+ HS nhận xét lẫn nhau.

* Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV tổng hợp ý kiến, chốt kiến thức:

- Ếch sống lâu ngày trong giếng

- Tiếng kêu của nó làm các con vật nhỏ bé hoảng sợ.

- Nó tưởng trời chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể.

- Trời mưa làm nước dềnh lên đưa ếch ra ngoài

- Nó nghênh ngang coi thường xung quanh

- Cuối cùng bị con trâu dẫm bẹp.

(2) Nêu bố cục của văn bản? Có thể chia theo cách khác?

- HS phát biểu ý kiến.

- Tổ chức cho HS trao đổi ý kiến, nhận xét, bổ sung?

- GV tổng hợp ý kiến, kết luận.

THẢO LUẬN CẶP ĐÔI

* Bước 1: Giao nhiệm vụ.

- GV giao nhiệm vụ:

+ Xác định thể loại của truyện?

+ Truyện kể về nhân vật nào?

+ Xác định ngôi kể và thứ tự kể của truyện?

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức cho HS thảo luận.

+ GV quan sát, khích lệ HS.

* Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ Tổ chức trao đổi, trình bày nội dung đã thảo luận.

+ HS nhận xét lẫn nhau.

* Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV tổng hợp ý kiến, chốt kiến thức.

2. Tác phẩm

a) Đọc và tóm tắt

- Đọc

- Tóm tắt

b) Bố cục văn bản:

- Chia 2 phần.

- Phần 1: Từ đầu ... chúa tể -> Cuộc sống của ếch khi ở trong giếng.

- Phần 2: Còn lại -> Cuộc sống của ếch khi ra khỏi giếng

c) Thể loại, nhân vật , ngôi kể, thứ tự kể

- Thể loại: truyện ngụ ngôn.

- Nhân vật chính: con ếch

- Ngôi kể thứ ba.

- Thứ tự: kể xuôi.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Câu chuyện của ếch

Mục tiêu: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, nhân vật, vần, nhịp, hình ảnh, ...); nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, bài học, ... của truyện ngụ ngôn.

Nội dung:

GV sử dụng phiếu học tập để hướng dẫn học sinh tìm hiểu.

HS suy nghĩ và làm việc cá nhân hoàn thành phiếu học tập, làm việc nhóm để tìm hiểu văn bản.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Nhóm 1, 2: Hoàn thành phiếu học tập số 1

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- H trao đổi phiếu học tập, nhận xét, bổ sung cho nhau.

* Bước 3: Báo cáo thảo luận

GV yêu cầu một vài HS trình bày phiếu học tập.

HS trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

* Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

a. Ếch ở trong giếng:

- Hoàn cảnh sống: xung quanh ếch chỉ có vài con cua, ốc, nhái ...

-> Môi trường sống nhỏ bé, hạn hẹp.

- Hành động: Hàng ngày, ếch cất tiếng kêu ồm ộp làm vang động cả giếng khiến các con vật nhỏ bé hoảng sơ.

- Tính cách: Ếch cứ tưởng bầu trời chỉ bé bằng cái vung còn nó thì oai như một vị chúa tể.

-> Tầm nhìn, sự hiểu biết hạn chế và nông cạn.

-> Thái độ chủ quan, kiêu ngạo ...

* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Nhóm 3, 4: Hoàn thành phiếu học tập số 2

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- H trao đổi phiếu học tập, nhận xét, bổ sung cho nhau.

* Bước 3: Báo cáo thảo luận

- GV yêu cầu một vài HS trình bày phiếu học tập.

- HS trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

* Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

b. Ếch ra ngoài giếng:

- Hoàn cảnh sống: ếch ra bên ngoài giếng.

-> Môi trường sống thay đổi, rộng lớn.

- Hành động: Ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi và cất tiếng kêu ồm ộp.

- Tính cách: Vẫn nghênh ngang, kiêu ngạo.

-> Thái độ vẫn chủ quan ...

? Thái độ sống ấy khiến ếch phải chịu hậu quả gì?

- Nó đi lại nghênh ngang đi lại khắp nơi, chả thèm để ý đến xung quanh và bị trâu giẫm bẹp.

c. Kết quả:

* Bước 1: Giao nhiệm vụ:

- Kĩ thuật: Khăn phủ bàn.

- Thời gian: 3 phút

? Theo em nguyên nhân nào khiến ếch có kết cục bi thảm như vậy?

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận, thực hiện nhiệm vụ. t

* Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trình bày, nhận xét cho nhau.

* Bước 4: Kết luận, nhận định.

- GV chốt

- Trời mưa to hay con trâu đi qua không phải là nguyên nhân chính dẫn đến cái chết của ếch.

- Nguyên nhân của kết cục bi thảm đó là vì: Rời khỏi môi trường sống quen thuộc nhưng ếch lại không thận trọng. Nó vốn rất kiêu ngạo, nên chủ quan, nghênh ngang, nhâng nháo, chẳng thèm nhìn, chẳng thèm để ý xung quanh. Nghĩa là ếch vẫn cứ coi trời bằng vung như hồi ở trong giếng cạn.

GV: Cái chết của ếch là tất nhiên, khó tránh, không trước thì sau. Đó là kết quả của lối sống kiêu căng, hợm hĩnh nhưng hết sức ngu dốt, ngớ ngẩn. Ếch và những ai có lối sống như ếch thật đáng giận nhưng cũng thật đáng thương.

d. Nguyên nhân dẫn đến cái chết của ếch:

- Nguyên nhân khách quan: trời mưa to... con trâu đi qua...

- Nguyên nhân chủ quan: kiêu ngạo nên chủ quan.

-> Đó là kết quả của lối sống kiêu căng, hợm hĩnh nhưng hết sức ngu dốt, ngớ ngẩn.

2. Bài học nhận thức

* Bước 1: Giao nhiệm vụ

- Hình thức: Thảo luận nhóm đôi.

- Thời gian: 2 phút.

? Từ cách sống và cái chết của ếch, em hãy nêu ra những bài học có thể rút ra từ truyện này? Theo em, đâu là bài học chính của câu chuyện?

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS suy nghĩ, trả lời.

* Bước 3: Báo cáo, thảo luận.

* Bước 4: Kết luận, nhận định

GV: Những bài học trên có ý nghĩa nhắc nhở và khuyên bảo tất cả mọi người ở mọi lĩnh vực, nghề nghiệp, công việc cô thể ở nhiều hoàn cảnh khác nhau.Ý nghĩa của những bài học mà truyện ngô ngôn này nêu ra là rất rộng.

- Hoàn cảnh sống hạn hẹp sẽ ảnh hưởng đến nhận thức về chính mình và thế giới xung quanh.

- Không được chủ quan, kiêu ngạo, coi thường những đối tượng xung quanh.

- Dù môi trường, hoàn cảnh sống có giới hạn, khó khăn hay thay đổi vẫn phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình bằng nhiều hình thức khác nhau. Phải biết những hạn chế của mình, để cố gắng mở rộng tầm hiểu biết, phải nhìn xa trông rộng.

III. TỔNG KẾT (…’)

Mục tiêu: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, nhân vật, vần, nhịp, hình ảnh, ...); nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, bài học, ... của truyện ngụ ngôn.

Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm và báo cáo sản phẩm.

Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* Bước 1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm theo bàn.

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm:

? Khái quát nội dung, ý nghĩa văn bản?

? Em thấy con ếch này có gần gũi không? Có mang đặc điểm tính cách giống con người không?

? Truyện kể về con ếch nhưng ở đây có rất nhiều chi tiết ẩn dụ, tượng trưng. Em hãy chỉ ra điều đó?

? Truyện phê phán đối tượng nào và khuyên chúng ta điều gì?

+ Từ đó em rút ra cách để đọc hiểu một văn bản truyện ngụ ngôn, chúng ta cần lưu ý điều gì?

* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

* Bước 3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

* Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Nhận xét và chốt sản phẩm lên Slide

- Đọc phần Kiến thức ngữ văn để hiểu khái niệm Truyện ngụ ngôn.

- Khi đọc truyện cần chú ý:

+ Truyện kể về nhân vật nào? Ai là nhân vật chính?

+ Bối cảnh của truyện có gì độc đáo?

+ Truyện nêu lên được bài học gì? Bài học ấy có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay và với bản thân em?

1. Nghệ thuật

- Cách kể chuyện ngắn gọn, tình huống bất ngờ hài hước kín đáo.

- Miêu tả phù hợp với thực tế, xây dựng hình tượng nhân vật gần gũi với đời sống.

- Phép nhân hoá, ẩn dụ tượng trưng; Cách nói bằng ngụ ngôn, giáo huấn tự nhiên đặc sắc.

2. Nội dung

* Nội dung: Truyện kể về cuộc sống của một chú ếch kiêu ngạo khi ở trong giếng chỉ coi trời bằng vung, đến khi ra ngoài không thèm để ý xung quanh nên bị con trâu giẫm bẹp.

- Phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà huyênh hoang.

- Khuyên chúng ta cần cố gắng mở rộng tầm hiểu biết. Không được chủ quan, kiêu ngạo.

3. Cách đọc văn bản

Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Đáp án

B

C

D

C

C

D

D

B

A

C

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Gọi HS xung phong kể một cầu chuyện ngắn hoặc sự việc để lại bài học sâu sắc về cuộc sống, yêu cẩu HS nói rõ bài học đã rút ra được; có thể mời HS khác rút ra bài học cho bản thân từ cầu chuyện bạn kể.

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động cá nhân.

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 1 -2 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

Câu trả lời của
mỗi cá nhân HS
(tuỳ theo hiểu biết và trải nghiệm của
bản thân).

I. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN (15’)

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

1. Đọc – tóm tắt

- Hướng dẫn đọc nhanh.

+ Đọc giọng to, rõ ràng và lưu loát.

+ Thể hiện rõ lời thoại của các nhân vật (nhấn mạnh vào những từ ngữ trong lời các nhân vật và từ ngữ thể hiện thái độ và hành động của nhân vật chính).

- Hướng dẫn cách đọc chậm (đọc theo thẻ).

+ Đọc thẻ trước, viết dự đoán ra giấy.

+ Đọc văn bản và đối chiếu với sản phẩm dự đoán.

- Cho HS quan sát tranh, yêu cầu HS sắp xếp theo đúng trình tự diễn ra trong truyện rồi kể tóm tắt.

2. Tìm hiểu chung

GV yêu cầu HS dựa vào phiếu học tập số 1 (đã chuẩn bị ở nhà) và cho biết thể loại, ngôi kể, nhân vật , bố cục.

Phiếu học tập số 1

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc và tóm tắt.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi; quan sát tranh, sắp xếp theo cốt truyện.

2. Trả lời câu hỏi theo PHT.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Kể tóm tắt truyện, trả lời các câu hỏi trong PHT.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái đọc tập và sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Đọc - tóm tắt

- Cách đọc

- Tóm tắt

Truyện kể về một người thợ mộc bỏ hết vốn liếng mua gỗ về đề đẽo cày bán. Khi anh thực hiện công việc có nhiều người góp ý. Mỗi lần nghe người khác góp ý, anh ta lại sửa cái cày của mình. Cuối cùng anh làm những cái cày rất to phải sức voi mới kéo được. Kết cục anh chẳng bán được cái cày nào , vốn liếng cũng hết sạch.

2. Tìm hiểu chung

- Thể loại: truyện ngụ ngôn

- Nhân vật chính: người thợ mộc

- Ngôi kể: ngôi thứ ba

- Bố cục: 3 phần

+ P1 (đoạn 1): Bối cảnh của người thợ mộc

+ P2 (đoạn 2): Công việc đẽo cày của anh thợ mộc

+ P3 (đoạn 3): Kết quả của việc đẽo cày

II. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI (44’)

1. Câu chuyện đẽo cày của anh thợ mộc (5’)

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về hoàn cảnh của người thợ mộc

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Hãy tóm tắt bối cảnh của truyện “Đẽo cày giữa đường”.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS Đọc thầm đoạn 1 để tìm câu trả lời.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV: Gọi HS trả lời.

HS trả lời câu hỏi; HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

a. Hoàn cảnh của người thợ mộc (5’)

Một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu việc đẽo cày của người thợ mộc

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Hỏi: Ở đoạn 2, người thợ mộc hành động như thế nào sau mỗi lần góp ý? Từ đó em hãy nhận xét về tính cách của nhân vật.

Gv yêu cầu hs hoạt động nhóm.

- Chia nhóm 4-6 hs.

- Phát phiếu học tập và giao nhiệm vụ cho các nhóm.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

GV: quan sát, thẽo dõi hs thực hiện nhiệm vụ.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm cặp đôi khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các cặp đôi.

GV nhấn mạnh cho HS phải nắm được trọn vẹn cả ba lần phản ứng trong cầu chuyện (hai lần “cho la phải” rồi đẽo cày theo kích cỡ mới, và một lần ‘liền đẽo ngay” mà không có suy nghĩ, tìm hiểu, cần nhắc). Phản ứng ấy được chính người thợ mộc tự hiểu ra là sai lầm, biết rằng “dễ nghe người là dại” (không có sự suy xét, đánh giá đúng/ sai, không tìm hiểu thực tế mà chỉ nghe và tin một cách mù quáng), để đến nỗi “quá muộn rồi, không sao chữa được nữa”.

GV cẩn hướng dẫn HS chú ý từ ngữ được dùng trong VB để thể hiện mức độ “dại” của người thợ mộc: lần 1 cho là phải - đẽo, lần 2 cho là phải - lại đẽo, lẩn 3 liền đẽo ngay.
– GV liên hệ thực tế, nhấn mạnh cách nhìn
nhận, đánh giá con người trong cuộc sống.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

b. Việc đẽo cày của người thợ mộc

- Có rất nhiều người xem anh ta đẽo cày và mỗi người góp một ý khác nhau:

+ Lần 1: Phải đẽo cao, to mới dễ cày.

-> Cho là phải – đẽo

+ Lần 2: Phải đẽo nhỏ, thấp hơn.

-> Cho là phải – đẽo

+ Lần 3: Phải đẽo to gấp đôi, gấp ba cho voi cày.

-> Liền đẽo ngay

- Mỗi người góp một ý, anh thợ mộc đều cho là phải, thấy có lí và làm theo.

=> Anh thợ mộc không có chính kiến của bản thân mình, luôn bị động, thay đổi theo ý của người khác.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu kết quả của việc đẽo cày của người thợ mộc

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Hỏi:

+ Kết quả việc đẽo cày của người thợ mộc là gì?

+ Tìm câu hành ngữ liên quan đến câu chuyện đẽo cày này.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: làm việc cá nhân.

GV:

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm cặp đôi khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

c. Kết quả của việc đẽo cày

- Anh ta bày đầy hàng ra nhưng không ai mua.

- Tất cả gỗ đẽo đều hỏng hết.

- Vốn liếng đi đời nhà ma.

=> Anh thợ mộc hết vốn liếng, không đạt được kết quả mong muốn.

2. Bài học

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Hỏi: Theo em, có thể rút ra những bài học nào từ câu chuyện này? Ý nghĩa chính của thành ngữ đẽo cày giữa đường là gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS HS hoạt động cặp đôi tìm câu trả lời

GV hướng dẫn HS tìm chi tiết (nếu cần).

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS báo cáo, GV nhận xét, đánh giá và hướng dẫn HS trình bày ( nếu cần).

HS: HS chia sẻ kết quả sản phẩm, trao đổi, thảo luận.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của nhóm.

- Gv chốt lại bài học rút ra và ý nghĩa thành ngữ “ Đẽo cày giữa đường”

GV cũng cần giúp HS phân biệt giữa biết lắng nghe góp ý với dễ nghe người là dại (không có sự suy xét, đánh giá đúng/ sai, không tìm hiểu thực tế mà chỉ nghe và tin một cách mù quáng) để HS nhận thức đúng đắn vê' điều này.

- Khi muốn làm gì, cần tìm hiểu rõ về cách làm, xác định mục đích rõ ràng.

- Con người cần biết cố gắng, nỗ lực để thực hiện những điều mình mong muốn.

- Mỗi người cần biết lắng nghe có chọn lọc, có chủ kiến của bản thân, kiên định, không nên cả tin người khác, ai nói gì cũng làm theo.

III. TỔNG KẾT (5’)

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Hỏi: – Nêu nội dung chính và bài học cuộc sống từ vb “Đẽo cày giữa đường”.
– Điều gì đã làm nên sức hấp hẫn của truyện?
B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ cá nhân và ghi câu trả lời ra giấy.

GV theo dõi, quan sát HS làm việc cá nhân, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả làm việc cá nhân, HS khác theo dõi, nhận xét và bổ sung cho bạn (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các HS.

B4: Kết luận, nhận định

- Chốt nội dung phần tổng kết lên màn hình, kết nối với những nội dung chính của bài học, nhấn mạnh thể loại , tính cách nhân vật khi đọc truyện; chốt kiến thức toàn bài.

- GV chuyển dẫn sang nội dung sau.

1. Nghệ thuật

- Truyện ngụ ngôn. Kể chuyện ngôi 3.

- Tình tiết có mức độ tăng dần.

- Kết thúc truyện gắn với bài học sâu sắc trong cuộc sống

2. Nội dung

- Câu chuyện kể về người thợ mộc đẽo cày theo ý người khác dẫn đến kết quả mất hết vốn liếng.

- Qua đó, tác giả dân gian nhắn nhủ mỗi người cần có chính kiến, kiên định, biết lắng nghe có chọn lọc, không nên vội vàng nghe theo lời người khác.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

Nhiệm vụ 1. Luyện tập đọc hiểu

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Nếu là người thợ mộc trong câu chuyện em sẽ làm gì trước những lời góp ý của mọi người?

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động cá nhân.

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 3- 4 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

Câu trả lời của
mỗi cá nhân HS
(tuỳ theo hiểu biết và trải nghiệm của
bản thân).

Nhiệm vụ 2. Viết kết nối với đọc

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) có sử dụng thành ngữ Đẽo cày giữa đường

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động cá nhân.

GV gợi ý: HS có thể chọn cách viết 1 đv nghị luận nội dung khuyên nhủ bạn bè cần có chính kiến, biết lắng nghe, chọn lọc lời góp ý, có dẫn câu thành ngữ.

B3: Báo cáo, thảo luận:

Một số HS trình bày đoạn văn trước lớp. Các HS khác căn cứ vào các tiêu chí đánh giá để nhận xét về sản phẩm của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, đánh giá; rút kinh nghiệm cho HS.

Các tiêu chí có thể như sau:

- Nội dung: khuyên nhủ con người biết giữ chính kiến, biết lắng nghe

- Chính tả và diễn đạt: đúng chính tả và không mắc lỗi diễn đạt.

- Dung lượng: khoảng 5 –7 câu.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Giao nhiệm vụ:
GV yêu cầu HS thực hiện ở nhà:: Liên hệ với một sự việc trong cuộc sống có tình huống tương tự truyện Đẽo cày giữa đường và kể lại ngắn gọn sự việc đó.
B2: HSThực hiện nhiệm vụ ở nhà

– Bài viết của hs.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Nhiệm vụ: GV đưa ra trò chơi ô chữ để ôn lại một số câu tục ngữ đã học ở buổi trước về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội.

- Phương án thực hiện:

+ Thực hiện trò chơi “Ô chữ bí ẩn”

+ Luật chơi: Mỗi đội có 5 hs tham gia trong vòng 2 phút 2 đội lần lượt chọn câu hỏi theo số mà các con yêu thích

- Thời gian: 2 phút

- Sản phẩm: Các từ ngữ điền vào chỗ chấm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

* Học sinh tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:

+ lập đội chơi

+ chuẩn bị tinh thần thi đấu

+ thực hiện trò chơi theo đúng luật

* Giáo viên:

- Tổ chức cho hs chơi trò chơi

- Quan sát, theo dõi và ghi nhận kết quả của học sinh

- Cách thực hiện: Giáo viên yêu cầu các đội lần lượt lựa chọn câu hỏi. Hết câu hỏi thì dừng lại.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Học sinh nhớ lại được các câu tục ngữ đã học ở bài trước.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá:

+ tinh thần, ý thức hoạt động học tập

+ kết quả làm việc

+ bổ sung thêm nội dung (nếu cần)

=> Vào bài: Có thể thấy, kho tàng tục ngữ với số lượng lớn là cả một kho kinh nghiệm mà dân gian xưa đã đúc kết. Chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu giá trị của tục ngữ. Cụ thể hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu các câu tục ngữ về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội.

1. Tấc đất tấc vàng.

2. Một cây làm chẳng nên non/ Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

3. Cái răng, cái tóc là góc con người.

4. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.

5. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.

6. Mưa tháng Ba hoa đất/ Mưa tháng Tư hư đất.

=> TỤC NGỮ

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Đọc phần chú thích và điền thông tin còn thiếu vào bảng sau:

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Đọc, suy nghĩ, trình bày

- Giáo viên: Quan sát, động viên, lắng nghe học sinh trình bày

- Dự kiến sản phẩm:

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Học sinh trình bày miệng ý kiến của mình

- Học sinh khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức

- GV bổ sung, nhấn mạnh:

+ Về hình thức: tục ngữ là một câu nói diễn đạt một ý trọn vẹn có đặc điểm ngắn gọn, kết cấu bền vững có hình ảnh, nhịp điệu

+ Về nội dung: diễn đạt kinh nghiệm, cách nhìn nhận của nhân dân về tự nhiên, lao động, sản xuất, con người, xã hội

Những bài học kinh nghiệm về quy luật thiên nhiên và lao động sản xuất là nội dung quan trọng của tục ngữ.Vì thế tục ngữ còn được gọi là túi khôn của nhân dân

- Có nhiều câu tục ngữ chỉ có nghĩa đen, một số câu có cả nghĩa bóng

I. Tìm hiểu chung:

1. Khái niệm:

- Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về:

+ Quy luật của thiên nhiên

+ Kinh nghiệm lao động sản xuất

+ Kinh nghiệm về con người và xã hội.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Ta có thể chia 8 câu tục ngữ trong bài thành mấy nhóm? Mỗi nhóm gồm những câu nào? Gọi tên từng nhóm đó?

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe rõ yêu cầu và thực hiện

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Làm việc cá nhân -> Thảo luận nhóm -> thống nhất ý kiến

- Giáo viên: Quan sát, động viên, hỗ trợ học sinh khi cần thiết

- Dự kiến sản phẩm: 8 câu tục ngữ trong bài chia làm 3 nhóm.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Tổ chức cho học sinh trình bày, báo cáo kết quả

- Cách thực hiện: Giáo viên yêu cầu 1 hoặc 2 nhóm lên trình bày kết quả

- Học sinh nhóm khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

-> Giáo viên chốt kiến thức và ghi bảng

GV chốt:

I. TÌM HIỂU CHUNG

+ Câu 1, 3 : Những câu tục ngữ về thiên nhiên.

+ Câu 2, 4: Những câu tục ngữ về lao động sản xuất.

+ Từ câu 5 đến 8 : Những câu tục ngữ về con người và xã hội.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Các câu tục ngữ về thiên nhiên đúc kết những kinh nghiệm gì? Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó? Trong thực tế những câu tục ngữ này được áp dụng như thế nào?

Phiếu học tập:

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe yêu cầu và thực hiện

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Làm việc cá nhân🡪thảo luận nhóm->thống nhất ý kiến

-Giáo viên: Quan sát ,hỗ trợ học sinh nếu cần

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Giáo viên gọi đại diện 1-2 nhóm lên trình bày bằng phiếu học tập

-Học sinh các nhóm khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét đánh giá

🡪Giáo viên chốt kiến thức ghi bảng

GV chốt, chuyển: Hai câu tục ngữ trên đều có điểm chung là đúc kết những kinh nghiệm về thời gian, thời tiết, bão lụt cho thấy phần nào cuộc sống vất vả, thiên nhiên khắc nghiệt của đất nước ta. Ngoài ra nhân dân ta còn đúc kết những kinh nghiệm trong lao động sản xuất.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT:

1. Tục ngữ về thiên nhiên:

Câu 1: “Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ”

- Nội dung:

Chân trời xuất hiện những áng mây có màu mỡ gà là trời sắp có bão, cần phải gia cố giữ gìn nhà cửa.

- Cơ sở thực tế:

+ Ráng là màu vàng xuộm của mây do mặt trời chiếu vào.

+ Ráng mỡ gà thường xuất hiện ở phía chân trời trước khi có giông bão

- Nghệ thuật:

+ Lược bỏ 1 số thành phần chính để thành câu rút gọn 🡪 Nhấn mạnh vào nội dung chính để mọi người dễ nhớ

+ Gieo vần lưng: gà – nhà

🡪 Tạo âm điệu dễ nhớ, dễ thuộc

- Giá trị kinh nghiệm: Cần chủ động giữ gìn nhà cửa, hoa màu... Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt giảm thiểu thiệt hại.

Câu 3: “Mống đông vồng tây/ Chẳng mưa dây cũng bão giật”

- Nội dung:

Cầu vồng, mống cụt xuất hiện là một dự báo thời tiết đáng sợ, nếu trời có cầu vồng ở phía đông hoặc ở phía tây là sắp có mưa to gió lớn.

- Nghệ thuật:

+ Lược bỏ 1 số thành phần chính để thành câu rút gọn 🡪 Nhấn mạnh vào nội dung chính để mọi người dễ nhớ

+ Gieo vần lưng: đông – vồng

🡪 Tạo âm điệu dễ nhớ, dễ thuộc

- Giá trị kinh nghiệm: Nhân dân đã đúc kết thành kinh nghiệm quý báu lâu đời để phòng tránh, lo liệu làm ăn. Nhắc nhở ý thức phòng chống bão lụt giảm thiểu thiệt hại.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Các câu tục ngữ về lao động sản xuất đúc kết những kinh nghiệm gì?Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó?ý nghĩa của mỗi kinh nghiệm.

Phiếu học tập:

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe yêu cầu và thực hiện

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Làm việc cá nhân🡪thảo luận nhóm->thống nhất ý kiến

-Giáo viên: Quan sát ,hỗ trợ học sinh nếu cần

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Giáo viên gọi đại diện 1-2 nhóm lên trình bày bằng phiếu học tập

-Học sinh các nhóm khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét đánh giá

🡪Giáo viên chốt kiến thức ghi bảng

II. Tìm hiểu chi tiết:

2. Tục ngữ về lao động sản xuất

Câu 2: “Nhất thì, nhì thục”

- Nội dung: Khẳng định tầm quan trọng của thời vụ và của việc cày xới đối với nghề trồng trọt

- Cơ sở thực tế:

+ Trồng trọt đúng thời vụ mới tránh được thiên nhiên, thời tiết khắc nghiệt, sâu bệnh 🡪 Đem lại năng suất, hiệu quả cao

+ Làm đất kĩ, cần cù chăm chỉ cũng không kém phần quan trọng trong sản xuất nông nghiệp

- Nghệ thuật:

+ Đưa ra thứ tự lợi ích các các yếu tố

+ Gieo vần “i”

- Giá trị kinh nghiệm:

+ Gieo cấy đúng thời vụ

+ Cải tạo đất sau mỗi thời vụ

Câu 4: Tôm đi chạng vạng, cá đi rạng đông

- Nội dung: Muốn bắt tôm phải đi vào chập tối, còn bắt cá thì phải đi từ sáng sớm.

- Nghệ thuật:

+ Gieo vần “ang”

+ Điệp từ “đi”

+ Đối lập: “chạng vạng” >< “rạng đông”

- Kinh nghiệm: Kinh nghiệm về thời điểm thích hợp để đánh bắt tôm cá. Tôm thường đi kiếm ăn lúc xế chiều còn cá thường đi theo đàn kiếm ăn rạng sáng.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên yêu cầu: Các câu tục ngữ về con người và xã hội, đúc kết những kinh nghiệm gì?Em có nhận xét gì về các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các câu đó? ý nghĩa của mỗi kinh nghiệm.

Phiếu học tập:

- Học sinh tiếp nhận: Lắng nghe yêu cầu và thực hiện

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Làm việc cá nhân🡪thảo luận nhóm->thống nhất ý kiến

-Giáo viên: Quan sát ,hỗ trợ học sinh nếu cần

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Giáo viên gọi đại diện 1-2 nhóm lên trình bày bằng phiếu học tập

-Học sinh các nhóm khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét đánh giá

🡪Giáo viên chốt kiến thức ghi bảng

II. Tìm hiểu chi tiết:

3. Tục ngữ về con người và xã hội

Câu 5: “Đói cho sạch, rách cho thơm”

- Nội dung:

+ Nghĩa đen: Dù đói, rách vẫn phải ăn uống, ăn mặc sạch sẽ, giữ gìn thơm tho

+ Nghĩa bóng: Dù nghèo khổ, thiếu thốn vẫn phải sống trong sạch

- Nghệ thuật:

+ Ẩn dụ: sạch; thơm

+ Đối: đói - rách, sạch - thơm

- Giá trị kinh nghiệm:

Khuyên con người phải sống sao cho trọn phẩm giá, nhân cách, phải có lòng tự trọng.

Câu 6: Chết trong hơn sống đục

- Nội dung: Khuyên ngăn con người nên sống đúng đắn hơn trong cuộc sống, chết vinh còn hơn sống nhục, sống luôn phải ngẩng cao đầu trong cuộc sống, luôn phải sống đúng đắn, đúng chuẩn mực đạo đức, sống cần phải biết được chuẩn mực và biết cách đối nhân xử thế.

- Nghệ thuật:

+ Ẩn dụ:

• Nghĩa đen: “Trong” ý chỉ nước sạch, không có tạp chất, bụi bẩn nào trái ngược với “đục” tức là nhiều tạp chất bụi bẩn.
• Nghĩa bóng:“Trong” biểu tượng cho người lối sống thanh sạch, sống đẹp, sống đúng với các chuẩn mực đạo đức và đúng pháp luật. Trái lại “đục” biểu hiện cho lối sống trái với luân thường đạo lý.

+ Đối: chết>< sống; trong >< đục

- Kinh nghiệm: Khuyên ngăn con người nên sống đúng đắn hơn trong cuộc sống, chết vinh còn hơn sống nhục, sống luôn phải ngẩng cao đầu trong cuộc sống, luôn phải sống đúng đắn, đúng chuẩn mực đạo đức, sống cần phải biết được chuẩn mực và biết cách đối nhân xử thế.

Câu 7: “Có công mài sắt, có ngày nên kim”

- Nội dung: Ca ngợi sự kiên trì, quyết tâm thực hiện việc gì đó tới cùng.

- Nghệ thuật:

+ Điệp từ “có”

+ Ẩn dụ: “sắt”, “kim”

“Sắt” là những thử thách, khó khăn trong cuộc sống, “kim” là kết quả, là ước mơ, nguyện vọng của mình, điều mà mình mong muốn đạt tới trong cuộc sống.

- Kinh nghiệm: Khuyên răn chúng ta khi làm bất cứ việc gì cũng nên đặt vào đó sự quyết tâm cũng như lòng kiên trì thì ta mới đạt được thành công như ý nguyện.

=> Cho học sinh xem video câu chuyện “Có công mài sắt, có ngày nên kim”

Link video:

https://www.youtube.com/watch?v=4aZ2q0bHS-8

Câu 8: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”

- Nội dung: Khi được hưởng thành quả nào đó, phải nhớ đến người đã có công gây dựng nên, biết ơn người đã giúp mình

- Nghệ thuật: Ẩn dụ: Cây-quả; trồng-ăn

- Trường hợp vận dụng: Thể hiện tình cảm biết ơn với ông bà, cha mẹ, thầy cô, những người giúp mình, hi sinh vì mình…

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu: Khái quát những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các câu tục ngữ?

- Học sinh lắng nghe yêu cầu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh: Suy nghĩ làm việc cá nhân

-Giáo viên: Lắng nghe, nhận xét câu trả lời của học sinh

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Giáo viên gọi học sinh trả lời

-Học sinh khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhận xét, chốt kiến thức ghi bảng

-HS đọc ghi nhớ.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật:

- Ngắn gọn, có vần nhịp, giàu hình ảnh.

2. Nội dung:

Đúc kết kinh nghiệm quý báu về thiên nhiên, lao động và con người, xã hội.

* Ghi nhớ (sgk)

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

-GV cho học sinh chơi trò chơi “Giúp học sinh qua sông”

-HS lắng nghe tiếp nhận yêu cầu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS giơ tay tham gia trò chơi, chọn người mà học sinh muốn đưa qua sông.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Giáo viên gọi học sinh trả lời

- Học sinh khác bổ sung

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- Học sinh nhận xét, đánh giá

Câu 1: Tục ngữ về con người xã hội được hiểu theo những nghĩa nào?

1. Nghĩa đen
2. Nghĩa đen + nghĩa bóng
3. Nghĩa bóng
4. Tất cả đều sai

Câu 2: Câu tục ngữ nào trong bài nói về lao động sản xuất?

1. Câu 2
2. Câu 2 và 4
3. Câu 1 và 3
4. Câu 4

Câu 3: Từ ngữ nào trong câu “Cái răng, cái tóc là góc con người” sử dụng hình ảnh hoán dụ?

1. Cái răng
2. Cái tóc
3. Cái răng, cái tóc
4. Góc

Câu 4: Câu tục ngữ nào dưới đây đồng nghĩa với câu “Đói cho sạch, rách cho thơm”?

1. Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm
2. Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh
3. Giấy rách phải giữ lấy lề
4. Áo rách khéo vá hơn lành vụng may

Câu 5: Câu tục ngữ “Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.” phù hợp với nội dung học tập nào sau đây?

1. Học nói
2. Học ăn
3. Học mở
4. Học gói

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

-GV nêu yêu cầu:Em hãy sưu tầm những câu tục ngữ về lao động sản xuất?

- Học thuộc lòng tất cả các câu tục ngữ trong bài học.

Chuẩn bị bài “ Chương trình địa phương ( Phần văn và tập làm văn)”

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

-HS về nhà học bài, sưu tầm

-Dự kiến sản phẩm:

- Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang/Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu

- Người đẹp vì lụa lúa tốt vì phân

- Tốt lúa,tốt má,tốt mạ, tốt giống

- Một lượt tát , một bát cơm.

-Tháng hai trồng cà tháng ba trồng đỗ.

- Bao giờ đom đóm bay ra/Hoa gạo rụng xuống bà già cất chăn.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu HS trình bày vào tiết học sau

- HS về nhà sưu tầm

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

-Giáo viên nhắc nhở, hướng dẫn các nguồn sưu tầm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Cho 2 ví dụ sau đây, em hãy nhận xét:

VD1: Thành ngữ “mười bảy bẻ gãy sừng trâu” khẳng định điều gì? Cách nói như trong câu tục ngữ này được gọi là gì?

VD2: “Cách mấy tháng sau, đứa con lên sài bỏ đi để chị ở lại một mình”. Từ “bỏ đi” trong câu này được hiểu là gì? Cách dùng từ “bỏ đi” ở trong câu này được gọi là cách nói gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động cá nhân.

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 1 -2 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với bài học.

VD1: Thành ngữ khẳng định sức mạnh phi của thanh niên → Nói quá

VD2: Cụm từ “bỏ đi” biểu thị cái chết của nhân vật đứa con → Nói giảm, nói tránh.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Phát phiếu học tập số 1, học sinh làm việc cặp đôi theo phiếu.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS làm bài.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc bài tập.

2. Trả lời câu hỏi.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Báo cáo kết quả

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ học tập và sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

Bài 1 (trang 9):

a.

– Nói quá: “chưa nằm đã sáng”, “chưa cười đã tối”.

- Tác dụng: nhấn mạnh đặc điểm về thời gian của ngày và đêm giữa mùa hạ và mùa đông. Tháng 5 ÂL đêm ngắn ngày dài, tháng 10 ÂL đêm dài ngày ngắn.

b.

– Nói quá: “tát biển Đông cũng cạn”.

- Tác dụng: nhấn mạnh sự hoà hợp vợ chồng có thể cùng nhau làm những điều lớn lao, vượt qua được mọi khó khăn, trở ngại.

c.

– Nói quá: “Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày”.

- Tác dụng: nhấn mạnh sự vất vả của người nông dân.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Bài tập 2 (SGK/9): GV tổ chức trò chơi ghép nối “Ai nhanh hơn”

Tìm cách nói quá tương ứng với cách nói thông thường:

* Cách nói quá:

1. Nghìn cân treo sợi tóc

2. Trăm công nghìn việc

3. Hiền như đất

4. Trói gà không chặt

* Cách nói thông thường:

A. Rất hiền lành

B. Yếu quá, không quen lao động chân tay

C. Rất bận

D. Ở tình thế vô cùng nguy hiểm

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS làm bài.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc bài tập.

2. Trả lời câu hỏi theo PHT.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Báo cáo kết quả

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ học tập và sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

Bài 2 (trang 9):

1-d

2-c

3-a

4-b

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Bài tập 3 (SGK/10):

HS làm việc theo phiếu học tập số 2, hình thức cặp đôi.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS làm bài.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc bài tập.

2. Trả lời câu hỏi theo PHT.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Báo cáo kết quả

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ học tập và sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

Bài 3 (trang 10):

a. Từ “yên nghỉ” chỉ “cái chết”. Cách dùng từ làm giảm bớt sự đau buồn, thương tiếc.

b. Từ “mất, về” chỉ “cái chết”. Cách dùng từ làm giảm bớt sự đau buồn, thương tiếc.

c. Từ “khuất núi” chỉ “cái chết”. Cách dùng từ làm giảm bớt sự đau buồn, thương tiếc.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Bài tập 4 (SGK/tr.10)

Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) về một chủ đề tự chọn, trong đó có sử dụng biện pháp tu từ nói quá hoặc nói giảm – nói tránh.

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động cá nhân.

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 3- 4 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

Đoạn văn của HS.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Giao nhiệm vụ:
Chia sẻ một số tình huống trong cuộc sống hay sử dụng nói quá, nói giảm, nói tránh (có thể diễn thành hoạt cảnh ngắn)
B2: HS Thực hiện nhiệm vụ ở nhà

– Chia sẻ của HS

Câu

Biện pháp nói quá

Tác dụng

a. Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng.

Ngày tháng Mười chưa cười đã tối. (Tục ngữ)

b. Thuận vợ thuận chồng, tát Biển Đông cũng cạn. (Tục ngữ)

c. Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày

Ai ơi bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần. (Ca dao)

Câu

Biện pháp nói giảm – nói tránh

Tác dụng

A. Có người thợ dựng thành đồng

Đã yên nghỉ tận sông Hồng, em ơi! (Thu Bồn)

B. Ông mất năm nao, ngày độc lập

Buồm cao đỏ sóng bóng cờ sao

Bà “về” năm đói, làng treo lưới

Biển động: Hòn Mê, giặc bắn vào… (Tố Hữu)

C. Năm ngoái, cụ Bọ Ngựa già yếu đã khuất núi. (Tô Hoài)

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Em đã từng ghen tị, so bì với người khác chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện ấy (nếu có)

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động cá nhân.

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 1 -2 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

Câu trả lời của
mỗi cá nhân HS

I. Tìm hiểu chung

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

1. Đọc – tóm tắt

- Hướng dẫn đọc nhanh.

- Hướng dẫn cách đọc chậm (đọc theo thẻ).

+ Đọc thẻ trước, viết dự đoán ra giấy.

+ Đọc văn bản và đối chiếu với sản phẩm dự đoán.

- Yêu cầu HS sắp xếp theo đúng trình tự diễn ra trong truyện rồi kể tóm tắt.

2. Tìm hiểu chung

GV yêu cầu HS dựa vào phiếu học tập số 1 (đã chuẩn bị ở nhà) và cho biết thể loại, ngôi kể, nhân vật , bố cục.

Phiếu học tập số 1

Phiếu học tập số 2:

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc và tóm tắt.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi; sắp xếp theo cốt truyện.

2. Trả lời câu hỏi theo PHT.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Kể tóm tắt truyện, trả lời các câu hỏi trong PHT.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái học tập và sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

I. Tìm hiểu chung

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu hành động của các nhân vật

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Hoàn thành phiếu học tập số 3

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS Đọc thầm đoạn 1 để tìm câu trả lời.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV: Gọi HS trả lời.

HS trả lời câu hỏi; HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

II. Tìm hiểu chi tiết

1.Hành động của Răng, Miệng, Tay, Chân và kết quả của hành động

Nhiệm vụ 2: Bài học được rút ra từ câu chuyện

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Theo em có thể rút ra bài học gì từ truyện ngụ ngôn Bụng và Răng, Miệng, Ta, Chân?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ, trao đổi

B3: Báo cáo, thảo luận

GV: Gọi HS trả lời.

HS trả lời câu hỏi; HS khác theo dõi, nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức

2. Bài học

- Mỗi người đều có một vai trò, ý nghĩa riêng. Vì vậy, mỗi người cần cố gắng làm tốt bổn phận, nghĩa vụ của bản thân mình.

- Không nên ganh tị, so bì với người khác.

- Trong một tập thể, cần biết đoàn kết, giúp đỡ người khác để tạo nên sức mạnh, xây dựng tập thể vững mạnh.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

Nhiệm vụ 1. Luyện tập đọc hiểu

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Đối chiếu với khái niệm truyện ngụ ngôn ở phần tri thức ngữ văn để nêu sự giống nhau và khau giữa truyện ngụ ngôn này với các truyện ngụ ngôn khác đã học?

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động theo cặp

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 3- 4 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

* Giống:

- Mượn chuyện về đồ vật, loài vật, cây cỏ,…để gián tiếp nói chuyện con người, nêu lên triết lý nhân sinh và những bài học kinh nghiệm về cuộc sống.

* Khác:

- Được kể bằng văn vần.

- Thay vì dùng hình ảnh con vật, câu chuyện lấy nhân vật là các bộ phận trên cơ thể người để nêu lên bài học về lòng đoàn kết.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Giao nhiệm vụ:
Tìm đọc truyện ngụ ngôn Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng của Việt Nam, so sánh với truyện ngụ ngôn trên của Ê- dốp và nêu nhận xét của em?

B2: HSThực hiện nhiệm vụ ở nhà

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

1. Chuyển giao nhiệm vụ

- Nhiệm vụ: Tìm và đọc các câu tục ngữ liên quan - Phương án thực hiện:

+ Thực hiện trò chơi “Đố vui”

+ Luật chơi: Mỗi đội có 8 hs tham gia trong vòng 30 giây các đội lần lượt đọc các câu tục ngữ theo hình ảnh gợi ý

- Thời gian: 5 phút

- Sản phẩm: Các câu tục ngữ

2. Thực hiện nhiệm vụ:

* Học sinh tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ:

+ lập đội chơi

+ chuẩn bị tinh thần thi đấu

+ thực hiện trò chơi theo đúng luật

* Giáo viên:

- Tổ chức cho hs chơi trò chơi

- Quan sát, theo dõi và ghi nhận kết quả của học sinh

3. Báo cáo kết quả:

- Học sinh mỗi đội thống kê và báo cáo số lượng câu tục ngữ đã đọc được trong thời gian quy định

4. Nhận xét, đánh giá:

- Học sinh nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Giáo viên nhận xét, đánh giá:

+ tinh thần, ý thức hoạt động học tập

+ kết quả làm việc

+ bổ sung thêm nội dung (nếu cần)

Câu trả lời của
mỗi cá nhân HS

I.Tìm hiểu chung

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

-GV Hướng dẫn HS cách đọc

? Có thể chia các câu tục ngữ trong văn bản thành mấy nhóm? Đó là những nhóm nào?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:Đọc văn bản, trả lời câu hỏi

B3: Báo cáo, thảo luận

- HS báo cáo, HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái học tập và sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

I. Tìm hiểu chung

- Nhóm tục ngữ về thiên nhiên và lao động

- Nhóm tực ngữ về con người, xã hội

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Chia lớp thành các nhóm nhỏ để tìm hiểu ý nghĩa của các câu tục ngữ, hoàn thành phiếu học tập

(Các nhóm có thể lựa chọn các câu tục ngữ để trình bày )

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS thảo luận theo nhóm, hoàn thiện phiếu học tập

B3: Báo cáo, thảo luận

Đại diện nhóm trả lời câu hỏi; nhóm khác theo dõi, nhận xét, bổ sung (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét phần trình bày của các nhóm

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Tục ngữ về thiên nhiên, lao động

2. Tục ngữ về con người, xã hội

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Theo em, vì sao nói: Tục ngữ là kho tàng trí tuệ của nhân dân?

B2: Thực hiện nhiệm vụ:

HS hoạt động theo cặp

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 3- 4 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

Vì tục ngữ được đúc rút ra từ sự từng trải, những kinh nghiệm từ thực tế cuộc sống của nhân dân. Trải qua nhiều quá trình, sự lặp đi lặp lại của tự nhiện, xã hội, nhân dân ta đã đúc kết nó thành những kinh nghiệm quý báu không chỉ phục vụ cho sản xuất mà còn phục vụ cho cả xã hội. Vì vậy, tục ngữ chính là kho tàng trí tuệ của nhân dân.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Giao nhiệm vụ:
Nêu một số câu tục ngữ em thấy có ích với cuộc sống của chính mình?

B2: HS Thực hiện nhiệm vụ

Cá nhân HS suy nghĩ và trả lời

B3: Báo cáo, thảo luận:

Gọi 3- 4 hs chia sẻ.

B4: Kết luận, nhận định (GV):

GV nhận xét, bổ sung theo định hướng kết nối với VB.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

* Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

HS nhớ lại kiến thức bài 3 ( học kì I), đọc phần Định hướng (sách giáo khoa trang 14) và trả lời các câu hỏi:

+ Thế nào là phân tích đặc điểm nhân vật?

+ Đặc điểm của nhân vật thường được thể hiện qua những phương diện nào?

+ ? Bài phân tích đặc điểm nhân vật thuộc thể loại nào?

+ ? Để viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn, em cần chú ý những yêu cầu nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi (dựa vào phần định hướng trong SGK)

+ GV quan sát, khuyến khích

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện một số cặp đôi phát biểu.

+ Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức

GV chuẩn hoá kiến thức:

I. Tìm hiểu chung về bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn.

1. Phân tích đặc điểm nhân vật là gì?

- Phân tích đặc điểm nhân vật là nêu lên nhận xét về các đặc điểm của nhân vật và làm sáng tỏ các đặc điểm ấy.

- Đặc điểm của nhân vật thường được thể hiện qua những nét tiêu biểu như: lai lịch, hoàn cảnh, hình dáng, cử chỉ, hoạt động, lời nói, ý nghĩ….

2. Yêu cầu đối với kiểu bài phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn:

- Giới thiệu được nhân vật cần phân tích:

Nhân vật trong truyện ngụ ngôn có thể là con người, có thể là sự vật hoặc các con vật được nhân hoá, có đặc điểm như con người.

- Nêu nhận xét về đặc điểm nhân vật và phân tích, làm sáng tỏ đặc điểm ấy thông qua những chi tiết tiêu biểu.

- Bố cục của bài viết cần đảm bảo:

+ Mở bài: Giới thiệu cần phân tích và khái quát đặc điểm nổi bật của nhân vật.

+ Thân bài: Lần lượt phân tích và làm sáng tỏ từng đặc điểm của nhân vật thông qua các chi tiết cụ thể trong tác phẩm ( lai lịch, hoàn cảnh, cử chỉ, hành động, suy nghĩ…)

+ Kết bài: Khái quát lại đặc điểm của nhân vật, nêu ý nghĩa hoặc rút ra bài học sâu sắc.

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn HS lập dàn ý, viết bài.

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

• GV yêu cầu HS đọc đề bài và thực hiện các bước tạo lập văn bản:

+ GV hướng dẫn HS chuẩn bị trước khi viết bài

+ GV hướng dẫn HS xác định đặc điểm nhân vật ( theo bảng hướng dẫn)

- GV hướng dẫn HS tìm ý và lập dàn ý:

+ HS tìm ý bằng cách trả lời các câu hỏi

+ HS lập dàn ý cho bài văn theo bố cục 3 phần: MB – TB – KB

• Hướng dẫn HS viết thành bài hoàn chỉnh.
• Hướng dẫn HS dùng bảng kiểm bài văn phân tích đặc điểm nhân vật để tự kiểm tra, điều chỉnh bài viết của bản thân

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, thực hiện nhiệm vụ.

+ HS dự kiến sản phẩm

Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

+ GV quan sát, tổ chức cho 2 HS trao đổi bài, tiếp tục dùng bảng kiểm để góp ý cho nhau và chỉnh sửa, hoàn thiện bài viết.

• HS thảo luận, trình bày kinh nghiệm đã học được từ quá trình viết của bản thân và những gì học hỏi được từ bạn.

Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: GV nhận xét, đánh giá, bổ sung khen ngợi những bài viết sáng tạo, chân thành, có cảm xúc...đảm bảo yêu cầu. Khích lệ HS chưa đạt được yêu cầu nỗ lực hơn.

• GV rút ra kinh nghiệm viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong tác phẩm văn học

II.Thực hành

Đề bài: Viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật người thợ mộc trong truyện ngụ ngôn “Đẽo cày giữa đường”.

1. Bước 1: Chuẩn bị

- Đọc và xác định yêu cầu của bài tập

- Đọc lại truyện, xem lại nội dung đọc hiểu truyện ngụ ngôn “Đẽo cày giữa đường”

(-> Nội dung: Kể về một anh thợ mộc dốc hết vốn mua gỗ về đẽo cày bán. Khi đẽo cày ai khuyên gì anh ta cũng làm theo và kết quả là không có tác dụng gì và vốn liếng đi đời nhà ma)

- Xác định đặc điểm nhân vật mà em định viết ( có thể theo bảng sau:

2.Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

- HS tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi:

+ Truyện viết về sự kiện gì, có những nhân vật nào, ai là nhân vật chính?

+ Nhân vật chính là người như thế nào? (Nêu các đặc điểm của nhân vật và các biểu hiện cụ thể trong tác phẩm).

+ Em có nhận xét, đánh giá gì về nhân vật? (Nêu lên những cảm xúc, suy nghĩ về đặc điểm của nhân vật,...).

- Lập dàn ý bằng cách dựa vào các ý đã tìm được, sắp xếp lại theo ba phần lớn của bài văn, gồm:

Mở bài: Giới thiệu đặc điểm nổi bật của nhân vật người thợ mộc trong truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường.

Thân bài:

+ Lần lượt phân tích và làm sáng tỏ từng đặc điểm của nhân vật người thợ mộc thông qua các chi tiết cụ thể (hoàn cảnh, cử chỉ, hành động, ý nghĩ,...).

+ Nêu nhận xét của em về nhân vật người thợ mộc.

Kết bài: Qua việc phân tích đặc điểm nhân vật người thợ mộc, nêu lên ý nghĩa hoặc bài học sâu sắc.

3. Bước 3: Viết

Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn

4. Bước 4: Kiểm tra, chỉnh sửa bài viết

- Kiểm tra lại xem bài viết đã đầy đủ, chính xác như yêu cầu của để bài hay chưa.

-Tự phát hiện và biết cách sửa các lỗi về viết như:

+Lỗi về ý: thiếu ý (ý sơ sài, chưa nêu hết được những điều cần nói), ý lộn xộn (các ý không được sắp xếp theo một trình tự hợp lí), lạc ý (nếu các ý không liên quan đến nội dung bài yêu cầu); ý tản mạn (nếu các ý không tập trung vào nội dung chính của bài viết),...

+ Lỗi về diễn đạt (dùng từ, viết câu), chính tả,...

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

+ Thế nào là viết bài nói kể lại một truyện ngụ ngôn

+ Theo em, trong bài nói kể về một truyện ngụ ngôn, người nói nên xưng ở ngôi thứ mấy?

+ Bài nói kể lại một truyện ngụ ngôn cần chú ý những yêu cầu nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi (dựa vào phần định hướng trong SGK)

+ GV quan sát, khuyến khích

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện một số cặp đôi phát biểu.

+ Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức:

I. Tìm hiểu chung về bài nói kể lại một truyện ngụ ngôn

1. Khái niệm: Kể lại một truyện ngụ ngôn là hình thức dùng lời của em để kể cho người khác nghe về một câu chuyện đã học hay đã đọc.

Truyện ngụ ngôn được kể lại có thể là truyện Việt Nam hoặc nước ngoài

2. Yêu cầu chung: Để kể lại một truyện ngụ ngôn, cần:

- Lựa chọn truyện ngụ ngôn mà em yêu thích

- Bám sát cốt truyện nhưng kể lại bằng lời của người kể, kết hợp với các yếu tố phi ngôn ngữ để thể hiện suy nghĩ, cảm xúc và thái độ của mình sinh động hơn

- Lập dàn ý cho bài kể

- Khi kể, phải dùng từ ngữ chính xác, trình bày nội dung rõ ràng, mạch lạc; biết sử dụng điệu bộ, cử chỉ để hỗ trợ, nhằm giúp cho người nghe tiếp nhận đạt hiệu quả cao nhất; sử dụng những cách nói thú vị, dí dỏm, hài hước.

- Đảm bảo thời gian theo quy định.

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

?Trước khi nói, hãy trả lời các câu hỏi sau:

- Bài nói nhằm mục đích gì?

- Người nghe là ai?

- Em chọn không gian nào để thực hiện bài nói (trình bày)?

- Em dự định trình bày trong bao nhiêu phút?

? Hãy tìm ý và lập dàn ý cho bài nói của mình?

- Có thể sử dụng thêm tranh ảnh, đạo cụ…để bài nói thêm sinh động và hấp dẫn hơn.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ HS xem lại nội dung đọc hiểu truyện ngụ ngôn “ Ếch ngồi đáy giếng”

+ HS tìm ý, lập dàn ý cho bài nói.

+ HS tập trình bày sản phẩm một mình, trước nhóm; các em khác nghe, góp ý bằng phiếu học tập.

+ GV quan sát, khuyến khích

Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

Em hãy tự tập luyện bằng cách:

- Đứng trước gương để tập kể lại câu chuyện.

- Tự điều chỉnh giọng điệu, ngữ điệu, nét mặt…. cho phù hợp để tạo sức hấp dẫn cho bài nói.

- Em có thể rủ nhóm cùng tập luyện hoặc nhờ bố mẹ quay lại video bài tập luyện của mình để xem lại, tự điều chỉnh hoặc gửi video cho các bạn trong nhóm để cùng góp ý cho nhau.

- Đối chiếu bảng kiểm bài nói để kiểm tra, tự chỉnh sửa phần nói của mình.

II. Thực hành nói và nghe

Đề bài: Kể lại truyện ngụ ngôn “Ếch ngồi đáy giếng”.

1. Trước khi nói

a. Chuẩn bị nội dung nói

- Xác định đề tài, người nghe, mục đích, không gian và thời gian nói (trình bày).

- Xem lại nội dung đọc hiểu truyện ngụ ngôn “ Ếch ngồi đáy giếng”

- Chuẩn bị các từ, câu dẫn dắt, chào hỏi, kết nối các phần.

- Xác định giọng kể, ngữ điệu, điệu bộ, nét mặt,… cho phù hợp với sự việc, nội dung câu chuyện.

- Chuẩn bị các phương tiện như tranh ảnh, video…và máy chiếu, màn hình ( nếu có)

b. Tìm ý, lập dàn ý

- Tìm ý cho bài nói bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

+ Truyện ngụ ngôn kể về sự kiện gì? (Truyện kể về sự kiện: ếch ở dưới giếng lâu ngày nên chỉ thấy bầu trời thông qua miện giếng và thấy bầu trời bé bằng chiếc vung.)

+ Truyện có nhân vật chính nào? (Nhân vật chính: chú ếch)

+ Diễn biến câu chuyện (mở đầu, phát triển, kết thúc) ra sao? ( Diễn biến câu chuyện: Mở đầu: giới thiệu chú ếch và hoàn cảnh sống-> phát triển: chú ếch kêu to, ra oai với mọi người và nghĩ mình là nhất. Một hôm ra khỏi giếng vẫn giữ thói hung hang ngang tàng -> kết thúc: bị trâu giẫm bẹp.)

+ Bài học rút ra từ câu chuyện là gì? (Môi trường sống nhỏ hẹp, tù túng, không giao lưu làm hạn chế hiểu biết về thế giới xung quanh. Sống lâu trong môi trường nhỏ hẹp sẽ dần hạn chế sự hiểu biết. Từ những hiểu biết hạn hẹp, dễ trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ phải trả giá rất đắt)

- Lập dàn ý cho bài nói bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần:

+ Mở đầu

Giới thiệu khái quát về truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng. 

+ Nội dung chính

Lựa chọn và sắp xếp các ý tìm được từ truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng theo một trình tự hợp lí. 

+ Kết thúc

Nhận xét, đánh giá chung về nhân vật con ếch trong câu chuyện.

Nêu ý nghĩa và bài học cho bản thân từ truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng.

c. Luyện tập nói

d. Chỉnh sửa bài nói

* Bảng kiểm bài nói:

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

- Gọi một số HS trình bày bài nói trước lớp. Còn những HS khác lắng nghe, quan sát, theo dõi và điền vào phiếu đánh giá bài nói cho bạn

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ được phân công

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

2. Trình bày bài nói.

Khi thực hiện bài kể chuyện cần lưu ý:

- Dựa vào dàn ý để kể lại truyện ngụ ngôn trước tổ, lớp. 

- Bảo đảm nội dung kể, tránh viết thành văn để đọc; sử dụng điệu bộ sao cho hấp dẫn, lôi cuốn người nghe; sử dụng các phương tiện hỗ trợ phù hợp. 

- Thực hiện đúng thời gian dự kiến; điều chỉnh giọng nói, cách kể; quan sát thái độ, lắng nghe ý kiến phản hồi của người nghe. 

- Có thể trả lời câu hỏi của người nghe trong và sau khi kể.

* Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Gọi một số HS trình bày phần nhận xét đánh giá của mình về bài nói trước lớp của bạn. Còn những HS khác lắng nghe, quan sát, theo dõi vào phiếu đánh giá bài nói cho bạn

-HS tiếp nhận nhiệm vụ.

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ được phân công

* Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

* Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

3. Trao đổi, thảo luận về bài nói

Người nghe:

- Tóm tắt được nội dung câu chuyện do người khác trình bày. 

- Có thể nêu ý kiến của mình nếu thấy có sự khác biệt. 

- Nhận xét được điểm mạnh và điểm yếu về cách thức trình bày của người nói ( đối chiếu bảng kiểm)

- Đặt câu hỏi về những vấn đề mà bản thân chưa rõ hay muốn rõ hơn.

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài 7

1. Lê Thị Huế

THCS Thanh An, Thanh Hà, Hải Dương

0326937628

2. Nguyễn Thị Lan Anh

THCS Nam Đồng - TP Hải Dương - Hải Dương

0974075015

3. Trần Thị Hân

Trường THCS Đoàn Kết - Thanh Miện - Hải Dương

0352145873

4. Nguyễn Ngân

Phủ Lý, Hà Nan

0964691979

5. Nguyễn Thị Hạnh

Nam Trực, Nam Định

0942878397

6. Vũ Thị Minh Thuận

THCS Kim Đồng-Sa Pa-Lào Cai

0972093816

2.1 Kiến thức ngữ văn

Mục tiêu: [2]; [3]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Trò chơi tiếp sức - chia lớp thành 3 đội (3 nhóm lớn): Thi viết nhanh (điền từ) thiếu vào dấu (…):

- Đặc điểm về từ ngữ và hình ảnh trong thơ:

+ Từ ngữ trong thơ thiên về …, đòi hỏi người đọc phải chủ động … để hiểu hết sự phong phú của ý thơ.

+ Hình ảnh trong thơ là hình ảnh về .... xuất hiện trong thơ, giúp cho việc diễn đạt nội dung thêm …

- Cách hiểu ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh:

Ngữ cảnh của một yếu tô' ngôn ngữ trong câu hoặc văn bản thường được hiểu là:

+ Những … đứng trước hoặc đứng sau yếu tố ngôn ngữ đó. Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh đổng nghĩa với từ …

+ Hoàn cảnh, tình huống giao tiếp (gồm các yếu tố: Chủ thể, đối tượng; mục đích giao tiếp; thời gian, nơi chốn diễn ra hoạt động giao tiếp). Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh đồng nghĩa với các từ …

- Vai trò của ngữ cảnh:

+ Ngữ cảnh có vai trò … đối với việc xác định nghĩa của từ ngữ.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS các nhóm theo dõi Kiến thức ngữ văn-SGK để điền từ nhanh (mỗi thành viên chỉ được viết 1 lần).

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu các nhóm báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện nhóm trình bày sản phẩm. Các nhóm còn lại theo dõi, nhận xét...

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV: - Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các nhóm, công bố kết quả.

- Chốt kiến thức trên các slide và chuyển dẫn sang mục sau.

1. Từ ngữ và hình ảnh trong thơ

- Từ ngữ trong thơ thiên về khơi gợi, đòi hỏi người đọc phải chủ động liên tưởng, tưởng tượng để hiểu hết sự phong phú của ý thơ.

- Hình ảnh trong thơ là hình ảnh về con người, cảnh vật,... xuất hiện trong thơ, giúp cho việc diễn đạt nội dung thêm gợi cảm, sinh động…

2. Ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh

- Ngữ cảnh của một yếu tô' ngôn ngữ trong câu hoặc văn bản thường được hiểu là:

+ Những từ ngữ, câu đứng trước hoặc đứng sau yếu tố ngôn ngữ đó. Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh đổng nghĩa với từ văn cảnh.

+ Hoàn cảnh, tình huống giao tiếp (gồm các yếu tố: Chủ thể, đối tượng; mục đích giao tiếp; thời gian, nơi chốn diễn ra hoạt động giao tiếp). Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh đồng nghĩa với các từ tình huống, bối cảnh.

- Ngữ cảnh có vai trò quan trọng đối với việc xác định nghĩa của từ ngữ.

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [4]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

a. Đọc

- Hướng dẫn: Đọc toàn bài với giọng chậm rãi dịu dàng, trầm lắng phù hợp với việc diễn đạt tình cảm của cha với con.

+ Lời của con: ngây thơ, hồn nhiên

+ Lời của cha: ấm áp, dịu dàng thể hiện tình yêu con, cảm xúc tự hào về con, về tuổi thơ của mình, về sự tiếp nối cao đẹp của các thế hệ.

- HS đọc đúng, giải thích được một số từ khó.

- Hướng dẫn cách đọc chậm (đọc theo thẻ).

+ Đọc thẻ trước, viết dự đoán ra giấy.

+ Đọc văn bản và đối chiếu với sản phẩm dự đoán.

b. Tác giả

- Cho học sinh thực hành đọc văn bản theo hướng dẫn.

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc và thực hiện phiếu bài tập.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần)

HS: 1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc.

2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà. (MH lớp học đảo ngược)

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức, chuyển dẫn sang mục sau

2. Tác phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại:

+ Hãy nêu xuất xứ của văn bản?

+ Văn bản sử dụng những phương thức biểu đạt nào?

+ Văn bản chia làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV: Hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS: Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS: - Trả lời các câu hỏi của GV.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

PHIẾU HỌC TẬP 1

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ học tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Tác giả

- Hoàng Trung Thông (1925 - 1993)

- Quê: Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An

- Thơ của ông giản dị, cô đọng, chứa đựng cảm xúc trong sáng.

- Nhiều bài thơ của ông đã được phổ nhạc.

2. Tác phẩm

- Thể thơ: thơ tự do

- Xuất xứ: Bài thơ Những cánh buồm rút ra từ tập thơ cùng tên (1964).

- Phương thức biểu đạt: kết hợp biểu cảm, miêu tả, tự sự.

- Bố cục ( 3 phần)

+ P1: Từ đầu …lòng vui phơi phới.

🡪 Miêu tả hình ảnh của người cha và người con đi dạo trên bãi cát

+ P2: Tiếp theo đến…để con đi

🡪 Cuộc trò chuyện của hai cha con và mong muốn của người con

+ P3: Còn lại

🡪 Cảm nhận của người cha.

II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB (…’)

1. Hình ảnh hai cha con đi dạo trên bãi biển

a) Mục tiêu: Giúp HS:

- Tìm được những chi tiết giới thiệu về hình ảnh của hai cha con.

- Cảm nhận được nét đẹp trong hình ảnh của hai cha con.

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT khăn trải bàn cho HS thảo luận.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thiện nhiệm vụ.

- HS trình bày sản phẩm, theo dõi, nhận xét và bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm. HS làm việc theo nhóm 6 HS

- Phát phiếu học tập số 2 & giao nhiệm vụ:

1. Xác định không gian, thời gian được miêu tả.

2. Nhà thơ đã dùng những chi tiết nào để miêu tả cảnh vật, con người? Tác dụng của yếu tố miêu tả trong đoạn là gì?

3. Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì khi miêu tả hình ảnh của hai cha con?

4. Em có cảm nhận gì về tình cảm của hai cha con trong bài thơ?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

- Làm việc cá nhân 2’, nhóm 5’.

+ 2 phút đầu, HS ghi kết quả làm việc ra phiếu cá nhân.

+ 5 phút tiếp theo, HS làm việc nhóm, thảo luận và ghi kết quả vào ô giữa của phiếu học tập, dán phiếu cá nhân ở vị trí có tên mình.

GV: Hỗ trợ HS khi cần thiết.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển sang mục sau.

PHIẾU HỌC TẬP 2

2. Cuộc trò chuyện của hai cha con và mong ước của người con (...’)

a) Mục tiêu: Giúp HS:

- Tìm được những chi tiết nói về cuộc trò chuyện của hai cha con.

- Cảm nhận được nét đẹp trong hình ảnh của hai cha con.

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT động não, chia sẻ nhóm đôi cho HS thảo luận.

- HS làm việc cá nhân để hoàn thiện nhiệm vụ.

- HS trình bày sản phẩm, theo dõi, nhận xét và bổ sung cho ý kiến của bạn bạn (nếu cần).

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Phát phiếu học tập số 3.

- Chia nhóm cặp đôi và giao nhiệm vụ:

+ HS đọc thầm đoạn 1 (Từ Hai cha con…vui phơi phới)

+ Yếu tố tự sự được thể hiện như thế nào trong đoạn thơ? Tác dụng của các yếu tố tự sự đó?

+ Trong đoạn 2, nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ đặc sắc nào? Nêu tác dụng?

+Theo em, hình ảnh cánh buồm trong khổ thơ có ý nghĩa gì?

+ Dấu chấm lửng trong câu “Để con đi…” có tác dụng gì?

+ Theo em, tình cảm hai cha con dành cho nhau được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Điều ấy gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm gia đình?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

- Làm việc cá nhân 2’, nhóm 5’

+ 2 phút đầu, HS ghi kết quả làm việc ra phiếu cá nhân.

+ 5 phút tiếp theo, HS trao đổi nhóm đôi và ghi lại kết quả.

- Đại diện lên báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.

GV: Hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS báo cáo, nhận xét, đánh giá.

- Hướng dẫn HS trình bày ( nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét câu trả lời của HS và chốt kiến thức, kết nối với mục sau.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

=> Bằng việc kết hợp giữa yếu tố tự sự, phép tu từ ẩn dụ, dấu chấm lửng, hình ảnh biểu tượng đã cho thấy cuộc trò chuyện gần gũi, thân mật của hai cha con; tình cảm yêu thương, trìu mến của người cha dành cho con và khao khát được khám phá những điều chưa biết của người con.

3. Cảm nhận của người cha (…’)

a) Mục tiêu: Giúp HS:

- Tìm được những chi tiết nói về suy nghĩ của người cha.

- Cảm nhận được nét đẹp trong sự nối tiếp giữa hai thế hệ.

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi cho HS thảo luận.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thiện nhiệm vụ.

- HS trình bày sản phẩm, theo dõi, nhận xét và bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Phát phiếu học tập số 3.

- Chia nhóm cặp đôi và giao nhiệm vụ:

+ Khi nghe câu hỏi của người con, người cha có suy nghĩ gì?

+ Em hiểu như thế nào về câu thơ: Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

GV hướng dẫn HS tìm chi tiết trong văn bản.

HS:

- Đọc SGK và tìm chi tiết để hoàn thiện phiếu học tập.

- Suy nghĩ cá nhân.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV: Yêu cầu HS trả lời và hướng dẫn (nếu cần).

HS :

- Trả lời câu hỏi của GV.

- Theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét câu trả lời của HS và chốt kiến thức, kết nối với mục sau.

- Ước mơ của con gợi cho cha nhớ đến ước mơ thuở nhỏ của mình.

- Câu thơ: Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con

→ Người cha tự hào khi thấy con mình cũng ấp ủ những ước mơ đẹp như ước mơ của mình thời thơ ấu.

=> Sự tiếp nối của thế hệ trẻ thực hiện ước mơ của thế hệ đi trước.

III. TỔNG KẾT (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [8]

Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm lớp theo bàn.

- Phát phiếu học tập số 4.

- Giao nhiệm vụ nhóm:

? Nêu những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản.

? Nội dung chính của văn bản “Những cánh buồm” là gì?

? Trong bài thơ, tuy còn nhỏ nhưng cậu bé không ngừng ước mơ được khám phá cuộc sống. Vậy còn các em, các em có ước mơ gì không?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

• Suy nghĩ cá nhân 2’ và ghi ra giấy.
• Chia sẻ cặp đôi 3’ (trao đổi, chia sẻ và đi đến thống nhất để hoàn thành phiếu học tập).

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS:

- Đại diện lên báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.

GV:

- Yêu cầu HS nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

1. Nghệ thuật

- Kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả trong thơ.

- Thể thơ tự do dễ truyền tải nội dung.

- Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, cảm xúc.

2. Nội dung

- Tình cảm cha con thân thiết, tràn đầy yêu thương

- Ca ngợi ước mơ khám phá cuộc sống của trẻ thơ. Những ước mơ làm cho cuộc sống không ngừng tốt đẹp hơn.

Chi tiết

Ý nghĩa, tác dụng

Câu hỏi của con

“Cha ơi!

.. không thấy người ở đó?”

“Cha mượn cho con buồm trắng nhé,

Để con đi…”

→ câu hỏi ngây thơ, hồn nhiên. Người con mong muốn mở rộng kiến thức, được đi nhiều nơi.

Câu trả lời của cha

“Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa
…

Những nơi đó cha chưa hề đi đến”.

→ người cha trầm ngâm, mỉm cười giảng giải cho con, từng bước nâng đỡ ước mơ con.

Nghệ thuật đặc sắc

(phép tư từ)

“Ánh nắng chảy đầy vai”

→ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác làm tăng sức hấp dẫn, thú vị cho câu thơ, giúp người đọc hình dung cụ thể về khung cảnh đẹp đẽ trên biển.

Hình ảnh cánh buồm

→ biểu tượng của ước mơ, khát vọng được đi xa, được mở rộng hiểu biết của người con.

Dấu chấm lửng

“Để con đi…”

→ sự tiếp nối của thế hệ sau

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

- GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS trả lời:

C1: Một lần, em được mẹ cho phép đến nhà bạn chơi. Trò chơi đang rất vui và em rất muốn chơi tiếp thì đến giờ mẹ dặn phải trở về nhà? Khi ấy em phải làm gì?

(Gv có thể cho học sinh đóng kịch)

C2: Cho học sinh xem video "Thỏ con không vâng lời" và trả lời câu hỏi: Video vừa xem mang đến cho em bài học gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động

- HS trình bày sản phẩm

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, dẫn dắt vào bài

- Hs tự bộc lộ trải nghiệm cá nhân

- Hs rút ra được bài học: không tự đi chơi khi chưa có sự đồng ý của người lớn...

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV hướng dẫn cách đọc (Khuyến khích học sinh đọc trước khi đến lớp)

+ GV đọc mẫu thành tiếng một đoạn đầu, sau đó HS thay nhau đọc thành tiếng toàn VB.

+ GV hướng dẫn HS về chiến lược đọc theo dõi và dự đoán (các hộp chỉ dẫn)

- HS lắng nghe, tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- Hs làm việc cá nhân, tham gia trò chơi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trình bày sản phẩm

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức

1. Đọc

- Hs biết cách đọc thầm, đọc diễn cảm

2. Chú thích

3. Tác giả

- Tên: Rabindranath Tagore

- Năm sinh – năm mất: 1861 – 1941

- Quê quán: Ấn Độ

- Là danh nhân văn hóa, nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ. Thơ Tagore chan chứa tình yêu đất nước, con người, cuộc sống,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Hướng dẫn Hs tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS dựa vào văn bản vừa đọc, trả lời các câu hỏi:

+ Đọc bài thơ Mây và sóng, ta như được nghe kể một câu chuyện. Theo em ai đang kể với ai và kể về điều gì?

+ Phương thức biểu đạt của VB là gì? Có sự kết hợp nào ở đây không?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ;

- Dự kiến sản phẩm:

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trình bày sản phẩm thảo luận;

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV2: Tìm hiểu lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi để hoàn thiện PHT số 1: Tìm hiểu về thế giới của người sống "trên mây" và "trong sóng".

PHT số 1

- Em bé đã làm gì trước lời mời gọi của Mây, Sóng? Em nhận thấy được tâm trạng gì ở em bé? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật trẻ thơ của nhà thơ Ta-go?

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trình bày sản phẩm thảo luận;

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV3: Tìm hiểu lời từ chối của em bé

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chuyển giao nhiệm vụ

Giáo viên tổ chức thảo luận nhóm bằng kĩ thuật khan phủ bản

+ Chỉ ra câu thơ thể hiện việc em bé từ chối lời mời của những người “trên mây” và “trong sóng”? Vì sao em bé từ chối lời mời gọi của họ? Qua đó em thấy em bé là người con như thế nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ;

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời câu hỏi;

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

Gv có thể chiếu video Sự tích cây vú sữa để lồng ghép giáo dục học sinh=> Không phải em nhỏ nào cũng có thế chiến thắng cám dỗ. Cần rút ra bài học cho bản thân.

NV4: Tìm hiểu về trò chơi của em bé

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV tổ chức cho Hs thảo luận nhóm, chia lớp thành 4 nhóm

+ Nhóm 1,3: Trong bài thơ, em bé đã tổ chức mấy trò chơi? Đó là những trò chơi gì? Ý nghĩa của các trò chơi?

+ Nhóm 2,4: Em cảm nhận được gì về tình cảm em bé dành cho mẹ và mẹ dành cho em bé được thể hiện qua những trò chơi ấy?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- Gv quan sát, gợi mở

- HS thực hiện nhiệm vụ;

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi các nhóm báo cáo sản phẩm thảo luận nhóm

- Hs báo cáo và nhận xét, bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV5: Tìm hiểu về đặc trưng của thơ

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu: Hoàn thiện PHT số 2 để so sánh bai văn bản

PHT số 2

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ;

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời câu hỏi;

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

NV5: Hướng dẫn học sinh tổng kết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu: Em hãy tổng kết nội dung và nghệ thuật của VB.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ;

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời câu hỏi;

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

1. Tìm hiểu chung

- Người kể chuyện: em bé kể một câu chuyện tưởng tượng của em với mẹ

- Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả;

- Thể loại: thơ văn xuôi (thơ tự do);

2. Lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”

- Thế giới của những người sống “trên mây”, “trong sóng”:

+ Thế giới của những người sống “trên mây”: Rực rỡ, lung linh, huyền ảo (ánh sáng mặt trời vàng buổi bình minh, ánh sáng vầng trăng bạc khi đêm về);

+ Thế giới của những người sống “trong sóng”: Vui vẻ và hạnh phúc (chỉ có ca hát và rong chơi khắp chốn từ khi thức dậy cho đến chiều tà).

🡪 Xa xôi, cao rộng, rực rỡ sắc màu, chứa đựng biết bao điều bí ẩn;

- Tâm trạng của em bé

+ "làm thế nào để lên đó được”

+ “làm thế nào để ra ngoài đó được"

-> Tâm trạng háo hức, thích thú, tò mò, muốn khám phá thế giới thần tiên, được vui với những trò thú vị, hấp dẫn

🡪 Tác giả miêu tả tinh tế tâm lí trẻ thơ, nếu để em bé từ chối ngay từ đầu có vẻ không phù hợp với tâm lí trẻ thơ

3. Lời từ chối của em bé

- Lời từ chối của em bé:

+ Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?

+ Làm sao có thể rời mẹ mà đi được?

🡪 Sự mong mỏi, chờ đợi em về nhà của mẹ đã chiến thắng những cuộc phiêu du. Hay nói cách khác, em bé đã hiểu được tấm lòng của mẹ. Vì thế, với em bé, được ở bên mẹ, làm mẹ vui và được mẹ yêu thương, che chở là niềm hạnh phúc không gì sánh được.

4. Trò chơi của em bé

* Trò chơi

- Con là mây, mẹ là trăng, con lấy hai tay trùm lên người mẹ;

- Con là sóng, mẹ là bờ biển, con sẽ lăn, lăn, lăn và vỗ vào gối mẹ.

-> Trò chơi vừa thỏa ước mong làm mây, làm sóng tinh nghịch, bay cao, lan xa phiêu du khắp chốn; lại vừa được quấn quýt bên mẹ - như mây quấn quýt bên vầng trăng, như sóng vui đùa bên bờ biển

* Tình cảm mẹ con

- Tình cảm em bé dành cho mẹ

+ Luôn muốn ở bên mẹ, vui chơi cùng mẹ;

+ Sáng tạo ra những trò chơi thú vị để mẹ có thể chơi cùng;

- Tình cảm mẹ dành cho em bé

+ Mẹ luôn muốn ở bên để chăm sóc, chở che, vỗ về: mẹ mình đang đợi ở nhà, buổi chiều mẹ luôn muốn mình ở nhà;

+ Mẹ giống như ánh trăng dịu hiền soi sáng từng bước con đi, bờ biển bao dung ôm ấp, vỗ về;

- Không ai biết mẹ con ta ở chốn nào 🡪 Tình mẫu tử hòa quyện, lan tỏa, thâm nhập khắp vũ trụ mênh mông.

🡪 Đặt tình mẫu tử tương quan với thiên nhiên, vũ trụ 🡺 Ca ngợi, tôn vinh tình mẫu tử bao la, thiêng liêng và vĩnh cửu.

5. Đặc trưng của thơ

=> Mây và sóng khác Chuyện cổ tích về loài người nhưng vẫn được coi là VB thơ vì trừ đặc điểm về số tiếng trong mỗi dòng, số dòng trong mỗi bài, vần, nhịp…thì VB Mây và sóng còn có đặc điểm khác là ngôn ngữ cô đọng, giàu hình ảnh, sử dụng nhiều biện pháp tu từ thông qua đó thể hiện cảm xúc, thế giới nội tâm (tình yêu của em bé dành cho mẹ; tình cảm yêu mến của nhà thơ với trẻ em, với thiên nhiên của nhà thơ).

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Thơ văn xuôi, có lời kể xen đối thoại;

- Sử dụng phép lặp, nhưng có sự biến hóa và phát triển;

- Xây dựng hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng.

2. Nội dung

Bài thơ thể hiện tình yêu thiết tha của em bé đối với mẹ, ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. Qua đó, ta cũng thấy được tình cảm yêu mến thiết tha với trẻ em của nhà thơ, với thiên nhiên, cuộc đời bình dị.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu

(1) Hoàn thiện phiếu học tập

PHT số 3

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ, viết

- Gv quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Hs báo báo kết quả

- Hs khác lắng nghe, bổ sung, phản biện

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Gv nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu

- GV yêu cầu HS: Hãy tưởng tượng em là người đang trò chuyện với mây và sóng. Viết đoạn văn (5 – 7 câu) về cuộc trò chuyện ấy.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ, viết

- Gv quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Hs báo báo kết quả

- Hs khác lắng nghe, bổ sung, phản biện

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Gv nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

- HS viết đúng hình thức và dung lượng

- Nội dung, đề tài: Cuộc trò chuyện với mây và sóng

Tôi mới có một cuộc gặp gỡ vô cùng thú vị và hấp dẫn. Mây và sóng đã rủ tôi đến một thế giới thần tiên, nơi mà có những vườn hoa đủ màu sắc và rộn rã âm thanh của các loài chim. Họ còn hứa sẽ cho tôi ngồi trên những đám mây bồng bềnh, lướt trên ngọn sóng cao bạc đầu trên đại dương. Tôi thích thú lắm vì có nằm mơ tôi cũng không nghĩ là điều kì diệu ấy lại đến với mình. Tôi đã nghĩ về một chuyến đi, tôi sẽ mượn mẹ chiếc máy ảnh để mang theo. Ồ không, có lần mẹ đã rất lo lắng và khóc khi tôi đi lạc đường. Tôi đã từ chối lời mời gọi của mây và sóng để mẹ buồn lòng vì tôi. Dù quyết định này có hơi chậm trễ nhưng tôi vẫn cảm thấy hãnh diện về chính mình.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

1. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chiếu truyện cười: “Bò cười không được thịt”

Thời bao cấp đời sống khó khăn, nếu mổ lợn phải nộp thuế sát sinh, nếu mổ trâu bò phải làm đơn xin cấp trên phê duyệt bởi trâu bò là sức kéo của nền nông nghiệp.
         Cuối năm 1970 hợp tác xã nông nghiệp thôn tôi muốn thịt bò để liên hoan tổng kết nên viết đơn xin xã cho giết bò. Xã không giải quyết, ông Chủ tịch đặt bút phê:"Bò cày không được thịt! "

        Thấy bà con xã viên buồn rầu, Ông Chủ nhiệm HTX nông nghiệp quyết định cứ giết thịt bò liên hoan. Xã biết tin lập tức gọi Chủ nhiệm lên kiểm điểm, bà con ở nhà lo lắng. Khi tới Ủy ban Chủ tịch mắng té tát và cho rằng chống lại cấp trên, cho giết bò là phá hoại sản xuất phải kiểm điểm kỷ luật. Lúc này Chủ nhiệm rút tờ đơn ra nói: 

- Xã đã cho chúng tôi thịt bò giờ sao lại bắt kiểm điểm!
     Chủ tịch xã :

        - Tôi đã phê "Bò cày không được thịt! Sao không chấp hành. 
         Chủ nhiệm cãi là :
         - Xã đã phê duyệt đồng ý và chữ ký đây còn gì ! Nói xong đưa tờ đơn cho Chủ tịch. 
         Chủ tịch xem lại đơn thấy lời phê: " Bò cày không được - thịt !" nên cứng họng không bắt được Chủ nhiệm kiểm điểm. 
         Hóa ra Chủ nhiệm đã nhanh trí thêm một dấu "gạch nối" vào lời phê của Chủ tịch trước khi ra xã. Hèn chi vẫn quyết định thịt bò liên hoan tổng kết.
         Một lúc sau thấy Chủ nhiệm về cười tươi roi rói. Hỏi nguyên nhân, ông ta kể lại chuyện đấu lý với Chủ tịch xã ... Bà con được bữa cười cùng với món thịt bò thoải mái. Đúng là : "Bút sa gà chết!"..

? Về hình thức có gì khác nhau trong tờ đơn chủ tịch xã phê duyệt và chủ nhiệm HTX sửa? Nghĩa của câu đã bị thay đổi như thế nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh thảo luận, cử đại diện trình bày.

- Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm thảo luận

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung phần trình bày của nhóm bạn.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

GV nhận xét và giới thiệu bài học:

Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của xã hội loài người, vì vậy để người khác hiểu ta phải dùng ngôn ngữ để giao tiếp. Tuy nhiên nói sao cho hay, cho đúng để người khác hiểu thì ta cần phải đặt vào ngữ cảnh nhất định. Vậy ngữ cảnh là gì? Ta tìm hiểu bài mới

- Về hình thức giữa tờ đơn chủ tịch xã phê duyệt và chủ nhiệm HTX sửa chỉ thêm một dấu gạch nối.

- Về nghĩa, từ đơn chủ tịch xã phê cấm thịt bò vì bò phải dùng để cày còn tờ đơn chủ nhiệm HTX sửa cho phép thịt bò vì con bò đã không cày được.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Nhiệm vụ 1: Ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Cho đoạn thơ sau:

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mơi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tau mẹ mỏi

Mình vẫn còn là một thứ quả non xanh?

? Xác định các yếu tố ngôn ngữ như từ ngữ, câu đứng trước hoặc đứng sau từ được tin đậm; hoàn cảnh, tình huống giao tiếp.

? Xác định nghĩa của từ ngữ được in đậm trong khổ thơ dưới đây dựa vào các yếu tố trên.

? Những yếu tố ngôn ngữ trên được coi là ngữ cảnh, vậy hãy trình bày khái niệm đầy đủ của ngữ cảnh.

? Từ in đậm trên sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?

? Từ đó em rút ra được vai trò gì của ngữ cảnh đối với xác định nghĩa của từ?

? Ngoài vai trò đó ra, ngữ cảnh còn có các vài trò nào khác khi xác định nghĩa của từ?

? Đọc mục 2, kiến thức Ngữ văn SGK trang 20, 21.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS nghe yêu cầu -> thực hiện yêu cầu

- Từng HS chuẩn bị độc lập.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày cá nhân

- Dự kiến sản phẩm:

+ HS xác định được các yếu tố ngôn ngữ như từ ngữ, câu đứng trước hoặc đứng sau từ được tin đậm; hoàn cảnh, tình huống giao tiếp (các từ ngữ, câu đứng trước hoặc sau: chúng tôi, bảy mươi tuổi mẹ chờ được hái, mình. Hoàn cảnh giao tiếp: lời người con tâm sự, thể hiện tình cảm mình dành cho mẹ)

+ Nghĩa của từ in đậm là: quả: người con; quả con xanh: con còn nhỏ dại, chưa trưởng thành.

+ HS nhắc lại được khái niệm ngữ cảnh và vai trò của ngữ cảnh đối với việc xác định nghĩa của từ

+ Câu thơ trên sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ.

+ HS rút ra được vai trò của ngữ cảnh.

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức bằng sơ đồ tư duy

I. Lý thuyết

1. Ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh

- Ngữ cảnh của một yếu tố ngôn ngữ trong câu hoặc văn bản thường được hiểu là:

+ Những từ ngữ, câu đứng trước hoặc đứng sau yếu tố ngôn ngữ đó. Theo nghĩa này, ngữ cảnh đồng nghĩa với văn cảnh.

+ Hoàn cảnh, tình huống giao tiếp (bao gồm các yếu tố: chủ thế, đối tượng, mục đích giao tiếp; thời gian, nơi chốn diễn ra hoạt động giao tiếp). Theo nghĩa này, từ ngữ cảnh đồng nghĩa với các từ tình huống, bối cảnh.

- Vai trò quan trọng của ngữ cảnh đối với việc xác định nghĩa của từ ngữ thể hiện ở chỗ:

+ Ngữ cảnh giúp người đọc, người nghe xác định nghĩa của thể của các từ đa nghĩa.

+ Ngữ cảnh giúp người đọc, người nghe xác định được nghĩa hàm ẩn của những từ ngữ được sử dụng trong các biện pháp tu từ.

+ Ngữ cảnh giúp người đọc, người nghe hiểu được hàm ý (thái độ, tình cảm) mà người nói thể hiện qua việc lựa chọn các từ xưng hô.

HOÀN CẢNH, TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP

TỪ NGỮ (CÂU) ĐỨNG TRƯỚC (SAU) YẾU TỐ NGÔN NGỮ ĐÓ

KHÁI NIỆM

NGỮ CẢNH

VAI TRÒ

XÁC ĐỊNH HÀM Ý QUA LỰA CHỌN TỪ NGỮ XƯNG HÔ

XÁC ĐỊNH NGHĨA CỤ THỂ CỦA TỪ NGỮ

XÁC ĐỊNH NGHĨA HÀM ẨN CỦA TỪ NGỮ SỬ DỤNG BPTT

Nhiệm vụ 2: Dấu chấm lửng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

? Dấu chấm lửng có hình thức khi viết như nào?

? Dấu chấm lửng có các công dụng gì?

? Vẽ sơ đồ tư duy về công dụng của dấu chấm lửng.

Bước 2:Thực hiện nhiệm vụ

- HS nghe yêu cầu -> thực hiện yêu cầu

- Trình bày sơ đồ tư duy (đã chuẩn bị ở nhà)

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày kết quả

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời bạn

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

+ HS quan sát sơ đồ về chủ ngữ, mở rộng chủ ngữ

2. Dấu chấm lửng

Dấu chấm lửng (dấu lửng) là dấu câu gồm ba chấm liền nhau (...) được dùng để:

- Phối hợp với dấu phẩy, tỏ ý còn nhiều nội dung tương tự chưa được liệt kê hết.

- Thể hiện lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng vì lí do gì đó.

- Làm giãn nhịp điệu câu thơ, câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm.

TỎ Ý CÒN NỘI DUNG CHƯA LIỆT KÊ HẾT

THỂ HIỆN LỜI NÓI BỎ DỞ, NGẬP NGỪNG, NGẮT QUÃNG.

DẤU CHẤM LỬNG (…)

GIÃN NHỊP ĐIỆU CÂU THƠ, VĂN ĐỂ CHUẨN BỊ CHO TỪ NGỮ CÓ NỘI DUNG BẤT NGỜ (HÀI HƯỚC, CHÂM BIẾM)

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

1. Bài 2

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Tìm biện pháp tu từ được sử dụng trương các dòng thơ dưới đây. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó đối với việc miêu tả sự vật

Cha lại dắt con đi trên cát mịn

Ánh nắng chảy đầy vai

Bước 2:Thực hiện nhiệm vụ

- HS nghe yêu cầu -> thực hiện yêu cầu

- Từng HS chuẩn bị độc lập.

Bước 3:Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày cá nhân

- Dự kiến sản phẩm: HS xác định được BPTT và tác dụng của BPTT đó

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

=> Ghi lên bảng.

Bài 3

1. Bài 3

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Chỉ ra tác dụng của dấu chấm lửng trong các câu dưới đây:

a) Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung…

b) Cha mượn cho con buồm trắng nhé,

Để con đi…

c) Về đây mới thấy, sen xứng đáng để…ngợp.

d) Nhưng…xin lỗi…-Từ đầu dây bên kia có giọng kinh ngạc phản đối- Tôi không thể…!

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS trình bày cá nhân

- Dự kiến sản phẩm: HS xác định được công dụng của dấu chấm lửng

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn Bước 3:Báo cáo, thảo luận

+ HS trình bày kết quả của các nhân

+ GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

+ GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng.

Bài 2

- Biện pháp tu từ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: "Ánh nắng chảy đầy vai"

- Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ đối với miêu tả sự vật:

+ Khiến ánh nắng hiện lên sống động hơn.

+ Cho ta thấy ánh nắng hiện lên hữu hình, nó như một chất lỏng thành dòng, thành giọt trên vai người cha. Qua đó giúp người đọc hình dung được khung cảnh đẹp đẽ khi cha con dắt nhau trên biển vào bình minh.

Bài 3

a) Nhiều nội dung chưa liệt kê hết

b) Thể hiện lời nói ngập ngừng, ngắt quãng.

c) Làm giãn nhịp điệu câu văn chuẩn bị cho 1 từ ngữ có nội dung bất ngờ.

d) Thể hiện lời nói ngập ngừng, ngắt quãng/lời nói bỏ dở.

HOẠT ĐỘNG 3: VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập, củng cố kiến thức.

b. Nội dung: Sử dụng kiến thức đã học để hỏi và trả lời, trao đổi

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS

d. Tổ chức thực hiện:

Bài 4

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5 - 7 dòng) giải thích nghĩa của các từ in đậm trong hai dòng thơ dưới đây và cho biết em dựa vào đâu để xác định được nghĩa của mỗi từ đó:

Ngày ngày Mặt Trời đi qua trên lăng

Thấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS nghe và thực hiện yêu cầu

- HS làm việc cá nhân.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày kết quả ( đọc đoạn văn)

- GV gọi hs nhận xét bài làm của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

+ GV nhận xét, bổ sung, cho điểm và cho HS tham khảo đoạn văn.

Bài 4

2. Từ l

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [4]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng phiếu học tập để khai thác phần tìm hiểu chung.

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi phiếu học tập đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

Phiếu học tập số 1

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức, chuyển dẫn sang mục sau.

2. Tác phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

a. Đọc

- Hướng dẫn đọc:

+ Đọc giọng to, rõ ràng và lưu loát.

+ Thể hiện rõ giọng điệu: tha thiết, trầm lắng, suy tư.

- Giáo viên đọc mẫu.

- Cho học sinh thực hành đọc văn bản theo hướng dẫn.

b. Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại:

? Xác định xuất xứ, thể loại và phương thức biểu đạt của văn bản?

? Văn bản “Mẹ và quả” là lời của ai nói với ai? Về việc gì?

? Có thể chia văn bản này ra làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc thực hiện nhiệm vụ.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc.

2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Trả lời các câu hỏi của GV.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ đọc tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Tác giả

- Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 - 4 - 1943

- Quê: Thừa Thiên - Huế

- Thơ của Nguyễn Khoa Điềm lấy chất liệu từ văn học Việt Nam và cảm hứng từ quê hương, con người, và tình thần chiến đấu của người chiến sĩ Việt Nam yêu nước... Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam.

- Các tác phẩm nổi tiếng: Người con gái chằm nón bài thơ, Nơi Bác từng qua, Nỗi nhớ, Đất nước…

2. Tác phẩm

a) Đọc và tóm tắt

- Đọc

- Tóm tắt

b) Tìm hiểu chung

- Xuất xứ: Trích Thơ Nguyễn Khoa Điềm, Tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, Hà Nội, 2012
- Thể loại: tự do

- Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp miêu tả

- Bài thơ là lời của người con (tác giả) nói về công lao, lòng biết ơn và nỗi lo lắng khi nghĩ về mẹ.

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: Khổ 1, 2: Mẹ và quả

+ Phần 2: Khổ 3: Suy ngẫm và tâm trạng của “tôi”.

Sản phẩm tổng hợp:

II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB

1. Nhan đề của văn bản

Mục tiêu: Giúp HS hiểu được nhan đề và ý nghĩa nhan đề của văn bản.

Nội dung:

GV sử dụng KT tia chớp kết hợp với KT đặt câu hỏi để tìm hiểu về nhan đề của văn bản.

HS suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Nhan đề của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS đọc nhan đề văn bản và suy nghĩ cá nhân

GV hướng dẫn HS tìm hiểu bằng cách đặt các câu hỏi phụ (nếu HS không trả lời được).
? Quả có ý nghĩa như thế nào?

? Từ “mẹ” gợi ra những suy nghĩ và cảm xúc gì?

B3: Báo cáo thảo luận

GV yêu cầu một vài HS trình bày cảm nhận của mình về nhan đề văn bản.

HS trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

Mẹ: Gợi hình dáng thân thương, người thân yêu nhất trong cuộc đời ta.

Quả: Vừa là quả thực, những lại hoa trái tay mẹ vun trồng vừa mang ý nghĩa biểu tượng cho những thành quả mẹ gặt hái được từ sự tần tảo, lam lũ, hi sinh.

=> Mẹ và những loài hoa trái mẹ vun trồng, những thành quả cuộc đời mẹ. Trong đó có cả con.

2. Mẹ và quả

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT khăn phủ bàn để tìm hiểu về hình ảnh, các biện pháp tu từ, cảm xúc của nhân vật trữ tình trong hai khổ thơ đầu.

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm lớp.

- Giao nhiệm vụ: hoàn thiện phiếu học tập số 2 bằng cách trả lời các câu hỏi.

- Thời gian: 7 phút

Dự kiến tình huống khó khăn: HS gặp khó khăn trong việc xác định biện pháp tu từ và nêu tác dụng.

Tháo gỡ: (GV gợi ý HS bằng cách hướng dẫn, chỉ ra các từ khóa cảu các biện pháp tu từ.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS

- Quan sát những chi tiết trong SGK (GV đã chiếu trên màn hình).

- Đọc đoạn thơ.

GV hướng dẫn HS chú ý vào từ ngữ, nhịp điệu, hình ảnh thơ.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm.

- HS còn lại theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

- Khổ thơ thứ nhất:

+ BP So sánh: những mùa quả lặn rồi lại mọc - như khi Mặt Trời, như khi Mặt Trăng

=> Tác dụng: mọc rồi lại lặn như Mặt Trời, Mặt Trăng là quy luật của tự nhiên. Mặt Trăng, Mặt Trời gợi lên hình ảnh của thời gian, gợi lên thời gian tuần hoàn, gợi lên hình ảnh mẹ vẫn bao năm tần tảo sớm hôm chăm sóc cho vườn quả, cho các con mà không quản nhọc nhằn.

- Phép điệp: Những mùa quả, mẹ.

+ Nhấn mạnh, làm nổi bật ý.

+ Làm tăng tính tượng hình và giá trị biểu cảm cho lời thơ. Gây ấn tượng, gợi lên sự ân thầm, cần mẫn, tần tảo sớm hôm chăm sóc cho vườn quả, cho các con mà không quản nhọc nhằn.

- Khổ thơ thứ hai:

+ “Giọt mồ hôi mặn” là hình ảnh liên tưởng, so sánh độc đáo, tạo ấn tượng mạnh mẽ về những hi sinh lặng thầm mà lớn lao của mẹ. Từ đó ta thấy được tình cảm sâu nặng của đứa con với công lao suốt đời của người mẹ.

+ Nhân hóa: bí và bầu cũng “lớn”, đối lập: lớn lên, lớn xuống, hoán dụ (tay mẹ).

=> Tác dụng nghệ thuật: “Bí và bầu” là thành quả lao động vun trồng của mẹ còn “Con” là kết quả của sự sinh thành, dưỡng dục, là niềm tin, sự kỳ vọng của mẹ.

=> Người mẹ hiện lên với hình ảnh lam lũ, tần tảo, vất vả nhưng vẫn lạc quan, giàu đức hi sinh, dành hết yêu thương, ân cần chăm sóc, nuôi nấng các con khôn lớn mỗi ngày. Cảm xúc của nhà thơ dành cho mẹ là cảm xúc yêu thương, kính trọng.

3. Suy tư của người con

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT đặt câu hỏi, KT thảo luận cặp đôi để HS tìm hiểu về suy tư của người con ở phần 2.

HS làm việc cá nhân, thảo luận cặp đôi để hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

1. Từ “quả” ở khổ thơ 1 có gì giống và khác nhau về nghĩa với từ “quả” ở khổ 3?

2. Đoạn thơ đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Tác dụng của biện pháp tu từ ấy?

3. Người con có tâm trạng và suy tư gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc ngữ liệu trong SGK (đoạn 3), suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

* Chữ "quả" mang ý nghĩa tả thực: Dòng 1 và dòng 3 của khổ đầu "Những mùa quả mẹ tôi hái được"; "Những mùa quả lặn rồi lại mọc".

* Chữ "quả" mang ý nghĩa biểu tượng: Dòng 1 và dòng 4 của khổ cuối ("Và chúng tôi, một thứ quả trên đời"; "Mình vẫn còn một thứ quả non xanh". => ý nghĩa biểu tượng: chỉ những đứa con lớn lên bằng sự chăm sóc, tình yêu thương của mẹ.

- Các biện pháp tu từ:

+ Hoán dụ: "Bàn tay mẹ" (lấy bộ phận chỉ toàn thể, nói bàn tay mỏi để nói đến sự già yếu của mẹ.

+ Nói giảm nói tránh: Mỏi. Chỉ tuổi già yếu của mẹ

+ Ẩn dụ "một thứ quả non xanh" - chỉ người con, ý nói người con vẫn còn non nớt, chưa trưởng thành, chưa làm được những điều xứng đáng với sự mong đợi của mẹ.

+ Dùng câu hỏi tu từ

- Tác dụng:

+ Tăng sức gợi hình và biểu cảm cho câu thơ

+ Nhằm bộc lộ nỗi lo lắng đến một ngày mẹ tuổi đã già mà mình vẫn chưa đủ khôn lớn, trưởng thành; vẫn là "một thứ quả non xanh", chưa thể thành "trái chín" mẹ mong; lo lắng khi không còn có mẹ bên cạnh bảo ban, sẻ chia, động viên; sợ mình chưa thể báo đáp công ơn to lớn của mẹ.

+ Qua đó, thể hiện tấm lòng yêu thương và biết ơn mẹ chân thành và vô cùng sâu sắc của con với mẹ.

- Tâm trạng: Hoảng sợ

=> Con yêu thương, biết ơn và lo lắng khi mẹ không còn, mình vẫn chưa trưởng thành, chưa thể báo đáp công ơn của mẹ.

III. TỔNG KẾT

Mục tiêu: [1]; [2]; [6]

Nội dung:

- GV sử dụng KT trình bày một phút để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Giao nhiệm vụ cho cá nhân:

? Nêu những nét chính về mặt nghệ thuật của văn bản

? Nội dung chính của văn bản “Mẹ và quả”?

? Qua giờ học, em rút ra bài học gì khi khám phá một tác phẩm thơ?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Nhận xét và chốt sản phẩm lên Slide

1. Nghệ thuật

- Thể thơ tự do với nhịp thơ, giọng điệu tha thiết, trầm lắng giàu chất suy tư.

- Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ, so sánh, điệp ngữ…

- Hình ảnh thơ giản dị, gần gũi, mang ý nghĩa biểu tượng.

2. Nội dung

- Hình ảnh người mẹ tần tảo, vất vả, lam lũ, giàu đức hi sinh và tình yêu thương con.

- Tình yêu và lòng biết ơn, nỗi lo lắng của con khi tuổi mẹ xế chiều.

3. Lưu ý cách đọc văn bản thơ

- Chú ý thể thơ, vần, nhịp điệu, âm hưởng của bài thơ.

- Chú ý hình ảnh thơ, các cách sử dụng từ ngữ, biện pháp tu từ để biểu đạt tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình.

- Từ bài thơ, nhận ra được những suy ngẫm, cảm xúc, tình cảm của bản thân.

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

HOẠT ĐỘNG THẢO LUẬN THEO BÀN

*Bước 1: GV giao nhiệm vụ: GV yêu cầu 1 HS đọc văn bản tham khảo, thảo luận nhóm.

-GV hướng dẫn HS thảo luận các yêu cầu thể hiện của đoạn văn ghi lại cảm xúc khi đọc bài thơ “Những cánh buồm” của Hoàng Trung Thông.

+ Đoạn trích nêu lên cảm xúc của người viết về vấn đề gì?

+ Câu văn giới thiệu nhan đề bài thơ, tên tác giả, và nêu cảm xúc chung của người viết ở vị trí nào trong đoạn?

+ Cảm xúc của người viết được thể hiện qua từ ngữ nào?

+ Câu kết đoạn có nội dung là gì?

+ Dựa vào kết quả làm việc nhóm trình bày những điểm cần lưu ý khi viết đoạn văn ghi lại cảm xúc khi đọc bài thơ?

*Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, thực hiện nhiệm vụ.

+ GV quan sát, khuyến khích, giúp đỡ nếu cần.

*Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

+HS trả lời câu hỏi

+GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn

*Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: GV nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt kiến thức, ghi lên bảng.

GV bổ sung thêm:

? Từ phân tích trên, em hiểu thế nào là viết đoạn văn ghi lại cảm xúc sau khi đọc xong một bài thơ?

1. Đọc - phân tích bài tham khảo

- Mở đoạn: Câu đầu đoạn: giới thiệu nhan đề bài thơ, tên tác giả, và nêu cảm xúc chung của người viết.

- Thân đoạn:

+ Từ ngữ thể hiện được cảm xúc của người viết: cũng ngỡ như mình đang chìm vào những khát khao của tuổi thơ trong sáng....

+ Người viết đã nêu và đánh giá ý nghĩa của nội dung và nghệ thuật bài thơ.

- Kết đoạn: Khái quát cảm xúc chung của người viết về bài thơ.

• Lưu ý: Đọc kĩ để hiểu nội dung và nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ. Từ đó. Dẫn ra một khố thơ, đoạn thơ hoặc yếu tô nghệ thuật đặc sắc trong bài thơ gây ấn tượng, gợi cảm xúc cho em.
• Khi viết đoạn văn. cần nêu rõ: Yếu tố nào (nội dung, nghệ thuật) của bài thơ đã tạo cho em cảm xúc? Đó là cảm xúc như thế nào? Vì sao em có cảm xúc đó?...
• Viết đoạn vãn ghi lại cảm xúc sau khi đọc một bài thơ là nêu lên những cảm nghĩ của bản thân về bài thơ đó. Đoạn văn có thể nêu những cảm xúc về nội dung một khổ thơ. đoạn thơ hoặc yếu tố nghệ thuật đặc sắc mà em yêu thích.

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

Hãv viết đoạn văn nêu ìên cảm xúc của em sau khi đọc một trong các bài thơ: "Những cánh buồm" (Hoàng Trung Thông), 'Mãv và sóng" (Ta-go), “Mẹ và qua" (Nguyên Khoa Điểm).

GV yêu cầu HS suy nghĩ để lựa chọn bài thơ viết của mình bằng kĩ thuật đông não.

GV hướng dẫn HS xác định mục đích viết và người đọc, người nghe.

GV hướng dẫn HS tìm ý, lập dàn ý theo các bước

-Hướng dẫn HS viết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức trao đổi theo câu hỏi, thực hiện nhiệm vụ.

+ HS dự kiến sản phẩm

+ GV quan sát

Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

+ HS trình bày sản phẩm.

+ GV gọi HS khác nhận xét về bài viết của bạn.

Bước 4: Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ: GV nhận xét, đánh giá, bổ sung khen ngợi những bài viết sáng tạo, chân thành, có cảm xúc...đảm bảo yêu cầu. Khích lệ HS chưa đạt được yêu cầu nỗ lực hơn.

2. Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ.

Bước 1: Lựa chọn bài thơ

+ Xác định mục đích viết: ghi lại cảm xúc về một bài thơ.

+ Đối tượng mà bài viết hướng đến: thầy cô, bạn bè, những ai quan tâm đến cái hay, cái đẹp cuả một bài thơ.

+ Lựa chọn bài thơ

Bước 2: Tìm ý

- Bài thơ viết về điều gì? Em thấy ấn tượng nhất với yếu tố nào trong bài thơ?

- Yếu tố ấy đặc sắc như thế nào (về nội dung hoặc nghệ thuật)?

- Yếu tố ấy đã mang lại cho em những cảm xúc gì? Vì sao?

+ Chúng đã góp phần thể hiện ấn tượng điều nhà thơ muốn nói ra sao?

- Lập dàn ý bằng cách dựa vào các ý đã tìm được, sắp xếp lại theo ba phần lớn của đoạn văn, gồm:

+ Mở đoạn: Giới thiệu tên bài thơ, tác giả, nêu cảm nghĩ chung về bài thơ. Dẫn ra khổ thơ, đoạn thơ có nội dung hoặc nghệ thuật đặc sắc mang lại cho em nhiều cảm xúc.

+ Thân đoạn:

Nêu cảm xúc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ (số tiếng trong mỗi dòng thơ, vần, nhịp, hình ảnh, biện pháp tu từ, tình cảm, cảm xúc, thông điệp của tác giả)....

+ Kết đoạn: Khái quát cảm xúc chung của người viết về bài thơ.

* Bước 3: Viết

Dựa vào dàn ý, viết thành đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ có yếu tố miêu tả và tự sự

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

*Bước 1: GV giao nhiệm vụ: GV trả bài cho HS, hướng dẫn HS chỉnh sửa lại bài viết theo các yêu cầu đối với bài văn chia sẻ một trải nghiệm.

*Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:HS xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm

*Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

*Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

Chuẩn kiến thức về yêu cầu đối với bài viết

+ HS tự sửa bài viết để hoàn chỉnh theo yêu cầu.

+ tự kiểm tra lại bài viết của mình theo gợi ý của GV ( Theo bảng)

3. Kiểm tra, điều chỉnh bài viết.

- Đọc kĩ bài viết của mình và khoanh tròn những lỗi chính tả, lỗi sử dụng từ ngữ (nếu có). Sau đó sửa lại các lỗi đó.

- Gạch chân những câu sai ngữ pháp bằng cách phân tích cấu trúc ngữ pháp và sửa lại cho đúng (nếu có).

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI CHIA SẺ:

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

+ Thế nào là trao đổi ý kiến?

+ Theo em, trong bài nói trao đổi về một vấn đề, người nói nên xưng ở ngôi thứ mấy?

+ Bài nói trình trao đổi về một vấn đề cần chú ý những yêu cầu nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức chia sẻ cặp đôi trả lời các câu hỏi (dựa vào phần định hướng trong SGK)

+ GV quan sát, khuyến khích

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện một số cặp đôi phát biểu.

+ Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

I. Tìm hiểu chung về bài nói trình bày ý kiến về một vấn đề

1. Định nghĩa: nêu lên cách hiểu, quan điểm của bản thân, đưa ra lí lẽ và dẫn chứng cụ thể để làm sáng tỏ cho ý kiến của mình.

2. Yêu cầu chung: Để trao đổi, thảo luận về một vấn đề, các em cần chú ý:

- Lựa chọn vấn đề cần trao đổi (một hiện tượng đời sống hoặc đặc điểm nội dung, nghệ thuật của một khổ thơ, đoạn thơ hay cả bài thơ).

- Xác định các nội dung ý kiến cần trao đổi.

- Trao đổi, thảo luận trong nhóm về vấn đề đó.

- Khi trao đổi, cần nêu rõ cách hiểu hoặc quan điểm của bản thân, tôn trọng các ý kiến của người khác với mình.

TRƯỚC KHI NÓI

a. Mục tiêu: GQVĐ: HS nhận biết được yêu cầu mục đích của bài nói, có kĩ năng, tự tin trình bày sản phẩm trước tập thể lớp.

b. Nội dung: HS trình bày sản phẩm sau khi đã viết xong.

c. Sản phẩm: Sản phẩm bài viết, dự kiến bài trình bày bằng ngôn ngữ nói, giọng điệu của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

?Trước khi nói, hãy trả lời các câu hỏi sau:

- Bài nói nhằm mục đích gì?

- Người nghe là ai?

- Em chọn không gian nào để thực hiện bài nói (trình bày)?

- Em dự định trình bày trong bao nhiêu phút?

? Hãy tìm ý và lập dàn ý cho bài nói của mình?

- Hai ý kiến nêu trong một đề có gì giống và khác nhau?

- Mỗi ý kiến có điểm gì hợp lí và chưa hợp lí?

- Ý kiến của em như thế nào?

- Vì sao em hiểu như thế?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức chia sẻ cặp đôi trả lời các câu hỏi

+ HS trình bày sản phẩm trước nhóm, các em khác nghe, góp ý bằng phiếu học tập.

+ GV quan sát, khuyến khích

Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

Em hãy tự tập luyện bằng cách:

- Đứng trước gương để tập trình bày bài nói.

- Tự điều chỉnh giọng điệu, ngữ điệu, nét mặt…. cho phù hợp để tạo sức hấp dẫn cho bài nói.

- Em có thể rủ nhóm cùng tập luyện hoặc nhờ bố mẹ quay lại video bài tập luyện của mình để xem lại, tự điều chỉnh hoặc gửi video cho các bạn trong nhóm để cùng góp ý cho nhau.

I. Trước khi nói

1. Chuẩn bị nội dung nói

- Xác định đề tài, người nghe, mục đích, không gian và thời gian nói.

+ Vấn đề cần trao đổi: ý kiến về hình ảnh cánh buồm trong bài thơ “Những cánh buồm” (Hoàng Trung Thông)

+ Người nghe: các bạn trong lớp, cô/thầy giáo.

+ Không gian: lớp học

+ Thời gian: trao đổi, thảo luận trong vòng 5p.

- Bổ sung các từ, câu dẫn dắt, chào hỏi, kết nối các phần.

- Xác định giọng kể, ngữ điệu, điệu bộ, nét mặt,… cho phù hợp với phần trao đổi.

- Bổ sung tranh ảnh, video,.. (nếu cần).

2. Tìm ý, lập dàn ý

2.1. Tìm ý:

- Hai ý kiến nêu trong một vấn đề:

• Những cánh buồm kiêu hãnh ngoài biển khơi tương trưng cho khát khao vươn xa để khám phá của con, hay cũng chính là tượng trưng cho những ước mơ cửa người cha chưa đạt được.
  1. Lập dàn ý:

3. Tự luyện tập và trình bày

+ Để trình bày tốt, em hãy luyện tập trước (trình bày một mình hoặc trước bạn bè, người thân)

+ Cách nói: tự nhiên, gần gũi, chia sẻ, giãi bày.

4.Kiểm tra, chỉnh sửa.

* Bảng tự kiểm tra bài nói:

THỰC HÀNH NÓI VÀ NGHE

a. Mục tiêu: GQVĐ: Biết cách, tự tin trình bày sản phẩm trước tập thể lớp.

b. Nội dung: HS trình bày sản phẩm sau khi đã viết xong.

c. Sản phẩm: Phần trình bày bằng ngôn ngữ nói, giọng điệu của HS.

d. Tổ chức thực hiện.

Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Gọi một số HS trình bày bài nói trước lớp. Còn những HS khác lắng nghe, quan sát, theo dõi và điến vào phiếu đánh giá bài nói cho bạn

-HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ được phân công

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

Lưu ý:

• GV có thể cho HS hoạt động theo cặp đôi, cùng xây dựng bài nói và cùng lên trình bày trước lớp (HS tự phân công các phần trong bài nói của cả 2)

II. Thực hành nói và nghe

TRAO ĐỔI, THẢO LUẬN LỚP VỀ BÀI NÓI

a. Mục tiêu: GQVĐ

- Biết nhận xét, đánh giá về HĐ nói của nhau dựa trên phiếu đánh giá tiêu chí.

- Thấy được ưu điểm và tồn tại của bài nói.

- Chỉnh sửa bài nói cho mình và cho bạn.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS nhận xét, đánh giá hoạt động nói dựa trên các tiêu chí.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm và trình bày kết quả.

c. Sản phẩm: Phiếu đánh giá bài nói .

d. Tổ chức thực hiện.

* Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

GV yêu cầu HS đánh giá bài nói của các bạn đã trình bày theo phiếu đánh giá HĐ nói gắn với các tiêu chí.

• GV đặt thêm câu hỏi:

+ Với người nghe: Em thích nhất điều gì trong phần trình bày của bạn? Nếu muốn thay đổi, em muốn thay đổi điều gì trong phần trình bày của bạn?

+ Với người nói: Em tâm đắc nhất điều gì trong phần trình bày của mình? Em muốn trao đổi, bảo lưu hay tiếp thu những góp ý của các bạn và thầy cô? Nếu được trình bày lại, em muốn thay đổi điều gì?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

* Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ được phân công

* Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV Gọi một số HS trình bày phần nhận xét đánh giá của mình về bài nói trước lớp của bạn.

- Còn những HS khác lắng nghe, quan sát, theo dõi vào phiếu đánh giá bài nói cho bạn.

* Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

III. Đánh giá, thảo luận

* Bảng kiểm tra bài nói của bạn: Tham khảo phiếu đánh giá bài nói theo tiêu chí (phía dưới)

* Bảng tự kiểm tra kĩ năng nghe:

PHIẾU ĐÁNH GIÁ BÀI NÓI THEO TIÊU CHÍ

NHÓM............................

TIÊU CHÍ

Chưa đạt

(0 điểm)

Đạt

(1 điểm)

Tốt

(2 điểm)

1. Giới thiệu được vấn đề cần trao đổi

Chưa có vấn đề để nói

Có giới thiệu vấn đề nhưng chưa gắn với yêu cầu của bài.

Giới thiệu ngắn gọn được vấn đề cần trao đổi.

2. Nêu và phân tích các ý kiến khác nhau, từ đó, phát biểu ý kiến của mình

Nôi dung sơ sài, chưa nêu và phân tích được ý kiến để người nghe hiểu được nội dung vấn đề

Nêu và phân tích được vấn đề để người nghe hiểu được nội dung vấn đề nhưng chưa hấp dẫn.

Nội dung hấp dẫn, thu hút được người nghe.

3. Nói to, rõ ràng, truyền cảm, chủ động thuyết trình

Nói nhỏ, khó nghe, nói lặp lại ngập ngừng nhiều lần, phụ thuộc văn bản chuẩn bị sẵn

Nói to, nhưng đôi chỗ lặp lại hoặc ngập ngừng một vài câu, chủ động thuyết trình

Nói to, truyền cảm hầu như không lặp lại hay ngập ngừng; chủ động thuyết trình

4. Sử dụng yếu tố phi ngôn ngữ (điệu bộ, cử chỉ, nét mặt, ánh mắt,..) phù hợp

Điệu bộ thiếu tự tin, mắt chưa nhìn vào người nghe, nét mặt chưa biểu cảm hoặc biểu cảm không phù hợp.

Điệu bộ tự tin, mắt chưa nhìn vào người nghe, biểu cảm phù hợp với nội dung vấn đề

Điệu bộ tự tin, mắt nhìn vào người nghe, nét mặt sinh động.

5. Mở đầu và kết thúc hợp lí

Không chào hỏi hoặc không có lời kết thúc bài nói.

Chào hỏi và có lời kết thúc bài nói.

Chào hỏi có lời kết thúc bài nói ấn tượng.

Tổng: ................/10 điểm

Hoạt động của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

- HS trả lời nhanh các câu hỏi phần Tự đánh giá

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

THẢO LUẬN THEO CẶP:

+ Các cặp thảo luận, trả lời ra phiếu Học tập:

+ +Trả lời câu 1 đến câu 8 bằng cách chọn 1 đáp án:

+ Cá nhân tự trả lời

Câu 9: Nêu ngắn gọn nội dung 2 dòng thơ

“Đi như suối chảy về với biển

Chớ quên mạch đá cuội nguồn”

Câu 10: Trình bày suy nghĩ về bài thơ: “Rồi ngày mai con đi” bằng một đoạn văn (5 – 7 dòng).

Bước 3: HS báo cáo sản phẩm, thảo luận.

Bước 4: Đánh giá sản phẩm bằng điểm. GV chốt kiến thức

Tìm hiểu văn bản “Rồi ngày mai con đi học” (Tr 34/SGK)

Câu 9:

Câu 10:

Tên văn bản

Đặc sắc nội dung

Đặc sắc nghệ thuật

Mây và song (Ta – go)

Những cánh buồm (Hoang Trung Thông)

Mẹ và quả (Nguyễn Khoa Điềm)

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài 8

1.Bùi Thị Thu

THCS Phú Cường - Hà Đông - Hà Nội

0967793150

2. Lê Thị Mão

Trường THCS Mậu Lương - Hà Đông - Hà Nội

0384905745

3. Đặng Thi Thu Duyền

THCS Vĩnh Quỳnh - Thanh Trì

0972191806

4. Ngọc Lan

THCS Khiếu Năng Tĩnh-Ý Yên-Nam Định

0973433408

2.1 Tri thức đọc – hiểu

Mục tiêu: [1] [2]; [3]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để hoàn thiện phiếu học tập

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu một vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức trên các slide và chuyển dẫn sang mục sau.

1. Văn nghị luận xã hội:

- Khái niệm: Văn nghị luận xã hội được viết ra nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về một tư tưởng, quan điểm nào đó, hướng tới giải quyết những vấn đề đặt ra trong đời sống.

- Đặc điểm của văn nghị luận xã hội:

- Luận điểm: Quan điểm, tư tưởng của người viết.

- Luận cứ: Dẫn chứng và lí lẽ

- Lập luận: Cách dẫn dắt, trình bày … luận cứ để làm sáng tỏ luận điểm.

2. Liên kết và mạch lạc trong văn bản:

- Liên kết là thể hiện mối quan hệ nội dung giữa các câu, các đoạn, các phần của văn bản bằng phương tiện ngôn ngữ thích hợp.

- Mạch lạc là sự thống nhất về chủ đề và tính logic của văn bản. Một văn bản được coi là có tính mạch lạc khi các câu, các đoạn, các phần của văn bản đều nói về một chủ đề và được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [4]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tác giả

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

Phiếu học tập số 1

Hãy vẽ sơ đồ tư duy thể hiện những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu một vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức, chuyển dẫn sang mục sau

Là người Việt Nam không ai là không biết chủ tịch Hồ Chí Minh- vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. Cả cuộc đời Người vì nước, vì dân. Không những thế, Người còn là nhà thơ, nhà văn lớn. Người đã để lại cho đời một sự nghiệp văn chương đồ sộ. Sau này nế có điều kiện các con hay tìm đọc những tác phẩm này.

GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tác phẩm.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

a. Đọc

- Hướng dẫn đọc nhanh.

+ Ở văn bản này các con đọc với giọng mạch lạc, rõ ràng, dứt khoát nhưng vẫn thể hiện được tình cảm.

- Cho học sinh thực hành đọc văn bản theo hướng dẫn.

b. Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại:

? Hãy nêu xuất xứ văn bản.

? Dựa vào tri thức Ngữ văn em hãy cho biết văn bản thuộc kiểu văn bản gì? Vì sao? Hãy nêu vấn đề mà người viết bàn luận trong văn bản.

? Có thể chia văn bản này ra làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc và tóm tắt.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc.

2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Trả lời các câu hỏi của GV.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái đọc tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Tác giả

- Hồ Chí Minh ( 1890 - 1969)

- Quê ở Nam Đàn - Nghệ An

- Là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam.

- Là một nhà văn, nhà thơ lớn, một danh nhân văn hóa thế giới

2. Tác phẩm

a. Đọc

b. Tìm hiểu chung

* Xuất xứ:

Văn bản được trích trong Báo Cáo Chính trị tại Đại hội lần thứ II, tháng 2/1951 của Đảng Lao động Việt Nam.

* Kiểu văn bản: Nghị luận

* Bố cục: Văn bản chia làm 3 phần.

Sản phẩm tổng hợp:

II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB

1. Nhan đề của văn bản

Mục tiêu: Giúp HS hiểu được nhan đề và ý nghĩa nhan đề của văn bản

Nội dung:

GV sử dụng KT tia chớp kết hợp với KT đặt câu hỏi để tìm hiểu về nhan đề của văn bản

HS suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Nhan đề của văn bản có vấn đề nghị luận không?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS đọc nhan đề văn bản và suy nghĩ cá nhân

GV hướng dẫn HS tìm hiểu bằng cách đặt các câu hỏi phụ (nếu HS không trả lời được).

B3: Báo cáo thảo luận

GV yêu cầu một vài HS trình bày cảm nhận của mình về nhan đề văn bản.

HS trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

“Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”

-> Nêu rõ vẫn đề sẽ bàn luận trong văn bản.

1. Nêu vấn đề (20’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [7]

Nội dung:

GV sử dụng KT vấn đáp để gợi tìm

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Câu nào là câu chủ đề của đoạn?

? Tác giả đã có nhận định, đánh giá như thế nào ở ngay phần đặt vấn đề?

? Ở đây, tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Nêu tác dụng của nghệ thuật đó?

Dự kiến tình huống khó khăn: HS gặp khó khăn trong câu hỏi số 3.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS

- Quan sát những chi tiết trong SGK (GV đã chiếu trên màn hình).

GV hướng dẫn HS chú ý đoạn 1

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm.

- HS còn lại theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

GV: Nhiều người cho rằng, văn nghị luận dễ khô khan vậy mà khi đọc đoạn văn nghị luận của Bác lại chẳng thấy khô khan chút nào bởi Bác đã sử dụng một cách linh hoạt các nghệ thuật so sánh, liệt kê, các động từ, tính từ mạnh. Chính điều đó đã làm cho văn nghị luân của Bác có giọng điệu truyền cảm, hình ảnh sinh động khiến cho người đọc dễ cảm, dễ nhớ và dễ đi vào lòng người. Bằng lòng tự hào dân tộc và tài năng nghệ thuật, Bác đã ngợi ca truyền thống quý báu của dân tộc đồng thời Người khẳng đinh tinh thần yêu nước của nhân dân ta đã tạo nên sức mạnh quật khởi vô song để một dân tộc Việt Nam nhỏ bé có thể chiến thắng mọi kẻ thù lớn mạnh..

GV chuyển: Nếu ở phần nêu vấn đề tác giả chủ yếu dùng lí lẽ để giúp ngươi đọc nhận thức một cách nhanh gọn thì sang phần giải quyết vấn đề lại tập trung sử dụng dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề. Đó là những biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. Cô trò ta cùng sang phần 2

- Câu chủ đề: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước”

- Nghệ thuật:

+ So sánh: Tinh thần yêu nước - làn sóng vô cùng mạnh mẽ.

+ Liệt kê: mạnh mẽ, to lớn, nguy hiểm, khó khăn, bán nước, cướp nước.

+ Các động từ mạnh: Kết thành, lướt qua, nhấn chìm.

+ Các tính từ: Sôi nổi, mạnh mẽ, to lớn, nguy hiểm, khó khăn.

+ Điệp cấu trúc: “nó kết thành”, “nó lướt qua”, “nó nhấn chìm”

- Tác dụng:

Ngợi ca và khẳng định sức mạnh vô cùng mạnh mẽ và quật khởi của nhân dân mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng.

2. Giải quyết vấn đề

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [8]

Nội dung:

GV sử dụng KT đặt câu hỏi, KT thảo luận cặp đôi để HS tìm hiểu phần chứng minh cho tinh thần yêu nước của nhân dân ta

HS làm việc cá nhân, thảo luận cặp đôi để hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Phiếu học tập số 3

? Tác giả đã triển khai vấn đề trong phần 2 theo trình tự nào?

? Để làm sáng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta, trong phần 2 tác giả đã đưa ra những lí lẽ và bằng chứng nào? Hãy liệt kê lí lẽ và dẫn chứng theo bảng sau:

? Các dẫn chứng tác giả đưa ra được sắp xếp theo trình tự nào?

? Nhận xét gì về nghệ thuật lập luận của tác giả trong phần 2

? Hãy nêu tác dụng của nghệ thuật lập luận đó.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc ngữ liệu trong SGK (đoạn 3), suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi.

GV:

- Dự kiến KK: HS khó trả lời câu hỏi số 1

- Tháo gỡ KK: GV nói thêm về các nhân vật lịch sử mà Bác đã dẫn.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

Bằng một đoạn văn ngăn, lời văn dạt dào cảm xúc, lí , dẫn chứng điển hình Bác đã thể hiện niềm tự hào và chứng minh cho truyền thống yêu nước của dân tộc ta từ buổi đầu dựng nước. Đồng thời cũng là lời nhắc nhở của Bác về thái độ trân trọng lịch sử của cha ông đi trước.

Ngoài việc liệt kê các đối tượng yêu nước, tác giả còn kể đến những biểu hiện yêu nước khác.

- Những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày...

- Công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội...

- Phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải...

- Bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội...

- Công nhân, nông dân thi đua tăng gia sản xuất...

- Đồng bào điền chủ quyên ruộng đất cho Chính phủ...

🡪 Đây là các dẫn chứng vừa cụ thể, vừa khái quát vừa chọn lọc, vừa toàn diện đầy sức thuyết phục. Bác đã khẳng định một cách hùng hồn, mạnh mẽ về việc phát huy truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam

Lòng yêu nước được thể hiện trên tinh thần đoàn kết toàn dân, không phân biệt lứa tuổi, nghề nghiệp, địa bàn cư trú, các giai tầng xã hội.

Đến đây cô lại nhớ tời nhà thơ Chế Lan Viên với những vần thơ dạt dào cảm xúc:

Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt

Như mẹ cha ta, như vợ như chồng

Ôi Tổ quốc! Nếu cần ta chết

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi con sông.

- Để phát huy truyền thống yêu nước ấy, Bác đã đề ra nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân là gì, cô trò ta cùng sang phần 3

- Triển khai vần đề theo trình tự thời gian rất logic, mạch lạc

- Các dẫn chứng được sắp xếp theo trình tự thời gian; theo lứa tuổi; theo vùng miền …

- Nghệ thuật lập luận: Điệp cấu trúc kết hợp chặt chẽ, hài hòa với phép liệt kê để vừa bao quát được tất cả mọi tầng lớp vừa thể hiện được sự biểu hiện đa dạng của tinh thần yêu nước.

3. Nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [8]

Nội dung:

GV sử dụng KT đặt câu hỏi, KT thảo luận cặp đôi để HS tìm hiểu phần nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân ta

HS làm việc cá nhân, thảo luận cặp đôi để hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiên

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Bác đã nhận định như thế nào về tinh thần yêu nước ở đoạn cuối.

? Ở đây Bác đã nêu ra mấy trạng thái tinh thần yêu nước? Em hiểu gì về các trạng thái đó.

? Sau đó Bác đã nêu ra bổn phận và nhiệm vụ của mỗi chúng ta như thế nào?

? Như vậy mục đích Bác viết văn bản này để làm gì? Các dẫn chứng lí lẽ có hướng tới làm sáng tỏ mục đích đó không?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc ngữ liệu trong SGK (đoạn 3), suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi.

GV:

- Dự kiến KK: HS khó trả lời câu hỏi số 1

- Tháo gỡ KK:

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

GV: Việc đề ra nhiệm vụ, trách nhiệm của Đảng với dân tộc là việc khô khan, lí trí, vậy mà Bác đã nói một cách mền mại, uyển chuyển nên có giá trị thuyết phục cao.

- Tinh thần yêu nước giống như các thứ của quý.

- Hai trạng thái của tinh thần yêu nước: Có khi được trưng bày, có khi được cất giấu kín đáo.

- Nhiệm vụ của chúng ta phải giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

=> Nhiệm vụ chung: Phát huy tinh thần yêu nước.

III. TỔNG KẾT

Mục tiêu: [1]; [2]; [8]

Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm theo bàn.

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm:

? Nêu những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản?

? Nội dung chính của văn bản “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”?

? Qua giờ học, em rút ra bài học gì khi khám phá một văn bản nghị luân?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Nhận xét và chốt sản phẩm lên Slide

GV: Chúng ta nhận ra phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh trong văn nghị luận vừa rõ ràng, chặt chẽ vừa kết hợp với biểu cảm, bộc lộ cảm xúc để làm sáng tỏ và tự hào về tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

1. Nghệ thuật

Phương pháp lập luận chặt chẽ, thuyết phục

- Nêu dẫn chứng toàn diện

- Những câu văn giàu hình ảnh, biểu cảm

2. Nội dung

Bài văn đã làm sáng tỏ chân lí: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước"

3. Khi viết bài văn nghị luận

- Cần xác lập hệ thống luận điểm luận cứ rõ ràng

- Trình bày luận điểm, luận cứ theo một trình tự mạc lạc, hợp lí để làm sáng tỏ vấn đề.

HĐ KHỞI ĐẦU

*Mục tiêu:

- Thu hút sự chú ý, tạo hứng thú học tập; học sinh huy động những hiểu biết từ cuộc sống kết nối vào bài học.

*Tổ chức thực hiện:

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* GV giao nhiệm vụ học tập:

? Trong cuộc sống hàng ngày, em đã gặp người có lối sống giản dị chưa? Hãy giới thiệu về một người có lối sống giản dị mà em biết (Ông bà, bố mẹ, thầy, cô giáo hoặc bạn bè cùng lớp…)

* HS thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát, lắng nghe, suy nghĩ, trả lời.

* Báo cáo, thảo luận

- Học sinh trình bày.

- HS khác nhận xét, tương tác.

* Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, đánh giá và giới thiệu bài học.

Bác Hồ vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam, là danh nhân văn hóa thế giới, cả cuộc đời Người sống vì Tổ quốc vì nhân dân. Một trong những phẩm chất tốt đẹp và sáng ngời của Bác là đức tính giản dị. Vậy để hiểu hơn về sự giản dị của Bác, mời các em đến với bài văn “Đức tính giản dị của Bác Hồ” của tác giả Phạm Văn Đồng.

HĐ HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

*Mục tiêu:

- Nhận biết được đặc điểm của các văn bản nghị luận xã hội: mục đích, nội dung chính; ý kiến, lí lẽ, bằng chứng và mối quan hệ của chúng.

*Tổ chức thực hiện:

HĐ 1: Tìm hiểu chung

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* GV giao nhiệm vụ học tập 1:

- HS nhắc lại đặc điểm của văn nghị luận xh.

- HS nhóm 1 trình bày về tác giả, tác phẩm.

* HS thực hiện nhiệm vụ 1:

- HS thống nhất lại đáp án, trình bày.

* Báo cáo, thảo luận 1:

- HS trình bày.

- HS khác quan sát, tương tác.

* Kết luận, nhận định 1:

GV nhận xét và chuẩn hoá kiến thức. (chiếu pp)

GV sử dụng phương pháp đóng vai

? Giải thích những từ khó trong văn bản.

- Thời gian: 1p

- Các bước thực hiện:

+ HS: 2 HS, 1 HS là Cù Trọng Xoay, 1HS là người trả lời

+ HS sẽ hỏi nhanh, đáp lẹ 4 từ khóa mà người hỏi đưa ra.

+ HS củng cố kiến thức cho bản thân qua pp đóng vai.

(chiếu pp).

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả:

- Phạm Văn Đồng (1906-2000), quê Quãng Ngãi.

- Nhà cách mạng nổi tiếng, nhà văn hóa lớn. Là cộng sự, là học trò xuất sắc của BH.

2. Tác phẩm

* Xuất xứ.

- Đoạn trích rút từ bài “Chủ tịch Hồ Chí Minh tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại” bài diễn văn tại Lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh CT HCM (19/5/1970)

* Thể loại. Văn nghị luận xã hội.

Vấn đề nghị luận: Lối sống giản dị của BH.

* PTBĐ: Nghị luận (kết hợp giải thích, chứng minh và bình luận)

* Bố cục: 2 phần

+ P1: Phần 1: Giới thiệu vấn đề. Giới thiệu về cuộc đời hoạt động cách mạng và cuộc sống giản dị thanh bạch của Bác Hồ.

+ P2: Phần 2,3,4: Giải quyết vấn đề. Chứng minh sự giản dị của Bác Hồ.

* Đề tài: Viết về lãnh tụ HCM.

* Chủ đề: Ca ngợi lối sống giản dị, thanh tao của BH.

HĐ 2: Đọc - hiểu văn bản

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

• Hs quan sát video về cuộc sống hàng ngày của Bác.
• Kết hợp đọc văn bản em hiểu vấn đề nghị luận và mục đích của bài nghị luận là gì?

* GV giao nhiệm vụ học tập 1:

+ Nhóm 2: Nghiên cứu về cách nêu vấn đề của tác giả?

• Ở phần nêu vấn đề tác giả đề cập đến vấn đề gì? Vấn đề đó được khái quát ở câu văn nào?

- Nhận xét về cách nêu vấn đề của tác giả? Em học được gì từ cách nêu vấn đề trong bài nghị luận của PVĐ?

* HS thực hiện nhiệm vụ 1:

- Học sinh thống nhất đáp án, người trình bày.

* Báo cáo, thảo luận 1:

- Đại diện nhóm trình bày.

- HS khác quan sát, nhận xét, tương tác.

* Kết luận, nhận định 1:

- GV nhận xét, bổ sung kiến thức. ( Chiếu PP).

II. Đọc, hiểu văn bản

- Vấn đề nghị luận: Lối sống giản dị của BH.

- Mục đích của bài văn: Giáo dục đạo đức cách mạng cho các thế hệ người VN.

1. Nêu vấn đề. (Đoạn 1)

*Đoạn 1 a:

- Sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ Tịch.

🡪Nghệ thuật lập luận: Nêu vấn đề trực tiếp bằng câu văn gồm 2 vế vừa đối lập vừa bổ sung cho nhau.

Khẳng định nét nổi bật trong nhân cách vĩ đại của Bác:

+ Là bậc vĩ nhân lỗi lạc, phi thường.

+ Là người thật bình dị, gần gũi.

* Đoạn 1 b:

Giải thích rõ hơn về luận điểm chính.

• Nghệ thuật lập luận:

- Mở bài trực tiếp, ngắn gọn, rõ ràng.

- Ngôn ngữ chuẩn mực, biểu cảm.

- Cảm xúc của tác giả: Ngưỡng mộ, trân trọng, tự hào.

* GV giao nhiệm vụ học tập 2:

- Hs nhóm 3 trình bày.

? Ở phần giải quyết vấn đề tác giả triển khai những nội dung gì? Cách triển khai những nội dung ấy có gì đặc sắc?

? Nhận xét về cách viết nghị luận của tác giả ở phần 2? Điều gì làm nên sức thuyết phục ở phần này?

? Trong phần 3, cách nghị luận có gì khác? Trong phần 4, để người đọc hiểu sâu sắc hơn về đức tính giản dị của Bác và sức mạnh của phẩm chất cao quý đó, người viết đã thuyết phục như thế nào?

* HS thực hiện nhiệm vụ 2:

- Học sinh thống nhất đáp án, người trình bày

* Báo cáo, thảo luận 2:

- Đại diện nhóm 3 trình bày.

- HS khác quan sát, nhận xét, tương tác.

* Kết luận, nhận định 2:

GV nhận xét và bổ sung kiến thức. (nếu cần)

( Chiếu PP)

GV bình: Để làm rõ sự giản dị về đời sống vật chất càng hòa nhập với đời sống tinh thần phong phú, sôi nổi của Bác.

- GV: (Những nhà tu hành họ rời bỏ cuộc đời bình thường để sống theo những qui định chặt chẽ của một tôn giáo nào đó, những nhà hiền triết là những người có tư tưởng, đức độ và hiểu biết nhưng họ sống xa lánh với xã hội và vui với cuộc sống an toàn của riêng mình. Còn sự giản dị của Bác không phải sống khắc khổ như các nhà tu hành, hiền triết đời xưa, Người sống giản dị về vật chất vì người có đời sống tinh thần phong phú, sôi nổi, Người sống giữa cuộc đời với bao bề bộn, lo toan. Người trải qua cụôc kháng chiến gian khổ ác liệt của quần chúng nhân dân. Chính vì thế Bác là người hiểu hơn ai hết sự khó khăn của đất nước lúc bấy giờ-> Cuộc sống vật chất giản dị càng làm nổi bật sự phong phú về đời sống tinh thần, tâm hồn, tình cảm của Bác. Sự giản dị là biểu hiện của đời sống văn minh, lành mạnh mà Bác đã nhiều lần nói đến: “Sáng ra bờ suối…thật là sang” (Tức cảnh Pác Bó)… Một cuộc sống cao đẹp về tinh thần, phong phú về tình cảm, không màng đến vật chất tầm thường và cũng không vì thỏa mãn cá nhân.

GV phát vấn:

? Kết thúc văn bản, có câu: “Những chân lí giản dị mà sâu sắc đó lúc thâm nhập vào quả tim và bộ óc của hàng triệu con người đang chờ đợi nó, thì đó là sức mạnh vô địch, đó là chủ nghĩa anh hùng cách mạng.”. Theo em, tác giả muốn khẳng định điều gì qua câu kết này?

? Qua bài văn em học tập được gì về cách trình bày luận điểm, dẫn chứng, cách lập luận của tác giả?

2. Giải quyết vấn đề.

Đưa ra những lí lẽ và dẫn chứng chứng minh -> Giải thích, bình luận -> khái quát lại vấn đề 

* Đoạn 2: Sự giản dị của Bác trong cuộc sống.

- Bữa cơm: Chỉ có vài ba món đơn giản, ăn không để rơi vãi một hạt, ăn xong cái bát bao giờ cũng sạch, thức ăn còn lại được sắp xếp tươm tất.

- Nơi ở: Nhà sàn vẻn vẹn có vài ba phòng luôn lộng gió và ánh sáng, phảng phất hương thơm của hoa vườn.

- Việc làm: Bác suốt đời làm việc, suốt ngày làm việc, từ lớn đến nhỏ: cứu nước, cứu dân.

Việc nhỏ: trồng cây,…

- Quan hệ: Viết thư cho một đồng chí.

+ Nói chuyện với các cháu miền Nam.

+ Đi thăm nhà tập thể công nhân, đặt tên cho người phục vụ: Trường, Kỳ, Kháng, Chiến, Nhất, Định, Thắng, Lợi.

-> Dẫn chứng tiêu biểu, phong phú, cụ thể, xác thực, toàn diện, nhận xét, bình luận sâu sắc, lập luận chứng minh kết hợp bình luận, biểu cảm.

=> Giản dị là một trong những phẩm chất thể hiện tư tưởng, tình cảm cao đẹp của Bác.

* Đoạn 3: Nêu lí lẽ, giải thích, bình luận:

Đời sống vật chất giản dị của Bác được kết hợp hài hoà với đời sống tâm hồn vô cùng phong phú, cao thượng.

* Đoạn 4: Giản dị trong lời nói, bài viết

- “Không có gì quí hơn độc lập tự do”.

- “Nước Việt Nam là một…không bao giờ thay đổi”

->Dẫn chứng tiêu biểu, cụ thể, lập luận chứng minh kết hợp bình luận, biểu cảm.

=> Dễ hiểu, có sức tập hợp, lôi cuốn, cảm hóa lòng người.

<=> Lời Bác đã khơi dậy lòng yêu nước, ý chí cách mạng trong quần chúng nhân dân

* TỔNG KẾT:

1. Nghệ thuật:

+ Lập luận chặt chẽ, mạch lạc.

+ Dẫn chứng cụ thể, lí lẽ, bình luận sâu sắc, giàu sức thuyết phục.

+ Giọng văn sôi nổi, thiết tha.

2. Nội dung:

+ Ca ngợi đức tính giản dị, phẩm chất cao đẹp của chủ tịch HCM.

+ Gợi nhắc bài học về học tập, rèn luyện làm theo tấm gương đạo đức HCM.

Ghi nhớ: SGK

HĐ LUYỆN TẬP

*Mục tiêu:

- Cũng cố kiến thức, làm rõ mối quan hệ của ý kiến, lí lẽ, bằng chứng bằng sơ đồ. Biết ứng dụng sơ đồ trong việc tóm tắt nội dung bài học.

*Tổ chức thực hiện:

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* GV giao nhiệm vụ học tập:

Bài tập: Hãy vẽ sơ đồ tư duy về trình tự lập luận của văn bản?

* HS thực hiện nhiệm vụ:

- Học sinh làm việc cá nhân-> nhóm đôi

* Báo cáo, thảo luận:

- HS trình bày, hs khác tương tác.

* Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét, bổ sung, chuẩn kiến thức. Chiếu PP

Gợi ý:

Luận điểm chính

Luận cứ

Dẫn chứng

HĐ VẬN DỤNG

*Mục tiêu:

- Vận dụng kiến thức của bài học vào việc làm bài tập cụ thể.

*Tổ chức thực hiện:

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

* GV giao nhiệm vụ học tập:

? Qua văn bản, em hiểu như thế nào là đức tính giản dị? Em sẽ làm gì để rèn luyện đức tính ấy?

? Sưu tầm một số tác phẩm ca ngợi phong cách sống giản dị, thanh cao của Bác.

* HS thực hiện nhiệm vụ:

- Học sinh làm việc cá nhân

* Báo cáo, thảo luận:

- Gửi bài thao hướng dẫn của GV.

* Kết luận, nhận định:

GV nhận xét, nhắc nhở những hs chưa nộp hoặc nộp chậm.

Gợi ý 1:

- Qua văn bản, em hiểu đức tính giản dị là một trong những đức tính, phẩm chất cao đẹp mà mỗi người cần tạo lập cho mình. Đức tính ấy được biểu hiện ở lối sống đơn giản không xa hoa, không cầu kì; ở nhiều khía cạnh: ăn mặc, nói năng, hành động,...

- Để rèn luyện đức tính ấy em sẽ: 

+ Nói năng nhỏ nhẹ, dễ nghe, dễ hiểu, lễ phép với mọi người

+ Ăn đơn giản, gia đình có gì ăn nấy, không đòi hỏi.

Gợi ý 2:

- Các tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ văn THCS

- Các tác phẩm thơ của Tố Hữu, Trần Đăng Khoa…

- Các bài hát ca ngợi BH.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

1. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV chia lớp thành 2 nhóm tham gia trò chơi: Ai nhanh hơn?

Em hãy phát hiện một số lỗi trong đoạn văn sau:

“ (1)Tôi nhớ đến mẹ tôi “lúc người còn sống tôi lên mười”. (2) Mẹ tôi âu yếm dắt tay tôi đi trên con đường dài và hẹp. (3) Sáng nay, lúc cô giáo đến thăm, tôi nói với mẹ có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ. (4) Chiều nay, mẹ hiền từ của tôi cho tôi đi dạo chơi với anh con trai lớn của bác gác cổng.”