Giáo án ngữ văn 7 cánh diều học kỳ 1 năm 2022-2023

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài mở đầu

1. Nguyễn Thị Tuyết Oanh

Trường THCS Tân Việt- Yên Mỹ- Hưng Yên.

0901856483

W

2. Trương Thị Hải Vân

Trường THCS Lạc Hồng, huyện Văn Lâm, Hưng Yên

0399341526

PP

Tiết theo PPCT

Dự kiến nội dung

Ngày dạy

7

7

1

Đọc, Viết

2

Nói nghe và phần còn lại

Những điều em đã biết

về SGK Ngữ văn 7

(K)

Những điều em mong đợi học được ở SGK Ngữ văn 7

(W)

Những điều học được (Cuối tiết học sẽ điền cột này) (L)

....

....

....

Nhóm

Nhóm 1

Nhóm 2

Nhóm 3

Nhóm 4

Nhóm 5

Nội dung 

tìm hiểu

Đọc hiểu văn bản truyện, tiểu thuyết

Đọc hiểu văn bản thơ

Đọc hiểu văn bản kí

Đọc hiểu văn bản nghị luận

Đọc hiểu văn bản thông tin

Câu hỏi tìmhiểu

Thống kê các văn bản , nội dung của các văn bản trong từng thể loại.

Thể loại

Các văn bản tìm hiểu

Các văn bản truyện

- Cácvăn bản truyện, tiêu thuyết: Người đàn ông cô độc giữa rừng (Trích: Đất rừng Phương Nam - Đoàn Giỏi), Dọc đường xứ Nghệ (Trich Búp sen xanh -Sơn Tùng), Buổi học cuối cùng (An-phông- xơ Đô đê), Bố của Xi-mông,

- Các văn bản thể loại khoa học viễn tưởng: Bạch tuộc, Chất làm gì? Nhật trình Sol 6, Một trăm dặm dưới mặt đất.

- Các văn bản truyện ngụ ngôn: Ếch ngồi đáy giếng, Đẽo cày giữa đường, Bụng và Răng, Miệng, Tay, Chân; Thầy bói xem voi...

Các văn bản thơ

Mẹ, Ông đồ, Tiếng gà trưa, Một mình trong mưa, Những canh buồm, Mẹ và quả, Rồi ngày mai con đi.

Các văn bản kí

Cây tre Việt Nam, Trưa tha hương, Người ngồi đợi trươc hiên nhà, Tiếng chim trong thành phố.

Các văn bản nghị luận

- Đất rừng phương Nam, Tiếng gà trưa, Sức hấp dẫn của “Hai vạn dặm dưới đáy biển”, Ông đồ.

- Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, Đức tính giản dị của Bác Hồ, Tượng đài vĩ đại nhất, Sự giàu đẹp của Tiếng Việt.

Các văn bản thông tin

- Ca Huế, Hội thi thổi cơm, Những net đặc sắc trên “đất vật” Bắc Giang, Trò chơi dân gian của người Khme Nam Bộ.

- Ghe xuồng Nam Bộ, Phương tiện vận chuyên của các dân tộc thiểu số ngày xưa, Tổng kiểm soát phương tiện giao thông,

Nội dung

Yêu cầu

Từ vựng

Thành ngữ và tục ngữ, Thuật ngữ; Nghĩa của một số yếu tố Hán Việt; Ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh.

Ngữ pháp

Số từ, phó từ; Các thành phần chính và thành phần trạng ngữ trong câu; Công dụng của dấu chấm lửng.

Hoạt động giao tiếp

Biện pháp tu từ nói quá, nói giảm-nói tránh; Liên kết và mạch lạc của văn bản; Kiểu văn bản và thể loại.

Sự phát triển của ngôn ngữ

Ngôn ngữ các vùng miền; Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.

Kiểu văn bản

Nội dung cụ thể

Tự sự

Kể lại sự việc có thật liên quan đến nhân vật hoặc sự kiện lịch sử, có sử dụng các yếu tố miêu tả.

Biểu cảm

- Bước đầu biết làm bài thơ 4 chữ, 5 chữ; viết đoạn văn ghi lại cảm xúc sau khi đọc 1 bài thơ.

- Biểu cảm về con người hoặc sự việc.

Nghị luận

Nghị luận về một vấn đề trong đời sống (nghị luận xã hội), phân tích đặc điểm nhân vật (nghị luận văn học).

Thuyết minh

Thuyết minh về quy tắc, luật lệ trong một hoạt động hay trò chơi.

Nhật dụng

Viết bản tường trình.

Kĩ năng

Nội dung cụ thể

Nói

Nghe

Nói nghe tương tác

Kĩ năng

Nội dung cụ thể

Nói

- Trình bày ý kiến về một vấn đề về đời sống.

- Kể lại một truyện ngụ ngôn.

- Giải thích quy tắc, luật lệ của một hoạt động hay trò chơi.

Nghe

Tóm tắt nội dung trình bày của người khác.

Nói nghe tương tác

- Trao đổi một cách xây dựng, tôn trọng các ý kiến khác biệt.

- Thảo luận nhóm về một vấn đề gây tranh cãi.

Các phần của bài học

Nhiệm vụ của học sinh

Yêu cầu cần đạt

Kiến thức ngữ văn

Đọc

Viết

Nói và nghe

Tự đánh giá

Hướng dẫn tự học

Các phần của bài học

Nhiệm vụ của học sinh

Yêu cầu cần đạt

- Đọc trước khi học để có định hướng đúng.

- Đọc sau khi học để tự đánh giá.

Kiến thức ngữ văn

- Đọc trước khi học để có kiến thức làm căn cứ thực hành

- Vận dụng trong quá trình thực hành.

Đọc

- Đọc hiểu văn bản

+Tên văn bản.

+Chuẩn bị

+ Đọc hiểu.

- Thực hành tiếng Việt.

- Thực hành đọc hiểu.

- Đọc hiểu thông tin về thể loại, bối cảnh, tác giả, tác phẩm…

- Đọc trực tiếp tác phẩm, các câu gợi ý ở bên phải, chú thích ở chân trang.

- Trả lời câu hỏi đọc hiểu.

- Làm bài tập thực hành tiếng Việt.

Viết

- Định hướng.

- Thực hành.

- Đọc định hướng viết.

- Làm các bài tập thực hành viết.

Nói và nghe.

- Định hướng.

- Thực hành.

- Đọc định hướng nói và nghe.

- Làm các bài tập thực hành nói và nghe.

Tự đánh giá

Tự đánh giá kết quả đọc hiểu và viết thông qua phần đọc và trả lời các câu hỏi trắc nghiệm, tự luận về 1 văn học tương tự văn bản đã học.

Hướng dẫn tự học

- Đọc mở rộng theo gợi ý.

- Thu thập tư liệu liên quan đến bài học.

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài 1

1. Hoàng Thị Hà

Trường THCS Xuân Trúc – Ân Thi – Hưng Yên

0987895797

Vb Người đàn ông cô độc giữa rừng, Bố của Xi -mông

2. Vũ Thị Dịu (W)

Trường THCS Hạ Lễ - Ân Thi- Hưng Yên

0982677658

Thực hành tiếng Việt + HĐ nói và nghe(PP)

3. Phạm Nguyên Hải

Ân Thi - Hưng Yên

0916925199

Dọc đường xứ nghệ

4. Nguyễn Thị Hải Hậu

THCS Tân Phúc – Ân Thi – Hưng Yên

0366781987

Vb Buổi học cuối cùng

5. Đào Thị Thảo

Hải Dương

HĐ Viết

6. Nguyễn Thu Sương

HĐ nói và nghe (Phần W)

2.1 Tri thức đọc – hiểu

Mục tiêu: [2]; [3]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

? Tính cách nhân vật thường được thể hiện ở những phương diện nào?

? Bối cảnh trong truyện là gì?

? Nêu tác dụng của việc thay đổi ngôi kể trong tác phẩm tự sự?
? Em hiểu thế nào là ngôn ngữ vùng miền?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức trên các slide và chuyển dẫn sang mục sau.

1. Tính cách nhân vật, bối cảnh
* Tính cách nhân vật: Thường được thể hiện qua hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, suy nghĩ của nhân vật; qua nhận xét của người kể chuyện và các nhân vật khác.

* Bối cảnh trong truyện thường chỉ hoàn cảnh xã hội của một thời kì lịch sử nói chung (bối cảnh lịch sử); thời gian và địa điểm, quang cảnh cụ thể xảy ra câu chuyện (bối cảnh riêng);…

2. Tác dụng của việc thay đổi ngôi kể

Một câu chuyện có thể linh hoạt thay đổi ngôi kể để việc kể được linh hoạt hơn…

3. Ngôn ngữ các vùng miền

- Tiếng Việt là ngôn ngữ quốc gia của Việt Nam, vừa có tính thống nhất cao, vừa có tính đa dạng. Tính đa dạng tiếng Việt thể hiện ở mặt ngữ âm và từ vựng:

+ Về ngữ âm: một từ ngữ có thể được phát âm không giống nhau ở các vùng miền khác nhau.

+ Về từ vựng: Các vùng miền khác nhau đều có từ ngữ mang tính địa phương.

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [4]; [5]

Nội dung:

GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung

HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

Phiếu học tập số 1

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức, chuyển dẫn sang mục sau

2. Tác phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

a. Đọc

- Hướng dẫn đọc nhanh.

+ Đọc giọng to, rõ ràng và lưu loát.

+ Thể hiện rõ giọng điệu và ngôi kể thứ nhất (lời kể của cậu bé An).

- Hướng dẫn cách đọc chậm (đọc theo thẻ).

+ Đọc thẻ trước, viết dự đoán ra giấy.

+ Đọc văn bản và đối chiếu với sản phẩm dự đoán.

- Cho học sinh thực hành đọc văn bản theo hướng dẫn.

b. Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại:

? Văn bản “Người đàn ông cô độc giữa rừng” viết về ai và về sự việc gì?

? Văn bản được trích dẫn từ tác phẩm nào của nhà văn Đoàn Giỏi?

? Văn bản thuộc thể loại gì?

? Dựa vào tri thức Ngữ văn hãy cho biết nhân vật chính trong văn bản này là ai?

? Văn bản sử dụng những ngôi kể nào? Nêu tác dụng của từng ngôi kể?

? Có thể chia văn bản này ra làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc và tóm tắt.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc.

2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Trả lời các câu hỏi của GV.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái đọc tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Tác giả

- Đoàn Giỏi (1925 – 1989)

- Quê: Tiền Giang

- Ông nổi tiếng với tiểu thuyết "Đất rừng phương Nam" viết cho lứa tuổi thiếu nhi, được tái bản rất nhiều lần và dịch ra nhiều tiếng nước ngoài.

2. Tác phẩm

a) Đọc và tóm tắt

- Đọc

- Tóm tắt

b) Tìm hiểu chung

- Bối cảnh: là các tỉnh Tây Nam, vào năm 1945, sau khi thực dân Pháp trở lại xâm chiếm miền Nam.

- Xuất xứ: tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam”.

- Thể loại: tiểu thuyết

- Nhân vật chính: Võ Tòng

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất và ngôi thứ 3 (có sự chuyển đổi ngôi kể)

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: Người đàn ông cô độc giữa rừng qua ngôi kể thứ nhất.

+ Phần 2: Người đàn ông cô độc giữa rừng qua ngôi kể thứ ba.

Sản phẩm tổng hợp:

II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB (…’)

1. Nhan đề của văn bản

Mục tiêu: Giúp HS hiểu được nhan đề và ý nghĩa nhan đề của văn bản

Nội dung:

GV sử dụng KT tia chớp kết hợp với KT đặt câu hỏi để tìm hiểu về nhan đề của văn bản

HS suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Nhan đề của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS đọc nhan đề văn bản và suy nghĩ cá nhân

GV hướng dẫn HS tìm hiểu bằng cách đặt các câu hỏi phụ (nếu HS không trả lời được).
? Người đàn ông nói đến ai?

? Cô độc là sống với những ai?

? Giữa rừng gợi không gian ở đâu?

B3: Báo cáo thảo luận

GV yêu cầu một vài HS trình bày cảm nhận của mình về nhan đề văn bản.

HS trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

“Người đàn ông cô độc giữa rừng”

=>

- Người đàn ông -> nhân vật chính

- Cô độc: hoàn cảnh sống một mình.

- Giữa rừng: không gian sống

🡪 Gợi tả về một người đàn ông đặc biệt, gây sự chú ý và tò mò đối với độc giả.

1. Võ Tòng qua lời kể của ngôi kể thứ nhất (20’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [7]

Nội dung:

GV sử dụng KT khăn phủ bàn để tìm hiểu về nhân vật Võ Tòng qua điểm nhìn của ngôi kể thứ nhất.

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm lớp.

- Giao nhiệm vụ: hoàn thiện phiếu học tập số 2 bằng cách trả lời các câu hỏi 1, 2, 3.

- Thời gian: 7 phút

Dự kiến tình huống khó khăn: HS gặp khó khăn trong câu hỏi số 3.

Tháo gỡ: (GV gợi ý HS bằng cách hướng dẫn các em đọc đoạn văn: “có lẽ bố chúng nói đúng… bắt đầu mùa sinh nở của chúng”).

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS

- Quan sát những chi tiết trong SGK (GV đã chiếu trên màn hình).

- Đọc đoạn văn: “có lẽ bố chúng nói đúng… bắt đầu mùa sinh nở của chúng”).

GV hướng dẫn HS chú ý đoạn 1 (đặc biệt là đoạn văn: “có lẽ bố chúng nói đúng… bắt đầu mùa sinh nở của chúng”.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm.

- HS còn lại theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

3. Võ Tòng qua lời kể của ngôi thứ ba (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [8]

Nội dung:

GV sử dụng KT đặt câu hỏi, KT thảo luận cặp đôi để HS tìm hiểu về cuộc trò chuyện giữa Mên và Mon ở phần 2.

HS làm việc cá nhân, thảo luận cặp đôi để hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

1. Chỉ ra dấu hiệu chuyển đổi ngôi kể của đoạn 3?

2. Vì sao người đàn ông sống cô độc trong rừng lại có tên gọi Võ Tòng?

3. Vì sao Võ Tòng lại đến ở một mình trong khu rừng?
4. Qua lời kể của ngôi thứ ba, em có nhận xét gì về nhân vật Võ Tòng?

5. Trao đổi và chia sẻ để hoàn thiện phiếu bài tập số 3

Phiếu học tập số 3

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc ngữ liệu trong SGK (đoạn 3), suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi.

GV:

- Dự kiến KK: HS khó trả lời câu hỏi số 1

- Tháo gỡ KK: GV nói thêm về nhân vật Võ Tòng trong truyên.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

a. Nguồn gốc tên gọi “Võ Tòng”

- Do giết hổ chúa trong rừng.

- Trên mặt có vết sẹo bởi cái tát của con hổ chúa trước khi chết.

b. Lai lịch của Võ Tòng.

- Là một gã đàn ông hiền lành và vô cùng yêu vợ.

- Từng có một gia đình (vợ gã là người đàn bà xinh đẹp).

- Vì chiều vợ, đào măng cho vợ ăn khi vợ mang bầu nên bị tên địa chủ đánh vào đầu (đầu là nơi thờ phụng ông bà thì mày tới số rồi).

- Vung dao chém vào mặt tên địa chủ.

🡪 NT: kể, tả, sử dụng ngôi kể thứ ba để tạo điểm nhìn khách quan.

• Võ Tòng là một người đàn ông khỏe mạnh, tính tình ngay thẳng, gan dạ và rất tự trọng.

III. TỔNG KẾT (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [8]

Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm theo bàn.

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm:

? Nêu những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản?

? Nội dung chính của văn bản “Người đàn ông cô độc giữa rừng”?

? Qua giờ học, em rút ra bài học gì khi khám phá một tác phẩm tự sự? Đặc biệt là khi đi tìm hiểu nhân vật?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Nhận xét và chốt sản phẩm lên Slide

1. Nghệ thuật

- Đan xen và lồng ghép 2 ngôi kể (ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba.

- Sử dụng ngôn ngữ mang đậm chất Nam Bộ.

2. Nội dung

- Kể về cuộc gặp gỡ của cậu bé An với chú Võ Tòng – một người đàn ông cô độc giữa rừng U Minh vùng Tây Nam Bộ. Qua đó người đọc cảm nhận được chú Võ Tòng không chỉ là người giản dị, mộc mạc, chân thành mà còn là người thẳng thắn, bộc trực, giàu lòng yêu nước, căm thù giặc. Đây cũng chính là nét đẹp của người dân miền Tây Nam Bộ thời bấy giờ.

3. Khi phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự

a) Về ngôi kể

- Vai trò của từng ngôi kể đặc biệt là sự chuyển đổi ngôi kể trong tác phẩm đem đến khả năng di chuyển điểm nhìn nghệ thuật đồng thời mang đến sự linh hoạt trong lời kể.

b) Khi tìm hiểu về nhân vật

Chú ý các phương diện sau:

- Ngoại hình

- Tính cách

- Ngôn ngữ (lời nói)

- Hành động

- Suy nghĩ

- Lai lịch…

I. Trải nghiệm cùng văn bản

Mục tiêu:  Đọc, kể tóm tắt ...

Nội dung:

GV sử dụng KT thảo luận nhóm đôi phần tìm hiểu chung

HS dựa vào việc chuẩn bị ở nhà để trình bày đôi nét về tác giả

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS, cùng nhau chia sẻ, trao đổi những hiểu biết về tác giả .

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức, chuyển dẫn sang mục sau

2. Tác phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

a. Đọc

- Hướng dẫn đọc nhanh.

GV hướng dẫn HS đọc truyện:
Đọc giọng chậm, xót xa cảm động, day dứt.
Lời nói của thầy Ha-men đọc dịu dàng, buồn.
- GV đọc mẫu => học sinh đọc

- Hướng dẫn cách đọc chậm (đọc theo thẻ).

+ Đọc thẻ trước, viết dự đoán ra giấy.

+ Đọc văn bản và đối chiếu với sản phẩm dự đoán.

- Cho học sinh thực hành đọc văn bản theo hướng dẫn.

b. Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại:

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

1. Hướng dẫn HS cách đọc và tóm tắt.

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:
1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc.

2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Trả lời các câu hỏi của GV.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái đọc tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Tác giả

• An-phông- xơ Đô- đê (1840-1897), nhà văn Pháp
• Có cuộc đời đầy biến động
• Tác giả của nhiều tập truyện nổi tiếng.

2. Tác phẩm

a) Đọc và tóm tắt

- Đọc

- Tóm tắt

Câu chuyện về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp đầy xúc động giữa thầy trò và người dân ở vùng đất bị quân Phổ chiếm đóng. Theo lời kể của cậu bé Phrăng ham chơi, không khí của buổi học hôm ấy thật khác lạ, thấm đẫm tình yêu tiếng nói dân tộc.

b) Tìm hiểu chung

- Bối cảnh: Các sự việc trong truyện diễn ra tại lớp học vùng An- dát ở Pháp, sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ, nước Pháp phải cắt vùng đất An- dát cho nước Phổ.

- Xuất xứ: in trong quyển 3 tuyển tập truyện ngắn chọn lọc “Những vì sao” 1873

- Thể loại: truyện ngắn

- Nhân vật chính: Cậu bé Phrăng

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất

- Bố cục:  3 phần:
+ P1: Từ đầu tới mà vắng mặt em: Quang cảnh từ nhà đến trường dưới con mắt quan sát của Phrăng
+ P2: Tiếp ◊ cuối cùng này:
Diến biến buổi học cuối cùng
+ P3: Còn lại: Cảnh kết thúc buổi học

II. Suy ngẫm và phản hồi

1. Nhan đề của văn bản

Mục tiêu: Giúp HS hiểu được nhan đề và ý nghĩa nhan đề của văn bản

Nội dung:

GV sử dụng KT tia chớp kết hợp với KT đặt câu hỏi để tìm hiểu về nhan đề của văn bản

HS suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

? Nhan đề của văn bản gợi cho em suy nghĩ gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS đọc nhan đề văn bản và suy nghĩ cá nhân

GV hướng dẫn HS tìm hiểu bằng cách đặt các câu hỏi phụ (nếu HS không trả lời được).
? Không khí buổi học có gì đặc biệt?

? Những điều khác lạ đó báo hiệu điều gì?

B3: Báo cáo thảo luận

GV yêu cầu một vài HS trình bày cảm nhận của mình về nhan đề văn bản.

HS trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

Tên truyện: “ Buổi học cuối cùng”: buổi học cuối cùng được học bằng tiếng Pháp và không còn buổi học nào như thế nữa.

🡪 Gợi sự tiếc nuối, xót xa

2. Nhân vật Phrăng

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [7]

Nội dung:

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm lớp.

- Giao nhiệm vụ: hoàn thiện phiếu học tập số 2

- Thời gian: 7 phút

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS

- Quan sát những chi tiết trong SGK (GV đã chiếu trên màn hình).

- Đọc đoạn văn:

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm.

- HS còn lại theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

a. Trước giờ học

- Định trốn nhưng cưỡng lại được

- Trên đường đến trường thấy nhiều người tập trung trước trụ sở xã

- Khi tới lớp thấy thầy Ha men không mặc lễ phục, không trách mắng, cuối lớp cả dân làng ngồi dự, không khí buổi học yên ắng, khác thường

-> Tâm trạng lo sợ, ngạc nhiên.

b. Trong giờ học

- Khi biết đây là buổi học cuối cùng -> Choáng váng,

- Tự giận chính mình đã lười học , ham chơi-> ân hận, tiếc nuối

- Coi sách như người bạn cố tri-> đau lòng vì phải giã từ.

- Không thuộc bài -> xấu hổ

- Thấm thía lời thầy, chăm chú nghe giảng, kinh ngạc vì hiểu bài

c. Kết thúc buổi học:

Cảm phục , nhận ra tình cảm của thầy đối với học sinh, với ngôn ngữ dân tộc và biết ơn thầy.

-> NT: miêu tả tâm lí độc đáo

-> NX: Phrăng là 1 cậu bé hồn nhiên, ham chơi nhưng cũng rất nhạy cảm, tinh tế. Yêu tiếng Pháp, yêu kính thầy.

3. Nhân vật thầy Ha- men

Mục tiêu: [1]; [2]; [3]; [8]

Nội dung:

GV sử dụng KT đặt câu hỏi, KT thảo luận cặp đôi để HS tìm hiểu về nhân vật thầy Ha-men:

HS làm việc cá nhân, thảo luận cặp đôi để hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

• Thầy Ha- men được miêu tả qua những phương diện nào? Qua đó em cảm nhận thầy là người như thế nào?

Yêu cầu học sinh hoàn thành phiếu học tập

PHIẾU HỌC TẬP:

Nhân vật thầy Ha- men

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: hoàn thiện phiếu học tập theo nhóm.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau.

- Trang phục: Thầy mặc áo rơ đanh gốt màu xanh lục, diềm lá sen gấp nếp mịn, đội mũ tròn bằng lụa đen thêu

-> đẹp và trang trọng

- Thái độ đối với học sinh:

+ lời lẽ nhẹ nhàng , nhắc nhở

+ nhiệt tình và kiên nhẫn, ân cần giảng bài như muốn truyền hết hiểu biết của mình cho học sinh

-> dịu dàng, yêu thương học sinh

- Lời nói về việc học tiếng Pháp: “đó là ngôn ngữ hay nhất, trong sáng nhất, vững vàng nhất, phải giữ lấy nó, đừng bao giờ quên nó….”

-> Hình ảnh so sánh khẳng định giá trị thiêng liêng và sức mạnh to lớn của tiếng nói dân tộc trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền độc lập, tự do-> ca tụng, tôn vinh

- Hành động , cử chỉ lúc buổi học kết thúc:

+ xúc động, nghẹn ngào, không nói nên câu

+ người tái nhợt

+ dằn từng nét chữ: “ NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

-> Hành động đau đớn, xúc động

-> NT: so sánh, miêu tả nhân vật

-> ND: Thầy là người yêu nghề dạy học, yêu tiếng mẹ đẻ, yêu nước sâu sắc.

Các nhân vật khác trong lớp có tâm trạng như thế nào?

3. Các nhân vật khác

- Dân làng ngồi phía cuối lớp lặng lẽ và buồn rầu

- Cụ già Hode nâng niu quyển tập đánh vần, tập đọc theo lũ trẻ, giọng run run

- Học trò chăm chú nghe giảng,cặm cụi tập viết, muốn khóc

-> Xúc động, nuối tiếc.

III. TỔNG KẾT (…’)

Mục tiêu: [1]; [2]; [8]

Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm theo bàn.

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm:

Tổng kết nội dung văn bản bằng sơ đồ tư duy ?

Qua giờ học, em rút ra bài học gì khi khám phá một tác phẩm tự sự? Đặc biệt là khi đi tìm hiểu nhân vật?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Nhận xét và chốt sản phẩm lên Slide

Tiết ………: NGÔN NGỮ CÁC VÙNG MIỀN

Tên sự vật

( Dự kiến)Tên gọi ở địa phương miền Nam

Hình 1: Quả dứa

Trái thơm

Hình 2: Cái bát (ăn cơm)

Cái chén

Hình 3: Cái mũ

Cái nón

Hình 4: Bắp ngô

Trái bắp

Hình 5: Quả roi

Trái mận

Tên sự vật

Hình 1: Quả dứa

Hình 2: Cái bát (ăn cơm)

Hình 3: Cái mũ

Hình 4: Bắp ngô

Hình 5: Quả roi

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

GV chia 3 nhóm, đọc phần KT ngữ văn trang 14 để hoàn thành phiếu học tập: (HS chuẩn bị ở nhà)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

HS trình bày sản phẩm chuẩn bị của nhóm bằng sơ đồ tư duy hoặc bằng bảng nhóm

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm của nhóm mình.

+ Nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

I. Tri thức ngữ văn

Câu

Từ

Nghĩa

Phạm vi sử dụng

Tác dụng

1.a

Tía

Cha

Miền Nam

Phản ánh cách nói của nhân vật; Phù hợp với bối cảnh của tác phẩm.

1.b

Má

Mẹ

Miền Nam

Phản ánh cách nói của nhân vật; Phù hợp với bối cảnh của tác phẩm.

1.c

Giùm/ qua

Giúp / anh

Miền Nam

Phản ánh cách nói của nhân vật; Phù hợp với bối cảnh của tác phẩm.

1.d

Bả

Bà

Miền Nam

Phản ánh cách nói của nhân vật; Phù hợp với bối cảnh của tác phẩm.

2.b

Ni

Này

Miền Trung

nt

2.c

Mi / Dớ dận

Mày / Vớ vẩn

Miền Trung

nt

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

GV gọi HS đọc yêu cầu bài tập 1,2 SGK

GV cho lớp hoạt động cá nhân hoàn thành phiếu học tập số 1.

Phiếu học tập số 1

? Tìm một số từ ngữ sử dụng ở địa phương em?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

HS hoàn thành phiếu học tập cá nhân

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện HS trình bày câu trả lời

+ HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

Gv cho HS chấm chéo bài của nhau (dựa vào bảng kiểm)

II. Luyện tập

1. Bài tập 1,2

Bảng kiểm chấm điểm

Nhiệm vụ 1:

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

GV gọi HS đọc yêu cầu bài tập 3 SGK

GV chia lớp thành 2 đội tham gia phần thi tiếp sức với 2 vòng thi:

Vòng 1: Mỗi đội 3 (hoặc 4) bạn tham gia thực hiện nhiệm vụ a của BT3: Trong thời gian 1 phút viết các từ có tiếng chứa phụ âm đầu là l, n, v. Mỗi bạn HS được viết 1 từ, lần lượt xoay vòng đến các bạn còn lại cho đến khi hết giờ. Hết thời gian, đội nào viết đúng và nhiều hơn sẽ chiến thắng.

Vòng 2: Mỗi đội 3 (hoặc 4) bạn tham gia thực hiện nhiệm vụ c của BT3: Trong thời gian 1 phút viết các từ các thanh hỏi, thanh ngã. Mỗi bạn HS được viết 1 từ, lần lượt xoay vòng đến các bạn còn lại cho đến khi hết giờ. Hết thời gian, đội nào viết đúng và nhiều hơn sẽ chiến thắng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

HS thực hiện trò chơi

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện HS kiểm tra kết quả các đội

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức. Cho điểm

2. Bài tập 3

Nhiệm vụ 2:

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

GV chiếu đoạn thơ: Gọi HS đọc chuẩn chính tả đoạn thơ đó:

Lúa nếp là lúa nếp làng

Lúa lên lớp lớp lòng nàng lâng lâng

Lúa nếp là lúa nếp làng

Lúa lên lớp lớp làm lợn no nê.

Lên núi lấy lá non về làm nón lá.

Lúa nếp là lúa nếp non

Lúa lên lá nõn lá non nõn nà.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

HS quan sát đoạn thơ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện HS đọc các đoạn thơ

+ HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV nhận xét, đánh giá, nhận xét cách đọc. Chấm điểm.

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

GV gọi HS đọc yêu cầu bài tập 4 SGK:

Viết một đoạn văn (khoảng 5-7 dòng) trình bày ý kiến của em về tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ địa phương trong một văn bản mà em đã học hoặc đã đọc.

- Hình thức: Đoạn văn, đủ số câu quy định, đúng chính tả, ngôn từ trong sáng.

- Nội dung: Tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ địa phương trong một văn bản mà em đã học hoặc đã đọc.(Người đàn ông cô độc giữa rừng; Dọc đường sứ Nghệ)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

HS dựa vào các văn bản đã học để tìm ý viết đoạn văn đúng yêu cầu.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện HS đọc đoạn văn của mình.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

3. Bài tập 4

Quan Phó bảng Sắc

Cậu bé Côn

Lời nói, hành động

Tính cách, phẩm chất của nhân vật

Nhận xét chung

Cách kể chuyện

Tình cảm, thái độ của tác giả

TỔ CHỨC THỰC HIỆN

SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1:Tìm hiểu chung về TG, TP.

Bước 1: G/v chuyển giao n/v:

1, Chia sẻ nội dung tìm hiểu của mình về những hiểu biết chung về tác giả và tác phẩm (thể loại, ngôi kể, nv chính) ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ H/s: làm việc cá nhân hoàn thành sản phẩm trc ở nhà.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ HS trình bày, HS khác nhận xét đánh giá.

+ Giáo viên: Quan sát, theo dõi, điều hành quá trình học sinh thực hiện.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn kiến thức, h/s điều chỉnh sản phẩm nếu cần.

Nhiệm vụ 2: Đọc và tóm tắt VB.

Bước 1: G/v chuyển giao n/v.

Lớp phó học tập thực hiện kĩ thuật chỉ huy: điều hành lớp đọc và tìm hiểu về bối cảnh chung diễn ra sự việc, nhân vật, nội dung chính trong văn bản.

Lớp phó, cả lớp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ H/s: Thực hiện nhiệm vụ theo sự điều hành của lớp phó.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ HS khác nhận xét đánh giá.

+ Giáo viên: điều hành quá trình học sinh thực hiện, chỉnh sửa, uốn nắn

Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS.

Chuẩn lại một số kiến thức cơ bản.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu nhân vật Côn và người cha trên hành trình dọc đường xứ Nghệ

B 1: Chuyển giao nhiệm vụ

1, Xem lại, hoàn chỉnh sản phẩm PHT cá nhân đã chuẩn bị.

2, Trao đổi cặp đôi về nội dung PHT, chú ý phần Nhận xét chung

3, Báo cáo sản phẩm của cặp.

B 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc cá nhân, trao đổi cặp đôi theo hướng dẫn.

- GV theo dõi, quan sát, gợi ý

B 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Hs trình bày, hs khác nhận xét.

- Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn kiến thức

+ Hs điều chỉnh sản phẩm (nếu cần)

Nhiệm vụ 5: Tìm hiểu về thiên nhiên và con người dọc đường xứ Nghệ.

Bước 1: Chuyển giao n/ vụ: 

1, Tìm chi tiết trong văn bản tác giả tái hiện thiên nhiên xứ Nghệ?

2. Qua nội dung cuộc trò chuyện của hai anh em Khiêm, Côn với cha, em có cảm nhận và suy nghĩ như thế nào về con người và văn hoá của vùng đất xứ Nghệ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ H/s: Trả lời câu hỏi.

+ Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ HS báo cáo kết quả, HS khác nhận xét đánh giá.

+ Gv: Quan sát, theo dõi, điều hành quá trình học sinh thực hiện.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

+GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn kiến thức

Nhiệm vụ 6: Khái quát những nét chính về ND và NT của VB.

B 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Nhận xét khái quát về nghệ thuật và nội dung ý nghĩa của văn bản?

B 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lv cá nhân, trình bày theo ý hiểu.

- GV theo dõi, quan sát.

B 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Hs trình bày, hs khác nhận xét.

- Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B 4: Đánh giá

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn kiến thức. Hs điều chỉnh sp nếu cần

I. Đọc và tìm hiểu chung:

1. Tác giả và tác phẩm Búp sen xanh

a. Tác giả:

- Tên thật là Bùi Sơn Tùng

- Sinh năm 1928 tại Nghệ An, mất ngày 22 tháng 7 năm 2021 tại Hà Nội.

- Ông tham gia 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ; trực tiếp chiến đấu trên các chiến trường từ Bắc vào Nam.

- Ông sớm có ý tưởng sưu tầm tìm hiểu những tư liệu về cuộc đời, gia đình Chủ tịch Hồ Chí Minh để viết sách lưu lại cho thế hệ sau

- Là nhà văn Việt Nam với nhiều tác phẩm về lãnh tụ Hồ Chí Minh và các danh nhân cách mạng, danh nhân văn hóa Việt Nam,

Tác phẩm tiêu biểu nhất là tiểu thuyết Búp sen xanh viết về cuộc đời Hồ Chí Minh.

b. Tác phẩm Búp sen xanh:

- Hoàn cảnh sáng tác:

+ TP được nhà văn sưu tầm tư liệu và thai nghén suốt hơn 30 năm. Hoàn thành năm 1981

+ Xuất bản lần đầu năm 1982 tại NXB Kim Đồng

- Thể loại: Tiểu thuyết lịch sử

- Ngôi kể: Ngôi 3

🡪Tác dụng: kể khách quan, linh hoạt những sự việc và kết hợp miêu tả, biểu cảm hợp lí.

- Nội dung: Tp viết về Bác Hồ từ khi còn nhỏ đến khi ra đi tìm đường cứu nước năm 1911)

🡪Là tác phẩm văn học đầu tiên viết về những năm tháng tuổi thơ của Bác Hồ.

2. Văn bản Dọc đường xứ Nghệ.

a. Đọc và tóm tắt.

* Đọc:

* Tóm tắt:

- Trên đường cùng cha và anh qua địa phận Diễn Châu, cậu bé Côn hỏi cha về ngôi đền thờ Thục Phán và được cha kể cho nghe câu chuyện về Mỵ Châu – Trọng Thuỷ. Nghe xong cậu cảm kích trước cách vua Thục chém con rồi tự vẫn để giữ trọn chữ tín.

- Quan Phó bảng Sắc còn kể cho con nghe câu chuyện người xưa lí giải về hính dáng núi Hai Vai, núi Trống Thủng, núi Cờ Rách làm cậu bé Côn thêm thấm thía khát vọng của cha ông xưa.

- Khi đi qua đền Quả Sơn, cậu bé Côn rất thắc mắc về sự uy nghi của ngôi đền và công trạng của vị quan được thờ. Ông Sắc đã kể lại cho các con nghe công trạng của Uy Minh hầu Lí Nhật Quang giúp con không chỉ biết rõ hơn về vị tướng mà còn hiểu ra ý nghĩa sâu xa trong câu vè dân gian bà ngoại từng đọc cho nghe.

- Hai anh em Khiêm, Côn được cha dẫn qua nhiều nơi có phong cảnh đẹp, những di tích lịch sử của Nghệ An rồi qua Hà Tĩnh, thăm mộ cụ Nguyễn Du. Côn tần ngần không hiểu vì sao người tài thơ văn như vậy mà không được lập đền thờ, còn kẻ ăn trộm bị đánh chết thì lại có miếu thờ thật trang nghiêm…

* Một số từ ngữ cần chú ý:

- Các từ ngữ cuối các trang văn bản.

- Một số danh từ riêng về các địa danh:

b. Tìm hiểu chung

* Bối cảnh:

* Nhân vật chính: Cha con cụ Nguyễn Sinh Sắc.

Lưu ý: Đây là đoạn trích trong tiểu thuyết văn học có yếu tố lịch sử, không phải văn bản lịch sử thuần tuý nên nhân vật được xây dựng theo góc nhìn chủ quan của tác giả.

* Nội dung chính:

Vb kể lại hành trình quan Phó bảng Sắc dẫn hai người con trai đi thăm bạn bè họ hàng dọc các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh sau khi thi đỗ Phó bảng với cuộc trò chuyện về thiên nhiên, con người, văn hoá của dải đất Miền Trung.

II. Đọc - hiểu chi tiết văn bản.

1. Anh em Côn và cha trên hành trình dọc đường xứ Nghệ.

a. Quan Phó bảng Sắc.

• Dẫn 2 con đi hầu khắp những nơi nổi tiếng về phong cảnh đẹp, về di tích lịch sử của Nghệ An, Hà Tĩnh.
• Kể cho con nghe những truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thuỷ; về công lao của Uy Minh hầu Lí Nhật Quang…
• Lí giải cặn kẽ cho các con về tên núi Trống Thủng, núi Hai Vai, núi Cờ Rách…
• Giải thích cho Côn những thắc mắc về những nơi 3 cha con đi qua
• Tính cách:
• Quan Phó bảng Sắc là người am hiểu về thiên nhiên, con người, những truyền thống văn hoá, lịch sử của quê hương.
• Ông có cách dạy con những đạo lí rất nhẹ nhàng mà sâu sắc: thông qua những chuyến đi, những câu chuyện về tên đất, tên người, ông để cho con trực tiếp trải nghiệm và thấm thía những bài học làm người.

b. Cậu bé Côn

• Tần ngần nhìn ngôi đền cổ kính, mong được cha chỉ bảo về sự tích ngôi đền và những ngọn núi…
• Nghe chuyện Mỵ Châu – Trọng Thuỷ: cậu bé nhận ra sự nham hiểm của vua Triệu, sự mất cảnh giác của cha con vua Thục Phán và Mỵ Châu; em trân trọng khí tiết của vua Thục khi quyết không để rơi vào tay giặc
• Nghe cha kể chuyện về các hòn núi: Côn cảm phục sự tưởng tượng và ước vọng của người xưa gửi gắm trong câu chuyện.
• Được cha giải thích về công lao của Uy Minh hầu Lí Nhật Quang, cậu bé Côn hiểu ra được, chốn quan trường có người xấu nhưng cũng nhiều vị rất tốt, có công lớn với nhân dân và được nhân dân ghi nhớ…
• Côn thắc mắc không hiểu vì sao người học rộng, văn hay như Nguyễn Du khi chết đi chỉ có nấm mồ nhỏ mà kẻ ăn trộm lại được lập miếu thờ

🡪 Tính cách, phẩm chất:

• Tuy còn nhỏ tuổi, nhưng cậu bé Côn rất ham học hỏi: Vừa đi theo cha và anh, em vừa quan sát, tưởng tượng về cảnh sắc thiên nhiên, vừa ghi nhớ từng địa điểm và có câu hỏi để hiểu thấu đáo về lịch sử, văn hoá.
• Em còn có những cảm nhận tinh tế, có suy ngẫm và lí giải sâu sắc, thấu đáo trước những câu chuyện cha kể.
• Cậu bé Côn còn sớm có ý thức trân trọng truyền thống văn hoá và những đạo lí của con người.

🡪Đó chính là những biểu hiện của một con người sớm có lòng yêu nước sâu sắc.

c. Nhận xét chung

* Cách kể chuyện

• Sử dụng ngôi kể thứ 3 để kể linh hoạt dẫn dắt hợp lí, hấp dẫn.
• Xây dựng nhân vật thông qua ngôn ngữ đối thoại; qua suy nghĩ và lời nói.
• Sử dụng thủ pháp truyện lồng trong truyện hợp lí.

* Tình cảm, thái độ của tác giả

• Có sự am hiểu về thiên nhiên và con người, văn hoá xứ Nghệ.
• Hiểu và trân trọng vốn hiểu biết và phẩm chất cao đẹp của quan Phó bảng.
• Khẳng định, đề cao vẻ đẹp nhân cách của cậu bé Côn.

2. Thiên nhiên, con người, văn hoá dọc đường xứ Nghệ.

- Thiên nhiên, mây trời đẹp như bức tranh gấm thêu; dãy núi xa xa rất nhiều hình nhiều vẻ..; núi non biêng biếc trải tận chân trời xa…; núi Hai Vai, núi Trống Thủng, núi Cờ Rách..

🡪 Dáng núi non thường thể hiện khát vọng của con người…

- Vùng đất xứ Nghệ là mảnh đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống lịch sử văn hoá, con người giàu khát vọng xây dựng và bảo vệ quê hương.

III. Tổng kết :

1. Nghệ thuật:

- Sử dụng ngôi kể thứ ba với các tình tiết, diễn biến hợp lí.

- Xây dựng nhân vật thông qua ngôn ngữ đối thoại, hành động, suy nghĩ giúp nhân vật hiện lên sinh động, chân thực, có chiều sâu.

- Kết hợp kể, tả và bộc lộ cảm xúc suy nghĩ 🡪 Giúp câu chuyện hấp dẫn, gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa.

2. Nội dung:

- Văn bản kể lại hành trình anh em Khiêm, Côn được cha dẫn qua những nơi của Nghệ An, Hà Tĩnh.

- Qua đó, tác giả tái hiện sinh động chân thực chân dung cậu bé Côn với những quan sát tinh tế, tâm hồn nhạy cảm và suy nghĩ sâu sắc trước mọi cảnh sắc và câu chuyện trong cuộc sống; đồng thời phần nào giúp người đọc cảm nhận được tình cảm yêu thương, cách dạy đạo lí của Quan Phó bảng Sắc với các con và tấm lòng của ông với quê hương mình

- VB cũng thể hiện thái độ ngợi ca, trân trọng và biết ơn của tác giả với những vẻ đẹp và giá trị lịch sử văn hoá của vùng đất xứ Nghệ nói riêng và của cả dân tộc nói chung.

Quan Phó bảng Sắc

Cậu bé Côn

Lời nói, hành động, suy nghĩ.

• Dẫn 2 con đi hầu khắp những nơi nổi tiếng về phong cảnh đẹp, về di tích lịch sử của Nghệ An, Hà Tĩnh.
• Kể cho con nghe những truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thuỷ; về công lao của Uy Minh hầu Lí Nhật Quang…
• Lí giải cặn kẽ cho các con về tên núi Trống Thủng, núi Hai Vai, núi Cờ Rách…
• Giải thích cho Côn những thắc mắc về những nơi 3 cha con đi qua

……..

• Tần ngần nhìn ngôi đền cổ kính, mong được cha chỉ bảo về sự tích ngôi đền và những ngọn núi…
• Nghe chuyện Mỵ Châu – Trọng Thuỷ: cậu bé nhận ra sự nham hiểm của vua Triệu, sự mất cảnh giác của cha con vua Thục Phán và Mỵ Châu; em trân trọng khí tiết của vua Thục khi quyết không để rơi vào tay giặc
• Nghe cha kể chuyện về các hòn núi: Côn cảm phục sự tưởng tượng và ước vọng của người xưa gửi gắm trong câu chuyện.
• Được cha giải thích về công lao của Uy Minh hầu Lí Nhật Quang, cậu bé Côn hiểu ra được, chốn quan trường có người xấu nhưng cũng nhiều vị rất tốt, có công lớn với nhân dân và được nhân dân ghi nhớ…
• Côn thắc mắc không hiểu vì sao người học rộng, văn hay như Nguyễn Du khi chết đi chỉ có nấm mồ nhỏ mà kẻ ăn trộm lại được lập miếu thờ …

Tính cách, phẩm chất của nhân vật

• Quan Phó bảng Sắc là người am hiểu về thiên nhiên, con người, những truyền thống văn hoá, lịch sử của quê hương.
• Ông có cách dạy con những đạo lí rất nhẹ nhàng mà sâu sắc: thông qua những chuyến đi, những câu chuyện về tên đất, tên người, ông để cho con trực tiếp trải nghiệm và thấm thía những bài học làm người.

• Tuy còn nhỏ tuổi, nhưng cậu bé Côn rất ham học hỏi: Vừa đi theo cha và anh, em vừa quan sát, tưởng tượng về cảnh sắc thiên nhiên, vừa ghi nhớ từng địa điểm và có câu hỏi để hiểu thấu đáo về lịch sử, văn hoá.
• Em còn có những cảm nhận tinh tế, có suy ngẫm và lí giải sâu sắc, thấu đáo trước những câu chuyện cha kể.
• Cậu bé Côn còn sớm có ý thức trân trọng truyền thống văn hoá và những đạo lí của con người.

🡪Đó chính là những biểu hiện của một con người yêu nước sâu sắc

Nhận xét chung

Cách kể chuyện

• Sử dụng ngôi kể thứ 3 để kể linh hoạt dẫn dắt hợp lí, hấp dẫn.
• Xây dựng nhân vật thông qua ngôn ngữ đối thoại; qua suy nghĩ và lời nói.
• Sử dụng thủ pháp truyện lồng trong truyện hợp lí

Tình cảm, thái độ của tác giả

• Có sự am hiểu về thiên nhiên và con người, văn hoá xứ Nghệ.
• Hiểu và trân trọng vốn hiểu biết và phẩm chất cao đẹp của quan Phó bảng.
• Khẳng định, đề cao vẻ đẹp nhân cách của cậu bé Côn.

Tổ chức hoạt động

Chuyển giao nhiệm vụ

HOẠT ĐỘNG “THINK – PAIR – SHARE”

- GV tổ chức hoạt động “Think – Pair – Share”

? Note lại cảm nhận của em về những hình ảnh và sự việc sau?

- HS tiếp nhận, quan sát hình ảnh và sự việc.

Thực hiện nhiệm vụ

- GV:

+ Chiếu 1 số hình ảnh và sự việc lên máy chiếu.

+ Yêu cầu HS viết cảm nhận của mình về những hình ảnh và sự việc vừa quan sát vào giấy Note.

- HS sau khi quan sát:

+ Think: Suy nghĩ và note lại suy nghĩ của bản thân về hình ảnh và sự việc GV chiếu trên máy chiếu.

+ Pair: Trao đổi giấy Note cho bạn cùng bàn.

+ Share: Chia sẻ với cả lớp cảm nhận

- HS quan sát và note lại cảm xúc

- GV theo dõi, quan sát HS

Báo cáo thảo luận

- HS chia sẻ cảm xúc của bản thân.

- GV lắng nghe và trao đổi lại cảm xúc của mình về những cảm xúc của HS.

Đánh giá kết quả

- GV chia sẻ với HS rồi vào bài

- HS viết tên đầu bài vào vở

Chuyển giao nhiệm vụ

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI

- GV chuyển giao nhiệm vụ cặp đôi thông qua phiếu học tập:

(1) Kiểu bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc là nêu lên điều gì?

(2) Để viết được bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc em cần chú ý điều gì?

(3) Trong phần thực hành để viết được bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc cần thực hiện mấy bước đó là những bước nào?

- HS tiếp nhận

Thực hiện nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS bắt cặp và hoạt động nhóm cặp đôi.

- HS bắt cặp và cùng nhau hoàn thành PHT.

Báo cáo thảo luận

- GV tổ chức cho các nhóm cặp đôi trình bày sản phẩm.

- HS cử đại diện nhóm hoặc luân phiên 2 thành viên trong nhóm trình bày sản phẩm thảo luận.

* Dự kiến sản phẩm:

(1) Viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc là nêu lên những tình cảm, cảm xúc, những suy nghĩ và thái độ của người viết về con người, sự việc nào đó trong cuộc sống hoặc trong tác phẩm văn học.

(2) Để viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc, các em cần chú ý:

- Xác định đối tượng biểu cảm: Con người, sự việc em định viết bài văn biểu cảm là ai hay là gì? Đó là một con người, một sự việc trong đời sống hay trong tác phẩm văn học?

- Suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Con người hoặc sự việc ấy gợi cho em những cảm xúc, tình cảm và những suy nghĩ, bài học gì?

- Lập dàn ý cho bài viết.

- Viết bài văn theo một dàn ý hợp lí; nêu lên những tình cảm, cảm xúc và những suy nghĩ, thái độ của em một cách trung thực.

(3) Các bước để viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc:

- B1: Chuẩn bị

- B2: Tìm ý và lập dàn ý

- B3: Viết bài

- B4: Kiểm tra và chỉnh sửa

Đánh giá kết quả

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá lẫn nhau

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

Dự kiến ghi bảng

Chuyển giao nhiệm vụ

HOẠT ĐỘNG NHÓM

- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm từ 6-8 HS

- GV chuyển giao nhiệm vụ bằng phiếu học tập

- HS cử đại diện nhóm bốc phiếu học tập cho nhóm mình:

(1) Xác định nhân vật/ sự việc mà em định viết bài biểu cảm?

(2) Tìm ý bằng việc trả lời các câu hỏi sau:

? Nhân vật hoặc sự việc gây cho em nhiều ấn tượng là ai, sự việc nào (giới thiệu nhân vật, sự việc)?

? Nhân vật hay sự việc ấy để lại trong em những tình cảm, cảm xúc gì (yêu thích, cảm động hay buồn bã...)?

? Nhân vật hay sự việc ấy gợi cho em những suy nghĩ, bài học gì (về những phẩm chất đáng quý, bài học làm người, kinh nghiệm sống, ...)?

(3) Lập dàn ý

a. Mở bài: viết đoạn văn giới thiệu khái quát về nhân vât/ sự việc sẽ biểu cảm?

b. Thân bài: Lần lượt nêu những cảm xúc và suy nghĩ từ khái quát đến các biểu hiện cụ thể. 

- Nêu ấn tượng và cảm xúc chung về nhân vật hoặc sự việc.

- Nêu các biểu hiện cụ thể của tình cảm, suy nghĩ về con người hoặc sự việc.

c. Kết bài: viết đoạn văn khẳng định lại ấn tượng, cảm xúc, suy nghĩ của em về con người hoặc sự việc được nói đến.

- HS tiếp nhận

Thực hiện nhiệm vụ

- GV tổ chức cho lớp hoạt động nhóm

- HS chia nhóm, cử đại diện bốc thăm phiếu học tập (2 nhóm biểu cảm về 1 con người, 2 nhóm biểu cảm về sự việc).

- HS thảo luận nhóm hoàn thành PHT.

Báo cáo thảo luận

- GV tổ chức cho HS báo cáo sản phẩm.

- Nhóm HS cử đại diện nhóm báo cáo sản phẩm.

- Nhóm còn lại ghi lại nhận xét.

Đánh giá kết quả

- GV tổ chứ cho HS đánh giá.

- HS trong nhóm từ đánh giá quá trình tham gia của các thành viên.

- HS các nhóm nhận xét phần báo cáo của nhóm khác

- GV quan sát quả trình tham gia hoạt động nhóm và đánh giá

Dự kiến viết bảng

Chuyển giao nhiệm vụ

HOẠT ĐỘNG “THINK – WRITING – PAIR – SHARE”

- GV tổ chức hoạt động “Think - Writing – Pair – Share”:

+ Think: Đọc lại dàn ý đã lập suy nghĩ, sắp xếp câu từ.

+ Writing: Viết độc lập lập.

+ Pair: Trao đổi bài với bạn cùng bàn.

+ Share: Đọc bài trước lớp.

- HS tiếp nhận

Thực hiện nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân thực hành viết phần thân bài.

- HS thực hiện đúng các hoạt động “Think - Writing – Pair – Share”

Báo cáo thảo luận

- GV tổ chức cho HS báo cáo sản phẩm.

- HS đọc trước lớp bài viết phần thân bài của mình.

- HS khác ghi lại nhận xét.

* Dự kiến bài viết về mẹ:

 “Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha
Tần tảo sớm hôm mẹ nuôi con khôn lớn
Mang cả tấm thân gầy cha che chở đời còn”

Trên đời này, có lẽ chẳng còn có điều gì hạnh phúc và sung sướng bằng việc được ở bên cạnh những người mà chúng ta hết mực yêu thương, đặc biệt là được sống bên cha, bên mẹ mỗi ngày. Mẹ là người mang nặng đẻ đau, ôm ấp cho ta từng lời ru điệu hát ngọt ngào nâng bước ta vào đời, thế nên trong trái tim của tôi mẹ luôn có một vị trí vô cùng đặc biệt và thiêng liêng. 

Mẹ tôi đã 40 tuổi, không còn là cái tuổi xuân sắc, xinh đẹp nữa, bởi mẹ đã hy sinh hết cho chúng tôi rồi. Đôi tay mẹ chai sần thô ráp, thế nhưng khi bàn tay mẹ nắm tay tôi, hay ôm tôi vào lòng lại ấm áp hơn tất thảy, đôi mắt của mẹ gần đây đã xuất hiện rất nhiều nếp nhăn, nhưng ánh mắt hiền từ và nhân hậu ấy vẫn chẳng thay đổi qua bao nhiêu năm tháng. Dáng người mẹ hơi thấp, có chút mập mạp nhưng đối với tôi đó là dáng người hoàn mỹ nhất, bởi nó chứa đựng trong đó biết bao nhiêu sự hy sinh, bao nhiêu đắng cay gian khổ của cuộc đời.

Nước da của mẹ có thể không trắng, nhưng nó lại đẹp lạ kỳ, đẹp bởi những ngày mưa nắng dãi dầu trên đồng ruộng, bán lưng cho đất bán mặt cho trời để nuôi chị em tôi khôn lớn. Bấy nhiêu cay đắng, tảo tần ấy quả thật dù có đi hết kiếp tôi cũng chẳng bao giờ hoàn trả lại cho mẹ được, bởi sự hy sinh ấy to lớn và thiêng liêng quá.

Còn nhớ mãi những ngày tôi 4 tuổi, còn em gái tôi hai tuổi, thuở ấy bố mẹ tôi mới đi vào nam lập nghiệp, cuộc sống bấp bênh và khổ cực vô cùng, thế nên bố mẹ đã tạm gửi chị em tôi về Bắc cho ông bà nội chăm hộ. Vì còn quá nhỏ và không hợp khí hậu, nên chúng tôi bệnh tật liên miên, đặc biệt là em tôi, nó cứ gầy đét, rồi bị hết bệnh này đến bệnh khác. Vì xót chúng tôi xa cha mẹ, lại ốm đau nhiều, nên mới hơn một năm bố mẹ tôi đã vội khăn gói về quê để đón chúng tôi vào nam lại.

Tôi vẫn nhớ mãi ngày ấy, khi nhìn thấy bố mẹ về đến cổng nhà ông nội, cô chú cứ bảo chị em tôi ra đón bố mẹ, nhưng chúng tôi thì do xa cha mẹ lâu quá nên cứ đứng nép sau chân bà nội không chịu ra đón. Chẳng biết ai đã nói câu rằng: “Chắc chúng nó quên cả bố mẹ rồi”, khiến bố tôi lặng cả đi, còn mẹ tôi thì bật khóc nức nở, cô chú phải an ủi mãi, từ đó trở đi mẹ chẳng bao giờ còn nghĩ sẽ xa chúng tôi nữa dù cuộc sống có khó khăn đến thế nào. Nghĩ lại đến giờ, tôi bỗng thấy vừa có lỗi, vừa xót xa, có nỗi đau, sự tổn thương nào bằng việc con cái quên đi cả người làm mẹ.

Rồi tôi nhớ lúc 6, 7 tuổi, vào những ngày mưa dầm, bão bấc mẹ vẫn lặn lội cõng tôi ra trạm xá, để tiêm vắc-xin phòng bệnh, thậm chí có những lần mẹ còn dùng đôi quang gánh vẫn thường gánh rau đi bán, gánh chúng tôi đi. Một bờ vai nhỏ bé, nhưng gánh cả hai cuộc đời, nghĩ cũng đủ để hiểu có bao nhiêu vất vả, nhọc nhằn. Thế nhưng tôi chưa từng thấy mẹ oán trách, than thở bao giờ, mặc cho những cơn đau lưng hành hạ, những cơn đau đầu hoành hành, mẹ cũng chỉ yên lặng chịu đựng vì không muốn chúng tôi lo lắng.

Ôi, thế gian này quả thật chẳng có ai hy sinh nhiều như mẹ, lấy chồng rồi, mẹ mất tất cả chỉ được lời mỗi mấy đứa con thơ dại. Con là tất cả của mẹ, mẹ chấp nhận đánh đổi cả cuộc đời, để cho con một tương lai tươi đẹp mà không hề tiếc nuối. Càng nghĩ tôi lại càng thương mẹ biết bao nhiêu.

* Dự kiến bài viết về sự việc:

Từ xưa đến nay, dân tộc Việt Nam vẫn có truyền thống “tôn sư trọng đạo”. Thầy có là những người có công ơn dạy dỗ, dìu dắt chúng ta trong hành trình tìm đến với tri thức. Trong cuộc đời, mỗi người hẳn đều có một người thầy, cô giáo mà bản thân rất kính trọng. Và tôi cũng như vậy.

Người giáo viên mà tôi yêu quý và kính trọng nhất là cô Nguyễn Thu Hà. Cô là giáo viên chủ nhiệm của lớp tôi, cũng là giáo viên dạy môn Ngữ văn. Năm nay, cô ba mươi sáu tuổi. Khuôn mặt của cô trông rất hiền dịu. Nước da trắng hồng, cùng mái tóc dài ngang vai. Đôi mắt với ánh nhìn dịu dàng. Nụ cười của cô luôn rạng rỡ trên môi. Mỗi khi đến lớp, cô thường mặc những trang phục đơn giản, nhưng toát lên vẻ thanh lịch. Tôi cảm thấy cô rất xinh đẹp, trẻ trung.

Trong giờ học, cô là một giáo viên rất nghiêm khắc. Dù vậy, cô cũng rất tâm lí. Cô luôn dành thời gian để truyền đạt cho học sinh kiến thức của môn học một cách tốt nhất. Giọng nói của cô vừa truyền cảm, vừa ấm áp. Tôi rất yêu thích giọng nói của cô. Mỗi khi có bạn không chú ý nghe giảng, cô đều nhắc nhở nhẹ nhàng. Cô rất hay ở lại lớp trong những giờ ra chơi để trò chuyện cùng chúng tôi. Cô tâm sự với cả lớp rất nhiều điều: từ việc học tập, đến vấn đề trong cuộc sống. Nhờ có cô, tôi cảm thấy học được rất nhiều điều bổ ích.

Tôi còn nhớ mãi một kỉ niệm về cô. Hôm đó, cô gọi tôi lên bảng để kiểm tra bài cũ. Nhưng tối hôm trước, tôi đã không học bài do mải xem phim. Khi nghe cô hỏi, tôi không trả lời được câu hỏi. Lúc đó, tôi nhìn thấy ánh mắt của cô rất buồn. Từ trước tới nay, tôi luôn là một học sinh chăm chỉ. Việc xảy ra ngày hôm nay có lẽ đã khiến cô cảm thấy thất vọng. Cô không trách mắng, mà yêu cầu tôi về chỗ. Cả buổi học hôm đó, tâm trạng của tôi rất nặng nề. Tôi tự trách bản thân. Cuối buổi học, tôi đã chủ động lên xin lỗi cô. Lời nhắc nhở của cô khiến tôi còn nhớ mãi. Nhờ có cô, tôi mới ý thức học tập chăm chỉ hơn.

“Một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy” - Đó là câu tục ngữ đề cao vai trò của người giáo viên. Bởi vậy, tôi luôn tự nhắc nhở bản thân phải yêu quý và kính trọng cô giáo của mình.

Đánh giá kết quả

- HS nhận xét lẫn nhau

- GV nhận xét đánh giá

Dự kiến ghi bảng

Chuyển giao nhiệm vụ

- GV giao nhiệm vụ về nhà cho HS:

? Sưu tầm những bức ảnh/ vẽ tranh về đề tài “Gia đình em” và viết bài văn biểu cảm về một người hoặc sự việc liên quan đến bức tranh đó thông qua các bước đã thực hành ở các phần trên?

- HS tiếp nhận

Thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc cá nhân (tại nhà)

Báo cáo thảo luận

- HS up bài lên Padlet

- GV thu thập bài.

Đánh giá kết quả

- HS:

+ Nhận xét lẫn nhau; HS chấm điểm dưới phần bài của các bạn.

+ Thư kí lớp chốt điểm và báo cho GV.

- GV: Nhận xét, đánh giá, chốt điểm và trao thưởng cho những bài viết ấn tượng

Tiết ………: NÓI VÀ NGHE

TRÌNH BÀY Ý KIẾN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TRONG ĐỜI SỐNG

Cột K

Những điều em đã biết khi thực hiện để thuyết phục các bạn của mình tin vào vấn đề mà mình đưa ra trong buổi thuyết trình.

Cột W

Những điều em muốn biết thêm, nhắc lại để để thuyết phục các bạn của mình tin vào vấn đề mà mình đưa ra trong buổi thuyết trình.

Cột L

Những điều em rút ra sau phần thực hành trình bày ý kiến về một vấn đề để thuyết phục các bạn về vấn đề đó.

- Chuẩn bị nội dung trình bày cụ thể, rõ ràng.

• Nắm kĩ nội dung mà mình chuẩn bị để trình bày vấn đề một cách tự tin, cuốn hút người nghe.
• Trao đổi với bạn bè, người thân những vấn đề còn băn khoăn ...

- Muốn biết quy trình khi trình bày một vấn đề trong đời sống.

- Cần lưu ý những gì khi trình bày một vấn đề ?

………………………

……………………….

Cột K

Những điều em đã biết khi thực hiện để thuyết phục các bạn của mình tin vào vấn đề mà mình đưa ra trong buổi thuyết trình.

Cột W

Những điều em muốn biết thêm, nhắc lại để để thuyết phục các bạn của mình tin vào vấn đề mà mình đưa ra trong buổi thuyết trình.

Cột L

Những điều em rút ra sau phần thực hành trình bày ý kiến về một vấn đề để thuyết phục các bạn về vấn đề đó.

………………………

……………………….

………………………

………………………

………………………

……………………….

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI CHIA SẺ:

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

HS đọc mục Định hướng trong SGK và cho biết:

+ Thế nào là trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống ?

+ Lấy ví dụ về các vấn đề có thể nêu lên để trao đổi có thể lấy từ cuộc sống hằng ngày.

+ Trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống cần chú ý những yêu cầu nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ Tổ chức chia sẻ cặp đôi trả lời các câu hỏi (dựa vào phần định hướng trong SGK)

+ GV quan sát, khuyến khích

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

+ Đại diện một số cặp đôi phát biểu.

+ Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần.

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

I. Tìm hiểu chung về trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống.

1 Khái niệm

- Trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống là nêu lên những suy nghĩ của người nói trước một vấn đề trong đời sống, đưa ra được lí lẽ và bằng chứng để làm sáng tỏ ý kiến của mình, nhằm thuyết phục người nghe.

VD: Vấn đề nêu lên để trao đổi có thể lấy từ cuộc sống hằng ngày như:

-Thế nào là lòng vị tha?

-Thế nào là lòng dũng cảm?

2. Yêu cầu chung: Để trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống các em cần:

- Xác định sự việc, sự kiện.

- Tìm ý và lập dàn ý cho bài nói.

- Chuẩn bị các thiết bị hỗ trợ như tranh, ảnh, máy chiếu…(Nếu có) và chú ý kĩ năng thuyết trình trước tập thể.

Biểu hiện lòng yêu nước

Văn bản:

“Dọc đường xứ Nghệ” (Sơn Tùng)

Văn bản:

“Người đàn ông cô độc giữa rừng” (Đoàn Giỏi)

Văn bản

“Buổi học cuối cùng” (Đô -đê)

Những câu hỏi và sự lí giải về sự kiện lịch sử cho thấy Côn là cậu bé có tâm hồn yêu quê hương đất nước, ham muốn tìm hiểu về cội nguồn gốc gác

Câu chuyện kể về cuộc gặp gỡ của tía con An với chú Võ Tòng – người đàn ông cô độc giữa rừng. Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi đó cho người đọc thấy được tính cách, tinh thần kiên cường dũng cảm của những con người trong thời kì đất nước bị xâm chiếm.

Tình cảm trân trọng và yêu quý tiếng Pháp của thầy Ha -men, của dân làng và cậu bé Ph răng

Tại sao đó là biểu hiện của lòng yêu nước

- Những cảnh vật dọc đường với những thắc mắc của bé Côn:….

- Những câu trả lời của cụ Phó bảng

- Hành động chế vũ khí của Võ Tòng để bắn giặc Pháp.

- Tình yêu với tiếng mẹ đẻ là biểu hiện sâu sắc của tình yêu nước.

HĐ của GV và HS

Dự kiến sản phẩm

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu nội dung

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

Trình bày ý kiến về vấn đề các văn bản đã học: “Người đàn ông cô độc giữa rừng” (Đoàn Giỏi), “Dọc đường xứ Nghệ” (Sơn Tùng) và Buổi học cuối cùng (Đô -đê) đều nói đến biểu hiện của lòng yêu nước. Ý kiến của em như thế nào?

Câu hỏi gợi ý:

? Nội dung nào của các văn bản đã học liên quan đến lòng yêu nước?

? Lòng yêu nước được biểu hiện cụ thể trong mỗi văn bản thế nào? (Hoàn thành phiếu học tập số 1)

? Tại sao đó lại là những biểu hiện của lòng yêu nước?

Phiếu học tập số 1

II. Thực hành về trình bày ý kiến về một vấn đề trong đời sống.

1. Chuẩn bị:

(Học sinh chuẩn bị bài ở nhà theo nhóm)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ HS thực hiện yêu cầu của GV theo nhóm ở nhà

Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

Nhiệm vụ 2: Thực hành

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

? HS dựa vào dàn ý để trình bày bài nói theo cá nhân.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

+ HS chuẩn bị bài nói cá nhân

Bước 3: HS báo cáo kết quả và thảo luận

+ HS thực hiện bài nói của bản thân trước lớp

+ HS khác chú ý lắng nghe

Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ.

- Người nói:

+ Trình bày bài nói

+ Sử dụng điệu bộ, cử chỉ tự nhiên

+ Điều chỉnh giọng điệu phù hợp

- Người nghe:

+ Tập trung và nắm được thông tin

+ Sử dụng ánh mắt khích lệ người nói

2. Thực hành nói và nghe

Dàn ý:

*Mở đầu: Nêu tình yêu nước của cả 3 văn bản

*Nội dung chính:

- Lòng yêu nước của cả 3 văn bản.

- Lí lẽ vì sao đó là biểu hiện của lòng yêu nước.

*Kết thúc: Khẳng định lại vấn đề và liên hệ cuộc sống ngày nay.

Bước 1: GV giao nhiệm vụ

Sau khi HS trình bày bài nói.

HS khác nhận xét, bổ sung ý kiến theo bảng kiểm kĩ năng nói và bảng tự kiểm kĩ năng nghe theo mẫu:

- Cuối giờ học, HS hoàn thành cột L trong bảng KWL.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS đánh giá theo các tiêu chí

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức.

GV nhận xét, cho điểm dựa theo các tiêu chí của bảng kiểm

3. Tự đánh giá

* Bảng kiểm tra kĩ năng nói:

* Bảng tự kiểm tra kĩ năng nghe:

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài 2

1. Trương Thị Giang

Trường THCS Phú Xuân- TP Thái Bình

0933049966

2. Nguyễn Thị Thanh Nga

Trường THCS Phú Xuân- TP Thái Bình

0972579455

3. Bùi Thị Thúy

Trường THCS Phú Xuân- TP Thái Bình

0989146637

4. Lê Thị Hạnh

Trường THCS Phú Xuân- TP Thái Bình

0378808266

5. Phùng Thị Hằng Nga

Trường THCS Phú Xuân- TP Thái Bình

0834200199

6. Hà Thị Hằng

Trường THCS Phú Xuân- TP Thái Bình

0946113884

I. ĐỌC-TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

a) Mục tiêu: Giúp HS nêu được những nét chính về nhà thơ Đỗ Trung Lai và văn bản “Mẹ”

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT đặt câu hỏi

- Hs đọc, quan sát SGK và tìm thông tin để trả lời câu hỏi của GV.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Yêu cầu HS dựa vào phần chuẩn bị.

? Nêu những hiểu biết của em về nhà thơ Đỗ Trung Lai?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV hướng dẫn HS đọc và tìm thông tin.

HS quan sát SGK.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV yêu cầu HS trả lời.

HS trả lời câu hỏi của GV.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

Nhận xét câu trả lời của HS và và chốt kiến thức lên màn hình.

1.Tiểu sử

- Đỗ Trung Lai (1950)

- Quê quán: Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Tây cũ (nay Hà Nội).

2. Sự nghiệp:

+ Tốt nghiệp khoa Vật lý Đại học Sư phạm Hà Nội, sau dạy học trong quân đội và làm nhà báo.

+ Phong cách sáng tác: giọng thơ trữ tình đằm thắm nhưng gửi gắm nhiều tâm sự, triết lý nhẹ nhàng, tự nhiên.

- Các tác phẩm tiêu biểu:

+ Đêm sông Cầu (thơ, 1990)

+ Anh em và những người khác (thơ, 1990)

+ Đắng chát và ngọt ngào (thơ, in chung, 1991)

+ Thơ và tranh (1998)

+ Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu (truyện và ký, 2000)

2. Tác phẩm

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Biết được những nét chung của văn bản (Thể loại, bố cục…)

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT đặt câu hỏi, sử dụng KT khăn phủ bàn cho HS thảo luận nhóm.

- HS suy nghĩ cá nhân để trả lời, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

c) Sản phẩm: Câu trả lời và phiếu học tập đã hoàn thành của HS

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Hướng dẫn cách đọc & yêu cầu HS đọc.

- Chia nhóm lớp, giao nhiệm vụ:

?Nêu xuất xứ của bài thơ.

? Xác định thể thơ? Chỉ ra những yếu tố đặc trưng của thể thơ qua bài thơ (vần, nhịp, dòng, khổ thơ).

?Xác định PTBĐ chính.

? Bài thơ gồm mấy khổ thơ? Có thể chia văn bản thành mấy phần và nội dung từng phần?

? Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

- Đọc văn bản

- Làm việc cá nhân 2’, nhóm 5’

+ 2 phút đầu, HS ghi kết quả làm việc ra phiếu cá nhân.

+ 5 phút tiếp theo, HS làm việc nhóm, thảo luận và ghi kết quả vào ô giữa của phiếu học tập, dán phiếu cá nhân ở vị trí có tên mình.

GV:- Chỉnh cách đọc cho HS (nếu cần).

- Theo dõi, hỗ trợ HS trong hoạt động nhóm.

B3: Báo cáo, thảo luận

HS: Trình bày sản phẩm của nhóm mình. Theo dõi, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

GV:

- Nhận xét cách đọc của HS.

- Hướng dẫn HS trình bày bằng cách nhắc lại từng câu hỏi

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ học tập & sản phẩm học tập của HS.

- Chốt kiến thức và chuyển dẫn vào mục sau .

a) Đọc và tìm hiểu chú thích

- HS đọc đúng, truyền cảm.

b) Tìm hiểu chung

- Xuất xứ: Trích tập thơ “Đêm sông Cầu”.

- Thể thơ: 4 chữ.

+ Mỗi câu gồm 4 tiếng, số câu trong bài không hạn định.Các khổ, đoạn trong bài được chia linh hoạt, tùy theo nội dung và cảm xúc.

+ Gieo vần chân: chữ cuối cùng của câu hai vần với chữ cuối cùng của câu bốn trong mỗi khổ.

+ Các câu thơ được ngắt nhịp 2/2 hoặc 1/3

- PTBĐ: Biểu cảm

- Bố cục: 2 phần

+ P1: Hình ảnh người mẹ.

+ P2: Tình cảm của người con dành cho mẹ.

- Bài thơ là lời của người con thể hiện tình yêu thương dành cho mẹ khi nhận ra sự già đi của người mẹ theo năm tháng.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Hình ảnh người mẹ.

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Tìm được những chi tiết nói về hình ảnh người mẹ.

- Cảm nhận về hình ảnh đó.

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT khăn trải bàn cho HS thảo luận.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thiện nhiệm vụ.

- HS trình bày sản phẩm, theo dõi, nhận xét và bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

c) Sản phẩm: Phiếu học tập của HS đã hoàn thành, câu trả lời của HS.

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- GV đặt câu hỏi gợi dẫn, yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi:

? Để làm nổi bật hình ảnh “mẹ” tác giả đã sử dụng các biện pháp tu từ nào?

? Qua đó, hình ảnh người mẹ được hiện lên như thế nào?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: trao đổi theo nhóm đôi.

GV theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu đại diện của một nhóm lên trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện 1 nhóm lên bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong HĐ nhóm của HS.

- Chốt kiến thức và bổ sung thêm hành động của người mẹ:

+ Khi con còn bé bổ cau làm tư.

+ Hiện tại: cau bổ tám mẹ còn ngại to.

🡺Tác giả mượn hình ảnh nhai trầu quen thuộc để khắc họa hình ngời mẹ. Miếng trầu bổ nhỏ gợi ra tuổi già móm mém của mẹ.

*Những từ ngữ được tác giả dùng để nói về “mẹ” và “cau” trong bài thơ:

+ Mẹ: còng, đầu bạc trắng, thấp, gần đất

+ Cau: thẳng, ngọn xanh rờn, cao, gần với giời

- Hình ảnh sóng đôi “cau” và “mẹ”: Thông qua hình ảnh cây cau, quả cau gần gũi thân thuộc, nhà thơ bày tỏ nỗi xót xa khi mẹ ngày càng già, mái tóc mẹ hòa vào mây trắng.

- Những hình ảnh đối lập như

=> Gợi ra sự liên tưởng về tuổi già khiến lòng người con quặn thắt khi “Cau gần với trời – Mẹ thì gần đất”.

- Biện pháp tu từ so sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: ví von hình ảnh mẹ già như miếng cau khô để gợi lên hình ảnh già nua héo hắt của người mẹ.

GV: Lời thơ ngỡ như lời nhận xét thông thường những đằng sau mỗi con chữ là bao đắng đót, xót xa khi nhận ra thời gian, nỗi vất vả cuộc đời đã hằn lên lưng còng, trên mái đầu bạc trắng của mẹ. Không cần nhiều lời chỉ qua hai hình ảnh lưng còng và mái đầu bạc trắng của mẹ mà gợi ra bao cảm nhận về công lao của mẹ, sự nhọc nhằn, đắng cay trong cuộc đời mẹ cho con khôn lớn, trưởng thành. Người con thảng thốt nhận ra quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều, không tránh khỏi quy luật cuộc đời và ngày con xa mẹ đang đến gần, chúng ta cùng tìm hiểu tình cảm của người con dành cho mẹ.

2. Tình cảm của người con dành cho mẹ

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Cảm nhận được tình cảm của người con dành cho mẹ qua các chi tiết trong bài.

- Nhận diện và phân tích được tác dụng của các biện pháp tu từ, đặc biệt là biện pháp tu từ so sánh.

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT đặt câu hỏi, tổ chức hoạt động nhóm cho HS.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm, trình bày sản phẩm, quan sát và bổ sung (nếu cần)

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS và phiếu học tập của HS đã hoàn thành.

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm đôi.

- Giao nhiệm vụ:

?Tìm những hành động thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ?

?Em thích nhất hành động nào của người con để thể hiện tình cảm của con dành cho mẹ.

?Qua những hành động đó, em cảm nhận tình cảm của người dành cho mẹ như thế nào?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

- 2 phút làm việc cá nhân

- 3 phút thảo luận cặp đôi

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS
- Đại diện 1 nhóm lên trình bày sản phẩm.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc và sản phẩm của các nhóm.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang mục sau.

- Các câu thơ thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ: 

“Một miếng cau khô

Khô gầy như mẹ

 Con nâng trên tay 

  Không cầm được lệ”. 

-Tình cảm của người con:

• • ​Nâng: sự trân trọng, nâng niu miếng trầu - hình ảnh tượng trưng cho mẹ.
  • Cầm: tình cảm dồn nén, chứa đựng bao xót xa, tình cảm của con dành cho mẹ

=> Qua hình ảnh miếng cau khô, ta cảm nhận được nỗi niềm của con dành cho mẹ. Con thấu hiểu những khó nhọc, cay đắng của đời mẹ, trân trọng những hi sinh mẹ đã dành cho con nhưng không khỏi đau đớn trước những vất vả của mẹ.

- Với sự xót xa, con tự vấn trời đất cũng là tự vấn bản thân mình: Sao mẹ ta già?

=> Câu hỏi tu từ thể hiện sự vô vọng, sự bất lực của người con không thể níu kéo thời gian chậm lại, níu kéo mẹ ở lại mãi mãi bên con. "Mây bay về xa" như mái tóc mẹ hòa vào mây trắng. Lời thơ mở ra dư âm nghẹn ngào, nỗi xúc động dưng dưng.

III. TỔNG KẾT

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm lớp theo bàn

- Phát phiếu học tập số 5

- Giao nhiệm vụ nhóm:

? Nêu những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản?

? Nội dung chính của văn bản “Về thăm mẹ”?

? Ý nghĩa của văn bản.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

• Suy nghĩ cá nhân 2’ và ghi ra giấy.
• Làm việc nhóm 5’ (trao đổi, chia sẻ và đi đến thống nhất để hoàn thành phiếu học tập).

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS:

- Đại diện lên báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.

GV:

- Yêu cầu HS nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Chuyển dẫn sang đề mục sau.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Thể thơ bốn chữ

- Lời thơ giản dị, tự nhiên.

- Hình ảnh thơ gần gũi.

- Kết hợp các biện pháp nghệ thuật tu từ : so sánh, ẩn dụ, đối lập…

2. Nội dung

Bài thơ mượn hình ảnh cây cau quen thuộc để khắc họa hình ảnh người mẹ. Qua đó, bài thơ thể hiện sự vất vả của cuộc đời mẹ, tình yêu thương chân thành của con dành cho mẹ và sự đau đớn, buồn tủi khi quỹ thời gian không còn nhiều, dường như ngày con xa mẹ đang đến gần.

3. Ý nghĩa

- Tình yêu thương bao la của cha mẹ dành cho ta thể hiện từ những điều bình dị, giản đơn nhất ;

- Mỗi chúng ta cần biết yêu thương, trân trọng, biết ơn và hiếu thảo với cha mẹ của mình.

I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG

Mục tiêu: - Phát triển khả năng tự chủ, tự học qua việc đọc và hoàn thiện phiếu học tập ở nhà. - Nhận biết được tác phẩm thơ lãng mạn. - Đọc diễn cảm tác phẩm thơ hiện đại viết theo bút pháp lãng mạn . Nội dung: - GV sử dụng KT sơ đồ tư duy để khai thác phần tìm hiểu chung. - HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi.

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

Phiếu học tập số 1

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sp của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức, chuyển dẫn sang mục sau

2. Tác phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

a. Đọc

- Hướng dẫn đọc nhanh.

+ Đọc giọng to, rõ ràng và lưu loát.

+ Thể hiện rõ được tâm trạng và nỗi niềm hoài cổ của nhà thơ.

2 khổ đầu: giọng vui tươi, phấn chấn.

3 khổ tiếp: chậm rãi, trầm buồn, sâu lắng, thiết tha...

- Hướng dẫn cách đọc chậm (đọc theo thẻ).

+ Đọc thẻ trước, viết dự đoán ra giấy.

+ Đọc văn bản và đối chiếu với sản phẩm dự đoán.

- Cho học sinh thực hành đọc văn bản theo hướng dẫn.

b. Yêu cầu HS tiếp tục quan sát phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà và trả lời các câu hỏi còn lại:

? Nêu hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ của bài thơ

? Bài thơ được tác giả viết theo thể thơ nào?

? Nêu các PTBĐ của bài thơ? Đâu là PTBĐ chính?

? Có thể chia bài thơ này ra làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:1. Hướng dẫn HS cách đọc

2. Theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

1. Đọc văn bản, các em khác theo dõi, quan sát bạn đọc.

2. Xem lại nội dung phiếu học tập đã chuẩn bị ở nhà.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV: Yêu cầu HS trả lời, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần).

HS:

- Trả lời các câu hỏi của GV.

- HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ học tập qua sự chuẩn bị của HS bằng việc trả lời các câu hỏi.

- Chốt kiến thức, cung cấp thêm thông tin (nếu cần) và chuyển dẫn sang đề mục sau.

1. Tác giả

- Vũ Đình Liên ( 1913 -1996). - Quê gốc Hải Dương nhưng sống ở Hà Nội.

- Là một trong những nhà thơ lớp đầu tiên của phong trào Thơ mới.

- Ông là nhà thơ, nhà dịch thuật, nhà giáo.

- Thơ ông nặng lòng thương người và niềm hoài cổ

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Ông đồ, Lòng ta là những thành quách cũ, Lũy tre xanh,…

2. Tác phẩm

a) Đọc và giải nghĩa từ

- Đọc - Giải nghĩa từ:

+ Ông Đồ: Người dạy học chữ nho xưa. Nhà nho nếu không đỗ đạt làm quan, thường làm nghề dạy học, gọi là ông Đồ hoặc thầy đồ.

+ Mực tàu: Thỏi mực đen, mài với nước làm mực để viết chữ Hán hoặc chữ nho.

+ Nghiên: Dụng cụ làm bằng chất liệu cứng, có lòng trũng để mài mực tàu.

b) Tìm hiểu chung

- Hoàn cảnh sáng tác: Khổ 1 viết năm 1935, mùa xuân năm 1936 mới hoàn thành nốt 4 khổ còn lại.

- Xuất xứ: In trên tạp chí “Tinh Hoa”.

- Thể thơ: Ngũ ngôn (5 chữ)

- PTBĐ: Biểu cảm ( Tự sự, miêu tả)

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1 (K1,2) : Hình ảnh ông đồ thời đắc ý

+ Phần 2 (K3,4): Hình ảnh ông đồ thời tàn lụi

+ Phần 3 (K5): Nỗi lòng của nhà thơ.

Sản phẩm tổng hợp:

II. ĐỌC & TÌM HIỂU CHI TIẾT VB

1. Hình ảnh ông Đồ thời đắc ý ( khổ 1+2)

Mục tiêu: Giúp HS phân tích và nắm được nội dung, nghệ thuật đặc sắc, ý nghĩa của đoạn thơ, từ đó thấy được một nét đẹp văn hóa của dân tộc và yêu những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta.

Nội dung:

GV đặt câu hỏi để tìm hiểu nội dung đoạn thơ

HS: Suy nghĩ và làm việc cá nhân để trả lời câu hỏi của giáo viên.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

. Phiếu học tập số 2

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Đọc hai khổ thơ và suy nghĩ thảo luận theo nhóm bàn để TLCH

GV: Hướng dẫn HS tìm hiểu bằng cách đặt các câu hỏi phụ (nếu HS không trả lời được).
? Ông đồ xuất hiện trong bối cảnh nào (Thời gian, không gian)?

? Em có nhận xét gì về bối cảnh đó?

? Hỉnh ảnh ông đồ hiện lên ntn? Câu thơ nào miêu tả công việc và tài năng của ông?

? Để làm nổi bật hình ảnh và tài năng của ông đồ, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?

B3: Báo cáo thảo luận

GV: Yêu cầu nhóm trưởng trình bày kết quả thảo luận

HS: Trả lời câu hỏi của GV, những HS còn lại theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần) cho câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời và câu nhận xét của HS

- Chốt nội dung (sản phẩm).

- Chuyển dẫn sang nội dung sau.

a. Bối cảnh xuất hiện

GV: Theo phong tục, khi tết đến, người ta thường sắm câu đối họăc đôi chữ nho viết trên giấy đỏ hoặc lụa đỏ để dán trên vách, trên cột nhà, vừa để trang hoàng nhà cửa thêm đẹp, vừa để gửi gắm lời chúc tốt lành. Khi đó, người ta phải tìm đến ông đồ (người hay chữ). Ông đồ tài hoa và cốt cách là trung tâm của không gian ngày Tết. Đó là sự hòa hợp của các yếu tố thiên thời, địa lợi (thiên nhiên đẹp đẽ, ấm áp, không khí vui tươi với những bông hoa đào nở,...) và bên cạnh đó là sự hòa hợp của con người - nhân hòa (người thuê viết chữ ông rất đông). Hình ảnh của ông đồ xuất hiện trong ngày Tết là một nét phong tục tao nhã, một nét đẹp văn hóa của dân tộc. Qua hai khổ thơ đầu, chúng ta không chỉ thấy được sự trân trọng của mọi người mà còn thấy được tấm lòng trân trọng của nhà thơ đối với ông đồ cũng như đối với nét đẹp văn hóa dân tộc.

Nhưng đến những năm đầu TK20, nền Hán học (chữ nho) dần mất vị thế quan trọng khi chế độ thi cử PK bị bãi bỏ (Khoa thi cuối cùng vào năm 1915), một thành trì văn hóa cũ sụp đổ. Các nhà nho từ chỗ là nhân vật trung tâm trong đời sống VH tinh thần của dân tộc được XH tôn vinh bỗng chốc bước lạc hướng thời đại, bị bỏ quên và cuối cùng vắng bóng. Trẻ con không đi học chữ nho nữa mà học chữ Pháp, Nhật, quốc ngữ. Cuộc sống tây hóa khiến người ta không còn vui sắm câu đối chơi tết nữa. Ông đồ vắng bóng và biến mất trên đường phố ngày tết và trong tâm trí của mọi người. Và hình ảnh ông đồ được phác họa ntn, chúng ta chuyển sang khổ 3,4.

2. Hình ảnh ông đồ thời tàn lụi

Mục tiêu: Hình dung rõ hình ảnh ông đồ thời tàn cùng thái độ của nhà thơ trước thực tại.

Nội dung:

GV sử dụng KT khăn phủ bàn để tìm hiểu về hình ảnh ông đồ thời tàn lụi.

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành phiếu học tập và trình bày sản phẩm.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm lớp: 4 nhóm = 4 câu hỏi

- Giao nhiệm vụ: hoàn thiện phiếu học tập số 3 bằng cách trả lời các câu hỏi 1, 2, 3,4.

- Thời gian: 7 phút

Dự kiến tình huống khó khăn: HS gặp khó khăn trong câu hỏi số 2.

Tháo gỡ: (GV gợi ý HS bằng cách hướng dẫn các em phát hiện biện pháp NT nhân hóa, từ đó hiểu được nỗi buồn của con người,…

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS - Quan sát những chi tiết trong SGK (GV đã chiếu trên màn hình).

- Đọc các khổ thơ 1,2,3,4

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:- Đại diện một nhóm trình bày sản phẩm.

- HS còn lại theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét câu trả lời của HS.

- Chốt kiến thức, bình giảng và chuyển dẫn sang mục sau.

GV: Giờ đây ông đồ trở nên trơ trọi lạc lõng, tội nghiệp giữa dòng đời trôi chảy, ông ngồi trong mưa bụi bay và lá vàng rơi trên giấy. Ông ngồi đấy lặng lẽ mà trong lòng ông là một tấn bi kịch, là sự sụp đổ hoàn toàn. Ông đồ ở 2 khổ thơ sau là ông đồ một thời tàn, bị bỏ rơi vào sự vô tình, lãng quên của mọi người. Hình ảnh đầy xót xa, thương cảm của một lớp người tài hoa đang bị lãng quên, đang tàn tạ trước sự thay đổi của thời cuộc. Con người đã lạnh lùng từ chối một giá trị, một nét đẹp văn hoá cổ truyền của dân tộc. Hình ảnh ông đồ chính là “ di tích tiều tụy, đáng thương của một thời tàn” - nói như lời của tác giả. Và nhà thơ Tú Xương cũng đã phản ánh sự suy tàn của chữ nho:

“ Nào có hay gì cái chữ nho

Ông nghè, ông cống cũng nằm co…”

3. Nỗi lòng của nhà thơ

Mục tiêu: HS hiểu được tình cảm, thái độ của nhà thơ đối với lớp nhà nho xưa, cảm xúc nuối tiếc một nét đẹp văn hóa dân tộc.

Nội dung: GV sử dụng KT đặt câu hỏi, KT thảo luận cặp đôi để HS tìm hiểu về nỗi lòng của tác giả

HS làm việc cá nhân, thảo luận cặp đôi để hoàn thành nhiệm vụ và báo cáo sản phẩm.

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

1. Trong hai câu thơ đầu, tác giả sử dụng biện pháp NT gì? Tác dụng?

2. Câu hỏi tu từ cuối bài thể hiện tâm tư gì của nhà thơ? Qua đó, em hiểu nhà thơ là người ntn?

3. Trao đổi và chia sẻ để trả lời các câu hỏi.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc ngữ liệu trong SGK (khổ 3), suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi, trao đổi cặp đôi.

GV: giải thích, bình thêm.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:- Yêu cầu HS trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS- Gọi HS trải lời câu hỏi

- Các hs khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ làm việc, ý kiến nhận xét và sản phẩm của HS.

- Chốt kiến thức lên màn hình, chuyển dẫn sang nội dung sau

Phiếu bài tập số 4

+ 2 câu đầu:

- Sử dụng NT: phép đối: thấy >< không thấy.

- Kết cấu đầu cuối tương ứng

( Hình ảnh hoa đào) chặt chẽ làm nổi bật chủ đề: “Cảnh cũ người đâu”.

=> Sự thất thế, tàn tạ đáng buồn của ông đồ. Hình ảnh ông đồ đã trở thành dĩ vãng, vắng bóng trong cuộc sống hiện đại.

+ 2 câu cuối: Là một câu hỏi tu từ, một lời tự vấn của nhà thơ. Câu thơ chứa đầy cảm xúc và mang ý nghĩa khái quát. Từ hình ảnh ông đồ ngồi viết câu đối mỗi độ xuân về, nhà thơ đã nói đến cả một lớp “người muôn năm cũ”- những nhà Nho xưa.

=> Câu hỏi đã toát lên niềm thương cảm chân thành cho những nhà Nho danh giá một thời nay bị lãng quên do thời cuộc thay đổi.

- Thương tiếc những giá trị tinh thần tốt đẹp của dân tộc ta nay bị tàn tạ, lãng quên.

=> Đó chính là tinh thần dân tộc, lòng yêu nước kín đáo của nhà thơ.

- Ông muốn nhắn nhủ thế hệ trẻ: hãy giữ gìn và phát huy nét đẹp văn hóa của dân tộc.

=> Sự tương phản làm nổi bật sự thăng trầm của số phận ông đồ, sự phai nhạt một nét đẹp văn hóa

=> Thể hiện cảm hứng thương người và hoài cổ của Vũ Đình Liên.

GV: Tổng hợp lại kiến thức:

Nỗi ngậm ngùi, xót thương, hoài niệm

III. TỔNG KẾT

Mục tiêu: Khái quát được nội dung, nghệ thuật của bài thơ

Nội dung:

- GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi để khái quát giá trị nghệ thuật và nội dung của văn bản…

- HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm và báo cáo sản phẩm

Tổ chức thực hiện

Sản phẩm

B1 Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm theo bàn.

- Giao nhiệm vụ cho các nhóm:

? Nêu những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản?

? Nội dung chính của văn bản “Ông đồ”?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.

GV hướng theo dõi, quan sát HS thảo luận nhóm, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

HS báo cáo kết quả thảo luận nhóm, HS nhóm khác theo dõi, nhận xét và bổ sung (nếu cần).

GV hướng dẫn và yêu cầu HS trình bày, nhận xét, đánh giá chéo giữa các nhóm.

B4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm.

- Nhận xét và chốt sản phẩm lên Slide

1. Nghệ thuật:

- Thể thơ ngũ ngôn được sử dụng, khai thác có hiệu quả. Giọng điệu chủ yếu của bài là ngậm ngùi, trầm lắng.

- Kết cấu tương phản, có hình ảnh đầu cuối lặp lại.

- Ngôn ngữ thơ trong sáng, giản dị mà giàu sức gợi. Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ.

2. Nội dung:

- Tình cảnh thất thế, tàn tạ đáng thương của ông đồ.

- Niềm thương cảm của tác giả trước một lớp người đang tàn tạ và nỗi nhớ tiếc cảnh cũ người xưa.

3. Ý nghĩa:

Khắc họa hình ảnh ông đồ, nhà thơ thể hiện nỗi tiếc nuối cho những giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc đang bị tàn phai.

Khái niệm một số biện pháp tu từ

a) Mục tiêu: Nhắc lại khái niệm về một số biện pháp tu từ.

b) Nội dung: Trò chơi Những mảnh ghép hoàn hảo. Nhóm đôi.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Yêu cầu HS ghép thông tin 2 cột để có khái niệm đúng về các biện pháp tu từ.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV hướng dẫn HS đọc và ghép cột.

HS hoạt động nhóm đôi.

B3: Báo cáo, thảo luận

Chọn 1 cặp đôi lên trình bày.

B4. Kết luận, nhận định (GV)

- HS nhận xét lẫn nhau.

- GV Nhận xét câu trả lời của HS và và chốt kiến thức lên màn hình.

3. Hoạt động 3: Luyện tập (Thực hành)

Nêu tác dụng của biện pháp tu từ

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Nhận biết các biện pháp tu từ.

- Nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong các câu thơ, đoạn thơ.

b) Nội dung:

- GV sử dụng Kỹ thuật mảnh ghép cho HS thảo luận.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thiện nhiệm vụ.

- HS trình bày sản phẩm, theo dõi, nhận xét và bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

c) Sản phẩm: Phiếu học tập của HS đã hoàn thành, câu trả lời của HS.

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

* Vòng chuyên gia (8 phút: 4p cá nhân, 4p thảo luận nhóm)

- Chia lớp ra làm 4 nhóm (Dãy A: Nhóm 1A, 2A; Dãy B: Nhóm 1B, 2B):

- Yêu cầu các em ở mỗi nhóm đánh số 1,2-1,2-…

- Phát phiếu học tập cho cá nhân (Đủ tất cả các câu hỏi của 2 vòng thảo luận).

Câu hỏi thảo luận vòng chuyên gia: Tìm và nêu tác dụng của biện pháp tu từ (tác dụng diễn đạt, tác dụng biểu thị nội dung, tác dụng thể hiện tình cảm của tác giả)?

Bài 1. (Biện pháp đối lập)

Lưng mẹ còng rồi

Cau thì vẫn thẳng
Cau-ngọn xanh rờn
Mẹ-đầu bạc trắng

Cau ngày càng cao
Mẹ ngày một thấp
Cau gần với giời
Mẹ thì gần đất!

Bài 2. (Biện pháp so sánh)

Một miếng cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên tay
Không cầm được lệ
Bài 3. (Câu hỏi tu từ)

Ngẩng hỏi giời vậy
- Sao mẹ ta già?
Không một lời đáp
Mây bay về xa.

Bài 4. (Câu hỏi tu từ)

Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ?
Nhóm 1A, 1B: Bài 1,2.

Nhóm 2A, 2B: Bài 3,4.

* Vòng chia sẻ (7 phút)

- Tạo nhóm mới trong từng dãy A, B (các em số 1 tạo thành nhóm I mới, số 2 tạo thành nhóm II mới) & giao nhiệm vụ mới:

- 4p: Chia sẻ kết quả thảo luận ở vòng chuyên gia?

- 3p: Hoàn thành câu hỏi nhận xét chung:

Nhận xét chung về tác dụng của các biện pháp tu từ?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Làm việc theo các bước hướng dẫn ở trên.

GV theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu đại diện của một nhóm lên trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện 1 nhóm lên bày sản phẩm:

+ Cách thức: mỗi nhóm trình bày 1 nội dung. Gv hỗ trợ: Chụp ảnh nội dung thảo luận của nhóm, chiếu trên màn hình.

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong HĐ nhóm của HS.

- Chốt kiến thức & chuyển dẫn sang phần tổng kết.

1. Bài 1

- Biện pháp đối lập:

+ Lưng mẹ còng – cau vẫn thẳng.

+ Cau xanh rờn – Đầu mẹ bạc trắng.

+ Cau càng cao – Mẹ càng thấp.

+ Cau gần trời – Mẹ gần đất.

- Tác dụng:

+ Làm cho lời thơ hay, sinh động hơn.

+ Nhấn mạnh: Dấu vết thời gian trên dáng hình của mẹ.

+ Thể hiện tình cảm của nhà thơ: yêu mẹ, thương mẹ ngày càng già yếu.

2. Bài 2

- Biện pháp so sánh:

+ Miếng cau khô gầy như mẹ.

- Tác dụng:

+ Làm cho lời thơ hay, sinh động hơn.

+ Nhấn mạnh sự gầy gò, già yếu của mẹ.

+ Thể hiện tình cảm của nhà thơ: xót xa trước sự già nua của mẹ.

3. Bài 3

- Câu hỏi tu từ:

+ Sao mẹ ta già?

- Tác dụng:

+ Làm cho lời thơ hay, sinh động hơn.

+ Khẳng định tuổi già của mẹ.

+ Thể hiện tình cảm của nhà thơ: thương mẹ tuổi cao, sức yếu.

4. Bài 4

- Câu hỏi tu từ:

+ Hồn ở đâu bây giờ?

- Tác dụng:

+ Làm cho lời thơ hay, sinh động hơn.

+ Thể hiện tình cảm của nhà thơ: tiếc nuối một nét đẹp văn hóa dân tộc đã bị phai tàn.

* Nhận xét đặc điểm chung về tác dụng của các biện pháp tu từ:

- Tác dụng với sự diễn đạt: Lời thơ hay và giàu sức biểu cảm hơn.

- Tác dụng biểu thị nội dung: Nhấn mạnh nội dung được thể hiện.

- Tác dụng thể hiện tình cảm của tác giả.

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

Hoạt động 1: Giới thiệu chung

a) Mục tiêu: Học sinh tìm hiểu thông tin về tác giả và tác phẩm

b) Nội dung: HS thực hiện nhiệm vụ.

c) Sản phẩm: Nắm rõ thông tin về tác giả và tác phẩm.

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV: Căn cứ vào phần chú thích và những hiểu biết của em về Xuân Quỳnh, hãy trình bày tóm tắt đôi điều về tác giả của bài thơ này?

- GV: Hãy cho biết bài thơ được sáng tác trong thời điểm nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh dựa vào sự chuẩn bị ở nhà để trình bày.

 Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

+ HS trình bày miệng, HS khác nhận xét đánh giá.

GV bổ sung:

- Xuất thân trong một gia đình công chức, mồ côi mẹ từ khi còn nhỏ, xa cha, sống với bà ở La Khê - thời gian này là nguồn cảm hứng để tác giả thể hiện trong sáng tác của mình.

- Tập thơ đầu tay: Chồi biếc (1963). Xuân Quỳnh mất ngày 29/8/1988 trong một tai nạn giao thông cùng với chồng - nhà viết kịch hiện đại Lưu Quang Vũ và con trai út Lưu Quỳnh Thơ 13 tuổi.

- GV giới thiệu 1 số tác phẩm của Xuân Quỳnh: Tơ tằm, chồi biếc (1963), Hoa dọc chiến hào (1968), Gió Lào cát trắng (1974), Lời ru trên mặt đất (1978), Sân ga chiều em đi (1978), Tự hát (1984), Hoa cỏ may - Tập thơ đạt giải thưởng văn học năm 1990 của hội nhà văn VN.

- Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

I. Giới thiệu chung

1. Tác giả

- Xuân Quỳnh sinh năm 1942 và mất năm 1988, tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.

- Quê ở làng An Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

- Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ xuất sắc của Việt Nam, Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị, trong sáng của đời sống gia đình và cuộc sống hàng ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm

- Thơ Xuân Quỳnh trẻ trung, sôi nổi, đôn hậu, giàu nữ tính.

2. Tác phẩm

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Biết được những nét chung của văn bản (Thể loại, bố cục…)

b) Nội dung:

- GV sử dụng KT đặt câu hỏi, sử dụng phiếu học tập cho HS thảo luận nhóm.

- HS dùng phiếu học tập để trả lời, làm việc cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ.

c) Sản phẩm: Câu trả lời và phiếu học tập đã hoàn thành của HS

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Hướng dẫn cách đọc & yêu cầu HS đọc.

- Chia nhóm lớp, giao nhiệm vụ:

? Nêu hoàn cảnh sáng tác?Xác định thể thơ? Chỉ ra những yếu tố đặc trưng của thể thơ qua bài thơ (vần, nhịp, dòng, khổ thơ).

? Bài thơ gồm mấy khổ thơ? Có thể chia văn bản thành mấy phần và nội dung từng phần?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:

- Đọc văn bản

- Làm việc cá nhân 2’, nhóm 5’

+ 2 phút đầu, HS ghi kết quả làm việc ra phiếu cá nhân.

+ 5 phút tiếp theo, HS làm việc nhóm, thảo luận và ghi kết quả vào ô giữa của phiếu học tập, dán phiếu cá nhân ở vị trí có tên mình.

GV:

- Chỉnh cách đọc cho HS (nếu cần).

- Theo dõi, hỗ trợ HS trong hoạt động nhóm.

B3: Báo cáo, thảo luận

HS: Trình bày sản phẩm của nhóm mình. Theo dõi, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

GV:

- Nhận xét cách đọc của HS.

- Hướng dẫn HS trình bày bằng cách nhắc lại từng câu hỏi

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ học tập & sản phẩm học tập của HS.

- Chốt kiến thức và chuyển dẫn vào mục sau .

a) Đọc và tìm hiểu chú thích

- HS đọc đúng, truyền cảm.

b) Tìm hiểu chung

* Hoàn cảnh sáng tác:

Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Bài thơ được in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.

* Thể thơ: ngũ ngôn (5 chữ).

* Phương thức biểu đạt:

Tự sự, miêu tả kết hợp biểu cảm.

* Bố cục Gồm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu đến “Nghe gọi về tuổi thơ” (Những rung cảm ban đầu của cháu khi nghe tiếng gà trưa).

Phần 2: Tiếp theo đến “Đi qua nghe sột soạt” (Tiếng gà trưa gợi về những kỉ niệm tuổi thơ).

Phần 3: Còn lại. Những suy tư của cháu từ tiếng

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1. Tiếng gà trưa làm thức dậy tình cảm làng quê

Hoạt động 3: Hướng dẫn HS phân tích

a) Mục tiêu: HS phân tích văn bản

b) Nội dung: HS vận dụng sgk, kiến thức GV cung cấp để thực hiện nhiệm vụ, trả lời ra giấy nháp.

c) Sản phẩm: Đáp án của HS

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV: Khổ thơ 1 kể về 1 sự việc bình thường mà thú vị. Theo em đó là sự việc gì? Em có nhận xét gì về thời điểm xảy ra sự việc?

- GV: Theo em, biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong khổ thơ này và tác dụng của nó?

- GV: Sử dụng điệp từ “nghe” cho ta thấy tác giả đã cảm nhận âm thanh tiếng gà trưa bằng những giác quan nào?

- GV: Ngoài phép điệp từ, em có nhận xét gì về hình ảnh, ngôn ngữ thơ ở đây?

- GV: Đường hành quân xa là đường ra trận, với người ra trận tiếng gà trưa gợi cảm giác mới lạ nào.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh suy nghĩ tìm ra câu trả lời

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trả lời. GV nhận xét, bổ sung

- Thời điểm cụ thể về thời gian, không gian, nơi chốn

- Điệp từ : nghe - nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà trưa - cảm xúc lan toả trong tâm hồn

- GV: đây là biện pháp tu từ ta sẽ học kĩ ở tiết sau.

- Thính giác, cảm nhận bằng tâm tưởng, hồi ức, bằng cảm xúc của tâm hồn. Như vậy ở đây có sự chuyển đổi cảm giác. Chữ nghe được điệp lại làm cho giọng thơ ngọt ngào hơn, tha thiết hơn, mở ra những liên tưởng đáng yêu.

- Hình ảnh ngôn ngữ chân thực, giản dị

- Nắng trưa xao động, bàn chân đỡ mỏi, tuổi thơ hiện về.

- Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

NV3

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV: Vậy điều đó nói lên tình cảm gì của người chiễn sĩ đối với làng xóm quê hương?

- GV: Từ việc phân tích trên, em hiểu điều gì về con người, tâm hồn của tác giả?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận Cặp đôi

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trả lời. GV nhận xét, bổ sung

+ Tiếng gà là âm thanh của làng quê, âm thanh bình dị, thân thuộc bao đời, âm thanh mang lại niềm vui cho con người chốn thôn quê.

+ Tiếng gà vang lên phá tan cái tĩnh lặng buổi trưa của làng quê, tiếng gà đem lại niềm vui.

+ Tiếng gà gợi kỉ niệm ấu thơ.

- Tình cảm gắn bó với làng xóm quê hương - tình yêu quê hương thắm thiết, sâu nặng.

- Tâm hồn rộng mở, yêu làng xóm quê hương tha thiết.

- Sự nhạy cảm, tinh tế, yêu những gì đơn sơ, bình dị nhỏ bé nhưng rất đỗi thân thương. Một tiếng gà trưa cũng gợi mở bao cảm xúc thẳm sâu trong lòng. Tiếng gà trưa là âm thanh đồng vọng của gia đình, làng xóm, quê hương đất nước.

- Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

GV bình: Như vậy, tiếng gà nhảy ổ như một phép thần kì đã truyền cho người chiễn sĩ bao niềm vui, bao nghị lực. Người lính trẻ nghe tiếng gà trưa như cảm thấy trong nắng trưa đang lung linh, đang nhảy múa xôn xao trước mắt thật vui, tưởng như có làn gió mát thổi qua tâm hồn mình làm vơi đi, làm dịu bớt ánh nắng buổi trưa, như xua tan cái mệt mỏi và tiếp thêm sức mạnh để vượt qua chặng đường phía trước, sẵn sàng dấn thân vào cuộc chiến đấu đầy gian khổ.

Nghe tiếng gà trưa người chiến sĩ thêm xao xuyến, mọi kỉ niệm tuổi thơ như được đánh thức, bừng dậy, ùa về.

- Hoàn cảnh: Người cháu đang trên đường hành quân, nhìn thấy xóm làng liền ghé vào nghỉ ngơi.

- Âm thanh: tiếng gà “cục tác cục ta”.

- Tâm trạng: điệp từ “nghe” kết hợp với ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “xao động nắng trưa”, “bàn chân đỡ mỏi”, “trở về tuổi thơ”.

=> Tiếng gà trưa trở thành âm thanh gợi về những kỉ niệm tuổi thơ.

=> Tác giả là người có tình yêu làng quê sâu sắc.

2. Tiếng gà trưa gắn liền với kỉ niệm ấu thơ thân thương

Hoạt động 3: Hướng dẫn HS phân tích

a) Mục tiêu: HS phân tích văn bản

b) Nội dung: HS vận dụng sgk, kiến thức GV cung cấp để thực hiện nhiệm vụ,làm phiếu bài tập.

c) Sản phẩm: Đáp án của HS

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

NV1

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV: yêu cầu HS đọc khổ thơ 2,3,4,5,6

Và yêu cầu hs làm phiếu bài tập số 2

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh suy nghĩ hoàn thành phiếu bài tập.

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trả lời. GV nhận xét, bổ sung.

- Tiếng gà trưa đã khơi dậy hình ảnh những con gà mái với những quả trứng hồng.

- Những chi tiết gợi tả một màu sắc tươi sáng. Qua những chi tiết đó người đọc như thấy hiện ra hình ảnh đàn gà đẹp đẽ xinh xắn đáng yêu. Vẻ đẹp ấy gợi liên tưởng tới cuộc sống đầm ấm hiền hoà bình dị.

- GV: Lời thơ “Này ... mái” như tiếng gọi được lặp lại trong đoạn thơ có tác dụng gì?

- Biểu hiện tình cảm nồng hậu gẫn gũi thân thương sự gắn bó của gia đình và làng quê.

- Kỉ niệm xem trộm gà đẻ bị bà mắng.

- Hình ảnh người bà chăm chút từng quả trứng để giành cho gà mái ấp.

- Nỗi lo lắng của người bà mỗi khi mùa đông trời  “Cứ hàng...muối”.

- Niềm vui thuở ấu thơ khi xuân về tết đến có được quần áo mới.

- Đó là lời mắng yêu. Bà có mắng cháu thì cũng xuất phát từ tình yêu thương, từ mong muốn cháu xinh đẹp có hạnh phúc.

GV bình: rõ ràng chi tiết này thể hiện chân thật tình cảm giản dị mà sâu sắc trong tình yêu bà dành cho cháu.

- Bước 4: Kết luận, nhận định:

NV2

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV: Hình ảnh bà chắt chiu từng quả trứng gợi cho em suy nghĩ gì về bà.

- GV:  Những câu thơ “Cứ hàng ... áo mới” nói về điều gì?

- GV: Em có nhận xét gì về nỗi lo của bà?

- GV: Chi tiết niềm vui được quần áo mới gợi cho em cảm nghĩ gì về tuổi thơ và tình bà cháu?

- GV: Qua tất cả những chi tiết trên, em có nhận xét gì về bà?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh suy nghĩ tìm ra câu trả lời

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trả lời. GV nhận xét, bổ sung

- Luôn chiu thương, chịu khó tần tảo chắt chiu trong cảnh nghèo khổ.

- Nói về nỗi lo của bà khi gió mùa đông tới, khi trời có sương. Thực chất của nỗi lo đó bà lo gà hỏng không có gà bán không có tiền mua quần áo mới cho cháu.

- Là nỗi lo vì niềm vui của cháu. Nỗi lo ấy cho ta thấy được tình yêu thương giản dị thầm lặng của người bà quê hương.

- Tuổi thơ gắn liền với niềm vui bé nhỏ trong lành ở gia đình và làng quê.

- Vui vì có quần áo mới song vui hơn vì được sống trong sự yêu thương của bà.

- Kỉ niệm tuổi thơ bên người bà lần lượt hiện ra qua dòng hồi tưởng của người cháu:

- Hình ảnh: con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng. Đó là hình ảnh thân thuộc, gần gũi với nông thôn.

- Kỉ niệm: người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/ Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng. Đó là những nỗi lo hồn nhiên và rất con trẻ.

- Hình ảnh:

- Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.

- Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

=> Thể hiện tình cảm của bà dành cho cháu, một tình cảm yêu thương trìu mến.

- GV: Qua tất cả những chi tiết trên, em có nhận xét gì về bà?

- Bà là người nghèo khó nhưng giàu tình yêu thương giàu đức hi sinh sống hết lòng vì cháu

- Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

- Bà là người nghèo khó nhưng giàu tình yêu thương giàu đức hi sinh sống hết lòng vì cháu

=> Vẻ đẹp của bà chình là vẻ đẹp muôn đời của người bà, người mẹ Việt Nam, vẻ đẹp của người bà trong truyện cổ tích ...

3. Tiếng gà trưa và những suy tư của người chiến sĩ

NV3

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu: HS đọc hai khổ thơ cuối. 

- GV đặt câu hỏi.

- GV: Theo em trong “giấc ngủ ...trứng  ” thì con người chỉ có thể mơ thấy điều gì?

- GV: Trong khổ thơ cuối tác giả sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?

? Đó là một mục đích chiến đấu như thế nào?

- GV: Vì sao người chiến sĩ có thể nghĩ rằng cuộc chiến đấu của mình còn là “vì.... thơ’’?

- GV: Tất cả những điều ấy giúp con hiểu gì về người chiến sĩ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh suy nghĩ tìm ra câu trả lời

- Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS trả lời. GV nhận xét, bổ sung

+ Trong đoạn thơ này tiếng gà trưa đã gợi lên điều gì?

+ Vì sao có thể nghĩ rằng “Tiếng ...phúc”?

- Tiếng gà trưa đã thức dậy bao tình cảm bao kỷ niệm. Tiếng gà trưa là âm thanh bình dị của làng quê đem lại niềm yêu thương cho con người.

- Mơ thấy những điều tốt lành, những niềm vui và hạnh phúc.

- Điệp từ “vì” có tác dụng khẳng định mục đích chiến đấu, lí tưởng chiến đấu của người chiến sĩ.

? Đó là một mục đích chiến đấu như thế nào?

- Mục đích vừa cao cả vừa bình dị.

- Ổ trứng và tiếng gà là những điều chân thật thân thương quý giá; là biểu tưọng hạnh phúc ở một miền quê. Vì thế cuộc chiến đấu hôm nay còn có thêm ý nghĩa bảo vệ những điều chân thật và quý giá đó.

- Là người gắn bó với gia đình, quê hương đất nước.

- Bước 4: Kết luận, nhận định:

+ GV nhận xét thái độ và kết quả làm việc của HS, chuẩn đáp án.

GV bình: như vậy đối với người chiến sĩ âm thanh của tiếng gà trưa như là nút khởi động, như là chiếc đũa thần chỉ chạm khẽ vào kí ức đã làm sống dậy những tình cảm, những kỉ niệm tuổi ấu thơ. Không những thế đối với cuộc sống hiện tại âm thanh ấy còn như lời thúc giục người chiến sĩ chiến đấu vì lí tưởng cao đẹp. Rõ ràng nếu không phải là ngưòi yêu mến và gắn bó với gia đình với quê hương đất nước thì làm sao một âm thanh rất đỗi bình dị ấy lại gợi lên trong lòng người chiến sĩ những tình cảm lớn lao cao đẹp như vậy.

- Ý nghĩa của tiếng gà trưa: mang bao nhiêu hạnh phúc, kỉ niệm về người bà.

- Điệp từ "vì": khẳng định mục đích chiến đấu của người chiến sĩ: bảo vệ Tổ quốc, gia đình, quê hương, mục đích lớn lao được bắt nguồn từ những gì bình thường, giản dị nhất.

=> Mục đích chiến đấu cao cả, thiêng liêng thể hiện lòng yêu Tổ quốc.

III. TỔNG KẾT

Hoạt động 4 : Hướng dẫn tổng kết

a) Mục tiêu: Học sinh biết cách tổng kết nội dung kiến thức bài học. 

b) Nội dung: HS vận dụng sgk, kiến thức GV cung cấp để thực hiện nhiệm vụ, trả lời ra giấy nháp.

c) Sản phẩm: Đáp án của HS

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV: Khái quát lại những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ?

- GV: Nêu nội dung và ý nghĩa bài thơ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

+ Học sinh thảo luận, suy nghĩ tìm ra câu trả lời và ghi ra giấy nháp.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

 -HS đứng tại chỗ trình bày miệng, HS khác nhận xét đánh giá.

-Bước 4: Kết luận, nhận định:

 Giáo viên nhận xét, đánh giá

- HS đọc ghi nhớ trong  sgk.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Thể thơ năm chữ diễn đạt tình cảm tự nhiên.

-  Sử dụng các biện pháp tu từ: nhân hóa, điệp ngữ, ẩn dụ.

2. Nội dung: 

- Tiếng gà trưa đã khơi gợi những kỉ niệm tuổi thơ và tình cảm bà cháu. Tình cảm gia đình đã góp phần làm cho tình cảm yêu nước trở nên sâu sắc.

a) Mục tiêu: kiến thức cơ bản về thơ 4 chữ, 5 chữ.

b) Nội dung: Kỹ thuật lớp học đảo ngược, Hoạt động nhóm đôi, Sơ đồ tư duy

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Yêu cầu HS trình bày sơ đồ tư duy nêu hiểu biết về thơ 4 chữ, 5 chữ.

(GV giao việc trước cho hs trên phần mềm hoặc phiếu học tập in sẵn)

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV hướng dẫn HS đọc và tìm thông tin: Nguồn gốc, đặc điểm (số câu, số chữ, gieo vần, ngắt nhịp, nội dung) thơ 4 chữ, 5 chữ.

HS tự tìm hiểu thông tin ở nhà. Trong giờ học thảo luận nhóm đôi, hoàn thiện sơ đồ của mình.

B3: Báo cáo, thảo luận

Chọn 1 cặp đôi lên trình bày. Cặp đôi thống nhất chọn sơ đồ tư duy của 1 bạn và trình bày theo sơ đồ đó.

B4. Kết luận, nhận định (GV)

- HS nhận xét lẫn nhau.

- GV trình chiếu trang padlet có phần chuẩn bị cá nhân của các học sinh. Nhận xét thái độ, tinh thần chuẩn bị của hs.

- GV Nhận xét câu trả lời của HS và và chốt kiến thức lên màn hình.

- GV bổ sung:

+ Nguồn gốc của thơ 4 chữ: Vè, đồng dao,…

VD (video): Xúc xắc xúc xẻ (Đồng dao)

Xúc xắc xúc xẻ

Năm mới năm mẻ

Nhà nào còn thức

Mở cửa cho chúng tôi…

+ Nguồn gốc của thơ 5 chữ: Hát dặm: Là thể ca 5 chữ gồm nhiều trổ (khổ), mỗi trổ thường có 5 câu, trong đó thường có một câu láy lại.

Ví dụ (video minh họa): Thuyền và bến (Hò bơi thuyền)

Nước sông Lam dào dạt

Đây cảnh đẹp Nam Đàn

Ai đi chợ Sa Nam

Mà xem thuyền, xem bến

Thuyền xưa nay còn nhớ

Nơi bến cũ sông nhà

Dù thuyền có đi xa

Bến vẫn chờ, vẫn đợi

Dù con nước vơi đầy

Thuyền xuôi ngược đó đây

Vẫn nhớ về bến cũ

Thuyền vẫn về bến cũ

- Neo đậu bến xưa (An Thuyên).

+ Nhịp trong thơ: Nhịp thơ là chỗ ngắt dòng thơ, câu thơ thành từng vế khi đọc; hoặc cách xuống dòng cuối các câu thơ.Vai trò: Tạo tiết tấu, làm nên nhạc điệu của bài thơ, đồng thời góp phần biểu đạt nội dung bài thơ.

+ Cách gieo vần: Là chọn các tiếng có phần vần giống nhau hoặc gần giống nhau để tạo âm điệu trong thơ.

Dựa vào vị trí của dòng thơ có chứa vần:

- Vần liền: Các câu thơ chứa vần ngay cạnh nhau.

- Vần cách: Các câu thơ chứa vần không cạnh nhau.

2. Dựa vào vị trí của vần trong dòng thơ:

- Vần chân: Tiếng chứa vần nằm cuối câu thơ.

- Vần lưng: Tiếng chứa vần nằm giữa câu thơ

* Bài tập nhanh: Nhận diện cách gieo vần:

1. Lưng mẹ còng rồi

Cau thì vẫn thẳng
Cau-ngọn xanh rờn
Mẹ-đầu bạc trắng
2. Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác.

* Thơ 4 chữ

- Nguồn gốc: Thể thơ bốn chữ có nguồn gốc Việt Nam, xuất hiện từ xa xưa và được sử dụng nhiều trong tục ngữ, ca dao và đặc biệt là vè, do thích hợp với lối kể chuyện.

- Mỗi dòng thơ: 4 tiếng.

- Số câu không hạn định.

- Có thể chia khổ thơ, thường mỗi khổ có 4 câu.

- Ngắt nhịp: 2/2; 1/3; 3/1

- Dựa vào vị trí của vần trong câu:

+ Vần lưng.

+ Vần chân.

- Dựa vào vị trí của câu có chứa vần:

+ Vần liền.

+ Vần cách.

- Chủ đề: phong phú.

* Thơ 5 chữ

- Nguồn gốc: Phổ biến trong Tục ngữ và trong hát dặm Nghệ Tĩnh. Trong thơ thì sau này người ta mới dùng.

- Mỗi dòng thơ: 5 tiếng.

- Số câu không hạn định.

- Có thể chia khổ thơ, thường mỗi khổ có 4 câu.

- Ngắt nhịp: 2/3; 3/2; 1/2/2; 4/1; 1/4.

- Dựa vào vị trí của vần trong câu:

+ Vần lưng.

+ Vần chân.

- Dựa vào vị trí của câu có chứa vần:

+ Vần liền.

+ Vần cách.

- Chủ đề: phong phú.

- VD 1 số bài thơ 4 chữ, 5 chữ.

VD1: Vần chân – vần cách.

VD2: Vần chân – vần liền.

3. Luyện tập: (thực hành)

3.1. Thi thả thơ (Điền từ thích hợp vào chỗ trống)

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Biết cách chọn từ ngữ thích hợp trong thơ đảm bảo ý nghĩa câu thơ và vần, nhịp.

b) Nội dung:

- GV sử dụng trò chơi Thả thơ.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Hướng dẫn cách chơi.

Luật chơi: Mỗi đội cử 5 hs đại diện tham gia trò chơi. Mỗi bạn cầm 1 tờ giấy, ghi 1 từ có thể điền vào chỗ trống. Đội nào hoàn thành trước, đúng và lý giải hợp lý sẽ giành chiến thắng.

? Lựa chọn từ thích hợp để điền vào chỗ trống?

1. (Ngay, trong, đây)

Bóng bàng tròn lắm

Tròn như cái nong

Em ngồi vào …..

Mát ơi là mát!

2. (băm, cày, lao)

(mịt, sương, mờ)

Ngựa phăm phăm bốn vó

Như … xuống mặt đường

Mặc sớm rừng mù ….

Mặc đêm đông giá buốt.

3. Trung thu đón trăng sáng

Trời bỗng mù mịt …

Em thở dài ngao ngán

Trăng ướt nhòe, buồn chưa!

4. Trung thu đón trăng sáng

Trời bỗng mù mịt sương

Em thở dài ngao ngán

Trăng ướt nhòe, buồn … !

5. Bé em ơi hãy ngủ

Ba mẹ đi làm rồi

Ngủ ngoan nhé …

Trong lời ru của chị

Gió hiu hiu thổi …

Thơm hương bưởi nồng nàn

Hoa cúc thắm nắng …

Nghiêng vào trong giấc ngủ.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Dán từ cần điền vào chỗ trống.

B3: Báo cáo

HS:

- Trả lời câu hỏi của giáo viên.

- Nhận xét câu trả lời của bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét về thái độ học tập & sản phẩm học tập của HS.

- Chốt kiến thức và kết luận đội thắng cuộc.

1. Bóng bàng tròn lắm

Tròn như cái nong

Em ngồi vào trong

Mát ơi là mát!

2. Ngựa phăm phăm bốn vó

Như băm xuống mặt đường

Mặc sớm rừng mù sương

Mặc đêm đông giá buốt.

3. Trung thu đón trăng sáng

Trời bỗng mù mịt mưa

Em thở dài ngao ngán

Trăng ướt nhòe, buồn chưa!

4. Trung thu đón trăng sáng

Trời bỗng mù mịt sương

Em thở dài ngao ngán

Trăng ướt nhòe, buồn thương!

5. Bé em ơi hãy ngủ

Ba mẹ đi làm rồi

Ngủ ngoan nhé bé ời

Trong lời ru của chị

Gió hiu hiu thổi nhẹ

Thơm hương bưởi nồng nàn

Hoa cúc thắm nắng vàng

Nghiêng vào trong giấc ngủ.

3.2. Viết tiếp một số câu thơ theo dòng thơ mở đầu cho sẵn

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Tập phát triển một số câu thơ theo chủ đề được gợi ý.

b) Nội dung:

- GV sử dụng Kỹ thuật thảo luận nhóm.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm để hoàn thiện nhiệm vụ.

- HS trình bày sản phẩm, theo dõi, nhận xét và bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần).

c) Sản phẩm: Phiếu học tập của HS đã hoàn thành, câu trả lời của HS.

d) Tổ chức thực hiện

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia lớp ra làm 4-6 nhóm (Mỗi dãy gồm 2-3 nhóm):

Viết tiếp để tạo thành bài thơ 4 chữ, 5 chữ (từ 4 đến 8 câu)

Dãy A: Mùa xuân xinh tươi

Dãy B: Ngày đầu em đến lớp

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Làm việc theo nhóm.

GV theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp khó khăn).

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu đại diện của một nhóm lên trình bày.

- Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần).

HS:

- Đại diện 1 nhóm lên bày sản phẩm:

- Các nhóm khác theo dõi, quan sát, nhận xét, bổ sung (nếu cần) cho nhóm bạn.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của từng nhóm, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong HĐ nhóm của HS.

* Học sinh tự bộc lộ.

Tiết 2:

3.3. Tập làm một bài thơ 4 chữ, 5 chữ.

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Hs tự làm một bài thơ 4 chữ, 5 chữ theo các chủ đề: Người thân, kỷ niệm, loài cây, con vật,…

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Làm việc cá nhân.

GV theo dõi, hỗ trợ cho HS (nếu HS gặp khó khăn).

- Em muốn viết về đối tượng nào? Tình cảm của em với đối tượng?

- Tìm hình ảnh, sự việc ấn tượng nhất về đối tượng?

- Dự kiến sử dụng biện pháp tu từ (so sánh, nhân hóa, điệp từ,…

- Chú ý cách gieo vần, số tiếng trong dòng thơ.

B3: Báo cáo, thảo luận

GV:

- Yêu cầu học sinh lên trình bày.

HS:

- Cá nhân lên trình bày sản phẩm: Bài thơ của bản thân.

- Các hs khác theo dõi, quan sát, nhận xét, giúp bạn hoàn thiện bài thơ.

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét thái độ và kết quả làm việc của học sinh, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong sản phẩm của HS.

* HS tự bộc lộ.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

(Phân tích đoạn văn mẫu)

Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu ở dưới:

(1) Bài thơ “ Mẹ” của nhà thơ Đỗ Trung Lai là một trong những bài thơ hay viết về mẹ. (2) Đọc bài thơ em vô cùng xúc động. (3) Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh sóng đôi: mẹ và cau. (4) Nhà thơ đã chọn một thứ cây rất gần gũi trong đời sống ở mỗi làng quê cùng nghệ thuật đối lập qua từng khổ thơ đã đem đến cho người đọc những cảm nhận hết sức chân thực: “Lưng mẹ còng rồi/Cau thì vẫn thẳng/Cau - ngọn xanh rờn/Mẹ - đầu bạc trắng”. (5) Lời thơ ngỡ như lời nhận xét thông thường những đằng sau mỗi con chữ là bao đắng đót, xót xa của con khi nhận ra thời gian, nỗi vất vả cuộc đời đã hằn lên lưng còng, trên mái đầu bạc trắng của mẹ. (6) Không cần nhiều lời chỉ qua hai hình ảnh lưng còng và mái đầu bạc trắng của đã cho cúng ta thấy được công lao của mẹ; sự nhọc nhằn, đắng cay me trải qua để nuôi con khôn lớn, trưởng thành. (7) Cùng với thời gian, cau ngày càng cao, mẹ ngày một thấp: “ Cau gần với giời/Mẹ thì gần đất” đọc lên nghe thật xót xa. (8) Khoảng cách về sự gần đất của mẹ theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng cho thấy quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều. (9) Mẹ như ngọn đèn trước gió, như chuối chín cây, thời khắc con không còn mẹ đang đến ngày một gần. (10) Thời gian làm mẹ ngày một già đi, răng rụng dần nên miếng cau nhỏ nhưng vẫn khó khăn với mẹ. (11) Đọc những vần thơ ấy, ai không rưng rưng nghẹn ngào, không thảng thốt giật mình nghĩ tới mẹ của mình để rồi tự vấn lương tâm “ mình đã làm được gì cho mẹ?” giống như nhà thơ, kết thúc bài thơ bằng câu hỏi tu từ không lời đáp: “Ngẩng hỏi giời vậy/- Sao mẹ ta già?/Không một lời đáp/ Mây bay về xa”. (12) Với thể thơ 4 chữ, hình ảnh thơ mộc mạc gần gũi cùng nghệ thuật đối lập tương phản, bài thơ đã gây bao xúc động trong lòng người đọc bởi cảm xúc chân thành, chạm đến tình cảm thiêng liêng nhất của mỗi người: TÌNH MẪU TỬ. (13) Chúng ta, những người làm con hãy ghi nhớ công ơn trời biển của cha mẹ và hãy làm sao để nụ cười luôn nở trên môi của mẹ nhé. .

(Theo bài làm của học sinh, có sửa chữa)

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

(Thực hành tìm ý cho đoạn văn

ghi lại cảm xúc về bài thơ có yếu tố tự sự, miêu tả)

BẢNG KIỂM

(Yêu cầu đối với đoạn văn ghi lại cảm xúc về bài thơ bốn chữ, năm chữ)

HĐ1: Xác định vấn đề

a) Mục tiêu:

- Tái hiện kiến thức về bài thơ bốn chữ, năm chữ.

- Hiểu được việc ghi lại cảm xúc về bài thơ bốn chữ, năm chữ là gì?

b) Nội dung:

- GV đặt câu hỏi.

- HS: Trao đổi, chia sẻ, thảo luận.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV hỏi: Em đã từng được học, được đọc, được nghe những bài thơ nào được làm theo thể thơ bốn chữ, năm chữ? Trong đó em thích nhất bài thơ nào? Vì sao?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

HS:- Xem lại phần chuẩn bị bài học ở nhà.

- Chuẩn bị ý kiến cá nhân

GV: - Quan sát, hỗ trợ nếu có.

B3: Báo cáo, thảo luận

HS:- Trả lời câu hỏi dựa trên sự chuẩn bị ở nhà.

- Trình bày ý kiến cá nhân.

GV: - Giúp học sinh xác định đúng các bài thơ bốn chữ, năm chữ.

- Lắng nghe, chia sẻ, dẫn dắt học sinh trao đổi ý kiến cá nhân.

B4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét câu trả lời của HS.

- Kết nối với bài học: Như vậy qua hoạt động trên, các em đã biết trình bày miệng những ý kiến, suy nghĩ, cảm nhận của bản thân về các bài thơ bốn chữ, năm chữ. Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu cách để ghi những suy nghĩ, ý kiến, cảm xúc đó của mình thành một đoạn văn hoàn chỉnh.

- Học sinh kể được tên các bài thơ có sử dụng yếu tố tự sự, miêu tả.

- Học sinh biết trình bày miệng những ý kiến, suy nghĩ về bài thơ bốn chữ, năm chữ.

HĐ 2: Hình thành kiến thức mới

1. Tìm hiểu tri thức về kiểu văn bản

a) Mục tiêu: HS phân biệt được điểm giống và khác nhau giữa đoạn văn và bài văn; yêu cầu về hình thức và nội dung của một đoạn văn.

b) Nội dung:

- GV đặt câu hỏi, giao phiếu bài tập, hoạt động nhóm. - HS suy nghĩ, thảo luận cặp đôi/ nhóm bàn

c) Sản phẩm: Phiếu học tập số 1

d) Tổ chức thực hiện

2. Phân tích kiểu văn bản

a. Mục tiêu: Nhận biết được đoạn văn ghi lại cảm xúc về bài thơ bốn chữ, năm chữ chữ: Hình thức, nội dung. HS xác định các yêu cầu đối với đoạn văn ghi lại cảm xúc về bài thơ bốn chữ, năm chữ dựa vào phần Định hướng (SGK/53).

b) Nội dung: HĐ phân tích mẫu: HS làm việc cá nhân và nhóm trên phiếu h. tập số 2.

c) Sản phẩm: Phiếu học tập số 2.

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ 3: Thực hành, vận dụng

a) Mục tiêu: HS biết viết đoạn văn đúng quy trình các bước và đảm bảo các yêu cầu về hình thức, nội dung.

b) Nội dung:

- GV hướng dẫn HS phân tích đề bài và tiến hành các bước chuẩn bị (trước khi viết) bằng phiếu học tập số 2.

- HS viết bài.

- Đánh giá bằng bảng kiểm.

c) Sản phẩm: Phiếu học tập số 2, bài viết của học sinh và kết quả đánh giá bài viết dựa trên bảng kiểm.

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

B1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV trình chiếu đề bài và cung cấp phiếu học tập số 3.

B2: Thực hiện nhiệm vụ

GV:

- Hướng dẫn HS đọc các gợi ý trong SGK/53,54 và hoàn thiện các yêu cầu trong phiếu học tập số 3.

HS:

- Đọc những gợi ý trong SGK và lựa chọn đề tài.

- Tìm ý bằng việc hoàn thiện phiếu.

- Lập dàn ý và viết bài theo dàn ý.

- Sửa lại bài sau khi viết.

B3: Báo cáo, thảo luận

* Giai đoạn 1:

GV: Gọi một số HS trình bày phần tìm ý của cá nhân.

HS: Lắng nghe, trao đổi, thảo luận, chỉnh sửa, hoàn thiện ý tưởng.

* Giai đoạn 2:

- HS viết bài.

- GV gọi một số HS trình bày bài viết của cá nhân.

HS:

- Trình bày bài viết của cá nhân.

- Theo dõi, nhận xét, đánh giá bài viết của bạn dựa trên bảng kiểm.

B4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét sản phẩm của HS, rút kinh nghiệm và chốt kĩ năng, phẩm chất cần đạt.

- Yêu cầu học sinh về nhà hoàn thiện bài viết sau chỉnh sửa.

2. Thực hành

Đề bài: Em hãy viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ về một trong các bài thơ bốn chữ, năm chữ đã học (Ông đồ - Vũ Đình Liên).

1. Chuẩn bị.
2. Tìm ý và lập dàn ý

c. Viết bài.

d. Kiểm tra và chỉnh sửa.

Đoạn văn tham khảo:

Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ về bài thơ “Ông đồ”

                                        4. Hoạt động 4: Vận dụng

a) Mục tiêu: Củng cố và mở rộng kiến thức nội dung của bài học cho HS

b) Nội dung: Giáo viên giao nhiệm vụ, HS thực hiện nhiệm vụ.

c) Sản phẩm: Sản phẩm của HS sau khi đã được chỉnh sửa (nếu cần).

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

(GV giao bài tập)

Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc của em sau khi học xong bài “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- GV hướng dẫn các em tìm hiểu yêu cầu của đề.

- HS đọc và xác định yêu cầu của bài tập

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- GV hướng dẫn các em cách nộp sản phẩm cho GV sau khi hoàn thành (dàn ý)

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét ý thức làm bài của HS, nhắc nhở những HS không nộp bài hoặc nộp bài không đúng qui định (nếu có).

- Dặn dò: Hoàn thành bài viết đoạn văn hoàn chỉnh.

- Chuẩn bị bài sau.

1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề

a) Mục đích: Kết nối kiến thức thực tế với bài học, tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh.

b) Nội dung: Giáo viên chiếu ảnh các bài thơ: “Mẹ”-của tác giả Đỗ Trung Lai, “Ông đồ” của Vũ Đình Liên,”Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh, đặt ra các câu hỏi để HS trả lời.

Bài tập: Trong các bài thơ “ Mẹ” ( Đỗ Trung Lai), “Ông đồ” (Vũ Đình Liên), “Tiếng gà trưa” (Xuân Quỳnh), em thích nhất bài thơ nào? Vì sao?

c) Sản phẩm: Câu trả lời của HS.

d) Tổ chức thực hiện

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV chiếu các bài thơ

? Bài tập: Trong các bài thơ “ Mẹ” ( Đỗ Trung Lai), “Ông đồ” (Vũ Đình Liên), “Tiếng gà trưa” (Xuân Quỳnh), em thích nhất bài thơ nào? Vì sao?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát, lắng nghe câu hỏi và suy nghĩ cá nhân

- GV nhắc nhở những HS chưa tập trung (nếu có), phát hiện các khó khăn học sinh gặp phải và giúp đỡ HS.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trả lời câu hỏi của GV

GV: Rất nhiều các ý kiến khác nhau nhưng đa số chọn bài Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh .

? Vì sao em thích bài thơ đó?

Vì bài thơ có nội dung thể hiện tình bà cháu rất thân thuộc, gần gũi với các em thường ngày và một số nghệ thuật đặc sắc các em đã học.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

GV nhận xét và kết nối vào bài

Gv: Vì đại đa số các em đều lựa chọn bài Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh nên trong tiết : Nói và nghe hôm nay chúng ta cùng luyện nói với đề bài:

Qua bài thơ “ Tiếng gà trưa” (Xuân Quỳnh) , em thích nhất biện pháp nghệ thuật nào? Vì sao?

GV:

+ Chúng ta đã từng gặp các dạng đề như : trình bày ý kiến về một vấn đề và thường là vấn đề về các hiện tượng đời sống thì trong buổi luyện nói và nghe hôm nay, việc trao đổi về một vấn đề về nội dung hoặc nghệ thuật của bài thơ có điểm gì khác không?

2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới

                                               Nhiệm vụ 1: Định Hướng

a) Mục tiêu: 

- HS xác định được mục đích nói và người nghe

- Chuẩn bị nội dung thuyết trình

 b) Nội dung: 

- GV hỏi & nhận xét, đánh giá câu trả lời của HS.

- HS trả lời câu hỏi của GV & nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

c) Sản phẩm: Các câu trả lời của học sinh

d) Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

* Nhiệm vụ 1: Phân biệt giữa việc nêu ý kiến về một hiện tượng đời sống xã hội với nêu ý kiến về một tác phẩm văn học.

- HS thực hiện câu hỏi

? Em hãy nêu điểm giống và khác nhau giữa việc nêu ý kiến về một hiện tượng đời sống xã hội với nêu ý kiến về tác phẩm văn học?

Hs làm việc nhóm (bàn) qua phiếu học tập (2 p).

Các nhóm nhận xét chéo sản phẩm của nhau

Gv: Chốt, Đưa đáp án qua phiếu học tập.

* Nhiệm vụ 2: Xác định yêu cầu, định hướng đề bài.

- GV yêu cầu HS đọc lại phần Định hướng và nêu những băn khoăn, thắc mắc.

- GV yêu cầu học sinh xem lại phần thực hành Đọc hiểu trước đó (bài thơ Tiếng gà trưa) vì phần này sẽ cung cấp tư liệu cho các HĐ nói-nghe.

- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống câu hỏi 

? Xác định nội dung cần trao đổi là gì

- Là bài thơ Tiếng gà trưa

- Lựa chọn vấn đề cần trao đổi là gì?

- Là một đặc điểm nổi bật về nghệ thuật / nội dung của bài thơ.

GV: Cần có sự chuẩn bị về bài thơ bằng việc xem lại nội dung đọc hiểu bài thơ Tiếng gà trưa.

*Nhiệm vụ 3:

Hs thực hiện câu hỏi của gv

? Nêu các bước để thực hiện bài trình bày

Hs trả lời cá nhân

Gồm các bước:

- Bước 1: Định hướng (đã thực hiện ở trên)

- Bước 2: Chuẩn bị

a, Tìm hiểu đề

b, Tìm ý và lập dàn ý

3, Thực hành luyện nói và nghe.

4, Trao đổi, góp ý, chỉnh sửa.

- HS nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ câu hỏi của GV.

Bước 3: Thảo luận, báo cáo

- HS trả lời cá nhân câu hỏi của GV.

* Tìm hiểu đề

? Trong phần tìm hiểu đề, các em cần làm gì ?

Gạch chân chú ý các từ: Bài thơ Tiếng gà trưa, nghệ thuật/ nội dung đặc sắc.

? Hiểu thế nào là đặc sắc?

Là nổi bật, gây ấn tượng khiến em chú ý.

? Em phát hiện ra nghệ thuật đó bằng cách nào?

Đọc nhiều lần và tìm ra dấu hiệu nhận biết.

Chẳng hạn: Biện pháp điệp ngữ là nhắc đi nhắc lại nhiều lần một từ, ngữ hay đoạn nào đó nhằm nhấn mạnh ý tưởng, cảm xúc…

* Tìm ý: Hs thảo luân (cặp đôi) qua phiếu tìm ý

Hs trả lời câu hỏi của gv

GV chốt

* Lập dàn ý:

- Chia nhóm 4 học sinh/ bàn trao đổi về dàn ý bài thuyết trình.

- Học sinh tập trình bày trong nhóm và góp ý cho nhau.

- Đại diện nhóm lên trình bày trước lớp (Có dàn ý cho cả lớp xem).

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

GV: Nhận xét câu trả lời của HS và nhắc lại các bước trình bày bài nói, chuyển dẫn sang mục sau.

A, PHÂN BIỆT

Phiếu học tập

B. YÊU CẦU, ĐỊNH HƯỚNG

(1)- Lựa chọn các vấn đề cần trao đổi.

- Xác định các nội dung, ý kiến cần trao đổi..

-Trao đổi, thảo luận trong nhóm về vấn đề đó.

Lưu ý:

- Khi trao đổi cần nêu rõ cách hiểu hoặc quan điểm của bản thân đồng thời tôn trọng các ý kiến khác.

- Cần xác định được nét đặc sắc về giá trị nghệ thuật mà em đã chọn làm bật lên nội dung của bài thơ.

C. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN

(1): Định hướng (đã thực hiện ở trên)

(2): Chuẩn bị

a, Tìm hiểu đề

- Khi tìm hiểu đề, cần đọc kĩ đề bằng cách gạch chân các ý chính đó là dựa vào bài thơ Tiếng Gà trưa để tìm và chỉ ra các yếu tố nghệ thuật, chọn lấy 1 nghệ thuật đặc sắc ấn tượng.

- Thể loại: Nghị luận.

(Trao đổi một vấn đề về nội dung hoặc nghệ thuật một tác phẩm văn học, tức là các em cần bàn bạc rồi đưa ra ý kiến của mình bằng các dẫn chứng tìm được trong bài thơ và dùng lý lẽ, dẫn chứng vừa tìm được để thuyết phục về việc tại sao em lại ấn tượng nhất về nghệ thuật đó).

b, Tìm ý và lập dàn ý cho bài nói

* Tìm ý (phiếu tìm ý)

Hs trả lời các câu hỏi trong phiếu tìm ý

Trong bài thơ em thích hoặc ấn tượng với điều gì nhất?

Điều đó được thể hiện ở những yếu tố nào?

Vì sao em thích hoặc ấn tượng với điều đó?

Ấn tượng nhất là cụm từ: Tiếng gà trưa được nhắc lại tới 5 lần gây ấn tượng và cảm xúc mạnh với người đọc.

Âm thanh tiếng gà nhảy ổ vào ban trưa kéo dài và lan tỏa, xuyên suốt bài thơ tạo âm vang về những kỉ niệm của nhân vật trữ tình với Tiếng gà trưa.

* Dàn ý tham khảo:

- Lời chào.

- MB: Nêu điều em thích hoặc ấn tượng nhất ở bài thơ.

- TB:

+  Nêu ý kiến cụ thể của em về các biện pháp tu từ nghệ thuật đặc sắc.

Ở khổ đầu điệp từ nghe nhấn mạnh cảm xúc của nhân vật trữ tình khi nghe tiếng gà nhảy ổ vào ban trưa:

Nghe xao động nắng trưa.

Nghe bàn chân đỡ mỏi.

Nghe gọi về tuổi thơ.

Động từ nghe có tác dụng đem lại ấn tượng như tiếng gà ngưng lại, làm xao động không gian và cũng làm xao động cả lòng người.

Theo Đinh Trọng Lạc “Tiếng gà cũng làm kí ức ta quay lại với những kỉ niệm của tuổi thơ”

Những nghệ thuật đặc sắc ấy đã làm bật lên giá trị của nội dung bài thơ đó là tình cảm bà cháu nồng đượm, sự biết ơn của người cháu trước công lao chăm sóc dạy dỗ chỉ bảo của bà dành cho cháu

Điệp từ vì:

“Cháu chiến đấu hôm nay.

Vì lòng yêu tổ quốc

…………………….

Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Ở khổ thơ cuối nhấn mạnh lòng biết ơn của người cháu đối với bà và những kỉ niệm tuổi thơ về tiếng gà, những con gà mái, về bà.

- Lời kết

KB: Với giá trị nghệ thuật điệp ngữ qua từ “nghe, vì” mang lại cho bài thơ vẻ đẹp độc đáo của nghệ thuật ngôn từ.

                                         Nhiệm vụ 2: TRÌNH BÀY BÀI NÓI 

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Luyện kĩ năng nói cho HS 

- Giúp HS nói đúng nội dung giao tiếp và biết một số kĩ năng nói trước đám đông.

b) Nội dung: 

GV yêu cầu: HS nói theo dàn ý đã chuẩn bị & nhận xét HĐ nói của bạn.

c) Sản phẩm:

- Sản phẩm nói của học sinh.

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

GV yêu cầu HS xem lại phần chuẩn bị cho bài thuyết trình.

Bước 2: - Chia nhóm (bàn) trao đổi về dàn ý bài thuyết trình

- Học sinh tập trình bày trong nhóm và góp ý cho nhau

Bước 3: Đại diện nhóm lên trình bày trước lớp.

- GV hướng dẫn HS nói

B4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét HĐ của HS

- Tôn trọng các ý kiến khác nhau

- Chú ý lí lẽ và dẫn chứng phải chọn lọc, tiêu biểu có sức thuyết phục

- Chuyển dẫn sang mục sau.

II- THỰC HÀNH NÓI VÀ NGHE

- Đại diện nhóm lên trình bày trước lớp (Dựa vào dàn ý để trình bày).

Nhiệm vụ 3: TRAO ĐỔI VỀ BÀI NÓI

III. TRAO ĐỔI, CHỈNH SỬA

a) Mục tiêu: Giúp HS

- Biết nhận xét, đánh giá về HĐ nói của nhau dựa trên phiếu đánh giá tiêu chí.

- Thấy được ưu điểm và tồn tại của bài nói.

- Chỉnh sửa bài nói cho mình và cho bạn.

 b) Nội dung: 

- GV yêu cầu HS nhận xét, đánh giá HĐ nói dựa trên các tiêu chí.

- HS làm việc cá nhân, làm việc nhóm và trình bày kết quả.

c) Sản phẩm: Lời nhận xét về HĐ nói của từng HS.

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

Giáo viên:

* Trình / gắn bảng phiếu đánh giá HĐ nói theo các tiêu chí.

- GV: Đưa ra phiếu tiêu chí đánh giá

PHIẾU TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ

- GV hướng dẫn các nhóm cho điểm bài nói nhóm bạn dựa vào phiếu tiêu chí trên , cho điểm vào phiếu nhận xét, thang điểm 10

PHIẾU NHẬN XÉT

* Yêu cầu HS đánh giá:

* GV đặt thêm câu hỏi:

+ Với người nghe: Em thích nhất điều gì trong phần trình bày của bạn? Nếu muốn thay đổi, em muốn thay đổi điều gì trong phần trình bày của bạn?

+ Với người nói: Em tâm đắc nhất điều gì trong phần trình bày của mình? Em muốn trao đổi, bảo lưu hay tiếp thu những góp ý của các bạn và thầy cô? Nếu được trình bày lại, em muốn thay đổi điều gì?

- Học sinh:  tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

GV: Hướng dẫn HS nhận xét, đánh giá HĐ nói của bạn theo phiếu tiêu chí.

HS: Ghi nhận xét, đánh giá HĐ nói của bạn ra phiếu nhận xét.

Bước 3: Thảo luận, báo cáo

- GV yêu cầu HS nhận xét, đánh giá.

- HS nhận xét, đánh giá HĐ nói của bạn theo phiếu đánh giá các tiêu chí nói.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét HĐ nói của HS, nhận xét ý kiến của HS và kết nối sang hoạt động sau.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 

Yêu cầu học sinh làm bài luyện tập

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ-2P

- HS tìm ý và lập dàn ý cho đề luyện tập.

- GV hướng dẫn HS .

Bước 3: Báo cáo, thảo luận-6p

- GV  yêu cầu HS trình bày sản phẩm của mình.

- HS trình bày, theo dõi, nhận xét, đánh giá và bổ sung cho bài của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định-1p

 GV nhận xét bài làm của HS.

IV. LUYỆN TẬP

Trong bài thơ “Tiếng gà trưa” (Xuân Quỳnh) ngoài biện pháp nghệ thuật điệp ngữ còn biện pháp nghệ thuật nào cũng đặc sắc không kém, em hãy chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy?

Gợi ý:

Ở khổ đầu biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác từ thính giác sang thị giác (xao động nắng trưa), xúc giác (bàn chân đỡ mỏi), cảm xúc kỉ niệm (gọi về tuổi thơ).

                                        4. Hoạt động 4: Vận dụng

a) Mục tiêu: Củng cố và mở rộng kiến thức nội dung của bài học cho HS

b) Nội dung: Giáo viên giao nhiệm vụ, HS thực hiện nhiệm vụ.

c) Sản phẩm: Sản phẩm của HS sau khi đã được chỉnh sửa (nếu cần).

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

(GV giao bài tập)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- GV hướng dẫn các em tìm hiểu yêu cầu của đề.

- HS đọc và xác định yêu cầu của bài tập.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- GV hướng dẫn các em cách nộp sản phẩm cho GV sau khi hoàn thành.

Bước 4: Kết luận, nhận định (GV)

- Nhận xét ý thức làm bài của HS, nhắc nhở những HS không nộp bài hoặc nộp bài không đúng qui định (nếu có).

- Dặn dò HS những nội dung cần học ở nhà và chuẩn bị cho bài học sau.

V. VẬN DỤNG

Bài tập :Qua 2 bài thơ: “Ông đồ” (Vũ Đình Liên), “Mẹ” (Đỗ Trung Lai) em thích nhất biện pháp nghệ thuật nào, vì sao ?

BÀI

HỌ VÀ TÊN

ĐƠN VỊ CÔNG TÁC

SĐT

CÔNG VIỆC

Bài 3

1. Bùi Thị Thu Huyền

Trường THCS Đông Minh, Tiền Hải, Thái Bình

0974381879

Thực hành đọc hiểu:

Nhật trình Sol 6

2. Bùi Thị Hồng Liên

THCS Cẩm Bình, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

0364706895

3. Phạm Thị Hương

Trường TH&THCS Phong Châu, Đông Hưng, Thái Bình

0386427665

Đọc hiểu văn bản 1:

Bạch tuộc

4. Trương Thị Hằng

TH và THCS Đông Xuyên, Tiền Hải, Thái Bình.

0904595171

Đọc hiểu văn bản 2:

Chất làm gỉ

5. Hoàng Thị Tĩnh

TH và THCS Thái Xuyên, Thái Thụy, Thái Bình.

0936303829

1. Nói và nghe: Thảo luận nhóm về một vấn đề

2. Phần khung G.A chung của toàn bộ bài 3 (Phần đầu và cuối giáo án bài 3)

6. Đỗ Thị Vân Anh

THCS Quang Bình, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình

0976851221

1. Thực hành tiếng Việt:

Số từ - Phó từ

2. Viết: Viết bài văn biểu cảm về một con ngươì hoặc sự việc

ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 1:

BẠCH TUỘC

( Trích tiểu thuyết Hai vạn dặm dưới đáy biển)

Giuyn Vec- nơ

Ngày soạn: Ngày dạy:

Phần 1

Hình ảnh con bạch tuộc khổng lồ

Phần 2

Cuộc chiến của đoàn thủy thủ với những con bạch tuộc khổng lồ

Hãy sắp xếp các chi tiết, sự kiện theo trình tự xuất hiện trong đoạn trích

Con bạch tuộc

Đoàn thủy thủ

Nghệ thuật

Nội dung

2.1 Tri thức đọc, hiểu

a. Mục tiêu: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (Sự kiện, tình huống, cốt truyện, bối cảnh, nhân vật, …) và nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa,…) của văn bản “ Bạch tuộc”

b. Nội dung: - GV sử dụng KT chia sẻ nhóm đôi.

- HS dựa vào sơ đồ tư duy đã chuẩn bị ở nhà để hoàn thành nhiệm vụ nhóm.

c. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Chia nhóm cặp đôi

- Các cặp đôi trao đổi sản phẩm đã chuẩn bị cho nhau để cùng nhau trao đổi về sơ đồ tư duy đã chuẩn bị từ ở nhà, có thể chỉnh sửa nếu cần thiết.

? Đề tài của truyện KHVT thường gắn với các lĩnh vực khoa học nào?

? Truyện KHVT các sự kiện có thật hay do nhà văn tưởng tượng ra?

?Tình huống trong truyện KHVT thường diễn ra như thế nào?
? Cốt truyện trong tác phẩm KHVT thường gắn với sự kiện gì?

?Nhân vật trong truyện KHVT thường là những con người như thế nào?

? Bối cảnh trong truyện là gì?

B2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát phiếu học tập của bạn, cùng nhau chia sẻ, trao đổi và thống nhất ý kiến.

B3: Báo cáo, thảo luận

- GV yêu cầu 1 vài cặp đôi báo cáo sản phẩm.

- HS đại điện cặp đôi trình bày sản phẩm. Các cặp đôi còn lại theo dõi, nhận xét và ghi chép kết quả thảo luận của các cặp đôi báo cáo.

B4: Kết luận, nhận định

HS: Những cặp đôi không báo cáo sẽ làm nhiệm vụ nhận xét, bổ sung cho cặp đôi báo cáo (nếu cần).

GV:

- Nhận xét thái độ làm việc và sản phẩm của các cặp đôi.

- Chốt kiến thức và chuyển dẫn sang mục sau.

1. Đề tài

Đề tài của truyện KHVT thường gắn với các lĩnh vực khoa học như: Công nghệ tương lai, du hành vũ trụ,người ngoài hành tinh, khám phá đại dương và lòng trái đất...

2. Sự kiện

Sự kiện trong truyện KHVT có thể bắt đầu từ sự kiện có thật; từ đó, nhà văn hình dung, tưởng tượng ra câu chuyện.

3. Tình huống

Tình huống trong truyện KHVT thường đột ngột, bất ngờ, có phần li kì, mạo hiểm

4. Cốt truyện

Cốt truyện trong tác phẩm KHVT thường gắn với các sự kiện khoa học và công nghệ; với những sự kiện “ đi trước thời gian”, những tình huống táo bạo, bất ngờ,..

5. Nhân vật

Nhân vật trong truyện KHVT thường là những con người thông thái ( nhà khoa học, nhà phát minh, sáng chế,… trong các lĩnh vực ( đề tài) mà tác phẩm đề cập.

6. Bối cảnh

Bối cảnh trong truyện KHVT thường gắn với đề tài của truyện.

2.2 Đọc, hiểu văn bản

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

a.Mục tiêu: Giúp HS nêu được những nét chính về nhà văn Giuyn Vec- nơ và tác phẩm “Ba vạn dặm dưới đáy biển” cũng như đoạn trích “Bạch tuộc”.

b.Nội dung: - HS đọc, quan sát SGK và tìm thông tin.

- GV hướng dẫn HS đọc văn bản và đặt câu hỏi

c. Sản phẩm: câu trả lời của học sinh

d. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động của GV-HS

Nội dung cần đạt

B1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV)

- Yêu cầu HS đọc SGK và trả lời câu hỏi

? Nêu những hiểu biết của em về nhà văn Giuyn Véc- nơ?