Ôn dịch thuốc lá
MỤC LỤC
A. Nội dung bài học
I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Khắc Viện
- Nguyễn Khắc Viện: ông sinh năm 1913, mất năm 1997
- Quê quán: làng Gôi Vị, nay là xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Là bác sĩ nhi khoa, một nhà nghiên cứu văn hóa và tâm lí- y học
+ Năm 1937, ông sang Pháp học tại Đại học Y khoa Pari, nhưng mắc bệnh lao nên phải điều trị
+ Năm 1947 ông hồi phục và trở lại Pari, ông là cầu nối quảng bá văn hóa Việt Namra thế giới.
+ Năm 1997, Nhà nước Việt Nam trao tặng cho ông Huân chương Độc lập hạng nhất
+ Những tác phẩm tiêu biểu: Lịch sử Việt Nam, Kinh nghiệm Việt Nam, Truyện Kiều (dịch ra tiếng Pháp)…
- Phong cách sáng tác: Ông thường xuyên viết những tác phẩm giới thiệu về Việt Nam, phê phán chủ nghĩa thực dân.
II. Đôi nét về tác phẩm Ôn dịch thuốc lá
1. Hoàn cảnh sáng tác
- Ôn dịch, thuốc lá là bài viết của tác giả Nguyễn Khắc Viện trích trong Từ thuốc lá đến ma túy- Bệnh nghiện (NXB Giáo dục, Hà Nội, 1992)
2. Bố cục
- Phần 1: (Từ đầu đến “nặng hơn cả AIDS”): nêu lên vấn đề và sự nghiêm trọng của vấn đề: nạn nghiện thuốc lá
- Phần 2: (Từ tiếp đến “con đường phạm pháp”): Tác hại của thuốc lá
- Phần 3: Còn lại: Lời kêu gọi chống thuốc lá
3. Giá trị nội dung
- Văn bản đề cập tới nạn nghiện thuốc lá: Với những phân tích thấu đáo, tác giả đã chỉ ra nhiều tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe và tín mạng mỗi người. Nghiện thuốc lá còn ghê gớm hơn cả ôn dịch, muốn chống lại nó chúng ta phải quyết tâm bảo và có những biện pháp triệt để hơn là phòng chống ôn dịch
4. Giá trị nghệ thuật
- Cách lập luận vô cùng chặt chẽ, cụ thể thuyết phục với lối văn viết giàu nhiệt huyết đã tạo nên hiệu quả cho văn bản.
III. Dàn ý phân tích tác phẩm Ôn dịch thuốc lá
I. Mở bài
- Vài nét về vấn nạn xã hội hiện nay: Xã hội ngày nay tồn tại nhiều vấn nạn nghiêm trọng, đáng báo động
- Một trong số những vấn nạn đó chính là “ôn dịch thuốc lá”, vấn nạn này đã được phản ánh rõ nét trong tác phẩm Ôn dịch, Thuốc lá của tác giả Nguyễn Khắc Viện
II. Thân bài
1. Thông báo về nạn dịch thuốc lá thuốc lá
- Những ôn dịch mới xuất hiện vào đầu thế kỉ: dịch hạch, thổ tả, AIDS, thuốc lá.
+ Ôn dịch thuốc lá đe doạ sức khoẻ và tính mạng của loài người còn nặng hơn cả AIDS.
⇒ Sử dụng từ ngữ thông dụng của ngành y tế, phép so sánh ⇒ Thông báo ngắn gọn, chính xác nạn dịch thuốc lá và nhấn mạnh hiểm hoạ của nạn dịch này
2. Tác hại của thuốc lá
a. Ảnh hưởng tới sức khoẻ con người.
- Dẫn lời Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc khi nói về sự nguy hiểm của thuốc lá: So sánh thuốc lá tấn công loài người như giặc ngoại xâm đánh phá
- Hút thuốc lá có hại cho cơ thể, cho sức khoẻ người hút một cách từ từ, chắc chắn
- Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc thấm vào cơ thể người hút:
+ Chất hắc ín: ho hen, viêm phế quản
+ Ô -xit các-bon: hạn chế sự tiếp nhận ô xi.
+ Ni- cô- tin: huyết áp cao, nhồi máu ⇒ tử vong.
- Khói thuốc lá còn đầu độc những người xung quanh: nhiễm độc, viêm phế quản, ung thư. . .
- Bác bỏ quan điểm sai lầm: “Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi!” thông qua nêu ra tác hại của thuốc lá đối với cộng đồng
- Thừa nhận quyền tự do, trong đó có tự do hút thuốc, nhưng cũng căn cứ vào quyền của con người để phê phán
- So sánh với một hành vi tự đầu độc khác là uống rượu, thì hút thuốc lá rõ ràng là nguy hại hơn vì nó còn đầu độc những người xung quanh
⇒ Căn cứ khoa học, những số liệu cụ thể ⇒ người đọc bị thuyết phục hoàn toàn ⇒ Thuốc lá huỷ hoại nghiêm trọng sức khoẻ con người, là nguyên nhân của nhiều cái chết.
b. Ảnh hưởng của thuốc lá đến đạo đức con người
- Người lớn hút thuốc đầu độc con em và nêu gương xấu
- Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá cao
- Cảnh báo nạn đua đòi thuốc lá dẫn đến các tệ nạn khác ở thanh niên.
- Huỷ hoại lối sống, nhân cách của con người
3. Lời kêu gọi chống thuốc lá
- Đưa ví dụ, số liệu, so sánh ⇒ Khẳng định tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ sức khoẻ con người và giữ gìn bầu không khí trong lành là nhiệm vụ chung của toàn nhân loại.
- Cần tuyên truyền chống hút thuốc lá; khuyên người thân hạn chế rồi bỏ thuốc lá; bản thân không đua đòi, không tập hút thuốc lá, không coi việc hút thuốc là biểu hiện sành điệu, quý phái,. .
III. Kết bài
- Khái quát những giá trị tiêu biểu về nội dung và nghệ thuật
- Liên hệ bản thân và môi trường xung quanh
B. Bài tập luyện tập
Câu 1: Văn bản Ôn dịch thuốc lá có sự kết hợp chặt chẽ của 2 phương thức tạo lập văn bản nào?
A. Lập luận và thuyết minh B. Thuyết minh và tự sự
C. Tự sự và biểu cảm D. Biểu cảm và thuyết minh
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 2: Nhận định nào sau đây nói đúng nhất ý nghĩa của từ “ôn dịch” được dùng ở nhan đề của bài?
A. Nói về một căn bệnh rất dễ lây lan B. Nói về một căn bệnh rất nguy hiềm
C. Nói về một loại động vật có hại D. Là từ dùng làm tiếng chửi rủa
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 3: Ý nào nói đúng nhất tác dụng của việc dùng dấu phẩy ở nhan đề “Ôn dịch, thuốc lá” của văn bản?
A. Dùng để ngăn cách hai bộ phận “ôn dịch” và “thuốc lá” trong nhan đề của văn bản
B. Dùng theo lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm: vừa căm tức, vừa ghê tởm đối với thuốc lá
C. Dùng bộ phận “thuốc lá” để chú thích cho bộ phận “ôn dịch”
D. Cả A, B, C đều sai
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 4: Nhận định nào nói đúng nhất nội dung của văn bản “Ôn dịch, thuốc lá”?
A. Nói lên tính chất của nạn nghiện thuốc lá: là tệ nạn rất dễ lây lan
B. Nói lên tính chất của những tác hại mà thuốc lá gây nên: là những tác hại không dễ kịp thời nhận biết
C. Nói lên tác hại nhiều mặt của thuốc lá đối với cuộc sống gia đình và xã hội
D. Cả ba nội dung trên
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 5: Theo em, câu văn “nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu” sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
A. Nhân hóa B. So sánh
C. Liệt kê D. Tương phản
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 6: Trong bài, tác giả đã so sánh tác hại của thuốc lá với việc gì?
A. Với việc tằm ăn dâu B. Với việc lan truyền nhanh của các loại ôn dịch
C. Với việc bị giặc ngoại xâm đánh phá D. Với việc sử dụng bao bì ni lông
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 7: Trong cụm từ “tằm ăn dâu”, “dâu” được ví với cái gì?
A. Sức khỏe con người B. Thuốc lá
C. Khói thuốc lá D. Giặc ngoại xâm
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 8: Trọng cụm từ “tằm ăn dâu”, “tằm” được ví với cái gì?
A. Thuốc lá B. Con người
C. Khói thuốc lá D. Bác sĩ
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 9: Vấn đề mà tác giả muốn làm nổi bật trong câu “Hẳn rằng người hút thuốc lá không lăn đùng ra chết, không say bê bết như người uống rượu” là gì?
A. Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người là không đáng kể
B. Rượu gây tác hại đối với sức khỏe con người mạnh hơn thuốc lá
C. Người hút thuốc lá không bị say cũng không bị chết
D. Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người chậm hơn các chất kích thích khác nhưng rất rõ ràng
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 10: Ý nào được tác giả đề cập đến trong bài viết không nói đến tác hại của thuốc lá?
A. Gây ho hen, đờm dãi và sau nhiều năm gây viêm phế quản
B. Gây ung thu vòm họng và ung thư phổi
C. Gây ngộ độc, gây ngất, khó thở, nôn ra máu
D. Làm tăng huyết áp, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim
E. Làm cho thai nhi bị nhiễm độc, mẹ đẻ non và con sinh ra đã suy yếu
F. Những người lớn hút thuốc vừa đầu độc con em, vừa nêu gương xấu cho họ
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: C
Câu 11: Đoạn “ Có người bảo . . . nêu gương xấu” nói lên tác hại của thuốc lá về phương diện nào?
A. Kinh tế B. Xã hội
C. Chính trị D. Giáo dục
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: B
Câu 12: Nhận định nào nói lên quan điểm của tác giả về việc hút thuốc lá và tác hại của thuốc lá trên phương diện xã hội?
A. Là “một tội ác” B. Là “quyền của anh”
C. Là “một cử chỉ cho biểu tượng quý trọng” D. Là một loại “ôn dịch”
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 13: Vấn đề chính mà tác giả muốn đề cập trong đoạn văn sau là gì?
Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá ở các thành phố lớn nước ta ngang với tỉ lệ các thành phố Âu – Mĩ. Chỉ có khác là một thanh niên Mĩ, 1 đô la mua một bao thuốc lá là một khoản tiền nhỏ, còn đối với một thiếu niên Việt Nam, muốn có 15 000 đồng mua một bao 555 – vì đã hút là phải hút thuốc sang – chỉ có một cách là trộm cắp. Trộm một lần, quen tay. Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma túy, con đường phạm pháp thực ra đã mở đầu với điếu thuốc.
(Ôn dịch, thuốc lá)
A. Trộm cắp – cách kiếm tiền để mua thuốc lá của thanh niên Việt Nam
B. Nguyên nhân dẫn đến nạn trộm cắp ở nước ta là nghiện thuốc lá
C. Thuốc lá ở Việt Nam đắt hơn ở các nước Âu – Mĩ
D. So sánh tình hình hút thuốc lá ở nước ta với các nước Âu – Mĩ
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: D
Câu 14: Câu nào nói lên chủ đề của đoạn văn trên?
A. Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá ở các thành phố lớn nước ta ngang với tỉ lệ các thành phố Âu – Mĩ
B. Đối với một thiếu niên Việt Nam, muốn có 15 000 đồng mua một bao thuốc lá 555 - vì đã hút là phải hút thuốc sang – chỉ có một cách là trộm cắp
C. Trộm một lần, quen tay
D. Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma túy, con đường phạm pháp thực ra đã mở đầu với điếu thuốc .
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án: A
Câu 15: Dấu gạch ngang trong câu “Chỉ có khác là một thanh niên Mĩ, 1 đô la mua một bao thuốc lá là một khoản tiền nhỏ, còn đối với một thiếu niên Việt Nam, muốn có 15 000 đồng mua một bao 555 – vì đã hút là phải hút thuốc sang – chỉ có một cách là trộm cắp” được dùng để làm gì?