Sông nước Cà Mau

A. Nội dung bài học

I. Đôi nét về tác giả: Đoàn Giỏi

- Đoàn Giỏi (1925-1989) , quê ở tỉnh Tiền Giang

- Ông viết văn từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954)

- Tác phẩm của ông thường viết về thiên nhiên, cuộc sống và con người Nam Bộ

II. Đôi nét về tác phẩm: Sông nước Cà Mau

1. Xuất xứ

- Bài văn “Sông nước Cà Mau” (tên bài do người biên soạn đặt) trích từ chương XVIII truyện “Đất rừng phương Nam”

- “Đất rừng phương Nam” sáng tác nawm1957 là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi

2. Tóm tắt

Bài văn miêu tả cảnh quan thiên nhiên, sông nước vùng Cà Mau, mảnh đất tận cùng phía nam của Tổ quốc. Cảnh thiên nhiên ở đây thật rộng lớn, hoang dã và hùng vĩ, đặt biệt là những dòng sông và rừng đước Cảnh chợ Năm Căn là hình ảnh trù phú, độc đáo, tấp nập về sinh hoạt của con người ở vùng đất ấy.

3. Bố cục (3 phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “màu xanh đơn điệu”): Cảm nhận chung về sông nước Cà Mau

- Phần 2 (tiếp đó đến “khói sóng ban mai”): Cảnh kênh rạch và con sông Năm Căn

- Phần 3 (còn lại): Vẻ đẹp chợ Năm Căn

4. Giá trị nội dung

Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía Nam Tổ quốc.

5. Giá trị nghệ thuật

- Ngôi kể thứ nhất, tự nhiên, chân thực

- Sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật: so sánh, điệp từ,…

- Vốn hiểu biết phong phú của tác giả

- Cảm nhận bằng nhiều giác quan…

III. Phân tích văn bản Sông nước Cà Mau

I. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả Đoàn Giỏi (tiểu sử, đặc điểm sáng tác…)

- Giới thiệu về văn bản “Sông nước Cà Mau” (xuất xứ, tóm tắt, khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật…)

II. Thân bài

1. Cảm nhận chung về sông nước Cà Mau

- Không gian rộng lớn

- Kênh rạch bủa giăng chi chít như mạng nhện

- Tất cả đều màu xanh

- Âm thanh rì rào bất tận

- Lặng lẽ một màu xanh đơn điệu

→ Cảm nhận bằng mọi giác quan, đặc biệt là cảm giác đơn điệu về màu xanh, về sự bất tận của rừng qua những câu kể và tả.

→ Sự choáng ngợp, thích thú của tác giả trước cảnh tượng thiên nhiên “lặng lẽ một màu xanh” của Cà Mau.

2. Cảnh kênh, rạch và sông Năm Căn

- Tên gọi các con sông, địa danh: không mĩ lệ mà dựa theo đặc điểm riêng của sông nước Cà Mau, ví dụ như: rạch Mái Giầm (vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm) , kênh Bọ Mắt (vì ở đó tụ tập hông biết cơ man nào là bọ mắt) ,…

→ Tự nhiên, hoang dã, gần với thiên nhiên, giản dị, chất phác

- Con sông Năm Căn:

   + Nước đổ ra biển đêm ngày như thác

   + Con sông rộng hơn ngàn thước

   + Cây đước dựng cao ngất như hai dãi trường thành

   + Cá bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống

→ Con sông rộng lớn và hùng vĩ

3. Vẻ đẹp của chợ Năm Căn

- Quang cảnh: Túp lều lá thô sơ, ngôi nhà gạch hai tầng, đống gỗ cao, cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, thuyền buôn, cây cối trù phú, nhà bè ban đêm,...

- Sinh hoạt: họp chợ trên sông, mỗi con thuyền một nét riêng biệt,...

- Con người: những cô gái Hoa kiều, người Chà Châu Giang, bà cụ người Miên,...

→ Vẻ đẹp trù phú, độc đáo của chợ Năm Căn

III. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài văn

   + Nội dung: Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía Nam Tổ quốc

   + Nghệ thuật: ngôi kể thứ nhất, cảm nhận bằng nhiều giác quan, sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật…

- Cảm nhận của bản thân về sông nước Cà Mau: đẹp hoang sơ, hấp dẫn…

B. Bài tập luyện tập

Câu 1. Sông nước Cà Mau là tác phẩm của ai?

A. Đoàn Giỏi B. Nguyễn Minh Châu

C. Võ Quảng D. Nguyễn Duy

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 2. Sông nước Cà Mau là văn bản miêu tả?

A. Miêu tả cảnh quan vùng cực nam Nam Bộ

B. Miêu tả cảnh quan cực bắc đồng bằng Bắc Bộ

C. Miêu tả cảnh quan ở vùng đồng bằng Nam Bộ

D. Miêu tả cảnh quan ở vùng rừng miền Tây Nam Bộ

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3. Đoạn trích sông nước Cà Mau được trích từ tác phẩm nào?

A. Rừng U Minh B. Quê nội

C. Đất rừng phương Nam D. Mảnh đất phương Nam

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 4. Dòng không có trong Sông nước Cà Mau là gì?

A. Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa răng chi chít như mạng nhện

B. Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. Vẫn là cái quang cảnh quen thuộc của một xóm chợ vùng rừng cận biển thuộc tỉnh Bạc Liêu

C. Chỉ một chốc sau, chúng tôi đã đến ngã ba sông, chung quanh là những bãi dâu trải bạt ngàn đến tận những làng xa tít.

D. Thuyền chúng tôi thoát chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

→ Chi tiết này có trong bài Vượt thác của Võ Quảng

Câu 5. Màu sắc nào không được sử dụng để miêu tả màu xanh của rừng đước Cà Mau

A. Màu xanh lá mạ B. Màu xanh biêng biếc

C. Màu xanh rêu D. Màu xanh chai lọ

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 6. Câu thể hiện sự miêu tả độc đáo của tác giả về chợ Năm Căn?

A. Chợ sầm uất, có nhiều hàng hóa, người mua bán đông vui nhộn nhịp

B. Ánh đèn chợ rực rỡ chiếu sáng trên mặt nước như những khu phố nổi

C. Đi lại mua bán bằng thuyền, có thể mua bán trao đổi mọi hàng hóa ngay trên thuyền

D. Chợ họp trên sông, thuyền bán hàng len lỏi mọi nơi, người mua bán thuộc nhiều dân tộc, có thể mua mọi thứ không cần bước ra khỏi thuyền

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 7. Sông nước Cà Mau được trích từ chương XV của truyện Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

→ Sông nước Cà Mau được trích từ chương XVIII

Câu 8. Ở vùng Cà Mau, người ta gọi tên đất, tên sông theo cách nào?

A. Bằng những danh từ mĩ lệ B. Theo thói quen đời sống

C. Theo cách cha ông để lại D. Theo đặc điểm riêng biệt của đất, sông

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 9. Gọi là rạch Mái Giầm vì?

A. Trên sông có chiếc mái giầm

B. Hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm

C. Hai bên bờ có những cây có thể dùng làm mái giầm

D. Có cái án mang tên Mái Giầm

Hướng dẫn giải:

Đáp án B

Câu 10. Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ở vùng Cà Mau hiện lên vừa cụ thể, vừa bao quát, thông qua sự cảm nhận trực tiếp và vốn hiểu biết phong phú của tác giả, đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

→ Sông nước Cà Mau được viết dựa trên sự cụ thể, bao quát, cảm nhận trực tiếp của tác giả