Chơi chữ

I. Kiến thức cơ bản

- Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước… làm câu văn hấp dẫn, thú vị.

- Các loại chơi chữ thường gặp:

+ Dùng từ ngữ đồng âm

+ Dùng lối nói trại âm

+ Dùng cách điệp âm

+ Dùng lối nói lái

+ Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa.

- Chơi chữ được sử dụng trong cuộc sống thường ngày, trong văn thơ, đặc biệt trong trào phúng, trong câu đố

II. Bài tập vận dụng

a,

Còn mèo, con mẻo, con meo

Ai dạy mày trèo mà chẳng dạy tao?

b,

Con kiến mà leo cành đa

Leo phải cành cụt leo ra, leo vào

Con kiến mà leo cành đào

Leo phải cành cụt leo vào leo ra

c,

Bồ các là bác chim ri

Chim ri là dì sáo sậu

Sáo sậu là cậu sáo đen

Sáo đen là em tu hú.

d,

Học trò là học trò con, tóc đỏ như son là con học trò.

Tri huyện là tri huyện Thằng, ăn nói lằng nhằng là thằng tri huyện.

e, Chợ Đồng Xuân bán bánh trung thu, đông thì đông, nhưng không bán hạ.

Người miền Đông làm nhà đất Bắc, Tây thì Tây nhưng vẫn dựng kiểu Nam.

Gợi ý trả lời:

a, Lối chơi chữ lợi dụng sự đồng âm

b, Chơi chữ dùng sự trại âm

c, Chơi chữ dùng sự điệp âm

d, Chơi chữ dùng lối nói lái

e, Chơi chữ dùng lối đồng âm

Phần trắc nghiệm

Câu 1. Chơi chữ là gì?

A. Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước, làm câu văn hấp dẫn và thú vị.

B. Chơi chữ là sự đảo ngược âm tiết, tạo ra nhạc điệu cho câu văn, câu thơ.

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

Câu 2. Chơi chữ thường được sử dụng trong cuộc sống thường ngày, trong văn thơ, đặc biệt trong thơ trào phúng, câu đối, câu đố… đúng hay sai?

A. Đúng B. Sai

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 3. Các lối chơi chữ thường gặp?

A. Dùng từ đồng âm, gần âm (trại âm) B. Dùng từ đồng nghĩa, trái nghĩa, gần nghĩa

C. Dùng cách điệp âm, nói lái D. Cả 3 đáp án trên đều đúng

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

Câu 4. Đọc bài thơ dưới đây và cho biết tác giả sử dụng lối chơi chữ nào?

Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà

Rắn đầu biếng học chẳng ai tha

Thẹn đèn hổ lửa đau lòng mẹ

Nay thét mai gầm rát cổ cha

Ráo mép chỉ quen tuồng nói dối

Lằn lưng cam chịu dấu roi tra

Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học

Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia

A. Dùng từ đồng âm B. Dùng cách nói lái

C. Dùng lối nói gần âm D. Dùng từ trái nghĩa

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 5. Lối chơi chữ nào được sử dụng trong câu “Cô Xuân đi chợ Hạ, mua cá thu về, chợ hãy còn đông…”

A. Dùng từ đồng âm B. Dùng cặp từ trái nghĩa

C. Dùng từ cùng trường nghĩa D. Dùng lối nói lái

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 6. Lối chơi chữ nào được sử dụng trong câu:

Có tài mà cậy chi tài. Chữ tài liền với chữ tai một vần.

A. Lối nói trại âm B. Từ ngữ đồng âm

C. Dùng từ trái nghĩa D. Dùng lối nói gần nghĩa

Hướng dẫn giải:

Đáp án A

Câu 7. Câu sau sử dụng lối chơi chữ nào?

Mời cô mời bác ăn chung

Sầu riêng mà hóa vui chung trăm nhà.

A. Dùng từ ngữ trái nghĩa B. Dùng cách điệp âm

C. Dùng lối nói lái D. Dùng từ đồng nghĩa

Hướng dẫn giải:

Đáp án A