Đột biến cấu trúc NsT
Lý thuyết về Đột biến cấu trúc NsT
I. KHÁI QUÁT VỀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
- Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể (NST) là những biến đổi trong cấu trúc NST.
- Nhiễm sắc thể có thể bị biến đổi cấu trúc ở một số dạng khác nhau.
+ Mất đoạn: một đoạn của NST bị mất đi so với dạng ban đầu, làm giảm một lượng gen trên NST.
+ Lặp đoạn: một đoạn nào đó của NST lặp lại một hoặc nhiều lần, làm tăng lượng gen trên NST.
+ Đảo đoạn: một đoạn NST đứt ra rồi đảo ngược 180 và nối lại vào vị trí vừa đứt, làm thay đổi trình tự các gen trên NST.
+ Chuyển đoạn: sự trao đổi đoạn giữa các NST không tương đồng, một số gen trong nhóm liên kết này chuyển sang nhóm liên kết khác.
II. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
1. Nguyên nhân
- Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp: của môi trường bên trong cơ thể (những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào).
- Do yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể thường là do tác động của con người như: tác nhân vật lý (tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…), tác nhân hóa học (chất độc hóa học như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, chất độc màu da cam…).
2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
- Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vật. Ví dụ: mất đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người.
- Tuy nhiên, trong thực tiễn người ta vẫn gặp những đột biến cấu trúc NST có lợi. Ví dụ: ở lúa mạch đột biến lặp đoạn làm tăng hoạt tính enzim phân hủy tinh bột.
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Dạng đột biến nào của nhiễm sắc thể làm giảm vật chất di truyền?
- A
- B
- C
- D
Mất đoạn: Là mất đi một đoạn nào đó của NST từ đó làm giảm số lượng gen trên NST từ đó làm giảm vật chất di truyền trong tế bào.
Câu 2: Biện pháp nhằm hạn chế đột biến cấu trúc NST là
- A
- B
- C
- D
Một số biện pháp nhằm hạn chế đột biến cấu trúc NST:
- Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ.
- Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học.
- Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường.
Câu 3: Dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể mà enzim thủy phân tinh bột ở lúa mạch có hoạt tính cao?
- A
- B
- C
- D
Enzyme thủy phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzyme này, rất có ý nghĩa trong công nghiệp sản xuất bia.
Câu 4: Tác nhân gây đột biến nào dưới đây thuộc nhóm tác nhân vật lý?
- A
- B
- C
- D
Các tác nhân vật lý như: tia cực tím, tia phóng xạ, nhiệt độ,….có thể gây đột biến cấu trúc NST.
Câu 5: Đột biến NST là
- A
- B
- C
- D
Đột biến nhiễm sắc thể (NST) là sự biến đổi về cấu trúc, hình thái hoặc số lượng NST. Đột biến có thể xảy ra ở một cặp NST nào đó hoặc ở toàn bộ các cặp NST.
Câu 6: Trong chiến tranh, máy bay Mỹ đã rải chất độc màu da cam nước ta và khiến phát sinh các đột biến về cấu trúc NST của các loài động vật, thực vật và con người. Nguyên nhân phát sinh đột biến ở đây chủ yếu là
- A
- B
- C
- D
Chất độc màu da cam, hay điôxin là một tác nhân hóa học gây đột biến cấu trúc NST.
Câu 7: Ở người bị bệnh ung thư máu là do mất một đoạn nhỏ ở đầu nhiễm sắc thể nào?
- A
- B
- C
- D
Ở người, mất một đoạn nhỏ ở đầu NST số 21 gây ra bệnh ung thư máu ở người.
(Đây là kiến thức cơ bản trong SGK Sinh học lớp 9).
Câu 8: Nguyên nhân chủ yếu gây ra các đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể trong tự nhiên là do
- A
- B
- C
- D
Nguyên nhân chủ yếu gây ra các đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể trong tự nhiên là do các tác nhân vật lý và hóa học trong ngoại cảnh đã phá vỡ cấu trúc của NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
(Đây là kiến thức cơ bản trong SGK Sinh học 9).
Câu 9: Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST?
- A
- B
- C
- D
Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trường bên trong và bên ngoài của NST. Nguyên nhân chủ yếu là do tác nhân vật lí và hóa học đã phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
Ngoài ra còn có tác nhân sinh học: VD virut có thể gây ra đột biến cấu trúc NST.
Câu 10: Ở người, mất đoạn nhỏ ở đầu NST số 21 hoặc 22 sẽ mắc bệnh gì?
- A
- B
- C
- D
Ở người, mất đoạn NST số 21 hoặc 22 sẽ mắc bệnh ung thư máu.
Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới