Vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Lý thuyết về Vùng Đồng bằng sông Cửu Long
1. Vị trí địa lí, giới hạn lãnh thổ
* Khái quát chung:
- Diện tích: 39.734 km² chiếm 12% diện tích cả nước. Dân số 17,4 triệu người (18,1% dân số cả nước - 2019).
- Các tỉnh, thành phố: Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp, Hậu Giang.
* Vị trí tiếp giáp:
- Đông Bắc giáp Đông Nam Bộ.
- Bắc giáp Cam-pu-chia.
- Đông Nam giáp Biển Đông.
- Tây Nam giáp Vịnh Thái Lan.
* Ý nghĩa: Đồng bằng sông Cửu Long là một bộ phận của châu thổ sông Mê Công, có 3 mặt giáp biển, có nhiều quan hệ với các nước thuộc tiểu vùng sông Mê Công, gần với vùng kinh tế năng động Đông Nam bộ nên thuận lợi cho giao lưu trên đất liền và biển với các vùng và các nước.
2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
* Thuận lợi:
- Địa hình: Đồng bằng sông Cửu Long là một bộ phận của châu thổ sông Mê Kông. Địa hình thấp, khá bằng phẳng.
- Đất:
+ Phù sa ngọt: chiếm diện tích lớn, dọc theo sông Tiền và sông Hậu.
+ Đất phèn: Đông Tháp, Long An, phía Tây Nam.
+ Đất mặn: dọc ven biển.
-> Tài nguyên đất phù sa sông thuận lợi cho việc thâm canh lúa nước. Diện tích đất phèn, đất mặn lớn cần cải tạo.
- Khí hậu: Cận xích đạo, nóng ẩm, lượng mưa dồi dào à Thuận lợi để phát triển sản xuất lương thực (đặc biệt là cây lúa nước).
- Tài nguyên nước: Kênh rạch chằng chịt, vùng nước mặn, nước lợ cửa sông, ven biển lớn. Thuận lợi: nuôi trồng thủy hải sản à Thuận lợi phát triển giao thông đường thuỷ và nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt.
- Sinh vật phong phú, đa dạng. Rừng ngập mặn chiếm diện tích lớn.
- Biển và hải đảo: Nguồn hải sản phong phú, biển ấm, ngư trường rộng lớn, nhiều đảo và quần đảo à Thuận lợi cho khai thác hải sản.
* Khó khăn:
- Mùa khô sâu sắc. Lũ gây ra ở đồng bằng sông Cửu Long vào mùa mưa với diện rộng và thời gian dài.
- Diện tích đất phèn, đất mặn lớn cần được cải tạo, thiếu nước ngọt trong mùa khô.
* Phương hướng phát triển:
- Phát triển thủy lợi, các dự án thoát lũ để cải tạo đất phèn, đất mặn và cấp nước ngọt cho sản xuất và sinh hoạt trong mùa khô.
- Chủ động sống chung với lũ, khai thác các lợi thế kinh tế do lũ mang lại.
3. Đặc điểm dân cư, xã hội
* Đặc điểm dân cư, xã hội:
- Số dân: Đông dân, chỉ đứng sau đồng bằng sông Hồng. Dân số 17,4 triệu người (18,1% dân số cả nước - 2019).
- Mật độ dân số cao 423 người/km² (2019).
- Thành phần dân cư: ngoài người Kinh, còn có người Khơ-me, người Chăm, người Hoa.
- Trình độ dân trí chưa cao.
- Tỉ lệ dân thành thị thấp (25,5% năm 2017).
* Thuận lợi:
- Nguồn lao động dồi dào.
- Người dân cần cù, linh hoạt, có nhiều kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp hàng hoá, thị trường tiêu thụ lớn.
* Khó khăn:
- Mặt bằng dân trí thấp.
- Cơ sở vật chất hạ tầng ở nông thôn chưa hoàn thiện.
* Biện pháp: Để phát triển kinh tế vùng trước hết chú ý việc nâng cao mặt bằng dân trí, xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn hoàn thiện, phát triển đô thị.
4. Tình hình phát triển kinh tế
a) Nông nghiệp
- Trồng trọt:
+ Đồng bằng sông Cửu Long là vùng trọng điểm lúa lớn nhất (chiếm 51,1% diện tích và 51,4% sản lượng lúa cả nước).
+ Lúa được trồng nhiều ở: Kiên Giang, An Giang, Long An,...
+ Bình quân lương thực theo đầu người đạt 1066,3 kg; gấp hơn 2 lần trung bình cả nước.
+ Là vùng xuất khẩu gạo chủ lực của nước ta.
+ Nhiều địa phương đang phát triển cây mía, rau đậu.
+ Là vùng trồng cây ăn quả lớn nhất nước: xoài, dừa, bưởi,...
+ Rừng ngập mặn giữ vị trí quan trọng, vùng đang có nhiều biện pháp để trồng và bảo vệ.
- Chăn nuôi và nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản:
+ Nghề nuôi vịt đàn phát triển mạnh: Bạc Liêu, Cà Mau,...
+ Đồng bằng sông Cửu Long chiếm hơn 50% sản lượng thủy sản cả nước, nhiều nhất là các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, An Giang,...
+ Nghề nuôi tôm, cá xuất khẩu phát triển mạnh.
b) Công nghiệp
- Tỉ trọng sản xuất công nghiệp còn thấp (khoảng 33,1% GDP toàn vùng năm 2017).
- Các ngành công nghiệp quan trọng: chế biến lương thực thực phẩm (chiếm tỉ trọng cao nhất), vật liệu xây dựng, cơ khí nông nghiệp và một số ngành công nghiệp khác.
- Sản xuất công nghiệp tập trung chủ yếu ở các thị xã, thành phố lớn: Long Xuyên, Cần Thơ, Cao Lãnh, Mỹ Tho, Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng,...
c) Dịch vụ
- Các ngành chủ yếu: xuất nhập khẩu lương thực thực phẩm, vận tải thủy và du lịch sinh thái bắt đầu phát triển.
+ Hoạt động xuất khẩu: hàng xuất khẩu chủ lực là gạo, thủy sản đông lạnh, hoa quả.
+ Giao thông đường thủy giữ vai trò quan trọng trong đời sống và hoạt động giao lưu kinh tế.
+ Du lịch sinh thái phát triển: du lịch sông nước, miệt vườn, biển đảo.
- Vùng đang đực đầu tư lớn để nâng cao chất lượng và hiệu quả các ngành dịch vụ.
5. Các trung tâm kinh tế
- Các thành phố: Cần Thơ, Mỹ Tho, Long Xuyên, Cà Mau là những trung tâm kinh tế của vùng.
- Cần Thơ là trung tâm kinh tế lớn nhất.
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Đất phèn tập trung nhiều nhất ở vùng nào của Đồng bằng sông Cửu Long?
- A
- B
- C
- D
Đất phèn tập trung nhiều nhất chủ yếu ở khu vực Đồng Tháp Mười, An Giang của Đồng bằng sông Cửu Long.
Câu 2: Trung tâm kinh tế lớn nhất của Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Trung tâm kinh tế lớn nhất của Đồng bằng sông Cửu Long là Cần Thơ.
Câu 3: Đặc điểm khí hậu của Đồng bằng sông Cửu Long thuận lợi cho phát triển nông nghiệp là
- A
- B
- C
- D
Đặc điểm khí hậu của Đồng bằng sông Cửu Long thuận lợi cho phát triển nông nghiệp (đặc biệt cây lúa nước) là khí hậu nóng, ẩm, lượng mưa dồi dào.
Câu 4: Trong rừng U Minh Thượng và U Minh Hạ, loại cây nào chiếm ưu thế?
- A
- B
- C
- D
Trong rừng U Minh Thượng và U Minh Hạ, loại cây tràm chiếm ưu thế nhiều nhất.
Câu 5: Nhóm đất nào dưới đây có diện tích lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long?
- A
- B
- C
- D
Nhóm đất có diện tích lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long là đất phèn (1,6 triệu ha), tiếp theo là đất phù sa ngọt (1,2 triệu ha), đất mặn (0,7 triệu ha) và cuối cùng là các nhóm đất khác (0,4 triệu ha).
Câu 6: Tỉnh nào có diện tích rừng ngập mặn lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long ?
- A
- B
- C
- D
Tỉnh có diện tích rừng ngập mặn lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long là Cà Mau.
Câu 7: Chỉ số phát triển nào Đồng bằng Sông Cửu Long thấp hơn bình quân chung cả nước?
- A
- B
- C
- D
Các chỉ số phát triển của Đồng bằng Sông Cửu Long thấp hơn bình quân chung cả nước là tỉ lệ hộ nghèo, tỉ lệ người lớn biết chữ và tỉ lệ dân số thành thị.
Câu 8: Để khai thác lợi thế kinh tế do lũ mang lại ở Đồng bằng sông Cửu Long, phương hướng chủ yếu hiện nay là
- A
- B
- C
- D
Hiện nay, khó khăn về điều kiện tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long gặp phải là lũ lụt thường xuyên xuất hiện vào mùa mưa với diện rộng và thời gian dài. Phương hướng chủ yếu để khai thác lợi thế kinh tế do lũ mang lại ở Đồng bằng sông Cửu Long là chủ động sống chung với lũ, khai thác các lợi thế kinh tế do lũ mang lại.
Câu 9: Các thành phần dân tộc ở vùng đồng bằng sông Cửu long là
- A
- B
- C
- D
Các thành phần dân tộc ở vùng đồng bằng sông Cửu Long là : Kinh, Chăm, Hoa, Khơ - me.
Câu 10: Nhóm đất có giá trị lớn nhất, thích hợp cho phát triển sản xuất lương thực ở Đồng bằng sông Cửu Long là loại đất nào ?
- A
- B
- C
- D
Nhóm đất có giá trị lớn nhất, thích hợp cho phát triển sản xuất lương thực ở Đồng bằng sông Cửu Long là đất phù sa ngọt với diện tích lớn (1,2 triệu ha), đồ phì cao, màu mỡ è thuận lợi cho phát triển sản xuất lương thực, đặc biệt cây lúa nước.
Câu 11: Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có bao nhiêu tỉnh và thành phố trực thuộc Trung Ương?
- A
- B
- C
- D
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có 12 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc Trung Ương, đó là: thành phố Cần Thơ và Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu và Cà Mau.
Câu 12: Hệ thống kênh rạch chằng chịt là đặc điểm của sông nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Hệ thống kênh rạch chằng chịt là đặc điểm của sông Cửu Long.
Câu 13: Hai vụ lúa chính ở Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Hai vụ lúa chính ở Đồng bằng sông Cửu Long là vụ đông xuân và vụ mùa.
Câu 14: Đồng bằng sông Cửu Long tiếp giáp với vịnh Thái Lan ở phía
- A
- B
- C
- D
Đồng bằng sông Cửu Long tiếp giáp với vịnh Thái Lan ở phía tây nam.
Câu 15: Ngành công nghiệp chiếm tỉ trọng cao nhất trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp của vùng Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Ngành công nghiệp chiếm tỉ trọng cao nhất trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp của vùng Đồng bằng sông Cửu Long là chế biến lương thực, thực phẩm.
Câu 16: Các loại hoa quả chủ yếu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Các loại hoa quả chủ yếu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long là cam, xoài, bưởi.
Câu 17: Đồng bằng sông Cửu Long có diện tích khoảng
- A
- B
- C
- D
Là đồng bằng châu thổ lớn nhất nước ta, Đồng bằng sông Cửu Long có diện tích khoảng 40 nghìn km2.
Câu 18: Trung tâm kinh tế lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Trung tâm kinh tế lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long là thành phố Cần Thơ.
Câu 19: Trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long, ngành nào dưới đây chiếm tỉ trọng lớn nhất?
- A
- B
- C
- D
Trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long, chiếm tỉ trọng lớn nhất là ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm (65\%), Công nghiệp cơ khí (23\%), vật liệu xây dựng (12\%).
Câu 20: Các dân tộc ít người sinh sống ở Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Các dân tộc ít người sinh sống ở Đồng bằng sông Cửu Long là Khơ me, Chăm, Hoa, với nhiều nét độc đáo trong phong tục tập quán, sản xuất.
Câu 21: Các trung tâm kinh tế của vùng Đồng bằng Sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Các trung tâm kinh tế của vùng Đồng bằng Sông Cửu Long là: Cần Thơ, Mĩ Tho, Long Xuyên và Cà Mau.
Câu 22: Vào mùa khô, khó khăn lớn nhất đối với nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long là
- A
- B
- C
- D
Vào mùa khô, khó khăn lớn nhất đối với nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long là thiếu nước ngọt cho sản xuất nông nghiệp và thau chua rửa mặn.