Chuyên đề hidrocacbon không no có lời giải và đáp án

4.9/5

Tác giả: Thầy Tùng

Đăng ngày: 22 Aug 2022

Lưu về Facebook:

Công thức toán học không thể tải, để xem trọn bộ tài liệu hoặc in ra làm bài tập, hãy tải file word về máy bạn nhé

Chuyên đề

HIDROCACBON KHÔNG NO

VẤN ĐỀ 1: LÝ THUYẾT

🕮

Anken

I. Công thức - cấu tạo - cách gọi tên

1. Cấu tạo:

Mạch C hở, có thể phân nhánh hoặc không phân nhánh.

Trong phân tử có 1 liên kết đôi: gồm 1 liên kết và 1 liên kết . Nguyên tử C ở liên kết đôi tham gia 3 liên kết nhờ 3 obitan lai hoá sp², còn liên kết nhờ obitan p không lai hoá.

Đặc biệt phân tử CH₂ = CH₂ có cấu trúc phẳng.

Do có liên kết nên khoảng cách giữa 2 nguyên tử C = C ngắn lại và hai nguyên tử C này không thể quay quanh liên kết đôi vì khi quay như vậy liên kết bị phá vỡ.

Hiện tượng đồng phân do: Mạch cacbon khác nhau, vị trí của nối đôi khác nhau. Nhiều anken có đồng phân cis - trans.

Ví dụ: Buten-2

Anken có đồng phân với xicloankan.

2. Cách gọi tên

a) Mach C không nhánh: Tên mạch C + số chỉ cị trí nối đôi + en.

b) Mach C có nhánh:

Số chỉ vị trí nhánh – tên nhánh + Tên mạch chính + số chỉ vị trí nối đôi + en.

Mạch chính là mạch có nối đôi với số thứ tự của C ở nối đôi nhỏ nhất

Ví dụ:

II. Tính chất vật lý

Theo chiều tăng của n (trong công thức C_nH_2n), nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy tăng.

n = 2 - 4 : chất khí

n = 5 - 18 : chất lỏng.

n ≥ 19 : chất rắn.

Đều ít tan trong nước, tan được trong một số dung môi hữu cơ (rượu, ete,…)

III. Tính chất hoá học

Do liên kết trong liên kết đôi kém bền nên các anken có phản ứng cộng đặc trưng, dễ bị oxi hoá ở chỗ nối đôi, có phản ứng trùng hợp.

1. Phản ứng cộng hợp

a) Cộng hợp H₂:

b) Cộng hợp halogen: Làm mất màu nước brom ở nhiệt độ thường.

(Theo dãy Cl₂, Br₂, I₂ phản ứng khó dần.)

c) Cộng hợp hiđrohalogenua

(Theo dãy HCl, HBr, HI phản ứng dễ dần)

Đối với các anken khác, nguyên tử halogen (trong HX) mang điện âm, ưu tiên đính vào nguyên tử C bậc cao (theo quy tắc Maccôpnhicôp).

d) Cộng hợp H₂O (đun nóng, có axit loãng xúc tác)

Cũng tuân theo quy tắc Maccôpnhicôp: Nhóm - OH đính vào C bậc cao

2. Phản ứng trùng hợp: Có xúc tác, áp suất cao, đun nóng

3. Phản ứng oxi hoá

a) Phản ứng cháy.

b) Phản ứng oxi hoá êm dịu: Tạo thành rượu 2 lần rượu hoặc đứt mạch C chỗ nối đôi tạo thành anđehit hoặc axit.

Ví dụ:

IV. Điều chế

1. Điều chế etilen

Tách nước khỏi rượu etylic:(PTN)

Tách H₂ khỏi etan: (công nghiệp)

Nhiệt phân propan: (công nghiệp)

Cộng hợp H₂ vào axetilen:

2. Điều chế các anken:

Thu từ nguồn khí chế biến dầu mỏ.

Tách H₂ khỏi ankan: (công nghiệp)

Tách nước khỏi rượu:

Tách HX khỏi dẫn xuất halogen:

Tách X₂ từ dẫn xuất đihalogen:

(Phản ứng trong dung dịch rượu với bột kẽm xúc tác).

V. Ứng dụng

Dùng để sản xuất rượu, các dẫn xuất halogen và các chất khác.

Để trùng hợp polime: polietilen, poliprpilen.

Etilen còn được dùng làm quả mau chín.

Ankadien

I. Cấu tạo:

Có 2 liên kết đôi trong phân tử. Các nối đôi có thể:

Ở vị trí liền nhau: - C = C = C -

Ở vị trí cách biệt: - C = C - C - C = C -

Hệ liên hợp: - C = C - C = C -

Quan trọng nhất là các ankađien thuộc hệ liên hợp. Ta xét 2 chất tiêu biểu là:

Butađien : CH₂ = CH - CH = CH₂ và

Isopren :

II. Tính chất vật lý:

Butađien là chất khí, isopren là chất lỏng (nhiệt độ sôi = 34^oC). Cả 2 chất đều không tan trong nước, nhưng tan trong một số dung môi hữu cơ như: rượu, ete.

III. Tính chất hoá học:

Quan trọng nhất là 2 phản ứng sau:

1. Phản ứng cộng

a) Cộng halogen làm mất màu nước brom

Đủ brom, các nối đôi sẽ bị bão hoà.

b) Cộng H₂:

c) Cộng hiđrohalogenua:

2. Phản ứng trùng hợp:

IV. Điều chế:

1. Tách hiđro khỏi hiđrocacbon no:

Phản ứng xảy ra ở 600^oC, xúc tác Cr₂O₃ + Al₂O₃, áp suất thấp.

2. Điều chế từ rượu etylic hoặc axetilen:

V. Ứng dụng:

Buta-1,3-đien hoặc isopren điều chế polibutađien hoặc poliisopren là những chất đàn hồi cao được dùng để sản xuất cao su (cao su buna, cao su isopren,…). Cao su buna được dùng làm lốp xe, nhựa trám thuyền,…

Ankin

I. Công thức - cấu tạo - cách gọi tên

1. Cấu tạo:

Trong phân tử có một liên kết ba (gồm 1 liên kết và 2 liên kết ).

Đặc biệt phân tử axetilen có cấu hình đường thẳng ( H - C = C - H : 4 nguyên tử nằm trên một đường thẳng).

Trong phân tử có 2 liên kết làm độ dài liên kết C = C giảm so với liên kết C = C và C – C. Các nguyên tử C không thể quay tự do quanh liên kết ba.

2. Đồng phân:

Hiện tượng đồng phân là do mạch C khác nhau và do vị trí nối ba khác nhau.

Ngoài ra còn đồng phân với ankađien và hiđrocacbon vòng.

3. Cách gọi tên:

Tương tự như ankan, anken nhưng có đuôi in.

Ví dụ:

II. Tính chất vật lý

- Khi n tăng, nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy tăng dần.

n = 2 - 4 : chất khí

n = 5 -16 : chất lỏng.

n 17 : chất rắn.

- Đều ít tan trong nước, tan được trong một số dung môi hữu cơ. Ví dụ axetilen tan khá nhiều trong axeton.

III. Tính chất hoá học

1. Phản ứng oxi hoá ankin

a) Phản ứng cháy

Phản ứng toả nhiệt.

b) Oxi hoá không hoàn toàn (làm mất màu dung dịch KMnO₄) tạo thành nhiều sản phẩm khác nhau.

Ví dụ:

Khi oxi hoá ankin bằng dung dịch KMnO₄ trong môi trường H₂SO₄, có thể gây ra đứt mạch C ở chỗ nối ba để tạo thành anđehit hoặc axit.

2. Phản ứng cộng: Có thể xảy ra theo 2 nấc.

a) Cộng H₂ (t^o, xúc tác):

b) Cộng halogen (làm mất màu nước brom)

c) Cộng hiđrohalogenua (ở 120^oC - 180^oC với HgCl₂ xúc tác) và các axit (HCl, HCN, CH₃COOH,…)

Vinyl clorua được dùng để trùng hợp thành nhựa P.V.C:

Phản ứng cộng HX có thể xảy ra đến cùng:

Đối với các đồng đẳng của axetilen, phản ứng cộng tuân theo quy tắc Maccôpnhicôp.

Ví dụ:

d) Cộng H₂O: Cũng tuân theo quy tắc Maccôpnhicôp:

3. Phản ứng trùng hợp

4. Phản ứng thế: Chỉ xảy ra đối với axetilen và các ankin khác có nối ba ở cacbon đầu mạnh :

Khi cho sản phẩm thế tác dụng với axit lại giải phóng ankin:

IV. Điều chế

1. Điều chế axetilen

a) Tổng hợp trực tiếp

b) Từ metan

c) Thuỷ phân canxi cacbua

d) Tách hiđro của etan

2. Điều chế các ankin

a) Tách hiđrohalogenua khỏi dẫn xuất đihalogen

b) Phản ứng giữa axetilenua với dẫn xuất halogen

V. Ứng dụng của ankin

Chỉ có axetilen có nhiều ứng dụng quan trọng.

- Để thắp sáng (khí đất đèn).

- Dùng trong đèn xì để hàn, cắt kim loại.

- Dùng để tổng hợp nhiều chất hữu cơ khác nhau: anđehit axetic, cao su tổng hợp (policlopren), các chất dẻo và các dung môi,…

VẤN ĐỀ 2: CÁC DẠNG BÀI TẬP

🕮

DẠNG 1: PHẢN ỨNG VỚI HIDRO HOẶC BROM

🏵 Phương pháp giải:

Trong phân tử của các hiđrocacbon không no có chứa liên kết đôi C = C (trong đó có 1 liên kết và một liên kết ), hoặc liên kết ba CC (1 và 2). Liên kết là liên kết kém bền vững, nên khi tham gia phản ứng, chúng dễ bị đứt ra để tạo thành sản phẩm chứa các liên kết bền vững hơn. Trong giới hạn của đề tài tôi chỉ đề cập đến phản ứng cộng hiđro vào liên kết của hiđrocacbon không no, mạch hở.

Khi có mặt chất xúc tác như Ni, Pt, Pd, ở nhiệt độ thích hợp, hiđrocacbon không no cộng hiđro vào liên kết pi.

Ta có sơ đồ sau:

Hỗn hợp khí X gồmHỗn hợp khí Y gồm

Phương trình hoá học tổng quát:

C_nH_2n+2-2k + kH₂ C_nH_2n+2 [1] (k là số liên kết trong phân tử)

Tuỳ vào hiệu suất của phản ứng mà hỗn hợp Y có hiđrocacbon không no dư hoặc hiđro dư hoặc cả hai còn dư.

Dựa vào phản ứng tổng quát [1] ta thấy:

- Trong phản ứng cộng H₂, số mol khí sau phản ứng luôn giảm (n_X > n_Y) và số mol khí giảm chính bằng số mol khí H₂ phản ứng:

Mặt khác, theo định luật bảo toàn khối lượng thì khối lượng hỗn hợp X bằng khối lượng hỗn hợp Y (m_X = m_Y).

Ta có:

Viết gọn lại : [3]

- Hai hỗn hợp X và Y chứa cùng số mol C và H nên :

+ Khi đốt cháy hỗn hợp X hay hỗn hợp Y đều cho ta các kết quả sau :

Do đó, khi làm toán, nếu gặp hỗn hợp sau khi đi qua Ni/t^o đem đốt (thu được hỗn hợp Y) thay vì tính toán trên hỗn hợp Y (thường phức tạp hơn trên hỗn hợp X) ta có thể dùng phản ứng đốt cháy hỗn hợp X để tính số mol các chất như: _pư,.

+ Số mol hiđrocacbon trong X bằng số mol hiđrocacbon trong Y:

n_{hiđrocacbon(X)}= n_{hiđrocacbon(Y)}

[5]

1) Xét trường hợp hiđrocacbon trong X là anken

Ta có sơ đồ:

Phương trình hoá học của phản ứng:

C_nH_2n+ H₂ C_nH_2n+2

Đặt

- Nếu phản ứng cộng H₂ hoàn toàn thì:

+ TH₁: Hết anken, dư H₂

Vậy: [6]

+ TH₂: Hết H₂, dư anken

Vậy: [7]

+ TH₃: Cả 2 đều hết

Vậy: [8]

Nếu phản ứng cộng H₂ không hoàn toàn thì còn lại cả hai:

C_nH_2n+ H₂ C_nH_2n+2

Ban đầu: a b

Phản ứng: x x x

Sau phản ứng: (a-x) (b-x) x

n_X = a + b

n_Y = a – x + b – x + x = a + b – x = n_X – x x = n_X – n_Y .

Nhận xét: Dù phản ứng xảy ra trong trường hợp nào đi nữa thì ta luôn có:

_{phản ứng} = n_{anken phản ứng}=n_ankan = n_X – n_Y [9]

Hay : _{phản ứng} = V_{anken phản ứng}= V_X – V_Y

Do đó khi bài toán cho số mol đầu n_X và số mol cuối n_Y ta sử dụng kêt quả này để tính số mol anken phản ứng.

Nếu 2 anken có số mol a, b cộng hiđro với cùng hiệu suất h, ta có thể thay thế hỗn hợp hai anken bằng công thức tương đương:

Chú ý: Không thể dùng phương pháp này nếu 2 anken không cộng H₂ với cùng hiệu suất.

2) Xét trường hợp hiđrocacbon trong X là ankin

Ankin cộng H₂ thường cho ta hai sản phẩm

C_nH_2n-2 + 2H₂ C_nH_2n+2 [I]

C_nH_2n-2 + H₂ C_nH_2n [II]

Nếu phản ứng không hoàn toàn, hỗn hợp thu được gồm 4 chất: anken, ankan, ankin dư và hiđro dư.

Ta có sơ đồ :

🏵 Ví dụ:

Bài 1: Trong một bình kín dung tích không đổi ở điều kiện chuẩn chưa etilen và H₂ có bột Ni xúc tác. Đun nóng bình một thời gian sau đó đưa bình về nhiệt độ ban đầu ( 0^oC). Cho biết tỉ khối hơi của hỗn hợp đầu và hỗn hợp sau phản ứng so với H₂ lần lượt là 7,5 và 9. Phần trăm thể tích của khí C₂H₆ trong hỗn hợp khí sau phản ứng là:

A. 40% B. 20% C. 60% D. 50%

Bài giải:

= 7,5.2 = 15; = 9.2 = 18

Các yếu tố trong bài toán không phụ thuộc vào số mol cụ thể của mỗi chất vì số mol này sẽ bị triệt tiêu trong quá trình giải. Vì vậy ta tự chọn lượng chất. Để bài toán trở nên đơn giản khi tính toán, ta chọn số mol hỗn hợp X là 1 mol (n_X= 1 mol)m_X = m_Y = 15 (g)

Dựa vào [3] và [6] ta có:

= (mol)

%VC₂H₆ = (1/6 : 5/6) .100% = 20%. Chọn đáp án B.

Bài 2: Hỗn hợp khí X chứa H₂ và hai anken kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Tỉ khối của X đối với H₂ là 8,3. Đun nóng nhẹ X có mặt xúc tác Ni thì nó biến thành hỗn hợp Y không làm mất màu nước brom và có tỉ khối đối với H₂ là 83/6. Công thức phân tử của hai anken và phần trăm thể tích của H₂ trong X là:

A. C₂H₄ và C₃H₆; 60% B. C₃H₆ và C₄H₈; 40%

C. C₂H₄ và C₃H₆; 40%D. C₃H₆ và C₄H₈; 60%

Bài giải:

= 8,3.2 = 16,6; =

Vì hỗn hợp Y không làm mất màu nước Br₂ nên trong Y không có anken

Tự chọn lượng chất, chọn số mol hỗn hợp X là 1 mol (n_X= 1 mol)

m_X = 16,6g

Dựa vào [3] và [6] ta có:

n_{2 anken} = 1- 0,6=0,4 mol

Dựa vào khối lượng hỗn hợp X:

Ta có: m_{2 anken} = m_X - = 16,6 – 0,6.2 = 15,4 (g).

Suy ra = 14= 38,5 2 < = 2,75 < 3

CTPT: C₂H₄ và C₃H₆; . Chọn A.

Bài 3: (Đề TSCĐ năm 2009) Hỗn hợp khí X gồm H₂ và C₂H₄ có tỉ khối so với He là 3,75. Dẫn X qua Ni nung nóng, thu được hỗn hợp khí Y có tỉ khối so với He là 5. Hiệu suất của phản ứng hiđro hoá là:

A. 25% B. 20% C. 50% D. 40%

Bài giải:

= 3,75.4 = 15; = 5.4 = 20

Tự chọn lượng chất, coi n_X= 1 mol

Dựa vào [3] ta có: ;

Dựa vào [9] ta có:

Áp dụng sơ đồ đường chéo :

. Chọn C.

Bài 4: Hỗn hợp khí X gồm H₂ và một anken có khả năng cộng HBr cho sản phẩm hữu cơ duy nhất. Tỉ khối của X so với H₂ bằng 9,1. Đun nóng X có xúc tác Ni, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được hỗn hợp khí Y không làm mất màu nước brom; tỉ khối của Y so với H₂bằng 13. Công thức cấu tạo của anken là:

A. CH₃-CH=CH-CH₃. B. CH₂=CH-CH₂-CH₃.

C. CH₂=C(CH₃)₂. D. CH₂=CH₂.

Bài giải:

= 9,1.2 = 18,2;

= 13.2 = 26

Vì hỗn hợp Y không làm mất màu nước Br₂ nên trong Y không có anken.

Tự chọn lượng chất, chọn số mol hỗn hợp X là 1 mol m_X = 18,2gam.

Dựa vào [3] và [6] ta có:

n_anken = 1- 0,7=0,3 mol

Dựa vào khối lượng hỗn hợp X: .

CTPT: C₄H₈.

Vì khi cộng HBr cho sản phẩm hữu cơ duy nhất nên chọn A.

Bài 5: Hỗn hợp khí X chứa H₂ và một ankin. Tỉ khối của X đối với H₂ là 3,4. Đun nóng nhẹ X có mặt xúc tác Ni thì nó biến thành hỗn hợp Y không làm mất màu nước brom và có tỉ khối đối với H₂ là 34/6. Công thức phân tử của ankin là :

A. C₂H₂ B. C₃H₄ C. C₄H₆D. C₄H₈

Bài giải:

= 3,4.2 = 6,8; =

Vì hỗn hợp Y không làm mất màu nước Br₂ nên trong Y không có hiđrocacbon không no.Tự chọn lượng chất, chọn số mol hỗn hợp X là 1 mol (n_X= 1 mol)m_X = 6,8 (g)

Dựa vào [3] ta có: ;

Dựa vào [2]

Theo [1] n_{ankin (X)} =

Dựa vào khối lượng hỗn hợp X: .

n = 2. CTPT: C₂H₂. Chọn A.

Bài 6: Hỗn hợp X gồm 3 khí C₃H₄, C₂H₂ và H₂ cho vào bình kín dung tích 8,96 lít ở 0⁰C, áp suất 1 atm, chứa ít bột Ni, nung nóng bình một thời gian thu được hỗn hợp khí Y. Biết tỉ khối của X so với Y là 0,75. Số mol H₂ tham gia phản ứng là:

A. 0,75 mol B. 0,30 mol C. 0,10 mol D. 0,60 mol

Bài giải:

Dựa vào [3] ta có:

. Chọn C

Bài 7 : Đun nóng hỗn hợp khí X gồm 0,02 mol C₂H₂ và 0,03 mol H₂ trong một bình kín (xúc tác Ni), thu được hỗn hợp khí Y. Cho Y lội từ từ vào bình nước brom (dư), sau khi kết thúc các phản ứng, khối lượng bình tăng m gam và có 280 ml hỗn hợp khí Z (đktc) thoát ra. Tỉ khối của Z so với H₂ là 10,08. Giá trị của m là:

A. 0,205 B. 0,585 C. 0,328 D. 0,620

Theo định luật bảo toàn khối lượng: m_X = m_Y = _tăng + m_Z

Ta có: 0,02.26 + 0,03.2=+0,252

= 0,58 – 0,252= 0,328 gam. Chọn C.

Bài 8: Hỗn hợp khí X chứa H₂ và một hiđrocacbon A mạch hở. Tỉ khối của X đối với H₂ là 4,6. Đun nóng nhẹ X có mặt xúc tác Ni thì nó biến thành hỗn hợp Y không làm mất màu nước brom và có tỉ khối đối với H₂ là 11,5. Công thức phân tử của hiđrocacbon là:

A. C₂H₂ B. C₃H₄ C. C₃H₆D. C₂H₄

Bài giải:

= 4,6.2 = 9,2; = 11,5.2 = 23

Vì hỗn hợp Y không làm mất màu nước Br₂ nên trong Y không có hiđrocacbon không no.

Tự chọn lượng chất, chọn số mol hỗn hợp X là 1 mol (n_X= 1 mol)

m_X = 9,2g .

Dựa vào [3] ta có: ;

Dựa vào [2] .

Vậy A không thể là anken vì n_anken = n_{hiđro pư}= 0,6 mol (vô lý vì n_X = 1 mol) loại C, D.

Ta thấy phương án A, B đều có CTPT có dạng C_nH_2n-2.

Với công thức này thì

n_{A (X)} =

Dựa vào khối lượng hỗn hợp X: .

. CTPT: C₂H₂. Chọn B

Bài 9: Cho 4,48 lít hỗn hợp khí X gồm CH₄, C₂H₂, C₂H₄, C₃H₆, C₃H₈ và V lít khí H₂ qua xúc tác Niken nung nóng đến phản ứng hoàn toàn. Sau phản ứng ta thu được 5,20 lít hỗn hợp khí Y. Các thể tích khí đo ở cùng điều kiện. Thể tích khí H₂ trong Y là

A. 0,72 lít B. 4,48 lít C. 9,68 lít D. 5,20 lít

Bài giải :

Dựa vào [5] ta có : V_{hiđrocacbon (Y)} = V_{hiđrocacbon (X)}= 4,48 lít

Thể tích H₂ trong Y là: 5,2 - 4,48=0,72 lít. Chọn A

Bài 10: Cho 22,4 lít hỗn hợp khí X (đktc) gồm CH₄, C₂H₄, C₂H₂ và H₂ có tỉ khối đối với H₂ là 7,3 đi chậm qua ống sứ đựng bột Niken nung nóng ta thu được hỗn hợp khí Y có tỉ khối đối với H₂ là 73/6. Số mol H₂ đã tham gia phản ứng là :

A. 0,5 mol B. 0,4 mol C. 0,2 mol D. 0,6 mol

Bài giải:

= 7,3.2 = 14,6; = ; n_X= 1 mol

Dựa vào [2] và [3] n_Y = 0,6 mol; . Chọn B

Bài 11: (Đề TSCĐ năm 2009) Hỗn hợp khí X gồm 0,3 mol H₂ và 0,1 mol vinylaxetilen. Nung X một thời gian với xúc tác Ni thu được hỗn hợp khí Y có tỉ khối so với không khí là 1. Nếu cho toàn bộ Y sục từ từ vào dung dịch brom (dư) thì có m gam brom tham gia phản ứng. Giá trị của m là

A. 32,0 B. 8,0 C. 3,2 D. 16,0

Bài giải:

Vinylaxetilen: phân tử có 3 liên kết

n_X = 0,3 + 0,1 = 0,4 mol; m_X = 0,3.2 + 0,1.52 = 5,8 gam m_Y = 5,8 gam

=29 .

Dựa vào [2] chỉ bão hoà hết 0,2 mol liên kết , còn lại 0,1.3 – 0,2=0,1 mol liên kết sẽ phản ứng với 0,1 mol Br₂. . Chọn D.

Bài 12: Đun nóng hỗn hợp khí X gồm 0,06 mol C₂H₂, 0,05 mol C₃H₆ và 0,07 mol H₂ với xúc tác Ni, sau một thời gian thu được hỗn hợp khí Y gồm C₂H₆, C₂H₄, C₃H₈, C₂H₂ dư, C₃H₆ dư và H₂ dư. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp Y rồi cho sản phẩm hấp thụ hết vào dung dịch nước vôi trong dư. Khối lượng bình dung dịch nặng thêm là:

A. 5,04 gam. B. 11,88 gam. C. 16,92 gam. D. 6,84 gam.

Bài giải:

Vì hàm lượng của C, H trong A và B là như nhau nên để đơn giản khi tính toán thay vì đốt B bằng đốt A:

C₂H₂ + 2,5O₂ 2CO₂ + H₂O

0,06 mol 0,12 0,06

C₃H₆ + 4,5O₂ 3CO₂ + 3H₂O

0,05 0,15 0,15

2H₂ + O₂ 2H₂O

0,07 0,07

Khối lượng bình tăng bằng khối lượng CO₂ và khối lượng H₂O.

. Chọn C.

Bài 13: Cho 1,904 lít hỗn hợp khí A (đktc) gồm H₂ và hai anken kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng đi qua bột Ni, nung nóng hoàn toàn thu được hỗn hợp khí B, giả sử tốc độ của hai anken phản ứng là như nhau. Mặt khác, đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp B thu được 8,712 gam CO₂ và 4,086 gam H₂O. Công thức phân tử của hai anken là:

A. C₂H₄ và C₃H₆ B. C₄H₈ và C₅H₁₀

C. C₅H₁₀ và C₆H₁₂ D. C₃H₆ và C₄H₈

Bài giải

n_A = 1,904 : 22,4 = 0,085 (mol)

= 8,712 : 44 = 0,198 (mol)

= 4,086 : 18 = 0,227 (mol)

Vì hàm lượng của C, H trong A và B là như nhau nên để đơn giản khi tính toán thay vì đốt B bằng đốt A:

x x x

2H₂ + O₂ → 2H₂O

y y

Suy ra y= - = 0,227 – 0,198 = 0,029 (mol)

x = n_A - = 0,085 – 0,029 = 0,056 (mol)

= 0,198 : 0,056 = 3,53

3 < = 3,53 < 4 C₃H₆ và C₄H₈.

Chọn đáp án D.

DẠNG 3: ĐỐT CHÁY ANKEN

🏵 Phương pháp giải:

Khi đốt cháy một hay một hỗn hợp các hidrocacbon thuộc cùng dãy đồng đẳng mà thu được:

hoặc

🡪 Các hidrocacbon đó thuộc dãy đồng đẳng anken hay xicloankan

• Đốt cháy hỗn hợp ankan + anken (xicloankan) thì và

• Đốt cháy hỗn hợp anken + ankin (ankadien) thì và

DẠNG 4: NHẬN BIẾT ANKIN

🏵 Phương pháp giải:

Hỗn hợp khí X (hidrocacbon no, hidrocacbon không no, khí khác) đi chậm qua bình đựng dung dịch AgNO₃/NH₃ thu được hỗn hợp khí Y. Ta có:

DẠNG 5: ĐỐT CHÁY ANKIN

🏵 Phương pháp giải:

• Nếu bài toán đốt cháy một hay một số hidrocacbon mạch hở, thuộc cùng dãy đồng đẳng thu được:

hoặc

🡪 Các hidrocacbon đó thuộc cùng dãy đồng đẳng ankin hay ankadien và

hoặc

• Đốt cháy hỗn hợp ankan + ankin (ankadien) hoặc anken + ankin (ankadien) + anken

- Nếu

• Đốt chay hỗn hợp anken + ankin (ankadien) thì

và

VẤN ĐỀ 3: TRẮC NGHIỆM

🕮

BÀI TẬP ANKEN

Câu 1: Anken X có công thức cấu tạo: CH₃–CH₂–C(CH₃)=CH–CH₃.Tên của X là

A. isohexan. B. 3-metylpent-3-en. C. 3-metylpent-2-en. D. 2-etylbut-2-en.

Câu 2: Số đồng phân của C₄H₈ là

A. 7. B. 4. C. 6. D. 5.

Câu 3: Hợp chất C₅H₁₀ mạch hở có bao nhiêu đồng phân cấu tạo ?

A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.

Câu 4: Hợp chất C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân anken ?

A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.

Câu 5: Hợp chất C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân cấu tạo ?

A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.

Câu 6: Ba hiđrocacbon X, Y, Z là đồng đẳng kế tiếp, khối lượng phân tử của Z bằng 2 lần khối lượng phân tử của X. Các chất X, Y, Z thuộc dãy đồng đẳng

A. ankin. B. ankan. C. ankađien. D. anken.

Câu 7: Anken X có đặc điểm: Trong phân tử có 8 liên kết xích ma. CTPT của X là

A. C₂H₄. B. C₄H₈. C. C₃H₆. D. C₅H₁₀.

Câu 8: Vitamin A công thức phân tử C₂₀H₃₀O, có chứa 1 vòng 6 cạnh và không có chứa liên kết ba. Số liên kết đôi trong phân tử vitamin A là

A. 7. B. 6. C. 5. D. 4.

Câu 9: Licopen, công thức phân tử C₄₀H₅₆ là chất màu đỏ trong quả cà chua, chỉ chứa liên kết đôi và liên kết đơn trong phân tử. Hiđro hóa hoàn toàn licopen được hiđrocacbon C₄₀H₈₂. Vậy licopen có

A. 1 vòng; 12 nối đôi. B. 1 vòng; 5 nối đôi.

C. 4 vòng; 5 nối đôi. D. mạch hở; 13 nối đôi.

Câu 10: Cho các chất sau: 2-metylbut-1-en (1); 3,3-đimetylbut-1-en (2); 3-metylpent-1-en (3);

3-metylpent-2-en (4); Những chất nào là đồng phân của nhau ?

A. (3) và (4). B. (1), (2) và (3). C. (1) và (2). D. (2), (3) và (4).

Câu 11: Hợp chất nào sau đây có đồng phân hình học ?

A. 2-metylbut-2-en. B. 2-clo-but-1-en.

C. 2,3- điclobut-2-en. D. 2,3- đimetylpent-2-en.

Câu 12: Những hợp chất nào sau đây có đồng phân hình học (cis-trans) ?

CH₃CH=CH₂ (I); CH₃CH=CHCl (II); CH₃CH=C(CH₃)₂ (III); C₂H₅–C(CH₃)=C(CH₃)–C₂H₅(IV); C₂H₅–C(CH₃)=CCl–CH₃(V).

A. (I), (IV), (V). B. (II), (IV), (V). C. (III), (IV). D. (II), III, (IV), (V).

Câu 13: Cho các chất sau: CH₂=CHCH₂CH₂CH=CH₂; CH₂=CHCH=CHCH₂CH₃;

CH₃C(CH₃)=CHCH₂; CH₂=CHCH₂CH=CH₂; CH₃CH₂CH=CHCH₂CH₃; CH₃C(CH₃)=CHCH₂CH₃;

CH₃CH₂C(CH₃)=C(C₂H₅)CH(CH₃)₂; CH₃CH=CHCH₃.

Số chất có đồng phân hình học là:

A. 4. B. 1. C. 2. D. 3.

Câu 14: Áp dụng quy tắc Maccopnhicop vào trường hợp nào sau đây ?

A. Phản ứng cộng của Br₂với anken đối xứng.

C. Phản ứng cộng của HX vào anken đối xứng.

B. Phản ứng trùng hợp của anken.

D. Phản ứng cộng của HX vào anken bất đối xứng.

Câu 15: Khi cho but-1-en tác dụng với dung dịch HBr, theo qui tắc Maccopnhicop sản phẩm nào sau đây là sản phẩm chính ?

A. CH₃-CH₂-CHBr-CH₂Br. C. CH₃-CH₂-CHBr-CH₃.

B. CH₂Br-CH₂-CH₂-CH₂Br . D. CH₃-CH₂-CH₂-CH₂Br.

Câu 16: Anken C₄H₈ có bao nhiêu đồng phân khi tác dụng với dung dịch HCl chỉ cho một sản phẩm hữu cơ duy nhất ?

A. 2. B. 1. C. 3. D. 4.

Câu 17: Cho các chất: xiclobutan, 2-metylpropen, but-1-en, cis-but-2-en, 2-metylbut-2-en. Dãy gồm các chất sau khi phản ứng với H₂(dư, xúc tác Ni, t^o), cho cùng một sản phẩm là:

A. xiclobutan, cis-but-2-en và but-1-en. B. but-1-en, 2-metylpropen và cis-but-2-en.

C. xiclobutan, 2-metylbut-2-en và but-1-en. D. 2-metylpropen, cis -but-2-en và xiclobutan.

Câu 18: Cho hỗn hợp tất cả các đồng phân mạch hở của C₄H₈ tác dụng với H₂O (H⁺,t^o) thu được tối đa bao nhiêu sản phẩm cộng ?

A. 2. B. 4. C. 6. D. 5

Câu 19: Có bao nhiêu anken ở thể khí (đkt) mà khi cho mỗi anken đó tác dụng với dung dịch HCl chỉ cho một sản phẩm hữu cơ duy nhất ?

A. 2. B. 1. C. 3. D. 4.

Câu 20: Hiđrat hóa 2 anken chỉ tạo thành 2 ancol (rượu). Hai anken đó là

A. 2-metylpropen và but-1-en (hoặc buten-1). B. propen và but-2-en (hoặc buten-2).

C. eten và but-2-en (hoặc buten-2). D. eten và but-1-en (hoặc buten-1).

Câu 21: Anken thích hợp để điều chế ancol sau đây (CH₃CH₂)₃C-OH là

A. 3-etylpent-2-en. B. 3-etylpent-3-en.

C. 3-etylpent-1-en. D. 3,3- đimetylpent-1-en.

Câu 22: Hiđrat hóa hỗn hợp X gồm 2 anken thu được chỉ thu được 2 ancol. X gồm

A. CH₂=CH₂ và CH₂=CHCH₃. B. CH₂=CH₂ và CH₃CH=CHCH₃.

C. B hoặc D. D. CH₃CH=CHCH₃ và CH₂=CHCH₂CH₃.

Câu 23: Số cặp đồng phân cấu tạo anken ở thể khí (đkt) thoả mãn điều kiện: Khi hiđrat hoá tạo thành hỗn hợp gồm ba ancol là

A. 6. B. 3. C. 5. D. 4.

Câu 24: Số cặp đồng phân anken ở thể khí (đkt) thoả mãn điều kiện: Khi hiđrat hoá tạo thành hỗn hợp gồm ba ancol là:

A. 6. B. 7. C. 5. D. 8.

Câu 25: Hợp chất X có CTPT C₃H₆, X tác dụng với dung dịch HBr thu được một sản phẩm hữu cơ duy nhất. Vậy X là:

A. propen. B. propan. C. ispropen. D. xicloropan.

Câu 26: Hai chất X, Y có CTPT C₃H₆ vàC₄H₈ và đều tác dụng được với nước brom. X, Y là

A. Hai anken hoặc xicloankan vòng 3 cạnh. C. Hai anken hoặc xicloankan vòng 4 cạnh.

B. Hai anken hoặc hai ankan. D. Hai anken đồng đẳng của nhau.

Câu 27: Có hai ống nghiệm, mỗi ống chứa 1 ml dung dịch brom trong nước có màu vàng nhạt. Thêm vào ống thứ nhất 1 ml hexan và ống thứ hai 1 ml hex-1-en. Lắc đều cả hai ống nghiệm, sau đó để yên hai ống nghiệm trong vài phút. Hiện tượng quan sát được là:

A. Có sự tách lớp các chất lỏng ở cả hai ống nghiệm.

B. Màu vàng nhạt vẫn không đổi ở ống nghiệm thứ nhất

C. Ở ống nghiệm thứ hai cả hai lớp chất lỏng đều không màu.

D. A, B, C đều đúng.

Câu 28: Trùng hợp eten, sản phẩm thu được có cấu tạo là:

A. (-CH₂=CH₂-)_n . B. (-CH₂-CH₂-)_n . C. (-CH=CH-)_n. D. (-CH₃-CH₃-)_n.

Câu 29: Oxi hoá etilen bằng dung dịch KMnO₄ thu được sản phẩm là:

A. MnO₂, C₂H₄(OH)₂, KOH. C. K₂CO₃, H₂O, MnO₂.

B. C₂H₅OH, MnO₂, KOH. D. C₂H₄(OH)₂, K₂CO₃, MnO₂.

Câu 30: X là hỗn hợp gồm 2 hiđrocacbon. Đốt cháy X được nCO₂ = nH₂O. X có thể gồm

A. 1xicloankan + anken. B. 1ankan + 1ankin.

C. 2 anken. D. A hoặc B hoặc C.

BÀI TẬP ANKADIEN VÀ ANKIN

Câu 1: Anken X có công thức cấu tạo: CH₃–CH₂–C(CH₃)=CH–CH₃.Tên của X là

A. isohexan. B. 3-metylpent-3-en. C. 3-metylpent-2-en. D. 2-etylbut-2-en.

Câu 2: Số đồng phân của C₄H₈ là

A. 7. B. 4. C. 6. D. 5.

Câu 3: Hợp chất C₅H₁₀ mạch hở có bao nhiêu đồng phân cấu tạo ?

A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.

Câu 4: Hợp chất C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân anken ?

A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.

Câu 5: Hợp chất C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân cấu tạo ?

A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.

A. ankin. B. ankan. C. ankađien. D. anken.

Câu 7: Anken X có đặc điểm: Trong phân tử có 8 liên kết xích ma. CTPT của X là

A. C₂H₄. B. C₄H₈. C. C₃H₆. D. C₅H₁₀.

Câu 8: Vitamin A công thức phân tử C₂₀H₃₀O, có chứa 1 vòng 6 cạnh và không có chứa liên kết ba. Số liên kết đôi trong phân tử vitamin A là

A. 7. B. 6. C. 5. D. 4.

A. 1 vòng; 12 nối đôi. B. 1 vòng; 5 nối đôi.

C. 4 vòng; 5 nối đôi. D. mạch hở; 13 nối đôi.

Câu 10: Cho các chất sau: 2-metylbut-1-en (1); 3,3-đimetylbut-1-en (2); 3-metylpent-1-en (3);

3-metylpent-2-en (4); Những chất nào là đồng phân của nhau ?

A. (3) và (4). B. (1), (2) và (3). C. (1) và (2). D. (2), (3) và (4).

Câu 11: Hợp chất nào sau đây có đồng phân hình học ?

A. 2-metylbut-2-en. B. 2-clo-but-1-en.

C. 2,3- điclobut-2-en. D. 2,3- đimetylpent-2-en.

Câu 12: Những hợp chất nào sau đây có đồng phân hình học (cis-trans) ?

CH₃CH=CH₂ (I); CH₃CH=CHCl (II); CH₃CH=C(CH₃)₂ (III); C₂H₅–C(CH₃)=C(CH₃)–C₂H₅(IV); C₂H₅–C(CH₃)=CCl–CH₃(V).

A. (I), (IV), (V). B. (II), (IV), (V). C. (III), (IV). D. (II), III, (IV), (V).

Câu 13: Cho các chất sau: CH₂=CHCH₂CH₂CH=CH₂; CH₂=CHCH=CHCH₂CH₃;

CH₃C(CH₃)=CHCH₂; CH₂=CHCH₂CH=CH₂; CH₃CH₂CH=CHCH₂CH₃; CH₃C(CH₃)=CHCH₂CH₃;

CH₃CH₂C(CH₃)=C(C₂H₅)CH(CH₃)₂; CH₃CH=CHCH₃.

Số chất có đồng phân hình học là:

A. 4. B. 1. C. 2. D. 3.

Câu 14: Áp dụng quy tắc Maccopnhicop vào trường hợp nào sau đây ?

A. Phản ứng cộng của Br₂với anken đối xứng.

C. Phản ứng cộng của HX vào anken đối xứng.

B. Phản ứng trùng hợp của anken.

D. Phản ứng cộng của HX vào anken bất đối xứng.

Câu 15: Khi cho but-1-en tác dụng với dung dịch HBr, theo qui tắc Maccopnhicop sản phẩm nào sau đây là sản phẩm chính ?

A. CH₃-CH₂-CHBr-CH₂Br. C. CH₃-CH₂-CHBr-CH₃.

B. CH₂Br-CH₂-CH₂-CH₂Br . D. CH₃-CH₂-CH₂-CH₂Br.

Câu 16: Anken C₄H₈ có bao nhiêu đồng phân khi tác dụng với dung dịch HCl chỉ cho một sản phẩm hữu cơ duy nhất ?

A. 2. B. 1. C. 3. D. 4.

A. xiclobutan, cis-but-2-en và but-1-en. B. but-1-en, 2-metylpropen và cis-but-2-en.

C. xiclobutan, 2-metylbut-2-en và but-1-en. D. 2-metylpropen, cis -but-2-en và xiclobutan.

Câu 18: Cho hỗn hợp tất cả các đồng phân mạch hở của C₄H₈ tác dụng với H₂O (H⁺,t^o) thu được tối đa bao nhiêu sản phẩm cộng ?

A. 2. B. 4. C. 6. D. 5

Câu 19: Có bao nhiêu anken ở thể khí (đkt) mà khi cho mỗi anken đó tác dụng với dung dịch HCl chỉ cho một sản phẩm hữu cơ duy nhất ?

A. 2. B. 1. C. 3. D. 4.

Câu 20: Hiđrat hóa 2 anken chỉ tạo thành 2 ancol (rượu). Hai anken đó là

A. 2-metylpropen và but-1-en (hoặc buten-1). B. propen và but-2-en (hoặc buten-2).

C. eten và but-2-en (hoặc buten-2). D. eten và but-1-en (hoặc buten-1).

Câu 21: Anken thích hợp để điều chế ancol sau đây (CH₃CH₂)₃C-OH là

A. 3-etylpent-2-en. B. 3-etylpent-3-en.

C. 3-etylpent-1-en. D. 3,3- đimetylpent-1-en.

Câu 22: Hiđrat hóa hỗn hợp X gồm 2 anken thu được chỉ thu được 2 ancol. X gồm

A. CH₂=CH₂ và CH₂=CHCH₃. B. CH₂=CH₂ và CH₃CH=CHCH₃.

C. B hoặc D. D. CH₃CH=CHCH₃ và CH₂=CHCH₂CH₃.

Câu 23: Số cặp đồng phân cấu tạo anken ở thể khí (đkt) thoả mãn điều kiện: Khi hiđrat hoá tạo thành hỗn hợp gồm ba ancol là

A. 6. B. 3. C. 5. D. 4.

Câu 24: Số cặp đồng phân anken ở thể khí (đkt) thoả mãn điều kiện: Khi hiđrat hoá tạo thành hỗn hợp gồm ba ancol là:

A. 6. B. 7. C. 5. D. 8.

Câu 25: Hợp chất X có CTPT C₃H₆, X tác dụng với dung dịch HBr thu được một sản phẩm hữu cơ duy nhất. Vậy X là:

A. propen. B. propan. C. ispropen. D. xicloropan.

Câu 26: Hai chất X, Y có CTPT C₃H₆ vàC₄H₈ và đều tác dụng được với nước brom. X, Y là

A. Hai anken hoặc xicloankan vòng 3 cạnh. C. Hai anken hoặc xicloankan vòng 4 cạnh.

B. Hai anken hoặc hai ankan. D. Hai anken đồng đẳng của nhau.

A. Có sự tách lớp các chất lỏng ở cả hai ống nghiệm.

B. Màu vàng nhạt vẫn không đổi ở ống nghiệm thứ nhất

C. Ở ống nghiệm thứ hai cả hai lớp chất lỏng đều không màu.

D. A, B, C đều đúng.

Câu 28: Trùng hợp eten, sản phẩm thu được có cấu tạo là:

A. (-CH₂=CH₂-)_n . B. (-CH₂-CH₂-)_n . C. (-CH=CH-)_n. D. (-CH₃-CH₃-)_n.

Câu 29: Oxi hoá etilen bằng dung dịch KMnO₄ thu được sản phẩm là:

A. MnO₂, C₂H₄(OH)₂, KOH. C. K₂CO₃, H₂O, MnO₂.

B. C₂H₅OH, MnO₂, KOH. D. C₂H₄(OH)₂, K₂CO₃, MnO₂.

Câu 30: X là hỗn hợp gồm 2 hiđrocacbon. Đốt cháy X được nCO₂ = nH₂O. X có thể gồm

A. 1xicloankan + anken. B. 1ankan + 1ankin.

C. 2 anken. D. A hoặc B hoặc C.

Bài sau

Xem thêm các bài tiếp theo bên dưới