Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 - 1950)
Lý thuyết về Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 - 1950)
I. Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ (19/12/1946)
1. Kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ
a) Hành động của Pháp
- Mặc dù đã kí Hiệp đinh Sơ bộ và Tạm ước nhưng thực dân Pháp tìm cách phá hoại nhằm tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam lần nữa.
- Tại Hà Nội, từ đầu tháng 12/1946, thực dân Pháp liên tục gây ra những cuộc xung đột vũ trang.
- Ngày 18/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư cho Chính phủ, buộc ta phải giao quyền kiểm soát Thủ đô cho chúng, nếu ta không chấp thuận thì ngày 20/12/1946, chúng sẽ hành động.
b) Chủ trương của Đảng
- Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã họp 2 ngày 18 và 19/12 tại Vạn Phúc (Hà Nội), quyết định phát động toàn quốc kháng chiến.
- Ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”.
- Đêm 19/12/1946, tiếng súng kháng chiến bắt đầu.
b. Đường lối kháng chiến chống Pháp của ta
- Đường lối kháng chiến chống Pháp xâm lược được thể hiện qua 3 văn bản:
+ Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của chủ tịch Hồ Chí Minh.
+ Chỉ thị Toàn dân kháng chiến của Ban Thường vụ Trung ương Đảng.
+ Kháng chiến nhất định thắng lợi của Tổng Bí thư Trường Trinh.
- Nội dung đường lối: Kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế.
II. Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16
- Diễn biến:
- Hà Nội mở đầu cuộc kháng chiến toàn quốc. Đến ngày 17/2/1947, Trung đoàn Thủ đô rút khỏi vòng vây của địch ra căn cứ an toàn.
- Tại các thành phố Nam Định, Huế, Đà Nẵng,… quần chúng chủ động tiến công, giam địch. Quân ta chủ động rút khỏi thành phố ra căn cứ an toàn.
- Kết quả, ý nghĩa:
- Tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch.
- Bước đầu làm phá sản kế hoạch “đánh nhanh thắng nhanh” của thực dân Pháp.
- Tạo điền kiện cho nhân dân cả nước đi vào cuộc kháng chiến lâu dài.
- Đầu năm 1947, Pháp đã chiếm đóng ở các đô thị phía Bắc, nhưng vấp phải cuộc chiến tranh du kích từ ta.
III. Tích cực chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài (Giảm tải)
IV. Chiến dịch Việt Bắc- Thu Đông năm 1947
1. Thực dân Pháp tiến công căn cứ địa kháng chiến Việt Bắc
- Âm mưu của Pháp:
- Trước tình hình đó, Pháp quyết tâm dồn toàn bộ lực lượng tấn công vào căn cứ địa Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não, kết thúc chiến tranh.
→ Pháp vẫn thực hiện âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh”.
- Thủ đoạn:
- Tháng 3/1947, chính phủ Pháp cử Bô-la-éc làm Cao ủy Đông Dương, lập ra “Mặt trận quốc gia thống nhất” tiến tới thành lập Chính phủ bù nhìn trung ương.
- Pháp huy động 120000 quân cùng nhiều phương tiện chiến tranh hiện đại tấn công vào Việt Bắc, khóa biên giới Việt-Trung, ngăn cản cách mạng Việt Nam với thế giới.
- Pháp tấn công lên Việt Bắc theo 3 đường:
- Ngày 7/10/1947, một binh đoàn của Pháp nhảy dù xuống thị xã Bắc Cạn và chiếm thị trấn Chợ Mới, Chợ Đồn.
- Cùng ngày, 1 binh đoàn lính bộ từ Lạng Sơn đánh lên Cao Bằng rồi xuống Bắc Cạn. Căn cứ bị bao vây từ phái Đông và phía Bắc.
- Ngày 9/10/1947, 1 binh đoàn lính bộ và lính thủy đánh ngược sông Hồng, sông Lô và sông Gâm lên thị xã Tuyên Quang, bao vay phái Tây căn cứ.
2. Quân dân ta chiến đấu bảo vệ căn cứ địa Việt Bắc
- Chủ trương: Ngay từ khi Pháp thực hiện cuộc tấn công lên căn cứ Việt Bắc, Đảng đã ra chỉ thị phải quyết tâm làm thất bại âm mưu của địch.
- Diễn biến:
- Đối với cánh quân dù tại Bắc Cạn, ta thực hiện bao vây, tấn công và cô lập.
- Đối với cánh quân bộ từ Lạng Sơn ta phục kích trên dường số 4, điểm trọng yếu là đèo Bông Lau.
- Đối với cánh quân thủy, ta phục kích và chặn đánh ở 2 vị trí Đoan Hùng và Khe Lau.
- Phối hợp với quân chiến đấu ở Việt Bắc, quân dân ta trên các chiến trường toàn quốc hoạt động mạnh, góp phần kiềm chế quân địch.
- Kết quả: Trải qua 75 ngày đêm chiến đấu ta đã làm thất bại âm mưu của Pháp, bảo vệ được căn cứ địa Việt Bắc và cơ quan đầu não, biến Việt Bắc thành mô chôn giặc Pháp.
V. Đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện (Giảm tải)
Bài tập tự luyện có đáp án
Câu 1: Cuộc chiến đấu của quân dân Hà Nội từ ngày 19/12/1946 đến ngày 17/2/1947 đã
- A
- B
- C
- D
Cuộc chiến đấu của quân dân Hà Nội từ ngày 19/12/1946 đến ngày 17/2/1947 đã đem lại nhiều ý nghĩa:
- Tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch.
- Bảo toàn cho cơ quan đầu não và bộ đội chủ lực rút về nơi an toàn.
- Bước đầu làm phá sản kế hoạch "đánh nhanh thắng nhanh" của thực dân Pháp.
Câu 2: Thái độ của thực dân Pháp sau khi kí với ta Hiệp định Sơ bộ (6 – 3 – 1946) và Tạm ước (14 – 9 – 1946) là
- A
- B
- C
- D
Theo SGK Lịch sử 9 trang 103, mặc dù đã kí Hiệp định Sơ bộ (6 – 3 – 1946) và Tạm ước (14 – 9 – 1946), thực dân Pháp tìm mọi cách phá hoại, nhằm tiến hành chiến tranh xâm lược nước ta một lần nữa.
Câu 3: Cuộc chiến đấu nào của quân dân Việt Nam đã tạo điều kiện để cả nước đi vào cuộc kháng chiến chống Pháp lâu dài ?
- A
- B
- C
- D
Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 đã tạo điều kiện cho cả nước đi vào cuộc kháng chiến lâu dài, bước đầu làm thất bại kế hoạch "đánh nhanh thắng nhanh" của Pháp.
Câu 4: Chiến dịch phản công lớn đầu tiên của bộ đội chủ lực Việt Nam trong cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 - 1954) là
- A
- B
- C
- D
Chiến dịch phản công lớn đầu tiên của bộ đội chủ lực Việt Nam trong cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 - 1954) là chiến dịch Việt Bắc thu - đông (1947), vì đây là lần đầu tiên bộ đội chủ lực Việt Nam phản chống lại cuộc tấn công quy mô lớn của quân Pháp.
Câu 5: Ngày 19-12-1946, ở Việt Nam đã diễn ra sự kiện lịch sử quan trọng gì ?
- A
- B
- C
- D
Trước hành động bội ước, xâm lược của thực dân Pháp, tối ngày 19-12-1946, chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ ra "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến", kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên kháng chiến chống Pháp xâm lược.
Câu 6: Nội dung đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954) của Đảng và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là
- A
- B
- C
- D
Nội dung cơ bản của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954) mà Đảng và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa xác định là toàn dân, toàn diện, trường kì, tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế.
Câu 7: Sau thất bại ở Việt Bắc năm 1947, thực dân Pháp đã chuyển sang thực hiện chính sách gì?
- A
- B
- C
- D
Sau thất bại ở Việt Bắc, Pháp buộc phải thay đổi chiến lược chiến tranh ở Đông Dương từ "đánh nhanh thắng nhanh" sang thực hiện chính sách "dùng người Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh".
Câu 8: Hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19-12-1946) của chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân tỉnh thành nào đứng lên kháng chiến trước tiên ?
- A
- B
- C
- D
Theo SGK Lịch sử 9 trang 104, hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân ta trong cả nước, trước tiên là nhân dân Hà Nội, đứng lên kháng chiến.
Câu 9: Quốc gia đầu tiên công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là
- A
- B
- C
- D
Quốc gia đầu tiên công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (18-1-1950).
Câu 10: Con đường nào được mệnh danh là "con đường chết" của thực dân Pháp trong chiến dịch Việt Bắc thu - đông năm 1947?
- A
- B
- C
- D
Trong chiến dịch Việt Bắc thu - đông 1947, mặt trận hướng đông, quân dân ta phục kích chặn đánh địch trên Đường số 4, tiêu biểu là trận phục kích ở đèo Bông Lau (30-10), đánh trúng đoàn xe cơ giới của địch, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng của chúng. Đường số 4 trở thành “con đường chết”, địch ở vào thế bị động.
Câu 11: Binh chủng nào của quân đội Pháp đảm nhận nhiệm vụ đổ bộ bất ngờ, đánh chiếm thị xã Bắc Kạn, thị trấn Chợ Mới cuối năm 1947?
- A
- B
- C
- D
Sáng sớm ngày 7-10-1947, binh đoàn quân dù do Sôvanhắc chỉ huy đổ quân xuống chiếm thị xã Bắc Kạn, thị trấn Chợ Mới…
Câu 12: Cuộc tấn công lên Việt Bắc của thực dân Pháp cuối năm 1947 không nhằm thực hiện mục tiêu nào sau đây?
- A
- B
- C
- D
Tháng 3-1947, Chính phủ Pháp cử Bô lae làm Cao ủy Pháp ở Đông Dương, thực hiện kế hoạch tiến công lên Việt Bắc nhằm phá tan cơ quan đầu nào kháng chiến, tiêu diệt phần lớn bộ đội chủ lực của ta, khóa chặt biên giới Việt- Trung, ngăn chặn liên lạc giữa ta và quốc tế.
Câu 13: Nội dung nào không phản ánh nhiệm vụ của cuộc chiến đấu của nhân dân ta ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 cuối năm 1946 - đầu năm 1947?
- A
- B
- C
- D
Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16 diễn ra nhằm giam chân địch trong thành phố một thời gian dài để hậu phương kịp thời huy động lực lượng kháng chiến, di chuyển kho tàng, công xưởng về chiến khu, bảo vệ Trung ương Đảng và Chính phủ về căn cứ lãnh đạo kháng chiến.
Phương án “Làm phá sản hoàn toàn kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của thực dân Pháp” là ý nghĩa của chiến thắng Việt Bắc thu - đông năm 1947.
Câu 14: Hành động nào của thực dân Pháp khiến Ban Thường vụ Trung ương Đảng quyết định phát động toàn quốc kháng chiến (12-1946) ?
- A
- B
- C
- D
Theo SGK Lịch sử 9 trang 103, ngày 18 – 12 – 1946, Pháp gửi hai tối hậu thư yêu cầu ta giải tán lực lượng tự vệ và giao quyền kiểm soát Thủ đô cho chúng. Pháp tuyên bố nếu chúng ta không chấp nhận, ngày 20 – 12 – 1946, chúng sẽ hành động. Trước tình hình đó, Ban Thường vụ Trung ương Đảng quyết định phát động toàn quốc kháng chiến.
Câu 15: Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng Cộng sản Đông Dương không thể hiện trong văn bản nào dưới đây?
- A
- B
- C
- D
Theo SGK Lịch sử 9 trang 104, những nội dung cơ bản của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược được thể hiện trong các tác phẩm: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chỉ thị Toàn dân kháng chiến của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, và tác phẩm Kháng chiến nhất định thắng lợi của Tổng Bí thư Trường Chinh tháng.
Như vậy, đường lối kháng chiến không được nêu trong Tuyên ngôn Độc lập.
Câu 16: Âm mưu "đánh nhanh thắng nhanh" của thực dân Pháp bị thất bại hoàn toàn bởi chiến thắng nào của ta?
- A
- B
- C
- D
Ngay khi tiến hành chiến tranh xâm lược Việt Nam lần thứ hai, thực dân Pháp đã thực hiện âm mưu "đánh nhanh thắng nhanh". Để thực hiện âm mưu này, chúng chọn tấn công vào các cơ quan đầu nào của ta ở các đô thị. Tuy nhiên, với thắng lợi của cuộc chiến đấu trong các đô thị, ta đã giam chân địch tại đây hơn 1 tháng, đồng thời di chuyển cơ quan đầu não lên chiến khu Việt Bắc. Âm mưu đánh nhanh thắng nhanh của địch bước đầu thất bại. Để tiếp tục thực hiện âm mưu này, thực dân Pháp thực hiện cuộc tấn công lên Việt Bắc với mục đích tiêu diệt cơ quan đầu não của ta, nhanh chóng kết thúc chiến tranh. Nhưng thắng lợi của ta trong chiến dịch Việt Bắc đã làm cho âm mưu "đánh nhanh thắng nhanh" của Pháp hoàn toàn bị phá sản.